Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 6 tuổi thông qua trò chơi đóng kịch
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (879.3 KB, 117 trang )
TRẦN THỊ THU HƯƠNG
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
TRẦN THỊ THU HƯƠNG
***
CHUYÊN NGÀNH: GIÁO DỤC MẦM NON
PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ MẠCH LẠC CHO
TRẺ 5 - 6 TUỔI THÔNG QUA TRÒ CHƠI
ĐÓNG KỊCH
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
***
KHÓA K19
HÀ NỘI - 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
TRẦN THỊ THU HƯƠNG
PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ MẠCH LẠC CHO TRẺ 5-6
TUỔI THÔNG QUA TRÒ CHƠI ĐÓNG KỊCH
Chuyên ngành: Giáo dục Mầm non
Mã số: 60 14 01 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học:
TS. ĐỖ THỊ THU HƯƠNG
TS. NGUYỄN THU HƯƠNG
HÀ NỘI - 2017
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành tốt đề tài này tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành
đến Ban Giám hiệu, Phòng Sau đại học, các Phòng Ban, quý Thầy Cô giáo
Khoa Giáo dục Mầm non trường ĐHSP Hà Nội 2 đã giảng dạy và tạo mọi điều
kiện cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn.
Nhân dịp này tôi cũng xin chân thành cảm ơn các giáo viên chủ nhiệm
cùng các trẻ lớp mẫu giáo lớn Trường Mầm non Quang Minh A – Mê Linh –
Hà Nội và lớp Mẫu giáo lớn trường Mầm non Thiên Đường Tuổi Thơ – Mê
Linh – Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi để em thực hiện và hoàn thành luận
văn tốt nghiệp này.
Đặc biệt hơn tôi xin chân thành biết ơn những người hướng dẫn của
tôi là TS. Đỗ Thị Thu Hương và TS.Nguyễn Thu Hương, giảng viên trường
Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đã tận tình hướng dẫn em thực hiện đề tài này.
Đề tài được hoàn thành là niềm vui rất lớn đối với chúng tôi. Hy vọng
nó sẽ có ích được cho những ai cần tài liệu tham khảo để giúp trẻ phát triển
ngôn ngữ mạch lạc thông qua trò chơi đóng kịch.
Một lần nữa xin được cảm ơn tất cả những giúp đỡ quý báu nói trên!
Xuân Hòa, ngày
tháng năm 2017
Tác giả
Trần Thị Thu Hương
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, dưới sự hướng dẫn của TS. Đỗ Thị Thu Hương và TS.
Nguyễn Thu Hương, luận văn tốt nghiệp: “Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho
trẻ 5 – 6 tuổi thông qua trò chơi đóng kịch” là công trình nghiên cứu của
riêng tôi, được hoàn thành theo sự nhận thức vấn đề của riêng tác giả,
không trùng với bất kì luận văn nào khác.
Xuân Hòa, ngày
tháng
Tác giả
Trần Thị Thu Hương
năm 2017
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ...........................................................................................
1
2. Mục đích nghiên cứu.....................................................................................
2
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ..............................................................
3
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................
3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................................
3
6. Phạm vi nghiên cứu.......................................................................................
3
7. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................
4
8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................... 5
NỘI DUNG....................................................................................................... 6
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ MẠCH LẠC
CHO
TRẺ
5-6
TUỔI
THÔNG
QUA
TRÒ
CHƠI
ĐÓNG
KỊCH
............................................................................................................... 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .........................................................................
6
1.1.1. Trên thế giới ............................................................................................
6
1.1.2. Ở Việt Nam ............................................................................................. 8
1.2. Ngôn ngữ mạch lạc .................................................................................. 10
1.2.1. Khái niệm ngôn ngữ mạch lạc .............................................................. 10
1.2.2. Vai trò của việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc đối với sự phát triển của
trẻ 5 - 6 tuổi .....................................................................................................
11
1.2.3. Yếu tố ảnh hưởng đến khả năng phát triển ngôn ngữ mạch lạc của trẻ
56 tuổi................................................................................................................
12
1.3. Trò chơi đóng kịch ................................................................................... 14
1.3.1. Khái niệm trò chơi đóng kịch................................................................ 14
1.3.2. Bản chất của trò chơi đóng kịch............................................................
15
1.3.3. Đặc điểm của trò chơi đóng kịch ..........................................................
16
1.3.4. Vai trò của trò chơi đóng kịch đối với việc rèn ngôn ngữ mạch lạc cho
trẻ.....................................................................................................................
18
1.4. Đặc điểm tâm - sinh lí của trẻ 5 - 6 tuổi................................................... 19
1.4.1. Đặc điểm sinh lí .................................................................................... 19
1.4.2. Đặc điểm tâm lí .....................................................................................
21
1.4.3. Đặc điểm ngôn ngữ mạch lạc của trẻ 5 - 6 tuổi ....................................
23
Tiểu kết chương 1............................................................................................
26
Chương 2. THỰC TRẠNG VIỆC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ MẠCH LẠC CHO TRẺ
5 - 6 TUỔI THÔNG QUA TRÒ CHƠI ĐÓNG KỊCH Ở TRƯỜNG MẦM
NON.................................................................................. 27
2.1. Mục đích khảo sát ....................................................................................
27
2.2. Đối tượng và địa bàn khảo sát..................................................................
27
2.2.1. Đối tượng khảo sát ................................................................................
27
2.2.2. Địa bàn khảo sát ....................................................................................
27
2.3. Nội dung khảo sát.....................................................................................
29
2.4. Phương pháp khảo sát ..............................................................................
29
2.4.1. Phương pháp quan sát ...........................................................................
29
2.4.2. Phương pháp đàm thoại.........................................................................
29
2.4.3. Phương pháp điều tra bằng phiếu anket ................................................
29
2.5. Kết quả khảo sát .......................................................................................
30
2.5.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên về việc rèn khả năng diễn đạt
mạch
lạc
cho
trẻ
5
-
6
tuổi
thông
qua
TCĐK............................................................ 30
2.5.2. Thực trạng giáo án hướng dẫn trẻ 5 - 6 tuổi chơi đóng kịch ................
36
2.5.3. Thực trạng mức độ diễn đạt mạch lạc của trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm
non
...................................................................................................................
36
2.6. Nguyên nhân của thực trạng ....................................................................
38
Tiểu kết chương 2............................................................................................
39
Chương 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ MẠCH LẠC CHO
TRẺ 5-6 TUỔI THÔNG QUA TRÒ CHƠI ĐÓNG KỊCH Ở TRƯỜNG MẦM NON VÀ
THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ........................ 41
3.1. Một số yêu cầu về biện pháp rèn khả năng diễn đạt mạch lạc cho trẻ.....
41
3.1.1. Đảm bảo nguyên tắc lấy trẻ làm trung tâm ...........................................
41
3.1.2. Đảm bảo phù hợp với đặc điểm nhận thức và phát triển của trẻ ..........
41
3.1.3. Đảm bảo tôn trọng nét đặc thù trong hoạt động vui chơi của trẻ .........
41
3.1.4. Đảm bảo tính phát triển nói chung và hướng tới rèn khả năng diễn đạt
mạch lạc nói riêng ...........................................................................................
41
3.1.5. Đảm bảo tính khả thi và hiệu quả .........................................................
42
3.2. Một số biện pháp rèn khả năng diễn đạt mạch lạc cho trẻ.......................
42
3.2.1. Lựa chọn kịch bản đa dạng, phong phú ................................................
42
3.2.2. Nâng cao kĩ năng biên tập kịch bản ......................................................
43
3.2.3. Khuyến khích trẻ kể lại truyện và khắc họa tính cách nhân vật bằng lời
nói
....................................................................................................................
49
3.2.4. Tăng cường cho trẻ luyện tập lời thoại và hành động cử chỉ của
nhân vật
thông qua các vai diễn khác nhau trong kịch bản
.................................... 50
3.2.5. Tạo điều kiện cho tất cả trẻ được tham gia chơi đóng kịch ..................
51
3.2.6. Thường xuyên cho trẻ chơi đóng kịch tại lớp và giao lưu biểu diễn nghệ
thuật
52
.................................................................................................................
3.3. Thực nghiệm sư phạm..............................................................................
53
3.3.1. Mục đích thực nghiệm ..........................................................................
53
3.3.2. Đối tượng, địa bàn, thời gian và điều kiện thực nghiệm.......................
54
3.3.3. Nội dung thực nghiệm...........................................................................
54
3.3.4. Cách thức thực nghiệm .........................................................................
54
3.3.5. Tiêu chí đánh giá ...................................................................................
55
3.3.6. Quy trình tổ chức thực nghiệm .............................................................
55
3.3.7. Kết quả thực nghiệm ............................................................................. 56
Tiểu kết chương 3............................................................................................ 65
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 67
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 71
PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT
Ký hiệu
Chữ viết tắt
ĐC
Đối chứng
GDMN
Giáo dục mầm non
GV
Giáo viên
GVMN
Giáo viên mầm non
MG
Mẫu giáo
MGL
Mẫu giáo lớn
TC
Trò chơi
TCĐK
Trò chơi đóng kịch
TCĐVTCĐ
Trò chơi đóng vai theo chủ đề
TMN
Trường mầm non
TN
Thực nghiệm
TPVH
Tác phẩm văn học
VD
Ví dụ
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Nhận thức của giáo viên về vai trò của việc rèn khả năng diễn đạt
mạch lạc cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua trò chơi đóng kịch .............
31
Bảng 2.2. Nhận thức của giáo viên về những biểu hiện ngôn ngữ mạch lạc của
trẻ ..................................................................................................
32
Bảng 2.3. Những khó khăn giáo viên thường gặp khi rèn ngôn ngữ mạch lạc
cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua trò chơi đóng kịch ở trường mầm
non
....................................................................................................... 33
Bảng 2.4. Thực trạng mức độ diễn đạt mạch lạc của trẻ 5 - 6 tuổi ở
trường mầm
non........................................................................................ 37
Bảng 3.1. Thực trạng mức độ diễn đạt mạch lạc của trẻ 5 6 tuổi ở
trường mầm
non........................................................................................ 56
Bảng 3.2. Mức độ diễn đạt mạch lạc của nhóm TN và ĐC sau thực nghiệm
lần 1............................................................................................... 57
Bảng 3.3. Mức độ diễn đạt mạch lạc của nhóm TN và ĐC sau thực nghiệm
lần 2............................................................................................... 62
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Lenin đã từng viết “Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất
của con người”. Trong cuộc sống của con người, trong sự phát triển của
xã hội loài người, ngôn ngữ là phương tiện để phát triển tư duy, là phương
tiện giữ gìn, bảo tồn, truyền đạt và phát triển kinh nghiệm xã hội loài người.
Ngôn ngữ còn là công cụ biểu đạt tư tưởng, tnh cảm, công cụ giao tiếp giữa
các thành viên trong xã hội.
Thật vậy, Tiếng Việt với tư cách là tiếng mẹ đẻ là chìa khóa để đón
nhận sự phong phú rộng lớn của kho tàng kiến thức, là phương tiện để trẻ
khám phá thể giới với các sự vật, hiện tượng xung quanh mình và tự khẳng
định mình trong môi trường đó. Việc phát triển ngôn ngữ làm phong phú đời
sống tnh thần của trẻ, đáp ứng nhu cầu giao tiếp của trẻ với mọi người xung
quanh. Đồng thời nó còn là điều kiện để phát triển tư duy, giúp trẻ học
tập, vui chơi, và phát triển hài hòa, toàn diện. Để phát triển toàn diện cho trẻ
việc giáo dục ngôn ngữ là hết sức quan trọng và phải bắt đầu từ rất sớm,
ngay từ khi trẻ mới ra đời, và người lớn phải thực hiện giáo dục ấy bằng
tiếng mẹ đẻ. Ngoài giáo dục của gia đình, trường mầm non cũng là môi
trường giao dục đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, đảm nhận việc
giáo dục ngôn ngữ cho trẻ.
Một trong những thành tựu lớn lao nhất của giáo dục mầm non là
cho trẻ sử dụng được thành thạo tiếng mẹ đẻ trong đời sống hàng ngày. Bởi
vậy, chương trình giáo dục mầm non rất quan tâm đến vấn đề phát triển
ngôn ngữ cho trẻ song do điều kiện từng trường, địa phương, vùng miền mà
ngôn ngữ của trẻ vẫn chỉ tương đối phát triển chứ chưa chính xác và đồng
đều. Nhiều trẻ chưa phát âm rõ câu từ, nói ngọng, không đủ câu, diễn
đạt chưa logic, dùng từ chưa chính xác, ngữ điệu của lời nói còn ấp úng …
dẫn đến nói năng
chưa mạch lạc, biểu cảm. Đặc biệt với những trẻ nhút nhát, ít tiếp xúc với
bạn bè, kém hiếu động thì do vốn từ nghèo nàn, nên việc diễn đạt câu từ,
thể hiện ngữ điệu còn kém điều này dẫn đến việc tiếp thu bài và tham gia
các hoạt động khác ở lớp 1 chậm chạp, khó khăn, trẻ không tự tin, khó gia
nhập vào các mối quan hệ với cô và bạn. Do đó việc phát triển vốn từ,
luyện phát âm và dạy trẻ nói đúng ngữ pháp, có biểu cảm… là một nhiệm
vụ cực kì quan trọng. Và đặc biệt là ở độ tuổi mẫu giáo lớn, nhiệm vụ đó
phải được hoàn
thành
.
Đóng kịch là trò chơi đặc biệt không chỉ được trẻ em say mê, hứng thú
chơi mà trong khi chơi đóng kịch trẻ không chỉ biến mình thành người lớn,
phải “hóa thân” thành các nhân vật với nội tâm phong phú, phức tạp. Kết
quả
của trò chơi đóng kịch (TCĐK) giúp trẻ tích lũy kinh nghiệm sống, phát triển
được ngôn ngữ độc thoại, lĩnh hội được ngôn ngữ giàu hình ảnh, học được
giọng nói diễn cảm rõ ràng và trẻ hoàn thiện mình hơn về đạo đức… Đặc biệt
TCĐK góp phần phát triển trí tuệ, tính độc lập sáng tạo và tnh tích cực cá
nhân. Thông qua TCĐK sẽ tạo cho trẻ có một khoảng không gian rất rộng lớn
về mặt sáng tạo, nhờ đó ngôn ngữ cũng trở nên mạch lạc, biểu cảm, tư duy,
tưởng tượng và trí nhớ cũng được phát triển.
Hiện nay, TCĐK tuy đã được đưa vào hoạt động văn học, hoạt động
chiều và hoạt động góc ở trường mầm non nhưng việc tổ chức TCĐK vẫn còn
tẻ nhạt, chưa sáng tạo… do đó việc rèn khả năng diễn đạt mạch lạc cho
trẻ còn hạn chế. Từ đó chúng tôi quyết định chọn đề tài: “Phát triển ngôn
ngữ mạch lạc cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua trò chơi đóng kịch” để nghiên
cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Đưa ra các biện pháp thích hợp để phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho
trẻ
5 - 6 tuổi thông qua trò chơi đóng kịch ở trường mầm
non.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là việc phát triển ngôn ngữ mạch lạch
cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua trò chơi đóng kịch.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Quá trình phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua
trò
chơi đóng kịch.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được những biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc
cho trẻ 5-6 tuổi thông qua trò chơi đóng kịch hợp lý, hiệu quả thì sẽ giúp trẻ
diễn đạt rõ ràng, mạch lạc, biểu cảm, tự tn hơn trong giao tiếp, phát triển
khả năng tư duy sáng tạo và biết dùng ngôn ngữ cơ thể.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Xây dựng cơ sở lý luận của việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5
– 6 tuổi thông qua trò chơi đóng kịch.
Khảo sát thực trạng việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 – 6
tuổi
thông qua trò chơi đóng kịch ở hai trường mầm non huyện Mê Linh, TP Hà
Nội:
+ Trường Mầm non Quang Minh A – Mê Linh – Hà Nội
+ Trường Mầm non Thiên Đường Tuổi Thơ – Mê Linh – Hà Nội
Đề xuất một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 –
6 tuổi thông qua trò chơi đóng kịch ở trường mầm non.
Thực nghiệm một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ
5
– 6 tuổi thông qua trò chơi đóng kịch ở trường mầm non Quang Minh A.
6. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 – 6 tuổi
thông qua trò chơi đóng kịch. Những kịch bản này được lấy từ các tác phẩm
văn học trong chương trình mẫu giáo lớn.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
Đề tài sử dụng phương pháp so sánh, phân tch, tổng hợp, hệ thống
hóa tài liệu lý luận liên quan đến đề tài nghiên cứu.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1 Phương pháp quan sát
- Quan sát hoạt động tổ chức trò chơi đóng kịch của giáo viên ở một
số trường mầm non.
- Quan sát lối diễn đạt ngôn ngữ của trẻ trong khi chơi trò chơi đóng
kịch
- Quan sát hoạt động của giáo viên khi tổ chức trò chơi đóng kịch để
phát hiện lối diễn đạt của trẻ mẫu giáo lớn từ đó đề xuất những biện pháp
phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ một cách tốt nhất.
7.2.2 Phương pháp đàm thoại
Trao đổi với giáo viên mầm non nhằm tm hiểu nhận thức của giáo viên
về sự cần thiết phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo lớn và ý nghĩa của
trò chơi đóng kịch đối với việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ
7.2.3 Phương pháp điều tra bằng phiếu
Phát phiếu cho giáo viên đang dạy lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi.
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Phân tích, tổng hợp các bài viết,
sách, báo, … có liên quan đến đề tài.
7.2.4 Phương pháp thực nghiệm
- Thực nghiệm thăm dò: Tìm hiểu thực trạng của việc diễn đạt ngôn
ngữ cho trẻ mẫu giáo lớn qua việc sử dụng một số trò chơi đóng kịch
- Thực trạng tác động: Tiến hành thực nghiệm các biện pháp đã xây
dựng đối với nhóm trẻ thực nghiệm.
7.2.5 Phương pháp xử lí số liệu
- Dùng các công thức của toán thống kê để phân tích số liệu thu được.
- Dùng các phương tiện kĩ thuật để nghiên cứu (lấy thông tin, lưu giữ
thông tin, xử lý thông tn, trình bày kết quả nghiên cứu…)
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đấu, cấu trúc luận văn gồm có 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ
5 – 6 tuổi thông qua trò chơi đóng kịch.
Chương 2: Thực trạng việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 - 6
tuổi thông qua trò chơi đóng kịch ở trường mầm non.
Chương 3: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 6 tuổi thông qua trò chơi đóng kịch ở trường mầm non và thực nghiệm.
NỘI DUNG
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ MẠCH LẠC CHO TRẺ 5-6
TUỔI THÔNG QUA TRÒ CHƠI ĐÓNG KỊCH
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Trên thế giới
Ngôn ngữ là hệ thống tín hiệu đặc biệt, là phương tiện giao tiếp cơ bản
và quan trọng nhất của các thành viên trong cộng đồng người. Ngôn ngữ
đồng thời cũng là phương tiện phát triển tư duy, truyền đạt truyền thống
văn hóa – lịch sử từ thế hệ này sang thế hệ khác. Ngôn ngữ là phương
tiện không thể thiếu được trong sự phát triển của trẻ nên từ lâu việc
nghiên cứu nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ trước tuổi học là vấn đề được
nhiều nhà giáo dục, tâm lí học quan tâm nghiên cứu, song mỗi tác giả nghiên
cứu ở các góc độ khác nhau: Lý thuyết hành vi chủ nghĩa: F.Skinner cho rằng
ngôn ngữ giống như bất
cứ hành vi nào được hình thành do thao tác quyết định. Ngôn ngữ được
từng bước kiến tạo thông qua bắt chước và củng cố. Trẻ học ngôn ngữ qua
sự bắt chước và khích lệ của người lớn xung quanh.
Lý thuyết tự nhiên chủ nghĩa: Theo N.Chomsky, trẻ em đóng vai trò
chính và là nhân tố chính trong sự phát triển ngôn ngữ của mình. Con người
được chuẩn bị sẵn sàng để lĩnh hội ngôn ngữ theo cách thức chuyên biệt.
Con người có một khả năng bẩm sinh chế biến ngôn ngữ và sinh học là yếu tố
tên quyết duy nhất ở con người giữ vai trò to lớn trong sự học ngôn ngữ
(dẫn theo J.S. Bruner, 1983)
Lý Thuyết về sự phát triển ngôn ngữ và tư duy: J.Piaget và
L.S.Vygotsky cho thấy mối quan hệ về sự phát triển nhận thức và phát triển
ngôn ngữ ở trẻ em: Ngôn ngữ là một bộ phận của một quá trình phát triển trí
tuệ; ngôn ngữ là phương tiện để tư duy. Theo Piaget, nguồn nhận thức
quan
trọng nhất chính là bản thân của đứa trẻ. Lời nói luôn đi kèm với hành động.
Trẻ có được và sử dụng các ngôn ngữ khi phát triển các khái niệm. Sự trải
nghệm là quan trọng nhất, Ngôn ngữ được hình thành và phát triển trong
bối cảnh xã hội sau khi những khái niệm đã được hình thành. Teo Vygotky,
trẻ em là những chủ thể tm tòi tri thức tích cực. Trẻ học ngôn ngữ như là
một sự tác động qua lại giữa sự chính muồi bẩm sinh và sự kích thích của
những trải nghiệm xã hội. Trẻ phát triển ngôn ngữ thông qua mối quan hệ
với những người có ngôn ngữ thành thạo hơn. Gười lớn cần hướng trẻ vào “
vùng phát triển gần nhất”
Tác giả M.K.Bogoliupxkaia, V.Septsenko với cuốn “Đọc và kể chuyện
văn học ở vườn trẻ” đã khẳng định ý nghĩa của TCĐK như là một phương
tện giáo dục nhiều mặt. Từ đó tác giả đã đưa ra các bước tổ chức, hướng
dẫn trẻ chơi đóng kịch nhằm giúp trẻ đến với TCĐK một cách hứng thú, tự
nhiên, thúc đẩy ở trẻ niềm đam mê, yêu thích văn học, phát triển lời nói.[19]
E.I. Chikhêva [3] với tác phẩm “Phát triển ngôn ngữ cho trẻ em trước
tuổi đi học” của bà đã đề ra các biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ,
trong đó bà nhấn mạnh đến việc cho trẻ tìm hiểu thế giới xung quanh, thông
qua các hành động dạo chơi, xem tranh ảnh, kể chuyện cho trẻ nghe.
Ph.A.Sookin cho rằng, phát triển lời nói mạch lạc của trẻ mẫu giáo bao
gồm việc giải quyết các nhiệm vụ đặc biệt của giáo dục tiếng mẹ đẻ, đó là:
Phát triển vốn từ và đặc biệt là kĩ năng sử dụng từ ngữ để diễn đạt ý nghĩ
một cách ró ràng, ngắn gọn và chính xác; Hình thành cấu trúc ngữ pháp; Giáo
dục ngữ âm. Từ đó, tác giả đưa ra các biện pháp khác nhau để thực hiện
nhiệm vụ như: “Kể lại chuyện theo TPVH”, “kể chuyện theo tranh”, “kể
chuyện theo đồ chơi”, “kể chuyện theo kinh nghiệm”, “dựng chuyện”.[17]
E.I.Tikheeva đã nghiên cứu và đưa ra các biện pháp phát triển ngôn ngữ
nói cho trẻ mẫu giáo, đó là: “Nói chuyện với các em”, “giao nhiệm vụ cho các
em”, “đàm thoại”, “kể chuyện”, “đọc truyện”, “thư từ”, “học thuộc lòng thơ
ca”.
Bên cạnh những công trình nghiên cứu của tác giả người Nga, nghiên
cứu về TCĐK của các tác giả Anh gồm: Elanla S.Yalow và Judit Harries đã nhấn
mạnh đến vai trò của TCĐK đối với sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ. Đặc
biệt Judit Harries cho rằng: “TCĐK và kĩ năng cho phép trẻ em “diễn đạt và
giao tiếp” ý tưởng của mình một cách thú vị. Thế giới của kịch và trò chơi
nhập vai có thể cung cấp một phương thức quan trọng cho sự phát triển
trí
tưởng tượng và trò chơi có tính tưởng tượng”. “Diễn đạt và giao tiếp” là
những tiêu chí quan trọng trong lời nói mạch lạc của trẻ.
1.1.2. Ở Việt Nam
Kế thừa những công trình nghiên cứu về TCĐK nhằm phát triển ngôn
ngữ mạch lạc cho trẻ của các tác giả nước ngoài, hầu hết các tác giả Việt Nam
đều thống nhất và khẳng định vai trò của TCĐK góp phần thúc đẩy sự phát
triển ngôn ngữ nói chung và ngôn ngữ mạch lạc nói riêng.
Tác giả Nguyễn Thị Hòa trong cuấn giáo trình “Giáo duch học mầm
non” cũng khẳng định TCĐK góp phần thúc đẩy sự phát triển tư duy và đem
lại giá trị thẩm mĩ cao đẹp cho trẻ. Tác giả viết: Bằng ngôn ngữ của nhân vật
trong tác phẩm, khi chơi TCĐK giúp trẻ nắm được ngôn ngữ dân gian có nội
dung phong phú đầy sức diễn cảm. Từ đó giúp trẻ cảm thụ được sự giàu
có của ngôn ngữ, nắm được phương tện thể hiện ngôn ngữ, lĩnh hội được sự
phong phú của tiếng mẹ đẻ. Thông qua TCĐK còn giúp trẻ hiểu được chân,
thiện, mĩ, từ đó bồi dưỡng cho trẻ có tâm hồn thanh cao, có lòng nhân ái
bao dung. Từ ý nghĩa to lớn đó tác giả đưa ra những điều kiện và cách hướng
dẫn trẻ chơi đóng kịch. Tác giả đặc biệt chú ý nhắc nhở giáo viên khi tổ chức
trẻ chơi TCĐK cần chú ý ở trẻ cảm xúc tốt đẹp, và thái độ đúng đắn với tác
phẩm
