Hoàn thiện công tác an sinh xã hội trên địa bàn huyện hòa vang, thành phố đà nẵng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

PHAN THỊ PHƢƠNG THẢO

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC AN SINH XÃ HỘI
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HOÀ VANG,
THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Đà Nẵng – Năm 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

PHAN THỊ PHƢƠNG THẢO

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC AN SINH XÃ HỘI
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HOÀ VANG,
THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
Chuyên ngành: Kinh tế phát triển
Mã số: 60.31.01.05

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Võ Xuân Tiến

Đà Nẵng – Năm 2015



LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Võ Xuân Tiến, ngƣời
đã hƣớng dẫn, truyền đạt kinh nghiệm và tận tình giúp đỡ tôi hoàn thành luận
văn này.
Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, chỉ bảo và động viên rất nhiệt tình
của các anh chị đi trƣớc và tất cả bạn bè.
Mặc dù đã cố gắng nổ lực hết mình, song chắc chắn luận văn không
tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận đƣợc sự thông cảm và chỉ bảo
từ quý thầy cô và các bạn.
Đà Nẵng, tháng 8 năm 2015

PHAN THỊ PHƢƠNG THẢO


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài........................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu........................................................3
4. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................3
5. Bố cục của đề tài...................................................................................3
6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu.............................................................. 4
CHƢƠNG 1. CÁC VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ AN SINH XÃ HỘI...............8
1.1. KHÁI QUÁT VỀ AN SINH XÃ HỘI........................................................8
1.1.1. Khái niệm........................................................................................8

1.1.2. Ý nghĩa của an sinh xã hội..............................................................9
1.1.3. Cơ sở và nguyên tắc cơ bản của công tác an sinh xã hội..............11
1.2. NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA CÔNG TÁC AN SINH XÃ HỘI................13
1.2.1. Bảo hiểm xã hội............................................................................13
1.2.2. Bảo hiểm y tế................................................................................16
1.2.3 Cứu trợ xã hội................................................................................ 18
1.2.4. Xóa đói giảm nghèo......................................................................23
1.2.5. Ƣu đãi xã hội................................................................................26
1.2.6. Các tiêu chí đánh giá công tác an sinh xã hội...............................27
1.3. NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN CÔNG TÁC AN SINH XÃ HỘI........30
1.3.1. Nhóm nhân tố thuộc về điều kiện tự nhiên...................................30
1.3.2. Nhóm nhân tố thuộc về điều kiện xã hội...................................... 32
1.3.3. Nhóm nhân tố thuộc về điều kiện kinh tế.....................................33
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC AN SINH XÃ HỘI TẠI
HUYỆN HÒA VANG, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG...................................... 34


2.1. TÌNH HÌNH CƠ BẢN CỦA HUYỆN HÒA VANG ẢNH HƢỞNG ĐẾN
CÔNG TÁC AN SINH XÃ HỘI.....................................................................34
2.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên.................................................... 34
2.1.2. Đặc điểm về điều kiện xã hội....................................................... 38
2.1.3. Đặc điểm về điều kiện kinh tế...................................................... 43
2.2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC AN SINH XÃ HỘI TẠI HUYỆN HÒA
VANG THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG THỜI GIAN QUA................................... 47
2.2.1. Thực trạng công tác bảo hiểm xã hội............................................47
2.2.2. Thực trạng công tác bảo hiểm y tế................................................53
2.2.3. Thực trạng công tác cứu trợ xã hội...............................................59
2.2.4. Thực trạng công tác xóa đói giảm nghèo......................................63
2.2.5. Thực trạng hoạt động ƣu đãi xã hội............................................. 68
2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CÔNG TÁC AN SINH XÃ HỘI TẠI HUYỆN

HÒA VANG, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG THỜI GIAN QUA.........................71
2.3.1. Những thành công và hạn chế.......................................................71
2.3.2. Nguyên nhân của các hạn chế.......................................................74
CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỂ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC AN
SINH XÃ HỘI CHO HUYỆN HÒA VANG, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
THỜI GIAN ĐẾN......................................................................................... 76
3.1. NHỮNG CƠ SỞ CHO VIỆC XÂY DỰNG GIẢI PHÁP........................76
3.1.1. Xu hƣớng của chính sách an sinh xã hội hiện nay.......................76
3.1.2. Chiến lƣợc phát triển KT – XH của huyện Hòa Vang..................76
3.1.3. Các quan điểm định hƣớng khi xây dựng giải pháp.....................81
3.2. CÁC GIẢI PHÁP CỤ THỂ......................................................................82
3.2.1. Hoàn thiện công tác bảo hiểm xã hội............................................82
3.2.2. Đẩy mạnh công tác bảo hiểm y tế.................................................87
3.2.3. Hoàn thiện công tác cứu trợ xã hội...............................................91


3.2.4. Tăng cƣờng công tác xóa đói giảm nghèo................................... 93
3.2.5. Đẩy mạnh hoạt động ƣu đãi xã hội.............................................. 99
3.3. KIẾN NGHỊ...........................................................................................102
KẾT LUẬN..................................................................................................105
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................106


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
ASXH

An sinh xã hội

BHXH

Bảo hiểm xã hội

BHTN

Bảo hiểm thất nghiệp

BHYT

Bảo hiểm y tế

BNN

Bệnh nghề nghiệp

CBXH

Công bằng xã hội

CĐHH

Chất độc hóa học

CTXH

Cứu trợ xã hội

ĐTN

Đào tạo nghề

HGĐ

Hộ gia đình

ILO

Tổ chức lao động quốc tế

ISSA

Hiệp hội an sinh quốc tế

KCB

Khám chữa bệnh

LĐTB&XH

Lao động thƣơng binh và xã hội

MĐDS

Mật độ dân số

NCC

Ngƣời có công

NCT

Ngƣời cao tuổi

NLĐ

Ngƣời lao động

NTM

Nông thôn mới

NSNN

Ngân sách nhà nƣớc

PLXH

Phúc lợi xã hội

PTBQ

Phát triển bình quân

ƢĐXH

Ƣu đãi xã hội

XĐGN

Xóa đói giảm nghèo

DANH MỤC CÁC BẢNG
Số
hiệu

Tên bảng

Trang

bảng
2.1

Tình hình sử dụng đất củahuyện Hòa Vang năm 2014

38

2.2

Tình hình dân số huyện Hoà Vang qua các năm

40

2.3

Tốc độ tăng dân số của huyện Hòa Vang qua các năm

41

2.4

Tình hình lao động của huyện Hòa Vang thời gian qua

42

2.5

Cơ cấu lao động trên địa bàn huyện thời gian qua

44

2.6

Tình hình phát triển kinh tế huyện Hòa Vang thời gian qua

45

2.7

Số ngƣời tham gia BHXH huyện Hòa Vang thời gian qua

48

2.8

Mức độ bao phủ bảo hiểm xã hội trên địa bàn huyện

49

2.9

Tình hình thu HBXH trên địa bàn huyện thời gian qua

50

2.10

Số ngƣời nhận BHXH huyện Hòa Vang qua các năm

52

2.11

Tình hình chi trả BHXH huyện Hòa Vang thời gian qua

53

2.12

Thu, chi hàng năm của quỹ bảo hiểm xã hội huyện

54

2.13

Số ngƣời tham gia BHYT của huyện thời gian qua

55

2.14

Mức độ bao phủ BHYT trên địa bàn huyện Hòa Vang

56

2.15

Tình hình thu BHYT huyện Hòa Vang thời gian qua

57

2.16

Tình hình chi trả BHYT của huyện thời gian qua

58

2.17

Thu, chi của quỹ BHYT huyện Hoà Vang thời gian qua

59

2.18

Đối tƣợng cứu trợ thƣờng xuyên huyện Hòa Vang

60

2.19

Kinh phí thực hiện cứu trợ thƣờng xuyên huyện Hòa Vang

61

2.20

Đối tƣợng thực hiện cứu trợ đột xuất huyện Hòa Vang

63

2.21

Kinh phí thực hiện cứu trợ đột xuất huyện Hòa Vang

64


2.22 Đào tạo dạy nghề trên địa bàn huyện

65

2.23 Số trƣờng học, lớp học, cán bộ giáo viên, học sinh trên địa
bàn huyện Hòa Vang

66

2.24 Số cơ sở y tế, giƣờng bệnh và đội ngũ nhân lực y tế trên địa
bàn huyện

68

2.25 Tỷ lệ hộ nghèo huyện Hòa Vang qua các năm

69

2.26 Tổng hợp đối tƣợng hƣởng chính sách ƣu đãi ngƣời có
công trên địa bàn huyện Hòa Vang năm 2014

70

2.27 Chi trả ƣu đãi ngƣời có công trên địa bàn huyện

71


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong giai đoạn hiện nay, quá trình công nghiệp hoá làm cho đội ngũ
ngƣời làm công ăn lƣơng tăng lên, cuộc sống của họ phụ thuộc chủ yếu vào
thu nhập do lao động làm thuê đem lại. Sự hẫng hụt về tiền lƣơng trong các
trƣờng hợp bị ốm đau, tai nạn, rủi ro, bị mất việc làm hoặc khi về già…, đã
trở thành mối đe doạ đối với cuộc sống bình thƣờng của những ngƣời không
có nguồn thu nhập nào khác ngoài tiền lƣơng. Cùng với đó là các thảm họa
thiên tai thƣờng xuyên xảy ra đã ảnh hƣởng rất lớn đến đời sống của đại bộ
phận ngƣời dân lao động, và đặc biệt là những ngƣời dễ bị tổn thƣơng trong
xã hội. Chính vì thế, ASXH là một trong những chính sách xã hội cơ bản thể
hiện đƣờng lối chủ trƣơng của Đảng và Nhà nƣớc ta hƣớng vào mục tiêu
phát triển con ngƣời, thúc đẩy công bằng và tiến bộ.

Trong những năm qua, Đảng và Nhà nƣớc luôn quan tâm đến việc xây
dựng và tổ chức thực hiện các chính sách ASXH, coi đây là mục tiêu hàng đầu
trong chính sách phát triển bền vững, ổn định chính trị - xã hội. Nƣớc ta đã đạt
đƣợc nhiều thành tựu to lớn trong việc xóa đói giảm nghèo, tạo công ăn việc
làm, giáo dục và đào tạo, y tế, trợ cấp xã hội…đời sống vật chất và tinh thần của
đại bộ phận ngƣời dân không ngừng đƣợc cải thiện và nâng cao. Tuy nhiên, đến
nay hệ thống an sinh xã hội của nƣớc ta vẫn chƣa đồng bộ, mức độ bao phủ của
bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế tự nguyện và trợ giúp xã hội còn thấp,
mức độ tác động của trợ giúp xã hội thƣờng xuyên thấp, việc bảo đảm an sinh xã
hội cho một bộ phận ngƣời dân nghèo miền núi, vùng sâu còn rất khó khăn. Là
đất nƣớc chuyển sang phát triển kinh tế thị trƣờng trong điều kiện khu vực nông
thôn còn chiếm tỷ lệ lớn nhƣ nƣớc ta, việc xây dựng hệ thống an sinh xã hội, và
thực hiện tốt công tác an sinh xã hội có ý nghĩa rất


2

quan trọng để giúp cho ngƣời dân phòng ngừa, giảm thiểu và khắc phục rủi ro
trong cuộc sống.
Trong bối cảnh đó, Hòa Vang là một huyện ngoại thành bao bọc quanh
phía Tây khu vực nội thành thành phố Đà Nẵng. Hệ thống đƣờng giao thông đối
ngoại và nội vùng trên địa bàn huyện tƣơng đối thuận tiện. Nhìn chung, các điều
kiện địa lí và giao thông của huyện Hoà Vang có nhiều thuận lợi, song cũng gặp
nhiều khó khăn nhƣ hạn hán, lũ lụt thƣờng xuyên xảy ra gây ảnh hƣởng không
nhỏ đối với sản xuất, đời sống của nhân dân; gây hƣ hại các công trình kết cấu
hạ tầng kinh tế - xã hội.Trong thời gian qua, các chính sách ASXH của Nhà nƣớc
đã đƣợc chính quyền địa phƣơng huyện Hòa Vang nhanh chóng triển khai đến
ngƣời dân và đạt đƣợc nhiều thành tựu to lớn. Tuy nhiên, công tác ASXH trên
địa bàn còn nhiều bất cập, một bộ phần ngƣời dân đời sống vẫn còn khó khăn,
thiếu việc làm, khám chữa bệnh theo chế độ bảo hiểm và tại tuyến địa phƣơng

còn chƣa tốt… Do đó tác giả chọn đề tài “Hoàn thiện công tác an sinh xã hội tại
huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ,
với mục tiêu tìm ra nguyên nhân làm ảnh hƣởng đến kết quả của công tác
ASXH, từ đó đƣa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác ASXH trên địa bàn
huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng. Hy vọng luận văn góp phần nhỏ vào việc
hoàn thiện công tác ASXH tại địa bàn.

2. Mục tiêu nghiên cứu
࿿࿿࿿(࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿)࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿*࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿+࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿,࿿

-࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿.࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿/࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿0࿿࿿࿿࿿࿿
29:➨ॉ࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿;࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿<࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿=࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿>Ѐⓦ
࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿?࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿@࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿A࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿B࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿
C࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿D࿿⇺࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿E࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿F࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿Gæ
࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿H࿿ᐡ࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿I࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿J࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿K࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿
L࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿M╪࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿N࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿O࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿P
࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿Q࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿R࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿S࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿T࿿࿿
࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿U࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿V࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿W࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿X࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿
Y࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿Z࿿±࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿[࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿\ᚐ࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿]࿿▗࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿
^࿿ອ࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿ _࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿`࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿a࿿‫ي‬࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿b࿿࿿
⸢࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿࿿


H thng húa cỏc vn

liờn quan n an sinh xó hi.

()*+,

-./0

30:;<=>
?@AB
CDEFGổ
HIJK
LMNOP
QRST
UVWX
YZ[\]
^ _`ab
cdef
ghijk
lmno
pqrst
uvwx
yz{|}
~







ĂÂÊÔ
ƠƯĐăâ
êôơ
đ
àả
ãáạằ
ẳẵắ

ặầẩẫ$

ấằậè
ẻẽéẹề
ểễếệ
ìỉ
ĩíịò
ỏõó
ọ
ồổỗốộ
ờởỡớ
ợùủũ
úụừửữ



Phân tích thực trạng công tác ASXH tại huyện Hòa Vang, thành phố Đà
Nẵng trong những năm qua. Chỉ ra những kết quả đạt đƣợc cũng nhƣ những
mặt hạn chế, tồn tại của công tác ASXH.
0

Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác an sinh xã hội trên địa

bàn huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng.


3

0 Đối tƣợng và phạm vi nghiên

cứu a. Đối tƣợng nghiên cứu
Nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến công tác
ASXH tại huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng.
b. Phạm vi nghiên cứu
0 Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu các nội dung của công tác
23 Về không gian: Nội dung nghiên cứu đƣợc thực hiện tại huyện Hòa
Vang, thành phố Đà Nẵng.
24 Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng công tác ASXH trên địa bàn
huyện
Hòa Vang giai đoạn 2010 - 2014. Các giải pháp đƣợc đề xuất trong luận văn
có ý nghĩa trong thời gian 5 năm tới.
5888

Phƣơng pháp nghiên cứu

Để thực hiên đƣợc các mục tiêu nghiên cứu trên, đề tài đã sử dụng các
phƣơng pháp sau:
5888

Phƣơng pháp phân tích thực chứng;

5889

Phƣơng pháp phân tích chuẩn tắc;

5890

Phƣơng pháp chuyên gia;

5891

hóa;

Phƣơng pháp phân tích, so sánh, tổng hợp, thống kê, khái quát

5892

Các phƣơng pháp khác…

5. Bố cục của đề tài
Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo;
Luận văn đƣợc chia làm 3 chƣơng nhƣ sau:
Chƣơng 1: Các vấn đề lý luận về an sinh xã hội
Chƣơng 2: Thực trạng công tác an sinh xã hội tại huyện Hòa Vang, thành
phố Đà Nẵng


Chƣơng 3: Một số giải pháp để hoàn thiện công tác an sinh xã hội cho


4

huyện Hòa Vang thành phố Đà Nẵng thời gian đến.
6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Trong cuộc sống, con ngƣời luôn tự khắc phục những khó khăn, rủi ro
của chính mình và đồng thời họ còn đƣợc sự san sẻ, đùm bọc, cƣu mang của
cộng đồng. Sự tƣơng trợ dần dần đƣợc mở rộng và phát triển dƣới nhiều hình
thức khác nhau. Trong quá trình phát triển xã hội, đặc biệt là từ sau cuộc cách
mạng công nghiệp, hệ thống ASXH đã có những cơ sở để hình thành và phát
triển.Ở Đức năm 1850, lần đầu tiên nhiều bang đã thành lập quỹ ốm đau và
yêu cầu công nhân phải đóng góp để dự phòng khi bị giảm thu nhập vì bệnh

tật. Đến cuối những năm 1880, ASXH (lúc này là BHXH) đã mở rộng, sự
tham gia là bắt buộc và không chỉ ngƣời lao động đóng góp mà giới chủ và
Nhà nƣớc cũng phải thực hiện nghĩa vụ của mình. Sau đó các nƣớc Mỹ
Latinh, rồi đến Bắc Mỹ và Canada vào những năm 30 của thế kỷ
23 cũng bắt đầu thành lập các quỹ theo mô mình tƣơng tự nhƣ ở Đức. Sau
chiến tranh thế giới thứ hai, ASXH đã lan rộng sang các nƣớc Châu Á, Châu
Phi và vùng Caribê.
5888

Theo những tài liệu hiện có thì thuật ngữ ASXH đƣợc chính

thức sử dụng năm 1935 ở Mỹ. Đến năm 1941, trong Hiến chƣơng Đại Tây
Dƣơng và sau đó Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) chính thức dùng thuật ngữ
này trong các công ƣớc quốc tế. ASXH đã đƣợc tất cả các nƣớc thừa nhận là
một trong những quyền con ngƣời. Nội dung của ASXH đã đƣợc ghi nhận
trong Tuyên ngôn nhân quyền do Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua ngày
10/12/1948. Trong bản Tuyên ngôn có viết: “Tất cả mọi ngƣời với tƣ cách là
thành viên của xã hội có quyền hƣởng ASXH. Quyền đó đặt cơ sở trên sự
thoả mãn các quyền về kinh tế, xã hội và văn hoá cần cho nhân cách và sự tự
do phát triển con ngƣời…”
5888

dụng

Theo khái niệm của Tổ chức lao động quốc tế (ILO) đang sử


5

thì: “ASXH là sự bảo vệ của xã hội đối với các thành viên của mình thông

qua một loạt biện pháp công cộng, nhằm chống lại những khó khăn về kinh tế
và xã hội do bị ngừng hoặc giảm thu nhập, gây ra bởi ốm đau, thai sản, tai nạn
lao động, thất nghiệp, thƣơng tật, tuổi già và chết; đồng thời đảm bảo các
chăm sóc y tế và trợ cấp cho các gia đình đông con ”. Cho đến nay có rất
nhiều nhà kinh tế học trên thế giới đã nghiên cứu vấn đề ASXH, nhƣng do sự
đa dạng về nội dung, phƣơng thức và góc độ tiếp cận nên vẫn còn có nhiều
quan điểm khác nhau về ASXH.
23 Ở Việt Nam trong những năm qua đã có nhiều công trình khoa học,
luận án, luận văn nghiên cứu về công tác ASXH, góp phần rất lớn trong việc
xây dựng và hoàn thiện hệ thống ASXH ở nƣớc ta, cụ thể nhƣ là:
23

Đề tài cấp Nhà nƣớc do Viện Khoa học lao động và các vấn đề

xã hội, thuộc Bộ LĐTB &XH chủ trì đề tài mã số KX 04.05: “ Luận cứ khoa
học cho việc đổi mới và hoàn thiện các chính sách bảo đảm xã hội trong điều
kiện nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa
Việt Nam” [10]. Đề tài đã nghiên cứu một cách hệ thống vấn đề bảo đảm xã
hội ở
Việt Nam; nghiên cứu BHXH trong nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần ở
Việt Nam: về chế độ BHXH, cơ chế quản lý BHXH; xây dựng các chính sách
chế độ ƢĐXH. Kết quả nghiên cứu của để tài đã hệ thống một cách khái quát
các bộ phận cấu thành quan trọng của bảo đảm xã hội đó là BHXH, CTXH,
ƢĐXH; đã đánh giá tổng thể thực trạng bảo đảm xã hội ở Việt Nam: đi từ sự
hình thành, phát triển bảo đảm xã hội ở Việt Nam cho đến đánh giá tổng thể
thực trạng bảo đảm xã hội và chỉ ra quan điểm, phƣơng hƣớng giải pháp phát
triển trong tƣơng lai của hệ thống bảo đảm xã hội ở nƣớc ta.
5888 Luận án tiến sĩ kinh tế, Mai Ngọc Anh (2009): “ An sinh xã hội
đối với nông dân trong điều kiện kinh tế thị trƣờng ở Việt Nam” [7]. Theo
quan

điểm của tác giả, trong thời gian tới để hệ thống an sinh xã hội đối với nông


6

dân đi vào thực tế một cách hiệu quả hơn, Nhà nƣớc cần phải quan tâm đến
bốn vấn đề cơ bản sau: Cần phải tiến hành hỗ trợ tài chính đối với ngƣời các
đối tƣợng tham gia BHYT và BHXH tự nguyện, để thực hiện đƣợc điều này
trƣớc hết cần phải thay đổi lại cơ cấu chi NSNN hiện nay; nên tổng kết, đánh
giá lại mô hình BHXH cho nông dân để tìm ra những mặt mạnh, điểm yếu, từ
đó tiếp tục phát triển mô hình bảo hiểm xã hội cộng đồng dành cho những đối
tƣợng nông dân có thu nhập thấp, không thể tham gia BHXH tự nguyện dù sẽ
đƣợc Nhà nƣớc hỗ trợ 50% kinh phí đóng góp tham gia; cần phát triển hình
thức bảo hiểm sản xuất để đảm bảo thu nhập ổn định cho ngƣời nông dân;
Nhà nƣớc cũng cần phải đào tạo lại đội ngũ cán bộ thực thi ASXH, xem xét
lại hệ thống luật pháp trong việc thực thi ASXH nói chung, ASXH đối với
nông dân nói riêng.
23

Trong nghiên cứu: “Hệ thống chính sách an sinh xã hội ở Việt

Nam: Thực trạng và định hƣớng phát triển” của Nguyễn Hữu Dũng (2010) [14],
Trợ

lý Bộ trƣởng Bộ Lao động, Thƣơng binh và Xã hội đã trình bày khái niệm cơ
bản về an sinh xã hội và thực trạng cũng nhƣ định hƣớng chính sách an sinh
xã hội của Việt Nam trong thời gian đến. Trên cơ sở nghiên cứu và phân tích
các khái niệm an sinh xã hội do Liên hiệp quốc và ASEAN đƣa ra, tác giả chỉ

ra rằng chính sách an sinh xã hội có phạm vi bao phủ rộng, gồm các chính
sách thị trƣờng lao động và việc làm, chính sách bảo hiểm xã hội và bảo hiểm
5888 tế, chính sách trợ giúp xã hội và chƣơng trình mạng lƣới an toàn xã
hội.
5888
Nguyễn Trọng Đàm (2010), “ Hệ thống chính sách an sinh xã
hội nƣớc
ta trong giai đoạn phát triển mới ”, Tạp chí Lao động và xã hội [13]. Theo tác
giả: mục tiêu tổng quát về an sinh xã hội ở Việt Nam là cơ bản đáp ứng đƣợc
nhu cầu an sinh xã hội của ngƣời dân một cách toàn diện thông qua việc Nhà


nƣớc tạo cơ chế để mọi ngƣời dân có quyền đƣợc tham gia việc làm, bảo hiểm
xã hội, bảo hiểm y tế, phổ cập giáo dục. Nhà nƣớc hỗ trợ cho các nhóm yếu


7

thế, các đối tƣợng đặc thù, trong đó, hỗ trợ toàn bộ cho ngƣời có hoàn cảnh
khó khăn tham gia bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, tiếp cận đến giáo dục,
nƣớc sạch, thông tin truyền thông và các trợ giúp xã hội khác; hỗ trợ một
phần cho ngƣời thất nghiệp, ngƣời cận nghèo, ngƣời dân có mức thu nhập
dƣới trung bình,... để nhóm đối tƣợng này có điều kiện tham gia bảo hiểm y
tế, bảo hiểm xã hội.
Các nghiên cứu trên đều góp phần xây dựng và hoàn thiện công tác
ASXH ở nƣớc ta trong thời gian qua. Tuy vậy, tính tới thời điểm này vẫn
chƣa có một công trình nghiên cứu cụ thể nào về vấn đề công tác ASXH trên
địa bàn huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng. Cho nên việc lựa chọn đề tài “
Hoàn thiện công tác an sinh xã hội tại huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng ”
để làm đề tài nghiên cứu là cần thiết.

8

CHƢƠNG 1
CÁC VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ AN SINH XÃ HỘI
1.1. KHÁI QUÁT VỀ AN SINH XÃ HỘI
1.1.1. Khái niệm an sinh xã hội
23 Theo khái niệm của Tổ chức lao động quốc tế (ILO) đang sử
dụng: ASXH là sự bảo vệ của xã hội đối với các thành viên của mình thông
qua một loạt biện pháp công cộng, nhằm chống lại những khó khăn về kinh tế
và xã hội do bị ngừng hoặc giảm thu nhập, gây ra bởi ốm đau, thai sản, tai
nạn lao động, thất nghiệp, thƣơng tật, tuổi già và chết; đồng thời đảm bảo các
chăm sóc y tế và trợ cấp cho các gia đình đông con.
24 Ngân hàng Thế giới (WB) cho rằng: “An sinh xã hội là những biện
pháp công cộng nhằm giúp cho các cá nhân, hộ gia đình và cộng đồng đƣơng
đầu và kiềm chế đƣợc nguy cơ tác động đến thu nhập nhằm giảm tính dễ bị
tổn thƣơng và những bấp bênh về thu nhập”.
5888

Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) quan niệm: “An sinh xã

hội là một hệ thống chính sách công nhằm giảm nhẹ tác động bất lợi của
những biến
động đối với các hộ gia đình và cá nhân”.
23 Ở Việt Nam trong những năm qua đã có nhiều công trình khoa học
nghiên cứu về vấn đề ASXH, góp phần rất lớn trong việc xây dựng và hoàn
thiện hệ thống ASXH ở nƣớc ta.
+ Trong “ Chiến lƣợc ASXH giai đoạn 2011-2020” của Việt Nam đã nêu
ra: ASXH là sự đảm bảo mà xã hội cung cấp cho mọi thành viên trong xã hội

thông qua việc thực thi hệ thống các cơ chế, chính sách và biện pháp can thiệp
trƣớc nguy cơ, rủi ro có thể dẫn đến suy giảm hoặc mất đi nguồn sinh kế ”.[1]
+ Theo quan điểm của GS. TS Mai Ngọc Cƣờng cho rằng, để hiểu hết


9

đƣợc bản chất của ASXH chúng ta phải tiếp cận theo cả nghĩa rộng và nghĩa
hẹp: Theo nghĩa rộng: “ASXH là sự đảm bảo thực hiện các quyền để con
ngƣời đƣợc an bình, đảm bảo an ninh, an toàn trong xã hội”. Theo nghĩa hẹp:
“ASXH là sự đảm bảo thu nhập và một số điều kiện thiết yếu khác cho cá
nhân, gia đình và cộng đồng khi họ bị giảm hoặc mất việc làm; cho những
ngƣời già cô đơn, trẻ em mồ côi, ngƣời tàn tật, những ngƣời yếu thế, ngƣời
bị thiên tai dịch họa.[11]
23 Còn có rất nhiều quan điểm khác xoay quanh vấn đề ASXH do các
học giả, các nhà nghiên cứu đƣa ra. Nhƣng theo tác giả quan điểm của TS.
Bùi Sỹ
Lợi - Phó chủ nhiệm ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội là đầy đủ hơn cả:
“ASXH là sự bảo vệ, trợ giúp của Nhà nƣớc và cộng đồng đối với những
ngƣời “yếu thế” trong xã hội bằng các biện pháp khác nhau nhằm hỗ trợ cho
các đối tƣợng khi họ bị suy giảm khả năng lao động, giảm sút thu nhập hoặc
gặp rủi ro, bất hạnh, rơi vào tình trạng nghèo đói, hoặc là ốm đau, thai sản, tai
nạn lao động, qua đó động viên, khuyến khích họ tự lực vƣơn lên giải quyết
vấn đề của chính mình.”[18, tr 18].
5888

Tác giả chọn quan điểm của TS. Bùi Sỹ Lợi – Phó chủ nhiệm

ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội làm định hƣớng chính cho nghiên cứu
luận

văn của mình về công tác ASXH trên địa bàn huyện Hòa Vang.
1.1.2. Ý nghĩa của an sinh xã hội
An sinh xã hội là một trong những chính sách xã hội cơ bản thể hiện
đƣờng lối chủ trƣơng của Đảng và Nhà nƣớc ta hƣớng vào mục tiêu phát
triển con ngƣời, thúc đẩy công bằng và tiến bộ, nâng cao chất lƣợng cuộc
sống của nhân dân,phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nƣớc. Trong
thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhƣ ngày nay, hệ thống an sinh xã hội
của Việt Nam ngày càng thể hiện vai trò to lớn của nó đối với sự phát triển và


ổn định của đất nƣớc, đó là: