Thực trạng và giải pháp thúc đẩy xuất khẩu cà phê việt nam sang thị trường đức

BỘ TÀI CHÍNH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH – MARKETING
KHOA THƯƠNG MẠI



MAI NGUYỄN HUYỀN TRANG
MSSV: 1321002907 - LỚP: 13DTM4

THỰC HÀNH NGHỀ NGHIỆP
ĐỀ TÀI :
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY XUẤT
KHẨU CÀ PHÊ VIỆT NAM SANG THỊ TRƯỜNG
ĐỨC

GVHD: ThS.Hồ Thúy Trinh
TP HỒ CHÍ MINH NĂM 2016


THNN2

GVHD : Ths. Hồ Thúy Trinh

BỘ TÀI CHÍNH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH – MARKETING
KHOA THƯƠNG MẠI



MAI NGUYỄN HUYỀN TRANG
MSSV: 1321002907 - LỚP: 13DTM4

THỰC HÀNH NGHỀ NGHIỆP
ĐỀ TÀI :
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY XUẤT
KHẨU CÀ PHÊ VIỆT NAM SANG THỊ TRƯỜNG
ĐỨC

GVHD: ThS.Hồ Thúy Trinh
TP HỒ CHÍ MINH NĂM 2016
SVTH : Mai Nguyễn Huyền Trang

Trang 2


THNN2

GVHD : Ths. Hồ Thúy Trinh

N
HẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
 Nhận xét của giảng viên hướng dẫn
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
......................................................................................................................
......................................................................................................................
……………………………………………………………………………………
......................................................................................................................

......................................................................................................................
……………………………………………………………………………………
......................................................................................................................
......................................................................................................................
……………………………………………………………………………………
......................................................................................................................
………………………………………………..
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................

TP. Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm …

SVTH : Mai Nguyễn Huyền Trang

Trang 3


MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG.............................................................................................................13

DANH MỤC BIỂU ĐỒ.......................................................................................................14
CHƯƠNG 0 : CHƯƠNG MỞ ĐẦU..................................................................................15
0.1.

GIỚI THIỆU TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI...............................................15

0.2.

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU...................................................................................16

0.3.

MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU..................................................................................17

0.4.

PHẠM VI NGHIÊN CỨU.....................................................................................17

0.5.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................................17

0.6.

BỐ CỤC CỦA ĐỀ TÀI..........................................................................................17

CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XUẤT KHẨU CÀ PHÊ........................................19
1.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU...............................................19
1.1.1 Một số khái niệm về xuất khẩu...............................................................................19
1.1.2 Vai trò xuất khẩu cà phê đối với Việt Nam........................................................20

1.1.2.1 Khai thác lợi thế, phát triển có hiệu quả kinh tế trong nước........................20
1.1.2.2 Tạo nguồn vốn...................................................................................................................21
1.1.2.3 Góp phần mở rộng tiêu thụ hàng hóa, gi ải quy ết nhu c ầu vi ệc làm và c ải
thiện đời sống nhân dân...............................................................................................................22
1.1.2.4 Xuất khẩu tạo điều kiện cho các ngành khác có c ơ h ội phát tri ển thu ận
lợi............................................................................................................................................................ 23
1.1.2.5 Hàng hóa của ta sẽ tham gia vào cu ộc cạnh tranh trên th ị tr ường th ế gi ới
về giá cả, chất lượng......................................................................................................................23
1.1.2.6 Xuất khẩu tạo điều kiện mở rộng khả năng cung cấp đầu vào cho s ản
xuất, nâng cao năng lực sản xuất trong nước.....................................................................23
1.1.2.7 Xuất khẩu tạo ra những tiền đề kinh tế - kỹ thu ật nh ằm c ải t ạo và nâng
cao năng lực sản xuất trong nước............................................................................................24
1.1.2.8 Xuất khẩu còn đòi hỏi doanh nghiệp phải luôn đổi mới, hoàn thi ện công
việc quản trị sản xuất và kinh doanh.....................................................................................24
1.1.3 Các hình thức xuất khẩu cà phê................................................................................25
1.1.3.1 Xuất khẩu trực tiếp.........................................................................................................25
1.1.3.2 Xuất khẩu gián tiếp.........................................................................................................25
1.1.3.3 Xuất khẩu ủy thác............................................................................................................ 25


1.1.3.4 Xuất khẩu theo nghị định thư......................................................................................26
1.1.3.5 Tạm nhập, Tái xuất..........................................................................................................26
1.1.3.6 Tạm xuất, Tái nhập..........................................................................................................26
1.1.3.7 Quá cảnh hàng hóa...........................................................................................................26
1.1.3.8 Quy trình hoạt động xuất khẩu cà phê....................................................................26
1.2 TỔNG QUAN VỀ SẢN XUẤT CÀ PHÊ TẠI VIỆT NAM.......................................30
1.2.1 Sự hình thành và phát triển của cà phê Việt Nam..........................................30
1.2.2 Đặc điểm kinh tế- kĩ thuật trong sản xuất cà phê tại Việt Nam...........31
1.2.2.1 Nguồn vốn........................................................................................................................... 31
1.2.2.2 Cơ sở hạ tầng..................................................................................................................... 32

1.2.2.3 Công nghệ sản xuất phân bón và thuốc bải vệ thực vật.................................32
1.2.2.4 Vận tải chuyên chở..........................................................................................................32
1.2.2.5 Công tác kiểm tra và giám định...................................................................................33
1.2.3 Năng lực hiện tại của cà phê Việt Nam................................................................33
1.2.3.1 Sản lượng cà phê Việt Nam..........................................................................................33
1.2.3.2 Lợi thế cạnh tranh của cà phê Việt Nam trên thị trường thế giới ...............40
TỔNG KÊT CHƯƠNG 1....................................................................................................43
CHƯƠNG 2 : THỰC TRẠNG XUẤT KHẨU CỦA CÀ PHÊ VIỆT NAM SANG THỊ
TRƯỜNG ĐỨC....................................................................................................................44
2.1 TỔNG QUAN VỀ THỊ TRƯỜNG ĐỨC....................................................................44
2.1.1 Đặc điểm của thị trường Đức...................................................................................44
2.1.1.1 Khái quát chung về Đức ................................................................................................44
2.1.1.2 Quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Đức...................................................................45
2.1.2 Phân tích tình hình thị trường...................................................................................47
2.1.2.1 Nhu cầu tiêu thụ cà phê tại Đức.................................................................................47
2.1.2.2 Tình hình nhập khẩu cà phê của Đức từ Việt Nam............................................49
2.1.2.3 Hệ thống phân phối cà phê tại thị trường Đức....................................................51
2.2. THỰC TRẠNG XUẤT KHẨU CỦA CÀ PHÊ VIỆT NAM SANG TH Ị TR ƯỜNG
ĐỨC 55
2.2.1 Kim ngạch xuất khẩu.....................................................................................................55
2.2.2 Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu.......................................................................................57


2.2.3 Cơ cấu thị trường.............................................................................................................58
2.2.3.1 Giá cả - chất lượng xuất khẩu.....................................................................................58
2.3 PHÂN TÍCH SWOT VỀ HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU CÀ PHÊ VIỆT NAM SANG
THỊ TRƯỜNG ĐỨC...........................................................................................................61
2.3.1 Điểm mạnh (S)...................................................................................................................61
2.3.2 Điểm yếu (W)..................................................................................................................... 63
2.3.3 Cơ hội (O).............................................................................................................................. 65

2.3.4 Thách thúc (T).....................................................................................................................67
2.3.5 Tổng hợp bảng ma trận SWOT.................................................................................68
TỔNG KẾT CHƯƠNG 2....................................................................................................69
CHƯƠNG 3 : GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU CÀ PHÊ CỦA VIỆT NAM
SANG THỊ TRƯỜNG ĐỨC................................................................................................69
3.1 CƠ SỞ ĐỀ RA GIẢI PHÁP........................................................................................70
3.1.1 Phương hướng phát triển cà phê của Việt Nam trên thị trường Đức............70
3.1.2 Xu hướng của thị trường Đức về cà phê.....................................................................71
3.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU CÀ PHÊ VIỆT NAM SANG
THỊ TRƯỜNG ĐỨC...........................................................................................................72
3.2.1 Giải pháp nâng cao chất lượng cà phê xuất khẩu sang thị tr ường Đ ức
(W2 + O4)...........................................................................................................................................72
3.2.1.1 Khâu canh tác......................................................................................................................72
3.2.1.2 Khâu chế biến.................................................................................................................... 72
3.2.2 Đa dạng hóa cơ cấu sản phẩm và hướng đến mặt hàng cà phê có giá
trị gia tăng cao (S1 S4, O1).......................................................................................................73
3.2.2.1 Về phía doanh nghiệp.....................................................................................................73
3.2.2.2 Về phía người trồng cà phê..........................................................................................73
3.2.3 Xúc tiến thương mại, đẩy mạnh kênh phân phối sang thị tr ường Đức
(W5.O2,T2,T3)................................................................................................................................ 74
3.2.3.1 Về phía doanh nghiệp.....................................................................................................74
3.2.4 Nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng, đầu tư vận tải chuyên chở cho
khâu xuất nhập khẩu. (W3.W4,O3)...................................................................................74
3.3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM THÚC ĐẨY HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU CÀ
PHÊ ViỆT NAM SANG THỊ TRƯỜNG ĐỨC.................................................................75
3.3.1 Kiến nghị với nhà nước.................................................................................................75


3.3.2 Kiến nghị với Hiệp hội..................................................................................................76
TỔNG KẾT CHƯƠNG 3....................................................................................................77

TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................................78

DANH MỤC BẢ
Bảng 1. 1 : Sản lượng cà phê Việt Nam theo niên vụ (tháng 10 – tháng 9)............29
Bảng 1. 2 : Diện tích cà phê của Việt Nam theo tỉnh........................................................31
Bảng 1. 3 : Diện tích trồng cà phê Việt Nam tính theo vùng năm 2012 và dự báo
năm 2020............................................................................................................................................ 33
Y

Bảng 2. 1 : Kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam vào Đức giai đoạn 20112016...................................................................................................................................................... 39
Bảng 2. 2: Sản lượng và kim ngạch nhập khẩu cà phê tại Đức năm 2011-2015.42
Bảng 2. 3 : Sản lượng và kim ngạch nhập khẩu cà phê của Đức từ Việt Nam giai
đoạn 2011- 2015............................................................................................................................. 43
Bảng 2. 4 : Kim ngạch xuất khẩu cà phê Việt Nam giai đoạn 2011 – 2015............49
Bảng 2. 5 : Khối lượng và kim ngạch xuất khẩu cà phê sang Đức giai đoạn 20112015...................................................................................................................................................... 50
Bảng 2. 6 : Khối lượng cà phê xuất khẩu phân loại theo Nghị Quyết 420 của ICO,
niên vụ 2012/2013.........................................................................................................................54
Bảng 2. 7 : Chất lượng cà phê xuất khẩu của Việt Nam.................................................58
Bảng 2. 8 : Ma trận Swot của hoạt động xuất khẩu cà phê Viêt Nam sang th ị
trường Đức......................................................................................................................................... 62

DANH MỤC BIỂU
Biểu đồ 1. 1 :Kim ngạch xuất khẩu của các mặt hàng xuất khẩu ch ủ yếu c ủa
Việt Nam 9 tháng đầu năm 2015.............................................................................................16


Biểu đồ 1. 2 : Sản lượng cà phê Arabica và Robusta của Việt Nam giai đoạn
2001-2014 (dự báo)....................................................................................................................... 28
Biểu đồ 1. 3 : Diện tích trồng và sản lượng cà phê Việt Nam 2006-2015 ................32
Y

Biểu đồ 2. 1 : Kim ngạch nhập khẩu cà phê của Đức từ các nước khác nhau trên
thế giới................................................................................................................................................. 43
Biểu đồ 2. 2 : Chuỗi giá trị cà phê tại Đức.............................................................................45
Biểu đồ 2. 3 : Phân khúc thị trường bán lả cà phê tại Đức............................................46
Biểu đồ 2. 4 : Cấu trúc thương mại của cà phê Đức.........................................................46
Biểu đồ 2. 5 : Kim ngạch xuất khẩu cà phê Việt Nam snag Đức và thế giới..........51
Biểu đồ 2. 6 : Giá xuất khẩu cà phê nhân của Việt Nam.................................................52

CHƯƠNG 1 : CHƯƠNG MỞ ĐẦU
1.1 GIỚI THIỆU TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Cà phê là loại cây trồng đã có mặt tại Việt Nam từ rất lâu đời. Cây cà phê được
đưa vào trồng ở Việt Nam từ năm 1857, trước hết là ở một s ố nhà th ờ t ại Hà
Nam, Quảng Bình, Kontum... Song mãi tới đầu thế kỷ hai mươi trở đi thì cây cà


phê mới được trồng trên quy mô tương đối lớn của các chủ đồn đi ền người
Pháp tại Phủ Quỳ - Nghệ An và sau đó là ở Đắc Lắc và Lâm Đ ồng, nh ưng tổng
diện tích không quá vài ngàn hecta. Trải qua hơn 1 thế kỷ v ới nhi ều thăng tr ầm,
đến nay cây cà phê đã có mặt ở hầu khắp các vùng trên đ ất n ước, và tr ở thành
một ngành sản xuất quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. 1 Hiện cả nước ta có
hơn 571.000 hecta cà phê, thu hút gần 1 triệu lao động. Năm 2012, Việt Nam s ản
xuất 1.760.000 tấn cà phê và doanh thu lên đến 2,3 tỷ đô la. Dù là n ước sinh sau
đẻ muộn, nhưng vị thế của sản phẩm cà phê Việt Nam ngày càng được nâng cao
trên trường quốc tế, được Hội đồng cà phê thế giới và nhiều khách hàng đánh
giá cao (ngang với cà phê Uganda và cao hơn nhi ều n ước khác) về h ương v ị ch ất
lượng tự nhiên. Cây cà phê đã trở thành m ột trong những cây công nghi ệp quan
trọng bậc nhất, là mặt hàng xuất khẩu chủ lực trong ngành nông sản, kim ng ạch
xuất khẩu chỉ đứng sau lúa gạo, mỗi năm đóng góp trên dưới 500 tri ệu USD cho
nền kinh tế, là một trong 10 mặt hàng xuất khẩu quan tr ọng nhất của n ước ta.

Tháng 8-2013, tạp chí Le Point (Pháp) đã có bài viết quan tâm đ ến th ực tr ạng
xuất khẩu cà phê ở Việt Nam với nhan đề “Việt Nam, ông hoàng m ới trong
ngành cà phê”. Theo tạp chí này, hiện nay Vi ệt Nam đã tr ở thành n ơi s ản xu ất cà
phê đứng thứ 2 thế giới, chỉ sau Brazil và là nhà cung ứng hàng đầu cho Pháp. 2
Các thị trường chính của cà phê Việt Nam trên trường quốc tế bao g ồm: Hoa Kỳ,
EU, Nhật Bản, Hàn Quốc. Trong đó, hiện nay Đức là thị trường tiêu thụ cà phê
lớn nhất của Việt Nam, với 191.644 tấn, trị giá 358.821.179 USD, gi ảm 22,91%
về lượng và giảm 28,63% về trị giá.3
Với việc gia nhập WTO cũng như với những biến động thất thường của nền
kinh tế sau khi trải qua cuộc khủng hoảng kinh tế thế gi ới mà c ả Đ ức l ẫn Vi ệt
Nam đều chịu ảnh hưởng, việc xuất khẩu cà phê Việt Nam sang thị trường Đức
đang có được những thuận lợi và đồng thời gặp phải những khó khăn nhất định.

1 truy cập 15;30 ngày
7/11/2016
2 truy cập 15:34 ngày
7/11/2016
3 truy cập 16:44 ngày 7/11/2016


Đức là thị trường dẫn dắt kinh tế của Liên minh Châu Âu ( EU ). Trong nh ững
năm qua, quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Đức phát tri ển khá năng đ ộng.
Riêng trong giai đoạn 2010-2013, trao đổi thương mại giữa Vi ệt Nam và Đức đã
có sự tăng trưởng đáng kể. Kim ngạch xuất nhập khẩu hai chi ều tăng h ơn 7,5
lần, đạt gần 7,7 tỷ USD. 7 tháng đầu năm 2014, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu
giữa hai nước cũng đạt 4,191 tỷ USD. Trong đó, Việt Nam xuất siêu sang Đức gần
1,5 tỷ USD.4
Tuy nhiên, bên cạnh đó, ngành sản xuất và kinh doanh xuất khâu cà phê Vi ệt
Nam đã bộc lộ nhiều khiếm khuyết. Giá xuất khẩu cà phê thường bị thua thi ệt,
chỉ bằng 70 – 80% giá cà phê cùng loại của th ị tr ường th ế gi ới (vào ngày 12-112013, cà phê Việt Nam xuất sang London chỉ được chào mua ở mức 1.468

USD/tấn – thấp nhất kể từ ngày 15/6/2010 theo số li ệu của Reuters), gây thi ệt
hại lớn cho người sản xuất, người kinh doanh xuất khẩu cà phê và l ợi ích qu ốc
gia. Nhận thấy được vị trí quan trọng của Đức trên thị trường cà phê, cần ph ải
có những giải pháp đúng đắn và cấp thiết nhằm đẩy mạnh kim ng ạch -xu ất
khẩu cà phê trong những năm tiếp theo.
Với những lý do trên, tôi quyết định nghiên cứu đề án: “Thực trạng xuất kh ẩu cà
phê Việt Nam sang thị trường Đức giai đoạn 2011 đến nay – Gi ải pháp thúc đ ẩy
xuất khẩu đến năm 2020”
Đồng thời, qua đề án này, tôi mong muốn có thể áp dụng những ki ến th ức đã
tiếp nhận được vào thực tế, hiểu được thực trạng, mặt thuận lợi và khó khăn
trong vấn đề xuất khẩu cà phê nước ta sang thị trường Đức, đồng thời đề xuất
những giải pháp hữu ích, thiết thực nhằm đẩy mạnh xuất khẩu và củng cố thêm
hình ảnh thương hiệu cà phê Việt trong mắt bạn bè quốc tế.
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

 Nắm rõ tình hình xuất khẩu cà phê của Việt Nam nói chung, và sang th ị
trường Đức nói riêng (về mặt số liệu và những biến động th ể hiện qua các dữ
liệu thứ cấp)
 Xác định đúng đắn đâu là điểm mạnh, điểm yếu của các doanh nghi ệp xu ất
4 truy cập ngày 16:00 ngày
7/11/2016


khẩu cà phê hiện nay
 Xác định rõ ràng đâu là thuận lợi, khó khăn khi xuất khẩu cà phê sang th ị
trường Đức
 Từ đó, vận dụng những kiến thức có được, đưa ra các giải pháp mới, thi ết
thực nhằm khắc phục điểm yếu, phát huy điểm mạnh, giảm thi ểu khó khăn, rủi
ro, cũng như tận dụng những thuận lợi trong xuất khẩu cà phê.
 Qua đó, có thể biết cách thu thập số liệu, hiểu được s ố liệu th ống kê, tổng

hợp thông tin và tiếp cận gần hơn với ngành học.
1.3 MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

 Mục đích chính của đề tài là nghiên cứu đề xuất gi ải pháp đ ẩy m ạnh thúc
đẩy hoạt động xuất khẩu cà phê Việt Nam sang th ị tr ường Đức. Đ ể đ ạt t ới m ục
đích đó, đề tài sẽ giải quyết các nhiệm vụ cơ bản sau:
Hệ thống hoá những vấn đề lý luận chung về xuất khẩu cà phê.
Phân tích đánh giá thực trạng xuất khẩu và hoạt động thúc đẩy xuất kh ẩu
cà phê Việt Nam sang thị trường Đức.
Đưa ra những giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu cà phê Vi ệt
Nam sang thị trường Đức
 Áp dụng kiến thức tiếp thu được vào thực tiễn một cách linh hoạt và ch ủ
động
1.4 PHẠM VI NGHIÊN CỨU

 Thời gian: Thực trạng từ năm 2011 đến năm 2015 và Giải pháp đến năm
2020
 Không gian: Thị trường sản xuất và xuất khẩu cà phê tại Việt Nam
1.5 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu sử dụng các phương pháp chủ yếu như: phương pháp tổng h ợp,
phương pháp thống kê và phân tích, phương pháp so sánh. Phương pháp tổng
hợp để thu thập các số liệu, thông tin truyền thông; phương pháp th ống kê,
phân tích để làm rõ các vấn đề lý luận và thực trạng xuất kh ẩu c ủa m ặt hàng cà
phê Việt Nam xuất sang Đức; phương pháp so sánh được sử dụng để làm sáng tỏ
hơn vị thế của Việt Nam, các kết luận trong từng hoàn cảnh cụ thể.
1.6 BỐ CỤC CỦA ĐỀ TÀI
CHƯƠNG 0 : CHƯƠNG MỞ ĐẦU
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XUẤT KHẨU CÀ PHÊ

CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG XUẤT KHẨU CÀ PHÊ VIỆT NAM SANG
THỊ TRƯỜNG ĐỨC
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH XUẤT KHẨU CÀ PHÊ VIỆT NAM
SANG THỊ TRƯỜNG ĐỨC

CHƯƠNG 2 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XUẤT KHẨU CÀ PHÊ
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU
2.1.1 Một số khái niệm về xuất khẩu
Xuất khẩu có rất nhiều khái niệm khác nhau, tùy theo từng tr ường h ợp và t ừng
quan điểm của tác giả viết sách mà khái niệm của nó có thể sai l ệch so v ới nhau.
Sau đây là một vài đơn cử về khái niệm xuất khẩu mà tôi đã tìm hi ểu được.
Đầu tiên là khái niệm xuất khẩu trong Luật Thương Mại Việt Nam 2005 .
Theo Khoản 1 Điều 27, Luật Thương Mại (2005), mua bán hàng hóa qu ốc t ế
được thực hiện dưới các hình thức xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập, tái xu ất,
tạm xuất và chuyển khẩu.
Theo Khoản 1 Điều 28, Luật Thương Mại (2005), xuất khẩu hàng hóa là vi ệc
hàng hóa được đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hoặc đưa vào các khu vực đặc bi ệt
nằm trên lãnh thổ Việt Nam được coi là khu vực hải quan riêng theo quy đ ịnh
của pháp luật.5
Cách định nghĩa thứ hai: “Trong hoạt động ngoại thương: xuất kh ẩu là vi ệc bán
hàng hóa và dịch vụ cho nước ngoài…”6
Cách định nghĩa thứ ba: “Thương mại quốc tế là sự trao đổi hàng hóa và d ịch v ụ
giữa các nước thông qua hoạt động xuất khẩu (bán) và nhập khẩu (mua)”. 7
Cách định nghĩa thứ tư: “Xuất khẩu là việc bán hàng hóa ho ặc d ịch v ụ cho n ước
ngoài trên cơ sở dùng tiền tệ làm phương tiện thanh toán. Xu ất kh ẩu là m ột
hoạt động cơ bản của hoạt động ngoại thương. Hoạt động xuất khẩu di ễn ra
trên phạm vi toàn cầu, trong tất cả các ngành, các lĩnh vực c ủa n ền kinh t ế,
không chỉ hàng hóa hữu hình mà cả hàng hoa vô hình với tỷ tr ọng ngày càng l ớn”
.8
Sau khi tìm hiểu và tham khảo các định nghĩa về xuất khẩu đã nêu ở trên cũng

5 Luật thương mại Việt Nam (2005)
6 Giáo trình Kinh Tế Ngoại Thương – GS. TS Bùi Xuân Lưu – PGS. TS Nguyễn Hữu Khải - NXB Thông tin và
truyền thông
7 Kinh Tế Đối Ngoại Việt Nam – PGS. TS Nguyễn Văn Trình – ĐH Quốc Gia TPHCM – Khoa Kinh Tế Bộ
Môn Kinh Tế Đối Ngoại – NXB ĐHQG TPHCM
8 Giáo trình Kinh Tế Quốc Tế - PGS. TS Vũ Thị Bạch Tuyết – PGS. TS Nguyễn Tiến Thuật – Học Viện Tài
Chính – NXB Tài Chính


như những định nghĩa khác. Có thể tổng quát định nghĩa xuất khẩu như sau:
“Xuất khẩu là hoạt động buôn bán kinh doanh nhưng phạm vi kinh doanh v ượt
ra khỏi biên giới quốc gia hay là hoạt động buôn bán v ới nước ngoài trên ph ạm
vi quốc tế. Nó không phải là hành vi buôn bán riêng l ẻ mà là c ả 1 h ệ th ống các
quan hệ mua bán phức tạp có tổ chức cả bên trong lẫn bên ngoài nhằm mục tiêu
thúc đẩy sản xuất hàng hóa phát triển, chuyển đổi c ơ cấu kinh t ế, ổn đ ịnh và
từng bước nâng cao đời sống kinh tế của nhân dân.Thông qua ho ạt đ ộng xu ất
khẩu có thể đem lại những lợi nhuận to lớn cho nền sản xuất trong n ước.Xu ất
khẩu là hoạt động kinh doanh đem lại những hiệu quả đột bi ến nhưng có th ể
gây thiệt hại vì nó phải đối đầu với một hệ th ống kinh tế khác t ừ bên ngoài mà
các chủ thể trong nước tham gia xuất khẩu không dễ dàng khống chế được.”
2.1.2 Vai trò xuất khẩu cà phê đối với Việt Nam
2.1.2.1 Khai thác lợi thế, phát triển có hiệu quả kinh tế trong n ước
Trong thế giới hiện đại không một quốc gia nào bằng chính sách đóng cửa của
mình lại phát triển có hiệu quả kinh tế trong nước. Muốn phát tri ển nhanh m ỗi
nước không thể đơn độc dựa vào nguồn lực của mình mà phải biết tận dụng các
thành tựu kinh tế khoa học kỹ thuật của loài người để phát tri ển. N ền kinh t ế
“mở cửa”, trong đó xuất khẩu đóng vai trò then chốt sẽ mở h ướng phát tri ển m ới
tạo điều kiện khai thác lợi thế tiềm năng sẵn có trong nước nhằm sử dụng phân
công lao động quốc tế một cách có lợi nhất.
Đối với những nước mà trình độ phát tri ển kinh tế còn thấp như n ước ta, những

nhân tố tiềm năng là: tài nguyên thiên nhiên và lao động. Còn nh ững y ếu t ố
thiếu hụt là vốn, kỹ thuật, thị trường và kĩ năng quản lý. Xu ất kh ẩu là gi ải pháp
mở cửa nền kinh tế nằm tranh thủ vốn và kỹ thuật của nước ngoài, kết h ợp
chúng với tiềm năng trong nước về lao động và tài nguyên thiên nhiên đ ể t ạo s ự
tăng trưởng mạnh cho nền kinh tế, góp phần rút ngắn khoảng cách chênh l ệch
với các nước giàu.
Nhờ lợi thế đất đai, khí hậu, kinh nghiệm sản xuất cho ra những v ụ mùa b ội thu
(vụ mùa 2011/2012, sản lượng đạt 24.058 bags, chỉ đứng sau Brazil v ới 43.484
bags , với chi phí sản xuất thấp hơn các nước tr ồng cà phê khác (giá cà phê
Robusta tháng 12/2011 của Việt Nam là 83.62 US cent per Ib, của Brazil 93.39,


của Ecuador là 84.14, Philippines là 88.40 . Cùng với đó là chế độ chính tr ị, xã h ội
ổn định, chính sách thời kỳ Đổi mới phù hợp tạo điều ki ện thu ận l ợi cho Vi ệt
Nam gia nhập vào nền kinh tế thế giới và khu v ực nói chung, cũng nh ư th ị
trường cà phê quốc tế nói riêng.
Việt Nam chính thức gia nhập WTO (World Trade Organization) vào ngày
7/1/2007 và ICO (International Coffee Organization) vào ngày 21/8/2011, t ạo
điều kiện cho Việt Nam tăng cường hợp tác kinh tế, th ương mại, khoa h ọc công
nghệ và phát triển nguồn nhân lực. Giúp Việt Nam có th ể h ọc h ỏi, trao đổi kinh
nghiệm trong sản xuất, chế biến cà phê đồng th ời mở rộng th ị tr ường, giao l ưu
trao đổi mặt hàng cà phê với các nước trong khu vực và th ế gi ới (Vi ệt Nam đã
xuất khẩu cà phê thô sang 78 quốc gia trong niên vụ 2011/2012 như Mỹ, Italia,
Tây Ban Nha, Indonesia, Nhật Bản, Bỉ, Algeria,Mexico, Anh…Ttrong đó, Đức là
nước nhập khẩu cà phê thô lớn nhất của Việt Nam với 113.000 tấn, tr ị giá 231,3
triệu USD .
2.1.2.2 Tạo nguồn vốn
Xuất khẩu là một tất yếu khách quan và có vai trò quan tr ọng đ ối v ới các qu ốc
gia, các lý thuyết về tăng trưởng và phát tri ển kinh tế chỉ ra r ằng đ ể tăng tr ưởng
và phát triển kinh tế của mỗi quốc gia cần có bốn đi ều ki ện là : Ngu ồn nhân l ực,

tài nguyên, vốn và kỹ thuật công nghệ. Hầu hết các qu ốc gia đang phát triên nh ư
Việt Nam đều thiếu vốn và kỹ thuật, để có vốn và kỹ thu ật thì con đ ường ng ắn
nhất là phải thông qua thương mại quốc tế. Xuất khẩu tạo nguồn vốn cho nhập
khẩu, phục vụ công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước. Công nghi ệp hoá v ới
bước đi phù hợp là con đường tất yếu để khắc phục tình trạng nghèo nàn l ạc
hậu nhưng công nghiệp hoá đòi hỏi phải có lượng vốn lớn để nhập khẩu máy
móc thiết bị kỹ thuật công nghệ tiên tiến.
Nguồn vốn nhập khẩu có thể được hình thành từ các nguồn sau : Đầu tư n ước
ngoài, vay nợ, các nguồn viện trợ, thu từ các hoạt động du lịch, d ịch v ụ thu ngo ại
tệ trong nước. Các nguồn như đầu tư nước ngoài, viện trợ hay vay n ợ … có tầm
quan trọng không thể phủ nhận được, song việc huy động chúng không phải dễ
dàng, hơn nữa đi vay thường chịu thiệt thòi và phải trả về sau này.
Do vậy, xuất khẩu là nguồn vốn quan trọng nhất, xuất khẩu tạo ti ền đ ề cho


nhập khẩu,
Quá trình phát triển của nền kinh tế đòi hỏi phải nhập khẩu một lượng ngày
càng nhiều máy móc, thiết bị và nguyên liệu công nghiệp… N ếu dùng các ngu ồn
đầu tư nước ngoài, vay nợ, viện trợ… thì bằng cách này hay cách khác đ ều ph ải
trả. Chỉ có xuất khẩu mới là hoạt động có hiệu quả nhất tạo ra ngu ồn v ốn nh ập
khẩu bởi chúng ta không phải trả bất kì khoản chi phí nào khác nh ư khi vay n ợ
nước ngoài, hơn nữa còn thể hiện tính tự chủ của nguồn vốn.
Trong tương lai, nguồn vốn bên ngoài sẽ tăng lên nh ưng m ọi c ơ h ội đ ầu t ư và
vay nợ của nước ngoài và các tổ chức quốc tế chỉ thuận lợi khi các ch ủ đ ầu tư và
người cho vay thấy được khả năng xuất khẩu của nước đi vay– nguồn vốn duy
nhất để trả nợ.
.Biểu

đồ 1. 1 :Kim ngạch xuất khẩu của các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu

của Việt Nam 9 tháng đầu năm 2015

Ngu ồn : T ổng c ục h ải quan
Hằng năm ngành cà phê đã đóng góp một kim ngạch khá l ớn cho ngân sách nhà
nước. Năm 2012, kim ngạch xuất khẩu cà phê Vi ệt Nam đạt k ỷ l ục 3,67 t ỷ USD,
chiếm 3.2% kim ngạch xuất khẩu hàng hóa nói chung .
2.1.2.3 Góp phần mở rộng tiêu thụ hàng hóa, giải quyết nhu cầu việc làm và c ải
thiện đời sống nhân dân
Thị trường trong nước nhỏ hẹp, không đủ đảm bảo cho sự phát tri ển công
nghiệp với quy mô hiện đại, sản xuất hàng loạt do đó không tạo thêm vi ệc làm
cho người dân.
Với phạm vi vượt ra ngoài biên giới quốc gia, hoạt động xuất khẩu mở ra một
thị trường tiêu thụ rộng lớn với nhu cầu vô cùng đa dạng của mọi tầng l ớp, m ọi


dân tộc trên toàn thế giới. Ngành sản xuất các mặt hàng xuất khẩu luôn cần một
số lượng lớn công nhân, vì thế, tạo ra hàng tri ệu vi ệc làm cho ng ười dân, góp
phần giải quyết vấn nạn thất nghiệp cũng như tăng thu nhập quốc dân. Xu ất
khẩu còn tạo ra nguồn vốn để nhập khẩu vật phẩm tiêu dùng thi ết y ếu phục
vụ đời sống và đáp ứng ngày một phong phú thêm nhu cầu tiêu dùng c ủa nhân
dân.
Lượng cà phê xuất khẩu vụ 2012/2013 của Việt Nam là 25 475 bags (tương
đương 1.760.000 tấn cà phê), chỉ đứng sau Brazil (28 333 bags) trong khi
Indonesia chỉ là 10 614 bags, Honduras là 5 508 bags .
Ngành sản xuất cà phê robusta ở Việt Nam là nguồn thu nh ập ch ủ yếu c ủa
540.000 hộ nông dân với hơn 1,6 triệu lao động ở vùng sâu, vùng xa, nh ất là Tây
Nguyên . Chỉ tính riêng trong lĩnh vực trồng và chăm sóc cà phê, thì đã gi ải quy ết
được một lượng lao động đáng kể, bình quân 1 ha thu hút từ 1,5 tri ệu lao đ ộng
trở lên, chưa kể số lượng tăng lên vào mùa vụ thu hoạch. Ngoài lĩnh v ực s ản
xuất tạo nguồn cung cà phê, các công tác khác sau cung cà phê nhân c ủa nhà s ản

xuất: thu mua, chế biến lại và phân loại, kinh doanh… cũng t ạo công ăn vi ệc làm
cho hàng trăm nghìn lao động.
Góp phần dịch chuyển cơ cấu kinh tế, thúc đẩy sản xuất phát triển
Thay đổi cơ cấu sản xuất và tiêu dùng một cách có l ợi nh ất đó là thành qu ả c ủa
công cuộc khoa học và công nghệ hiện đại. Sự dịch chuy ển cơ cấu kinh t ế trong
quá trình công nghiệp hóa phù hợp với xu hướng phát tri ển của kinh tế th ế gi ới
là tất yếu đối với nước ta. Vì vậy, xuất khẩu có vai trò quan tr ọng đ ối v ới s ản
xuất và chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
2.1.2.4 Xuất khẩu tạo điều kiện cho các ngành khác có cơ hội phát tri ển thu ận l ợi
Trước hết, ngành sản xuất cà phê xuất khẩu sẽ kéo theo hàng lo ạt các ngành
công nghiệp chế biến, công nghiệp chế tạo máy móc, thúc đẩy các ngành xây
dựng cơ bản như xây dựng đường xa, trường, trạm thu mua cà phê,… Ngoài ra
còn kéo theo hàng loạt các ngành dịch vụ phát tri ển theo nh ư: d ịch v ụ cung c ấp
giống cây trồng, thuốc bảo vệ thực vật, ngân hàng, cho thuê máy móc trang thi ết
bị… Điều này góp phần đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hóa hiện đại hóa trong
nông nghiệp nông thôn.


2.1.2.5 Hàng hóa của ta sẽ tham gia vào cuộc cạnh tranh trên thị tr ường th ế giới
về giá cả, chất lượng.
Cuộc cạnh tranh này đòi hỏi chúng ta phải tổ chức lại sản xuất, hình thành c ơ
cấu sản xuất luôn thích nghi với thị trường.
Cà phê Việt Nam có hương vị tự nhiên độc đáo, riêng bi ệt mà các qu ốc gia khác
không có. Vì cà phê là thức uống để thưởng thức, đôi khi th ể hi ện đ ẳng c ấp c ủa
người dùng nên hương vị cà phê đặc biệt đã trở thành lợi thế của Việt Nam.
Trên thị trường cà phê quốc tế, nhờ chi phí sản xuất thấp, giá cà phê của Vi ệt
Nam luôn được chào bán thấp hơn giá cà phê các nước khác.
2.1.2.6 Xuất khẩu tạo điều kiện mở rộng khả năng cung cấp đầu vào cho s ản
xuất, nâng cao năng lực sản xuất trong nước.
Hoạt động sản xuất gắn với tìm kiếm thị trường xuất khẩu. Khi xuất khẩu

thành công tức là khi đó ta đã có một thị trường tiêu thụ r ộng l ớn. Đi ều này t ạo
cho Việt Nam thế chủ động trong sản xuất cà phê đáp ứng nhu cầu tiêu dùng
trên thế giới. Thị trường với hơn 78 quốc gia nhập khẩu cà phê Việt, trong đó thị
trường Đức nói riêng và EU nói chung là thị trường lớn nhất của xuất khẩu cà
phê Việt.
Ngoài ra, sản xuất cà phê xuất khẩu cũng tạo điều ki ện đ ể mở rộng v ốn, công
nghệ, trình độ quản lý, nâng cao đời sống người lao động, đảm bảo kh ả năng
sản xuất và tái sản xuất mở rộng.
2.1.2.7 Xuất khẩu tạo ra những tiền đề kinh tế - kỹ thuật nhằm cải t ạo và nâng
cao năng lực sản xuất trong nước.
Xuất khẩu cà phê là phương tiện quan trọng tạo ra vốn và kỹ thuật công nghệ từ
thế giới bên ngoài vào Việt Nam. Xuất khẩu cà phê giúp Việt Nam n ắm b ắt được
công nghệ tiên tiến của thế giới để áp dụng vào nước mình. Như công ngh ệ ch ế
biến cà phê xuất khẩu, công nghệ phơi sấy, bảo quản sau thu hoạch cà phê,
ngoài ra còn học hỏi được kinh nghiệm quản lý từ các qu ốc gia khác nh ư Brazil,
Anh, Mỹ… Như vậy sẽ nâng cao được năng lực sản xuất trong nước đ ể phù h ợp
với trình độ của thế giới.


2.1.2.8 Xuất khẩu còn đòi hỏi doanh nghiệp phải luôn đổi mới, hoàn thi ện công
việc quản trị sản xuất và kinh doanh.
Thị phần luôn là mục tiêu của doanh nghiệp xuất khẩu cà phê vì th ế bu ộc các
doanh nghiệp phải tích cực trong việc đổi mới công nghệ, quảng cáo và xâm
nhập vào thị trường thế giới.
Cà phê Việt Nam đã có một chỗ đứng nhất định trên thị trường cà phê quốc tế
với một số sản phẩm cà phê chất lượng cao mang thương hiệu uy tín như cà phê
Trung Nguyên, Vinacafe, Nam Nguyên, Thu Hà… Nhất là Trung Nguyên, đ ơn c ử
như trong sự kiện “Ngày hội sáng tạo vì khát vọng Việt” – l ần th ứ II ph ối h ợp
cùng Trung ương Hội Liên Hiệp Thanh niên Việt Nam tổ chức tại Dinh Th ống
Nhất vào ngày 23/11/2013 vừa qua, đã tạo được hiệu ứng đám đông, không ch ỉ

thu hút người tiêu dùng trong nước mà còn là các nhà đầu tư, các nhà nh ập kh ẩu
cà phê nước ngoài.
Là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy các quan hệ kinh tế đ ối ngoại của nước ta
Xuất khẩu và các quan hệ kinh tế đối ngoại luôn có tác động qua l ại ph ụ thu ộc
lẫn nhau. Khi hoạt động xuất khẩu phát tri ển sẽ kéo theo các b ộ ph ận khác c ủa
kinh tế đối ngoại phát triển như dịch vụ, quan hệ tín dụng, đ ầu tư, h ợp tác, liên
doanh, mở rộng vận tải quốc tế… Vì thế, đẩy mạnh xuất kh ẩu có vai trò tăng
cường sự hợp tác quốc tế giữa các nước, nâng cao địa vị và vai trò của nước ta
trên trường quốc tế, góp phần vào sự ổn định kinh tế chính trị của đất nước.
Hiện nay, Việt Nam đã xuất khẩu cà phê đến 78 quốc gia trên th ế gi ới, đi ều này
giúp cho Việt Nam có nhiều mối quan hệ hợp tác phát tri ển. Đây là đi ều ki ện
quan trọng để Việt Nam có được các quan hệ hợp tác đa ph ương và song
phương.
Bên cạnh đó, cây cà phê phát tri ển còn góp phần ph ục h ồi môi tr ường sinh thái,
phủ xanh đất trống đồi trọc sau một thời gian bị suy thoái nghiêm tr ọng do b ị
tàn phá của thiên nhiên cùng sự hủy hoại do chính bàn tay con người.
2.1.3 Các hình thức xuất khẩu cà phê
2.1.3.1 Xuất khẩu trực tiếp
Là xuất khẩu các hàng hóa, dịch vụ do chính doanh nghi ệp sản xuất hoặc mua từ
các doanh nghiệp sản xuất trong nước, sau đó xuất khẩu ra nước ngoài với danh


nghĩa là hàng của mình.
Ưu điểm: Lợi nhuận mà đơn vị kinh doanh xuất khẩu nhận được cao hơn các
hình thức khác vì không phải chia sẻ qua khâu trung gian. Đ ơn v ị ngo ại th ương
cũng có thể nâng cao uy tín của mình trên trường quốc tế vì là người bán trực
tiếp.
Nhược điểm: Đòi hỏi doanh nghiệp phải ứng trước một lượng vốn khá lớn để
sản xuất hoặc thu mua hàng và có thể gặp rủi ro.
2.1.3.2 Xuất khẩu gián tiếp

Là cung ứng hàng hóa ra nước ngoài thông qua các trung gian xu ất kh ẩu như
người đại lý hoặc người môi giới (các cơ quan, văn phòng đại di ện, các công ty
ủy thác xuất nhập khẩu…).
Ưu điểm: Được sử dụng nhiều, đặc biệt ở những nước kém phát tri ển, vì người
trung gian thường hiểu biết rõ thị trường kinh doanh nên có nhiều c ơ hội kinh
doanh thuận lợi hơn. Người trung gian có khả năng nhất định về v ốn, nhân l ực
nên nhà sản xuất có thể khai thác để tiết kiệm phần nào chi phí trong quá trình
vận tải.
Nhược điểm: Hạn chế mối liên hệ với bạn hàng của nhà sản xuất, đồng thời nhà
sản xuất phải chia sẻ một phần lợi nhuận cho người trung gian.
2.1.3.3 Xuất khẩu ủy thác
Là hoạt động xuất khẩu mà các đơn vị nhận giao dịch, đàm phán, kí k ết h ợp
đồng để xuất khẩu cho một đơn vị (bên ủy thác).
Ưu điểm: Độ rủi ro thấp, trách nhiệm ít, người đứng ra xuất khẩu không phải là
người chịu trách nhiệm cuối cùng, đặc biệt là không cần đến v ốn đ ể mua hàng,
phí ít nhưng nhận tiền nhanh, ít thủ tục…
Nhược điểm: Hạn chế mối liên hệ với bạn hàng của nhà s ản xu ất, đ ồng th ời
nhà sản xuất phải chia sẻ một phần lợi nhuận cho người trung gian.
2.1.3.4 Xuất khẩu theo nghị định thư
Là hình thức xuất khẩu hàng hóa (thường là trả nợ) được ký theo ngh ị đ ịnh th ư
giữa hai chính phủ.
Ưu điểm: Khả năng thanh toán chắc chắn (do Nhà nước trả cho đơn v ị xuất
khẩu), giá cả tương đối cao, việc sản xuất thu mua có nhiều ưu tiên…


2.1.3.5 Tạm nhập, Tái xuất
Được hiểu là việc mua hàng hóa của một nước để bán cho một nước khác (n ước
thứ ba) trên cơ sở hợp đồng mua bán ngoại thương có làm thủ tục nhập kh ẩu
rồi lại làm các thủ tục xuất khẩu không qua gia công chế bi ến.
Thời gian hàng hóa kinh doanh theo hình thức tạm nhập tái xuất được l ưu

chuyển ở Việt Nam là 60 ngày.
2.1.3.6 Tạm xuất, Tái nhập
Ngược lại với hình thức tạm nhập tái xuất, hình thức này là hàng hóa đưa đi
triển lãm, đi sửa chữa rồi lại mang về.
2.1.3.7 Quá cảnh hàng hóa
Hàng hóa của một nước được gửi đi tới một nước thứ ba qua lãnh thổ Việt Nam,
có sự cho phép của Chính phủ Việt Nam. Các doanh nghi ệp Vi ệt Nam đ ều có đ ủ
điều kiện như quy định của Nhà nước Việt Nam có thể được xem xét cho thực
hiện dịch vụ này để tăng thêm thu nhập.
2.1.3.8 Quy trình hoạt động xuất khẩu cà phê
Để đảm bảo cho hoạt động xuất khẩu được thực hiện một cách an toàn và
thuận lợi đòi hỏi mỗi doanh nghiệp xuất nhập khẩu phải tổ chức tiến hành theo
4 bước cơ bản sau:
Bước 1: Nghiên cứu thị trường tìm kiếm đối tác
Nghiên cứu thị trường có ý nghĩa quan trọng trong việc phát tri ển và nâng cao
hiệu quả kinh tế. Nghiên cứu thị trường phải trả lời một số câu h ỏi sau: xu ất
khẩu cái gì, ở thị trường nào, thương nhân giao dịch là ai, giao d ịch theo ph ương
thức nào, chiến lược kinh doanh cho từng giai đoạn để đạt được mục tiêu đề ra.
Bao gồm 3 bước nhỏ như sau:
1. Nắm vững thị trường nước ngoài:
2. Nhận biết mặt hàng kinh doanh trước và lựa chọn mặt hàng kinh doanh
3. Tìm kiếm thương nhân giao dịch
Bước 2: Lập phương án kinh doanh
Dựa vào kết quả thu được trong quá trình nghiên cứu ti ếp cận th ị tr ường n ước
ngoài, đơn vị kinh doanh xuất khẩu lập phương án kinh doanh. Bao gồm các
bước sau:
Đưa ra được đánh giá tổng quan về thị trường nước ngoài và đánh giá chi ti ết


đối với từng phân đoạn thị trường. Đồng thời đưa ra những nhận định cụ th ể về

thương nhân nước ngoài mà đơn vị sẽ hợp tác kinh doanh.
+ Lựa chọn mặt hàng thời cơ (chọn mặt hàng có khả năng xuất khẩu mà công ty
có khả năng sản xuất, có nguồn hàng ổn định đảm bảo đáp ứng nhu cầu. Đồng
thời xác định thời cơ: khi nào thì xuất khẩu, khi nào thì dự tr ữ hàng ch ờ xu ất
khẩu…).
+ Lựa chọn phương thức kinh doanh: tùy thuộc vào khả năng của công ty mà l ựa
chọn
Đề ra mục tiêu
Trên cơ sở 2 bước trên, đơn vị kinh doanh xuất khẩu đề ra mục tiêu cho từng
giai đoạn cụ thể khác nhau
1. Giai đoạn 1: Bán sản phẩm với giá thấp nhằm cạnh tranh v ới s ản ph ẩm
cùng loại, tạo điều kiện cho người tiêu dùng có cơ hội dùng th ử, chi ếm lĩnh th ị
phần.
2. Giai đoạn 2: Nâng dần mức giá lên để thu lợi nhuận.
 Đề ra biện pháp thực hiện
Giải pháp thực hiện là công cụ giúp công ty kinh doanh thực hiện các m ục tiêu
đề ra một cách hiệu quả nhất, nhanh nhất, có lợi nhất cho công ty kinh doanh.
 Đánh giá hiệu quả của việc kinh doanh
Giúp cho công ty đánh giá hiệu quả kinh doanh sau thương vụ. Đồng th ời đánh
giá được hiệu quả những khâu công ty đã làm tốt và những khâu còn yếu kém
nhằm giúp công ty hoàn thiện quy trình xuất khẩu.
Bước 3: Đàm phán và kí kết hợp đồng
1. Đàm phán
Đàm phán thực chất là việc trao đổi thông tin, vừa mang tính khoa h ọc, v ừa
mang tính nghệ thuật để sử dụng các kĩ năng, kĩ sảo trong giao d ịch nh ằm
thuyết phục đi đến chấp nhận những nội dung mà đôi bên đưa ra.
Muốn đàm phán thành công thì khâu chuẩn bị đàm phán đóng m ột vai trò quan
trọng. Bao gồm: chuẩn bị nội dung và xác định mục tiêu, chu ẩn b ị d ữ li ệu thông
tin, chuẩn bị nhân sự đàm phán và chuẩn bị chương trình đàm phán.
Hiện nay, trong đàm phán thương mại thường sử dụng ba hình thức đàm phán

cơ bản là: đàm phán qua thư tín, đàm phán qua đi ện tho ại, đàm phán b ằng cách
gặp gỡ trực tiếp. Nhưng ở Việt Nam hiện nay, hai hình thức là đàm phán qua th ư
tín và đàm phán qua điện thoại là được sử dụng phổ biến nhất.
2. Kí kết hợp đồng
Việc kí kết hợp đồng là hết sức quan trọng. Hợp đồng có thể được tiến hành hay


không là phụ thuộc vào các điều khoản mà hai bên đã cam k ết trong h ợp đ ồng.
Khi kí kết hợp đồng phải căn cứ vào các điều kiện sau:
Các định hướng kế hoạch và chính sách phát tri ển của Nhà nước.
Nhu cầu thị trường, đơn đặt hàng, chào hàng của bạn hàng.
Bước 4: Thực hiện hợp đồng
Quy trình thực hiện hợp đồng xuất khẩu gồm:
1. Xin giấy phép xuất khẩu
2. Chuẩn bị hàng xuất khẩu
3. Thu gom tập trung từ nhiều chân hàng làm thành lô hàng xuất kh ẩu
4. Đóng gói bao bì hàng xuất khẩu và kẻ kí mã hiệu hàng hóa
5. Kiểm tra chất lượng hàng hóa
6. Mua bảo hiểm hàng hóa
Có thể mua bảo hiểm bao:
+ Ký hợp đồng bảo hiểm bao: ngay từ đầu năm để bảo hi ểm cho toàn b ộ k ế
hoạch năm đó
+ Ký hợp đồng bảo hiểm chuyến:
Gồm 3 loại điều kiện bảo hiểm:
Bảo hiểm điều kiện A: bảo hiểm rủi ro
Bảo hiểm điều kiện B: bảo hiểm tổn thất riêng
Bảo hiểm điều kiện C: bảo hiểm miễn tổn thất riêng
7. Thuê phương tiện vận tải
Căn cứ vào các yếu tố sau để cân nhắc thuê phương tiện vận tải nào:
Dựa vào các điều khoản của hợp đồng xuất khẩu hàng hóa: đi ều ki ện x ơ s ở

hàng hóa, số lượng nhiều hay ít
Dựa vào các đặt điểm hàng hóa xuất khẩu: là loại hàng gì, hàng nh ẹ cân hay
hàng nặng cân, hàng dài ngày hay hàng ngắn ngày, đi ều ki ện b ảo qu ản đ ơn gi ản
hay phức tạp…
Dựa vào điều kiện vận tải: Đó là hàng rời hay hàng đóng trong container, là hàng
hóa thông dụng hay hàng hóa đặc biệt. Vận chuy ển trên tuy ến đ ường bình
thường hay tuyến hàng đặc biệt, vận tải một chi ều hay hai chi ều, chuyên ch ở
theo chuyến hay chuyên chở liên tục… mà có th ể thuê phương ti ện đ ường b ộ,
đường biển, đường hàng không hay đường sắt.
8. Làm thủ tục hải quan
Gồm 3 bước:
+ Khai báo hải quan: loại hàng, tên hàng, s ố l ượng, giá tr ị hàng hóa, ph ương ti ện
hàng hóa, nước nhập khẩu. Tờ khai hải quan được xuất trình cùng một s ố gi ấy
tờ khác như: hợp đồng xuất khẩu, giấy phép hóa đơn gói hàng.
+ Xuất trình hàng hóa
+ Thực hiện các quyết định của hải quan.
Giao hàng lên tàu


+ Nếu hàng xuất khẩu được vận chuyển bằng đường biển, chủ hàng làm công
việc sau:
Căn cứ các chi tiết hàng xuất khẩu, lập bảng đăng ký hàng chuyên ch ở cho nhà
vận tải để đổi lấy hồ sơ xếp hàng.
Trao đổi với các cơ quan điều độ của cảng để biết ngày tàu đ ến và b ốc hàng lên
tàu.
Sau khi bốc hàng, nhận biên lai thuyền phó và đổi biên lai thuyền phó l ấy v ận
đơn đường biển có chức năng chứng nhận gửi hàng, hợp đồng vận chuyển.
Chứng từ sở hữu hàng hóa, vận đơn là vận đơn sạch, có kh ả năng chuy ển
nhượng được.
Ngoài ra còn có thể gồm vận đơn sạch con: chứng nhận hàng đầy đủ, hi ện tr ạng

bao bì, chất lượng, số lượng hàng hóa hoàn hảo, giúp cho hàng hóa có th ể
chuyển nhượng
+ Nếu hàng hóa được giao bằng container, khi chiếm đủ một container FCI), ch ủ
hàng hóa ký thuê Container, đóng hàng vào container, l ập b ảng kê hàng cho
container. Khi hàng không chiếm hết một container, chủ hàng ph ải l ập m ột b ản
“Đăng ký chuyên chở”. Sau khi đăng ký được chấp nh ận, chủ hàng giao hàng đ ến
ga container cho người vận chuyển.
+ Nếu hàng hóa chuyên chở bằng đường sắt, chủ hàng phải đăng ký v ới c ơ quan
đường sắt để xin cấp toa xe phù hợp với tính chất hàng hóa và kh ối l ượng hàng
hóa… Sau khi bốc xếp hàng, chủ hàng niêm phong kẹp chì và làm các ch ứng t ừ
vận chuyển, nhận vận đơn đường sắt.
9. Làm thủ tục thanh toán
+ Thanh toán bằng thư tín dụng (L/C)
+ Thanh toán bằng phương thức nhờ thu
10. Khiếu nại và giải quyết khiếu nại (nếu có)
2.2. TỔNG QUAN VỀ SẢN XUẤT CÀ PHÊ TẠI VIỆT NAM
2.2.1 Sự hình thành và phát triển của cà phê Việt Nam
Người Pháp đưa cà phê vào Việt Nam khoảng năm 1850. Vào đầu năm 1900, cà
phê được trồng ở một số tỉnh phía Bắc như Tuyên Quang, Lạng. S ơn và Ninh
Bình. Cà phê chè cũng được trồng ở khu vực mi ền Trung, ví d ụ nh ư các t ỉnh
Nghệ An và Hà Tĩnh. Mặc dù cà phê chè xuất hiện ở Vi ệt Nam nh ưng cũng có r ất
nhiều vườn cà phê mít (Coffee Exelsa) được trồng trong th ời gian này. Ph ải r ất


lâu sau đó, người Pháp mới bắt đầu canh tác các vườn cà phê vùng đ ất thu ộc Tây
Nguyên ngày nay.
Ban đầu, người ta trồng cà phê chè trên vùng Tây Nguyên. Trong quá trình sinh
trưởng và phát triển, các cây cà phê chè bị rỉ sắt quá n ặng nên thoái hóa d ần.
Cuối cùng, người ta quyết định thay thế cà phê chè bằng cà phê v ối và cà phê
mít.

Ở Quảng Trị, người Pháp cũng trồng những cây cà phê đầu tiên nhưng sau này là
loài cà phê mít
Trong khoảng thập niên 90, sản lượng cà phê của Việt Nam đã tăng lên nhanh
chóng, nguyên nhân chủ yếu là do:
Thực hiện chủ trương giao đất cho nông dân
Giá cà phê tăng cao trong năm 1994 và giai đoạn 1996 - 19989
Cùng với chính sách định canh định cư, nhiều người dân đồng b ằng đã di c ư lên
sinh sống và thâm canh cà phê ở vùng Tây Nguyên. Việc thâm canh cà phê trên
quy mô rộng diễn ra điển hình nhất ở khu vực Tây Nguyên. Hầu h ết các v ườn cà
phê mới trồng trong giai đoạn này là cà phê vối ( Robusta). Tỉnh Đăk Lăk tr ở
thành tỉnh có diện tích cà phê lớn nhất Việt Nam và sản l ương cà phê của Đăk
Lăk chiếm gần một nửa tổng sản lượng cà phê toàn quốc.
Những năm gần đây, Chính phủ đã ra quyết định ổn định diện tích tr ồng cà phê
ở mức 500 ngàn hecta nhằm tránh hiện trạng phá rừng đ ể tr ồng cà phê khi giá
lên cao. Hiện nay, Việt Nam có lượng cà phê xuất khẩu lớn thứ hai th ế gi ới, ch ỉ
đứng sau Brazil, đứng đầu về xuất khẩu cà phê vối và lượng xuất khẩu chi ếm
khoảng 14% thị phần toàn cầu.
2.2.2 Đặc điểm kinh tế- kĩ thuật trong sản xuất cà phê tại Việt Nam
2.2.2.1 Nguồn vốn
Sản xuất cà phê chủ yếu tập trung ở các hộ gia đình nhỏ lẻ, vốn đầu tư cho
vườn nhà là rất hạn chế, đa số phải vay từ các ngân hàng, ch ủ yếu là Ngân hàng
NN&PTNT. Ngân hàng này tiến hành cả cho vay theo vụ và cho vay tr ồng m ới
nhưng chỉ giới hạn trong phạm vi cà phê Arabica. Những người trồng cà phê
Robusta vẫn có thể vay vốn từ ngân hàng với những điều ki ện cụ thể nhưng
nguồn tín dụng cho những người này rất hạn chế. Đối với cà phê, th ời gian cho
9 a/Lich-su-nguon-goc-hinh-thanh-va-phat-trien-ca-phe-Viet-Nam.html truy cập 15:06
ngày 9/11/2016


vay không dài, thường là một năm, cho vay làm 3 l ần, nên nhi ều khi ng ười nông

dân phải bán cà phê trong giai đoạn giá thấp để trả nợ và đ ể có th ể vay cho v ụ
tiếp theo, làm lợi nhuận thu được ít, thậm chí l ỗ v ốn. Một mặt khác, ng ười nông
dân không có vốn phải đi ứng trước hoặc mua chịu vật tư, phân bón c ủa các đ ại
lý, đến kì thu hoạch thường phải bán non để có ti ền trả nợ nên hi ểu qu ả s ản
xuất kinh doanh không cao.
Về phía các doanh nghiệp thì doanh nghiệp có vốn l ớn không nhi ều, đ ặc bi ệt
mỏng so với các doanh nghiệp nước ngoài hoạt động cùng lĩnh vực. Các doanh
nghiệp cần tiền cho việc thu mua, sản xuất, dự trữ và xuất khẩu, tuy nhiên, do
hạn chế về vốn nên chỉ đáp ứng một phần, còn lại phải huy động v ốn vay từ
ngân hàng. Thế nhưng do lãi suất cao và thời gian vay ngắn nên ho ạt đ ộng g ặp
nhiều khó khăn.
2.2.2.2 Cơ sở hạ tầng
Cơ sở hạ tầng cho ngành cà phê nhìn chung còn kém. Ngoài m ột s ố các doanh
nghiệp có hệ thống trồng trọt, chế biến, hệ thống sân phơi thích h ợp thì hầu
hết các hộ gia đình đều sử dụng diện tích quanh nhà làm sân ph ơi, ch ưa có đi ều
kiện xây sân xi măng nên phải phơi sân đất, không có đủ di ện tích nên ph ơi cà
phê với mật độ dày, thiếu nắng làm ảnh hưởng chất lượng cà phê. Hệ th ống
đường xá, hồ đập thủy lợi, điện nước. ... chưa phát tri ển. Cảng bi ển thì tập trung
ở những thành phố lớn, xa vùng nguyên liệu cà phê nên gây khó khăn cho các
doanh nghiệp xuất khẩu. Các nhà máy chế biến chưa thật sự phát triển, trình độ
công nghệ khá lạc hậu
2.2.2.3 Công nghệ sản xuất phân bón và thuốc bải vệ thực vật
Là quốc gia nông nghiệp, Việt Nam tiêu thụ một lượng phân bón không nh ỏ
hằng năm. Thế nhưng thị trường phân bón Việt Nam hiện nay vẫn chưa phát
triển mạnh, chủ yếu phụ thuộc vào nhập khẩu. Công nghệ sản xuất phân bón
nội địa Việt Nam mới chỉ đáp ứng được 50-60% nhu cầu về urê; các loại phân
bón như SA, kali… phải nhập khẩu 100%. Về thuốc BVTV, nguồn cung chính
cũng vẫn là từ nhập khẩu. Do ngành sản xuất các loại hóa ch ất tổng h ợp dùng
cho BVTV trong nươc chưa phát tri ển nên các doanh nghi ệp trong ngành s ản