Khúc hát ru ngững em bé...

Đề bài: Phân tích bài thơ khúc hát ru những em bé đứng trên l ng mẹ của Nguyễn
Khoa Điềm
Bài làm:
Tuổi thơ mỗi chúng ta ai cũng đợc nghe nghe những tiếng ầu ơ hát ru của bà, của mẹ, đó là
khúc ca êm ái, dịu dàng đa ta vào giấc ngủ đồng thời cũng là sự gửi gắm mơ ớc, tâm tình của ngời
mẹ, ngời bà, ngời chị. Trong những năm kháng chiến chống mỹ cứu nớc ác liệt, ở chiế trờng miền
nam Nguyễn Khoa Điềm cũng đa sáng tạo một khúc hát ru với cái tên độc đáo khó quên khúc
hát ra những em bé lớn trên lng mẹ để nói lên tình cảm và những mơ ớc của ngời mẹ dân tộc Tà
Ôi
Bao trùm toàn bài thơ là hình ảnh sinh động và chân thực cảu bà mẹ dân tộc tà ôi vừa địu
con vừa làm đủ mọi việc, giã gạo, tỉa bắp, chuyển lán, trực tiếp chiến đấu với một tình thơng yêu
bao la, mênh mông, thơng con, thơng làng đói, thơng bộ đội, thơng đất nớc. Bài thơ có 3 khúc đợc
sáng tạo theo âm điệu dân ca ru con của đồng bào Tà Ôi, mở đầu mỗi khúc ca là một điệp khúc
ngọt ngào thiết tha nh vỗ về yêu thơng.
Em Cu tai ngủ trên lng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lng mẹ
Mở đầu bài thơ là lời ngời mẹ ru em Cu Tai ngủ trên lng, một điều đặc bệt ở đây là em bé
ngủ trên lng mẹ chứ không phải ngủ trên nôi, trên võng và mẹ ru em không phải là trong lúc rỗi
việc hay rảnh rang, em bé ngủ trên lng mẹ, lng mẹ làm nôi cho em, mẹ ru em nhng vẫn đang làm
công việc vì thế mà giấc ngủ của em không bình thờng và lời ru của mẹ cũng không giống mọi lời
ru
ở khúc ca thứ nhất là lời ngời mẹ ru con khi đang giã gạo
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng
Tiếng ru nghiêng theo nhịp chỳa làm cho giấc ngủ của em Cu Tai cũng nghiêng theo. Câu
thơ mang dáng nét tạo hình vừa diễn tả công việc bận rộn, nặng nhọc của mẹ vừa diễn tả ghiấc
ngủ khjông bình thờng nghiêng ngiêng của em trên lng mẹ, nhịp giấc ngủ của em hoà cùng nhịp
động tác của mẹ, lời ru theo nhịp giã mỗi câu bị ngắt làm hai nh chuyển theo nhịp chày nhịp thở
của mẹ, hơi thở của em hoà trong hơi thở của mẹ, em nh đang chia xẻ sự vất vả với mẹ, cuộc sống
cuae em và cuộc sống của mẹ không tách rời
Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi

Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
Lng đa nôi và tim hát bằng lời
Giấc ngủ của em thấm mồ hôi vất vả của mẹ, giấc ngủ tựa trên gối là đôi vai gầy nhấp nhô
của mẹ. Trong giấc ngủ em có cảm nhận đợc sức chịu đựng vô bờ của mẹ, dù đôi vai gầy nhấp
nho làm gối nhng ấm áp và yên tâm làm sao, lúc nào em cũng đợc ấp ủ trong hơi ấm, tình yêu của
mẹ lng đa nôi và tim hát thành lời bằng cách sử dụng hàng loạt hoán dụ mồ hôi, má vai
lng, tim và nhân hoá lng đa nôi tim hát đã diễn tả một cách sâu sắc tình yêu thắm thiết
của ngời mẹ đối với con, lng mẹ là chiếc nôi để con lớn lên, tình mẹ dạt dào, tình mẫu tử đã hát
thành lời . Những lời ru bật lên từ trái tim
Ngủ ngoan A Kay ơi, ngủ ngoan A Kay hỡi
Mẹ hát ru con bằng tim chứ không phải bằng lời đó là tiếng hát tự trong đáy thẳm tâm hồn
Mẹ thơng A Kay mẹ thơng bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
1
Mai sau con lớn vung chày lún sân
Mẹ mong con sớm trở thành một chàng trai tà ôi cao lớn khoẻ mạnh phi thờng để có thể
vung chày lún sân giã cho hạt gạo trắng ngần để bộ đội đợc ăn no đánh thắng.
Bằng những chi tiết chọn lọc sự liên tởng so sánh, nhà thơ vừa tả đợc động tác giã gạo của
ngời mẹ vừa tả đợc giấc ngủ của em bé trên lng lại vừa nói lên đợc tình yêu của ngời mẹ đối với
đứa con yêu dấu của mình
Rời tay chày mẹ lại lên núi tỉa bắp khúc hát ru lại đa con lên núi để mẹ tiếp tục công việc
của mình, lời ru lại theo nhịp chọc lỗ, tỉa bắp trên nơng
Mẹ đang tỉa bắp trên núi ca li
Lng núi thì to mà lng mẹ nhỏ
Hình ảnh so sánh và đối lập, ngộ nghĩnh và chân thực rất hợp với cách suy nghĩ cụ thể và
giản đơn của những ngời miền núi lng núi thì to với lng mẹ thì nhỏ nhằm khẳng định đức
tính kiên trì chịu đựng gian khổ của ngời mẹ
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ con nằm trên lng
Biện pháp nghệ thuất ẩn dụ đợc sử dụng hay trong câu thơ, mặt trời của bắp là mặt trời

của tự nhiên vĩnh hằng, đem lại ánh sáng, sự sống cho muôn loài dem lại sự tốt tơi cho lúa, ngô,
khoai. Còn mặt trời của mẹ chính là đứa con yêu, con không chỉ là nguồn hạnh phúc toả sáng vô
vàn mà còn là niềm vui, hi vọng nguồn an ủi, sức động viên tiếp thêm nghị lực sống cho mẹ cũng
nh mặt trời toả nắng, đem lại sự sống cho cây cối muôn loài, so sánh ngầm đứa con với mặt trời là
muốn nói với mẹ đứa con thành thiêng liêng cao quý nhất, thành lẽ sống, nguồn sống của mẹ, hay
hơn nữa là mặt trời ấy lại nằm ngay trên lng vô cùng gần gũi nh là một phần cơ thể của mẹ, cùng
mẹ sống và làm việc
Mẹ nhân hậu lòng mẹ bao la nặng tình làng, nghĩa xóm
Mẹ thơng a cay mẹ thơng làng đói
Gắn liền với công việc tỉa bắp là ớc mơ của mẹ
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều
Mai sau con lớn phát mời ka li
Mẹ mong con có thể nh Đam San, phi phàm, có sức thần, phát hoang cả mời dãy Ka li, một -
ớc mơ thật giản dị mà cũng thật lớn lao mơ cho mẹ hạt bắp lên đều để có bắp nuôi con, để có
bắp cứu làng đói, tình thơng của mẹ gắn liền với tình yêu dân làng đói khổ thật cảm động biết bao
Nừu nh chủ yếu hai khúc hát ru trên của mẹ là khúc hát ru trong công việc của ngời hậu ph-
ơng phục vụ tuyền tuyến chiến đấu, giã gạo nuôi quân, tỉa bắp nuôi mình, nuôi con, nuôi quân,
nuôi dân làng thì ở khúc hát ru thứ 3 mẹ đang làm công việc của ngời chiến sỹ, mẹ đã trở thành
ngời mẹ chiến sỹ, ngời chiến sỹ trên trận tuyến, đánh Mỹ ở ngay trên qê hơng mình, buôn làng
mình
Mẹ đang chuyển lán mẹ đi đạp rừng
Anh trai cầm súng chị gái cầm chông
Mẹ địu em đi để giành trận cuối
Nhịp thơ vẫn ngắt đổi theo mỗi dòng, theo nhịp chân bớc, những lời thơ xếp theo lối trùng
điệp, đuổi nhau giục giã, khẩn trơng. lòng thơng con của mẹ đã hoà chung với tình yêu thơng
buôn làng, yêu đất nớc
Từ trên lng mẹ em đến chiến trờng
Từ trong đói khổ em vào trờng sơn
2
Mẹ địu con ra trận, đi tiếp tế, đi tải đạn vì sự nghiệp giải phóng miền nam thống nhất đất n-

ớc, việc làm và tình cảm của mẹ gắn thành từng khối chính sau mỗi lời ru ta thấy ớc mơ của mẹ lại
dâng cao hơn thể hiện nguyện vọng thiết tha của mẹ với quê hơng với cách mạng và cuối cùng mẹ
bật lên ớc muốn khao khát đợc thấy Bác Hồ, thấy con đợ trở thành ngời tự do
Con mơ cho mẹ đợc thấy Bác Hồ
Mai sau con lớn làm ngời tự do
Tấm lòng của mẹ chan chứa dung hoa hai tình cảm thiên nhiên cao đẹp, tình thơng con
mênh mông rộng lớn, muốn hi sinh tất cả cho con hoà quyện trong tình yêu đất nớc thiết tha. điệp
khúc mai sau con lớn con mơ cho mẹ đã tô đậm những khát vọng ấp ủ khôn nguôi trong
lòng ngời mẹ, làm ngời tự do đó không chỉ là mơ ớc của ngời mẹ tà ôi lam lũ, nghèo đói mà còn
là ớc mơ của cả dân tộc Việt Nam thời kỳ đó, đó là giấc mơ chiến thắng.
Với bố cục cân đối cùng nhiều điệp khúc phù hợp vơíu thể loại hát ru cùng lời thơ giản dị
ngọt ngào cứ trở đi trở lại dìu dặt, êm ái, êm đềm đa con vào giấc ngủ sâu, là dịp gửi gắm tâm tình
của ngời mẹ, mẹ mong muốn cho con ngủ ngoan, nhng không dừng ở đó mẹ còn muốn con mơ
hạt gạo trắng ngần để bộ đội đợc ăn no đánh thắng ..mẹ muốn con mơ hạt bắp lên đều, đ ợc làm
ngời tự do, mơ cho mẹ đợc gặp Bác Hồ
Lòng thơng con của mẹ đã hoà chung với tình thơng yêu bộ đội, bản làng đất nớc, lòng kính
yêu Bác Hồ, những tình cảm ấy hoà quyện đi cả vào những lời tâm sự riêng t nhất với đứa con bé
bỏng. Tình cảm mẹ con vẫn sâu nặng thiêng liêng nh tình cảm đã có từ bao đời nhng giờ đây tình
cảm ấy mở rộng hơn, nâng cao hơn gắn liền với những tình cảm lớn của thời đại.
Với kết cấu độc đáo 3 khổ thơ là 3 khúc ru vừa có sự trùng điệp nhấn mạnh nhng vừa có sự
biến hoá, phát triển, những lời của mẹ và của tác giả đan xen hoà quyện nh những giai điệu đẹp
làm nên khúc hát ru vừa trữ tình đằm thắm, vừa trầm t sâu lắng. qua bài thơ lần lợt hiện lên những
công việc, những tấm lòng của ngời mẹ chiến khu gian khổ, bền bỉ, quyết tâm trong công việc,
thắm thiết yêu con và khát khao đất nớc đợc độc lập tự do
Bài thơ khúc hát ru những em bé lớn teen lng mẹ xứng đáng là bài ca lòng mẹ việt nam, là t-
ợng đài tráng lệ về bà mẹ việt nam anh hùng đảm đang, nó nhắc nhở chúng ta ghi sâu trong tình
cảm, kính yêu và biết ơn ngời mẹ hiền của mỗi chúng ta, tự hào về những bà mẹ việt nam anh
hùng
3
Đề bài:

Phân tích bài thơ Mây và sóng của Ta Go
Bài làm:
Tình mẫu tử từ xa đến nay luôn luôn là một trong những tình cảm thiêng liêng và gần gũi
với con ngời đồng thời cũng là nguồn thi cảm không bao giờ vơi cạn đối với các nhà thơ. Nừu Chế
Lan Viên phát triển tứ thơ từ hình ảnh con cò trong ca dao, Nguyễn Khoa điềm làm khúc hát ru
những em bé lớn trên lng mẹ, thì đại thi ào ấn độ Ta Go trong những năm tháng đau thơng mất
mát ghê gớm của cuộc đời và gia đình vì bị mất 2 đứa con đã viết tập thơ trẻ thơ trong đó có bài
Mây và sóng để ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng và cao đẹp.
Bài thơ là câu chuyện tâm tình của em bé ngây thơ với mẹ về những phút giao cảm thần tiên
của em với thiên nhiên, với mây với sóng, nhng qua giọng kể trong sáng ngây thơ của em câu
chuyện về tình mẹ con cũng đợc tái hiện và tình yêu thơng mẹ của bé đợc bộc lộ trọn vẹn và sâu
sắc hơn
Mở đầu là cuộc gặp gỡ trò chuyện của em với mây
mẹ ơi trên mây có ngời gọi con: bọn tớ chơi từ khi thức dậy cho đến lúc chiều tà, bọn tớ
chơi với bình minh vàng, bọn tớ chơi với vầng trăng bạc lời mời gọi của mây mới hấp dẫn làm
sao, còn gì thích thú hơn khi đợc vui chơi suốt cả ngày từ khi thức dậy cho tới lúc chiều tà hơn
nữa lại đợc chơi với bình minh vàng và vầng trăng bạc thế giới thiên nhiên hấp dẫn làm sao,
những lời rủ rê và mời gọi mới hấp dẫn làm sao và con đờng đi đến thế giới ấy cũng thật dễ dàng,
chẳng cần phải cố gắng gì nhiều
Hãy đến nơi tận cùng trái đất, đa tay lên trời cậu sẽ đợc nhấc bổng lên đến tận tầng mây
Lời mời gọi rủ rê ấy thật khó có thể từ chối với một em bé đang ở tuổi thích vui đùa, dong
chơi và có lẽ bé đã bị hấp dẫn, cuốn hút bởi những lời rủ rê của họ
Con hỏi nhng làm thế nào lên đó đợc
đợc chơi suốt ngày với bình minh vàng và vầng trăng bạc thì thú vị nhất còn gì đó là tình
cảm là tâm lý rất tự nhiên của lứa tuổi nh bé
Song cùng lúc suy nghĩ muốn di cùng mây là ý nghĩ về mẹ là tình thơng của mẹ dành cho
em Mẹ mình đang đợi ở nhà, làm sao có thể rời mẹ mà đến đợc
Câu hỏi mà cũng là cau khẳng định, khẳng định sự lựa chọn cuộc sống với tình yêu thơng.
Hỏi chỉ là để khẳng định cái lý do chính đáng và chắc chắn để bé kiên quyết từ chối những lời rủ
rê mời gọi hấp dẫn cảu mây.Bởi bé không muốn đánh đổi thú vui chơi với việc phải xa mẹ, để mẹ

phải một mình ở nhà. Tình yêu thơng mẹ đã chiến thắng những lời mời gọi của những ngời ở trên
mây mặc dù cái thế giới mà họ hứa hẹn với bé thật vô cùng kỳ diệu
Nhng không phải vì thế mà bé không có trò chơi, từ chối lời mời gọi của mây bé đã tự nghĩ
ra trò chơi của mình, trò chơi ấy rất sáng tạo và thú vị ở chỗ nó hoà hợp tuyệt diệu giữa tình yêu
thiên nhiên và tình mẹ con trong trò chơi của bé luôn có mẹ.
Nhng con biết ...xanh thẳm
Nơi chơi không phải là chốn xa tận nào mà chính là dới mái nhà thân yêu cảu hai mẹ con,
chơi đùa với vầng trăng là ôm mặt mẹ, ôm lấy mẹ, câu thơ không chỉ tả cách chơi trong trò chơi
sáng tạo của bé mà còn thể hiện niềm hạnh phúc vô biên tràn ngập của con, của sự hoà hợp thơng
yêu là của hai mẹ con giữa thiên nhiên vũ trụ.
Sau cuộc trò chuyện với mây em lại gặp sóng và nếu lời mời gọi của mây là hấp dẫn thì lời
mời gọi của sóng lại càng hấp dẫn hơn rất nhiều lần và cách đến với những lời mời gọi ấy cũng
thật dễ dàng.
Bọn tớ ca hát
4
Hãy đến..
đợc ca hát đợc ngao du còn gì thú vị bằng, song cũng nh câu trả lời với mây, câu trả lời cảu
bé với sóng lại một lần nữa khẳng định tình yêu thơng mẹ của bé đã chiến thắng lời mời gọi hấp
dẫn của sóng.
Con nói..
Và một trò chơi khác nữa cũng không kém phần hấp dẫn cũng đa em tới những bến bờ kỳ lạ
của riêng mình
Con là sóng .
Nô dỡn với những bến bờ kỳ lạ là những con sóng lăn, lăn, vỗ mãi, vỗ mãi, là tiếng cời giòn
tan của sóng- con, tiếng cời dịu dàng của bờ mẹ bến bờ này cũng đầy hấp dẫn nhng cũng đầy
tin yêu, trìu mến, với bé trò chơi kỳ lạ cũng là trò chơi hấp dẫn nhất, hay hơn tất cả những trò chơi
của mây, của sóng, không ai trên thế gian này biết đợc mẹ con ta đang ở chốn nào, nghĩa là mẹ
con ta có thể ở khắp nơi không ai có thể tách rời, phân biệt, tình mẹ con là thiêng liêng bất tử. Ba
câu thơ không chỉ diễn tả trò chơi của bé và niềm hạnh phúc của bé khi luôn có mẹ ở bên cạnh mà
còn mang chiều sau khái quát triết lý về tình yêu thơng mẹ con, hạnh phúc của tình mẹ con thật

gần gũi, giản dị nhng cũng vô cùng lớn lao, thiêng liêng vĩnh hằng nh vũ trụ, nh thiên nhiên và kỳ
diệu thay điều đó lại do chính con ngời, chính bé tạo ra.
Tròng bài thơ mặc dù hình ảnh ngời mẹ ko xuất hiện một cách trực tiếp nhng lại có mặt
trong suốt câu chuyện của bé, trong những lời sng hô âu yếm cảu bé mẹ ơi và đặc biệt là trong
các trò chơi của bé . Có thể nói mẹ có mặt ở khắp mọi nơi trong tâm hồn ngây thơ trong sáng của
bé
bé luôn cảm nhận đợc tình cảm của mẹ dành cho mình trong tâm hồn trong trái tim cảu bé
cũng dạt dào tình yêu thơng của bé dành cho mẹ. Có thể nói lấy hình ảnh là câu chuyện của bé
nhà thơ đã diễn tả đợc một cách chân thực và cảm động nhất của tình mẫu tử, thiêng liêng tuy
nhiên, không dừng lại ở đó bài thơ còn làm cho ta suy ngẫm và liên tởng đến bao điều khác trong
cuộc sống, đó là tình mẫu tử thiêng liêng sâu nặng là một trong những tình cảm cao đẹp và gần
gũi nhất trong cuộc sống của con ngời, nó có thể biến thành sức mạnh giúp con ngời vợt qua
những cám dỗ, những ham muốn quyến rũ nhất thời, nó thành điểm tựa vững chắc trong cuộc sống
con ngời . Không những thế nhà thơ còn giúp ta hiểu đợc mọi điều hạnh phúc không phải là điều
gì xa xôi, bí ẩn, do ai ban phát mà ở ngay trên trần thế này, trong mái nhà thân yêu này và chính
con ngời tạo ra hạnh phúc của chính mình.
Bằng hình thức đối thoại lồng trong lời kể của em bé và qua hình ảnh của thiên nhiên giàu ý
nghĩa tợng trng giàu sức gợi cảm, bài htơ đã ngợi ca tình mẫu tử thiêng liêng bất diệt chính vì thế
khi bài thơ ra đời cách chúng ta hàng thế kỷ nhng những gì nhà thơ nói với chúng ta vẫn vô cùng
gần giũ và mới mẻ, đó là một bài thơ nói về hạnh phúc tuổi thơ và lấp lánh vẻ đẹp nhân văn của
một hồn thơ vĩ đại.
5