Chế định thừa kế theo pháp luật dân sự Việt Nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP HỒ CHÍ
MINH
KHOA LÍ LUẬN CHÍNH TRỊ
----------

CHẾ ĐỊNH THỪA KẾ THEO
PHÁP LUẬT DÂN SỰ VIỆT
NAM
Tiểu luận cuối kì
( Môn học: Pháp luật đại cương )

Buổi: SÁNG THỨ 7 Tiết: 3-4
Nhóm thực hiện: NHÓM PLKH
HỌC KÌ 1 Năm học: 2016
GVHD: THẦY NGUYỄN MINH THU

TP Hồ Chí Minh 14-12-2016


Họ tên sinh viên thực hiện đề tài

1. Nguyễn Hoài Phong (NT) – 16142178 - 01686749683
2. Nguyễn Hoàng Long – 16142139 - 01695048829
3.Trần Ngọc Vũ Kha – 16142127 - 0966890823
4. Đinh Mạnh Hùng – 16141037 - 01203366429

Giảng viên hướng dẫn: THẦY NGUYỄN MINH THU

ĐIỂM

NHẦN XÉT CỦA GV

Giáo viên kí tên


MỤC LỤC
PHẦN 1: MỞ ĐẦU………………………………………………………………1
1. Tính cấp thiết của đề tài……………………………………………………………….1
2. Mục đích nghiên cứu…………………………………………………………….........2
3. Đối tượng nghiên cứu………………………………………………………………....3
4. Phạm vi nghiên cứu…………………………………………………………………...3

PHẦN 2: NỘI DUNG………………………………….………………………...4
CHƯƠNG 1: CHẾ ĐỊNH THỪA KẾ THEO PHÁP LUẬT DÂN SỰ VIỆT NAM
I. Các khái niệm
1. Khái niệm thừa kế………………………………………………….……………………....4
2. Khái niệm quyền thừa kế…………………………………………………………...……..4
3. Khái niệm quyền sở hữu cá nhân………………………………………………..……….4
II. Một số quy định về thừa kế
1. Người để lại di sản thừa kế…………………………………………………….….……...5
2. Di sản thừa kế………………………………………………………………….…………..5
3. Thời điểm, địa điểm mở thừa kế
3.1 Thời điểm mở thừa kế………………………………………….……..………….…...5
3.2 Địa điểm mở thừa kế……………………………………………….……..…….…….5
4. Người thừa kế, người quản lí di sản
4.1 Người thừa kế di sản…………………………………………….……………….…..6
4.2 Người quản lí di sản…………………………..…………………….…………….….6
5. Thời hiệu khởi kiện về thừa kế…………………………………….……….……….……6
6. Các hình thức thừa kế
6.1 Thừa kế theo di chúc…………………………………………….…….……………..6
6.2 Thừa kế theo pháp luật………….………………………………….……………….14

6.3 Thanh toán và phân chia tài sản……………………………….………………….16

CHƯƠNG 2: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN NHỮNG
QUY ĐỊNH CHUNG VỀ THỪA KẾ TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY


1. Nhu cầu hoàn thiện những quy định chung về thừa kế………………………………....18
1.1 Sự cần thiết hoàn thiện những quy định chung về thừa kế…………………….….…....18
1.2 Phương hướng hoàn thiện những quy định chung về thừa kế………………………….19
2. Giải pháp hoàn thiện những quy định chung về thừa kế………………………………..19
2.1 Quyền của người thừa kế…………………………………………………………….…….19
2.2 Di sản………………………………………………………………………………….……...20
2.3 Di sản dùng trong việc thờ cúng…………………………………………………………..20
2.4 Thời điểm phát sinh quyền và nghĩa vụ của người thừa kế…………………………….21
2.5 Từ chối nhận di sản……………………………………………………………………..…..22

PHẦN 3: KẾT LUẬN…………………………………………....…………..…….23
TÀI LIỆU THAM KHẢO


PHẦN 1: MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bất kỳ chế độ xã hội có giai cấp nào, vấn đề thừa kế cũng có vị trí quan trọng
trong các chế định pháp luật, là hình thức hợp pháp chủ yếu để bảo vệ các quyền công
dân. Chính vì vậy thừa kế đã trở thành một nhu cầu không thể thiếu được đối với đời sống
mỗi cá nhân, gia đình, cộng đồng và xã hội. Mỗi nhà nước dù có các xu thế chính trị khác
nhau, nhưng đều coi thừa kế là một quyền cơ bản của công dân và được ghi nhận trong
Hiến pháp.
Ở Việt Nam sớm nhận thức được vai trò đăc biệt quan trọng của thừa kế, nên ngay
trong những ngày đầu xây dựng xã hội chủ nghĩa các quy định về thừa kế đã được xây

dựng và thực hiện trên thực tế tại các điều 19 Hiến pháp 1959 “Nhà nước chiếu theo pháp
luật bảo vệ quyền thừa kế tài sản tư hữu của công dân”. Điều 27 Hiến pháp 1980 “Nhà
nước bảo hộ quyền thừa kế tài sản của công dân”. Điều 58 Hiến pháp 1992 “Nhà nước bảo
hộ quyền sở hữu hợp pháp và quyền thừa kế công dân” ,… và đặc biệt là sự ra đời của Bộ
luật Dân sự 1995, sau đó Bộ luật Dân sự 2005 đã đánh dấu một bước phát triển của pháp
luật Việt Nam nói chung và pháp luật về thừa kế nói riêng. Bộ luật Dân sự 2005 được xem
là kết quả cao của quá trình phát triển hóa những quy định của pháp luật về thừa kế. Nó kế
thừa và phát triển những quy định phù hợp với thực tiễn, không ngừng hoàn thiện để bảo
vệ quyền lợi của người thừa kế một cách có hiệu quả cao nhất.
Tuy nhiên về thực tiễn, do sự phát triển mạnh mẽ từng ngày, từng giờ của đời sống
kinh tế - xã hội của đất nước, nên pháp luật về thừa kế hiện hành vẫn chưa thể trù liệu hết
những trường hợp, tình huống xảy ra trên thực tế. Còn một số quy định của pháp luật về
thừa kế mang tính chung chung, chưa chi tiết, chưa rõ ràng, lại chưa có văn bản hướng dẫn
thi hành cho từng vấn đề cụ thể. Vì vậy, còn nhiều quan điểm trái ngược nhau, nên khi áp
dụng vào thực tế xảy ra tình trạng không nhất quán trong cách hiểu cũng như cách giải
quyết. Điều đó đã xâm phạm quyền thừa kế của công dân, đôi khi còn gây bất ổn trong đời
sống sinh hoạt của mỗi gia đình, cộng đồng và xã hội.

-TRANG 1-


Trong bối cảnh hội nhập với thực trạng nền kinh tế thị trường và xây dựng nhà nước
pháp quyền thì vấn đề tài sản thuộc sở hữu cá nhân ngày càng phong phú, thừa kế di sản
cũng nảy sinh nhiều dạng tranh chấp phức tạp. Hằng năm tòa án nhân dân các cấp đã xử lí
và giải quyết hàng ngàn vụ án thừa ké. Nhiều vụ tranh chấp thừa kế phải xét xử nhiều lần
nhưng tính thuyết phục không cao. Có những bản án quyết định của toàn án vẫn bị coi là
chưa “thấu tình đạt lí”… Sở dĩ còn những tồn tại bất cập đó là do nhiều nguyên nhân trong
đó phải kể đến là do các quy định của pháp luật về thừa kế chưa đồng bộ, nhất quán, cụ
thể,…
Chính vì điều đó nên trong thời gian gần đây nhiều Văn kiện của Đảng như Nghị

quyết 48 về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đến năm 2011, Nghị
quyết số 08 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm của công tác tư pháp trong
thời gian tới,…đã xác định rõ nhiệm vụ, mục tiêu, sự cần thiết phải hoàn thiện hệ thống
pháp luật trong thời kì đổi mới, trong đó có pháp luật và thừa kế.
Xuất phát từ những lí do trên, tôi chọn vấn đề: “Pháp luật về thừa kế” để làm đề tài
tiểu luận. Đây là một đề tài có ý nghĩa quan trọng cấp bách cả về phương diện lý luận
cũng như thực tiễn.

2. Mục đích nghiên cứu
Tôi xác định chọn đề tài này dựa trên cơ sở những mục đích nghiên cứu rõ ràng như
quy định về người để lại di sản thừa kế, người thừa kế, thời điểm và thời gian mở thừa kế,
di sản thừa kế, người quản lí di sản,…và những điểm mới trong chế định thừa kế. Sự thừa
kế tiếp nối từ thế hệ này sang thế hệ khác là một quy luật khách quan nhưng các quan hệ
thừa kế ở mỗi chế độ xã hội được giải quyết như thế nào là do chủ quan của con người
quyết định. Vì vậy quyền thừa kế trong điều kiện quy định của nước ta hiện nay được thể
hiện như một phương tiện để củng cố sở hữu của công dân, củng cố quan hệ hôn nhân và
gia đình, bảo vệ lợi ích của những người chưa thành niên hoặc đã thành niên nhưng không
có khả năng lao động.


Pháp luật của nước ta bảo vệ những lợi ích cơ bản của mỗi người lao động trên cơ sở
bảo vệ lợi ích của nhà nước, lợi ích chung của toàn xã hội, góp phần xóa bỏ những tàn tích
của chế độ phong kiến để lại. Thông qua quyền thừa kế, giáo dục tinh thần trách nhiệm
của mỗi thành viên đối với gia đình. Do đó xác định được những người thừa kế cũng như
phương thức chia tài sản trong pháp luật về thừa kế có ý nghĩa quan trọng trong việc thực
hiện các chức năng vai trò của xã hội.

3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng của thừa kế là các tài sản, quyền tài sản thuộc quyền của người chết để lại.
Tuy nhiên một số quyền tài sản gắn liền với nhân thân đã chết không thể chuyển cho

những người thừa kế (tiền cấp dưỡng) vì pháp luật chỉ có người đó mới có quyền hưởng.

4. Phạm vi nghiên cứu
Việc nghiên cứu đề tài này được xác định trong phạm vi các quy phạm pháp luật về
thừa kế ở Việt Nam qua các giai đoạn lịch sử. Nhưng đặc biệt tập trung nghiên cứu các
quy phạm pháp luật về thừa kế từ năm 1996 dến nay. Qua đó chúng ta có thể so sánh đối
chiếu với những quy định pháp luật trước khi Bộ luật dân sự được ban hành để làm nổi bật
tính hiện đại của những quy định về thừa kế và thực tiễn áp dụng chúng trong quá trình
thực thi pháp luật.

LỜI KẾT
Đẻ giải quyết vấn đề đặt ra không những phải có kiến thức, năng lực mà còn phải có kinh
nghiệm thực tế. Mặc dù đã rất cố gắng nghiên cứu nhưng do trình độ và kinh nghiệm còn
hạn chế nên không tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy rất mong nhận sự góp ý của thầy cố
và các bạn.

-TRANG 3-


PHẦN 2: NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CHẾ ĐỊNH THỪA KẾ THEO PHÁP LUẬT DÂN SỰ VIỆT NAM
I. Các khái niệm
1. Khái niệm thừa kế
Thừa kế tồn tại và phát triển cùng với xã hội loài người, là việc chuyển dịch tài sản
(của cải) của người chết cho người khác còn sống theo truyền thống, phong tục tập quán của
từng dân tộc. Người hưởng tài sản, có nghĩa vụ duy trì, phát triển giá trị vật chất, giá trị tinh
thần và truyền thống, tập quán do thế hệ trước để lại. Trong xã hội có giai cấp, quan hệ thừa
kế là đối tượng điều chỉnh của pháp luật, Nhà nước điều chỉnh quan hệ thừa kế nhằm đạt
những mục đích nhất định.

2. Khái niệm quyền thừa kế
Quyền thừa kế là quyền chủ quan của cá nhân có quyền để lại tài sản, thành quả lao
động, các quyền và lợi ích của mình cho người khác hưởng. Người thừa kế có quyền nhận
di sản và hưởng giá trị vật chất, giá trị tinh thần và các lợi ích khác phát sinh từ di sản. Mặt
khác, người thừa kế và những người tham gia vào quan hệ thừa kế có nghĩa vụ giữ gìn bảo
vệ các giá trị văn hoá đó.
Theo nghĩa khách quan, quyền thừa kế là tổng hợp các quy phạm pháp luật điều chỉnh
việc chuyển dịch tài sản của người chết cho những người khác theo ý muốn của người đó
khi còn sống hoặc theo một trình tự nhất định. Mặt khác, các quy phạm pháp luật ghi nhận
và qui định trình tự thực hiện và bảo vệ các quyền của người có tài sản, quyền của người
thừa kế và các chủ thể khác trong quan hệ thừa kế.

3. Khái niệm quyền sở hữu cá nhân
Quyền sở hữu của cá nhân là tiền đề phát sinh quyền thừa kế, ngược lại quyền thừa kế
là một căn cứ quan trọng làm phát quyền sở hữu tư nhân. Từ mối quan hệ đó cho thấy

-TRANG 4-


nghiên cứu về thừa kế cần xuất phát từ bản chất của quan hệ sở hữu trong các xã hội khác
nhau.

II. Một số quy định về thừa kế
1. Người để lại di sản thừa kế
Người để lại di sản thừa kế là người mà sau khi chết có tài sản để lại cho người khác
theo trình tự thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật.

2. Di sản thừa kế
Di sản thừa kế là tài sản thuộc quyền sở hữu của người đã chết và hoa lợi, lợi tức phát
sinh từ di sản, tài sản và các lợi ích khác do pháp luật qui định.

3. Thời điểm, địa điểm mở thừa kế
3.1 Thời điểm mở thừa kế
Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết, làm phát sinh quyền và nghĩa
vụ của người thừa kế và những người liên quan đến di sản. Xác định thời điểm mở thừa kế
có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định di sản thừa kế, người thừa kế và những người liên
quan đến việc thừa kế, thời điểm có hiệu lực của di chúc.

3.2 Địa điểm mở thừa kế
Địa điểm mở thừa kế là nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản, nếu không xác
định được nơi cư trú cuối cùng thì địa điểm mở thừa kế là nơi có toàn bộ hoặc phần lớn tài
sản. Địa điểm mở thừa kế có ý nghĩa xác định các vấn đề sau:
+ Nơi làm phát sinh các quyền và nghĩa vụ của người thừa kế;
+ Tòa án có thẩm quyền sẽ giải quyết việc thừa kế;
+ Cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp di sản thừa kế.

4. Người thừa kế, người quản lí di sản
4.1 Người thừa kế di sản

-TRANG 5-


Người thừa kế theo pháp luật là những người có quan hệ gia đình với người để lại di
sản. Người thừa kế theo pháp luật là cá nhân còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh
ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản
chết (sinh ra trong vòng 300 ngày sau khi mở thừa kế).
Người thừa kế theo di chúc có thể là cá nhân hoặc tổ chức được chỉ định trong di chúc.
Tổ chức còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế thì được hưởng di sản. Nếu đình chỉ hoạt
động trước thời điểm chia di sản thì coi như không có người thừa kế theo di chúc, vì thành
viên của tổ chức không có tư cách chủ thể hưởng di sản.

Sau khi mở thừa kế, vấn đề chia di sản có thể được đặt ra ngay, điều này phụ thuộc vào
những người thừa kế. Tuy nhiên, trong thực tế có rất nhiều trường hợp sau một thời gian dài,
những người thừa kế mới yêu cầu chia di sản. Như vậy, trong thời gian chưa chia di sản, thì
cần phải có người quản lý di sản để tránh sự hư hỏng, mất mát.

4.2 Người quản lí di sản
Người quản lý di sản có thể là quản lý di sản thừa kế, hoặc quản lý di sản dùng vào
việc thờ cúng. Phụ thuộc vào mục đích quản lý di sản mà người quản lý di sản sẽ có các
quyền và nghĩa vụ tương ứng. Sau khi mở thừa kế, nếu di sản chưa chia thì người quản lý di
sản sẽ quản lý cho đến khi nào những người thừa kế có yêu cầu chia di sản.

5. Thời hiệu khởi kiện về thừa kế (chương XXII điều 645-Bộ luật dân sự)
Thời hiệu khởi kiện để người thừa kế yêu cầu chia di sản, xác nhận quyền thừa kế của
mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm kể từ thời điểm mở thừa kế.

6. Các hình thức thừa kế
6.1 Thừa kế theo di chúc
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằn chuyển tài sản của mình cho người
khác sau khi chết.
-

Người lập di chúc:

-TRANG 6-


Người đã thành niên có quyền lập di chúc, trừ trường hợp người đó bị bệnh tâm thần
hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức và làm chủ được hành vi của mình. Người
từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi có thể lập di chúc nếu được cha mẹ hoặc người giám hộ
đồng ý.

Người lập di chúc có các quyền sau đây:
+ Chỉ định người thừa kế; truất quyền hưởng di sản của người thừa kế;
+ Phân định phần di sản cho từng người thừa kế;
+ Dành một phần tài sản trong khối di sản để di tặng, thờ cúng;
+ Giao nghĩa vũ cho người thừa kế;
+ Chỉ định người giữ di chúc, người quản lí di sản, người phân chia di sản.
-

Hình thức di chúc:

Di chúc phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản
thì có thể di chúc bằng miệng. Người thuộc dân tộc thiểu số có quyền lập di chúc bằng
chữ viết hoặc tiếng nói của dân tộc mình.
Di chúc bằng văn bản bao gồm: di chúc bằng văn bản không có người làm chứng, di
chúc bằng văn bản có người làm chứng, di chúc bằng văn bản có công chứng, di chúc
bằng văn bản có chứng thực.
Trong trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa do bệnh tật hoặc các
nguyên nhân khác mà không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc bằng
miệng. Sau ba tháng, kể từ thời điểm di chúc bằng miệng mà người di chúc còn sống,
minh mẫn, sáng suốt thì di chúc bằng miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.
-

Di chúc hợp pháp:

Di chúc được coi là hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây: a) Người lập di chúc
minh mẫn sáng suốt trong khi lập di chúc, không bị lừa dối đe dọa hoặc cưỡng ép; b) Nội
dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội, hình thức di chúc không trái quy định
của pháp luật.
Di chúc của người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi phải được lập thành văn bản và
phải được cha mẹ hoặc người giám hộ đồng ý.

-TRANG 7-


Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được
người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp
nếu có đủ các điều kiện được quy định trên.
Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối
cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau đó những người làm
chứng ghi chép lại cùng kí tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 5 ngày kể từ ngày người di
chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng hoặc chứng thực.
- Nội dung di chúc bằng văn bản :
Di chúc phải ghi rõ: a) Ngày, tháng, năm lập di chúc; b) Họ, tên và nơi cư trú của
người lập di chúc; c) Họ, tên người, cơ quan, tổ chức được hưởng di sản hoặc xác định rõ
các điều kiện để cá nhân, cơ quan, tổ chức được hưởng di sản; d) Di sản để lại và nơi có
di sản; đ) Việc chỉ định người thực hiện nghĩa vụ và nội dung của nghĩa vụ.
Di chúc không được viết tắt hoặc viết bằng kí hiệu; nếu di chúc gồm nhiều trang thì mỗi
trang phải được đánh số thứ tự và có chữ kí hoặc điểm chỉ của người lập di chúc.
- Người làm chứng cho việc lập di chúc:
Mọi người đều có thể làm chứng cho việc lập di chúc, trừ những người sau đây:
người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc; người có quyền
nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc; người chưa đủ 18 tuổi, người không có
năng lực hành vi dân sự.
- Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng:
Người lập di chúc phải tự tay viết và kí vào bản di chúc. Việc lập di chúc bằng văn
bản không có người làm chứng phải tuân theo quy định tại Điều 653 của Bộ luật dân sự.
- Di chúc bằng văn bản có người làm chứng:
Trong trường hợp người lập di chúc không thể tự mình viết bản di chúc thì có thể
nhờ người khác viết, nhưng phải có ít nhất hai người làm chứng. Người lập di chúc phải

kí hoặc điểm chỉ vào bản di chúc trước mặt những người làm chứng; những người làm

-TRANG 8-


chứng xác nhận chữ kí, điểm chỉ của người lập di chúc và kí vào bản di chúc. Việc lập di
chúc phải tuân theo quy định tại điều 653 và điều 654 của bộ luật dân sự.
- Di chúc có công chứng hoặc chứng thực:
Người lập di chúc có thể yêu cầu công chứng hoặc chứng thực bản di chúc.
- Thủ tục lập di chúc tại cơ quan công chứng hoặc Ủy ban nhân dân xã, phường, thị
trấn:
Viêc lập di chúc tại cơ quan công chứng hoặc Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn
phải tuân theo thủ tục sau đây:
+ Người lập di chúc tuyên bố nội dung của di chúc trước công chứng viên hoặc
người có thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn. Công chứng
viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực phải ghi chép lại nội dung mà người lập di
chúc đã tuyên bố. Người lập di chúc kí hoặc điểm chỉ vào bản di chúc sau khi xác nhận
bản di chúc đã được ghi chép chính xác và thể hiện đúng ý chí của mình. Công chứng
viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn kí
vào bản di chúc;
+ Trong trường hợp người lập di chúc không đọc được hoặc không nghe được bản di
chúc, không kí hoặc không điểm chỉ được thì phải nhờ người làm chứng và người này
phải kí xác nhận trước mặt công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực của
Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn. Công chứng viên, người có thẩm quyền chứng thực
của Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn chứng nhận bản di chúc trước mặt người lập di
chúc và người làm chứng,
- Người không được công chứng, chứng thực di chúc:
Công chứng viên, người có thầm quyền của Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn
không được công chứng, chứng thực đối với di chúc, nếu họ là:
+ Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc;

+ Người có cha, mẹ, vợ hoặc chồng, con là người thừa kế theo di chúc hoặc theo
pháp luật:
+ Người có quyền, nghĩa vụ về tài sản liên quan tới nội dung di chúc.

-TRANG 9-


- Di chúc bằng văn bản có giá trị như di chúc được công chứng, chứng thực:
Di chúc bằng văn bản có giá trị như di chúc được công chứng hoặc chứng thực bao
gồm:
+ Di chúc của quân nhân tại ngũ có xác nhận của thủ trưởng đơn vị từ cấp đại đội
trở lên, nếu quân nhân không thể yêu cầu công chứng hoặc chứng thực;
+ Di chúc của người đang đi trên tàu biển, máy bay có xác nhận của người chỉ huy
phương tiện đó;
+ Di chúc của người đang điều trị tại bệnh viện, cơ sở chữa bệnh, điều dưỡng khác
có xác nhận của người phụ trách bệnh viện cơ sở đó;
+ Di chúc của người đang làm công việc khảo sát, thăm dò, nghiên cứu ở vùng rừng
núi, hải đảo có xác nhận của người phụ trách đơn vị;
+ Di chúc của công dân Việt Nam đang ở nước ngoài có chứng nhận của cơ quan
lãnh sự, đại diện ngoại giao Việt Nam ở nước đó;
+ Di chúc của người đang bị tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù, người đang
chấp hành biện pháp xử lí hành chính tại cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh có xác nhận của
người phụ trách cơ sở đó.
- Di chúc do công chứng viên lập tại chỗ ở:
Người lập di chúc có thể yêu cầu công chứng viên tới chỗ ở của mình để lập di chúc.
Thủ tục lập di chúc tại chỗ ở được tiến hành như thủ tục lập di chúc tại cơ quan công
chứng theo quy định tại điều 658 của Bộ luật dân sự.
- Sửa chữa, bổ sung, hủy bỏ, thay thế di chúc:
Người lập di chúc có thể sửa đổi, bổ sung, thay thế di chúc bất cứ lúc nào. Trong
trường hợp người lập di chúc bổ sung di chúc thì di chúc đã lập và bổ sung có hiệu quả

như nhau; nếu một phần của di chúc đã lập và phần bổ sung mâu thuẫn nhau thì chỉ có
phần bổ sung có hiệu lực pháp luật. Trong trường hợp người lập di chúc thay thế di chúc
bằng di chúc mới thì di chúc trước bị hủy bỏ.
- Di chúc chung của vợ chồng:

-TRANG 10-


Vợ, chồng có thể lập di chúc chung để định đoạt tài sản chung. Vợ, chồng có thể sửa
đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc bất cứ lúc nào. Khi vợ hoặc chồng muốn sửa đổi,
bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc thì phải được sự đồng ý của người kia, nếu một người
đã chết thì người kia chỉ có thể sửa đổi, bổ sung di chúc liên quan đến phần tài sản của
mình.
- Gửi giữ di chúc:
Người lập di chúc có thể yêu cầu cơ quan công chứng lưu giữ bản di chúc hoặc gửi
người khác giữ bản di chúc. Trong trường hợp cơ quan công chứng lưu giữ bản di chúc thì
phải bảo quản, giữ gìn theo quy định của pháp luật về công chứng. Cá nhận giữ bản di
chúc có các nghĩa vu sau đây:
+ Giữ bí mật nội dung di chúc;
+ Giữ gìn bảo quản di chúc nếu di chúc bị thất lạc; nếu bản di chúc bị hư hại thì phải
báo ngay cho người lập di chúc;
+ Giao lại di chúc cho người thừa kế hoặc người có thẩm quyền cong bố di chúc, khi
người lập di chúc chết. Việc giao lại di chúc phải được lập thành văn bản, có chữ kí của
người giao, người nhận và có chữ kí của hai người làm chứng.
- Di chúc bị thất lạc hư hại
Kể từ thời diểm mở thừa kế, nếu bản di chúc bị thất lạc hoặc hư hại đến mức không
thể hiện được đầy đủ ý chí của người lập di chúc và cũng không có bằng chứng nào
chứng minh được ý nguyện đích thực của người lập di chúc thì coi như không có di chúc
và áp dụng các quy định về kế thừa theo pháp luật. Trong trường hợp di sản chưa chia mà
tìm thấy được di chúc thì di sản được chia theo di chúc.

- Hiệu lực pháp luật của di chúc:
Di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế. Di chúc không có hiệu lực toàn bộ
hoặc 1 phần trong những trường hợp sau đây:
+ Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di
chúc;

-TRANG 11-


+ Cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn vào thời đểm thứa kế.
Trong trường hợp có nhiều người thừa kế theo di chúc mà có người chết trước hoặc
chết cùng thời điểm với người lập di chúc, một trong nhiều cơ quan tổ chức sẽ được chỉ
định hưởng thừa kế theo di chúc không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại
cho người thùa kế chỉ còn một phần thì di chúc về phần di sản còn lại vẫn còn hiệu lực
pháp luật.
Di chúc không có hiệu lực pháp luật, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn
vào điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại choi người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di
chúc về phần di sản còn lại vẫn còn hiệu lực pháp luật.
Khi di chúc có phần không hợp pháp mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của các
phần còn lại thì chỉ phần đó không có hiệu lực pháp luật.
- Hiệu lực pháp luật của di chúc chung của vợ, chồng:
Di chúc chung của vợ, chồng có hiệu lực từ thời diểm người sau cùng chết hoặc tại
thời điểm vợ chồng cùng chết.
- Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc:
Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng; con đã thành niên mà không có khả năng
lao động vẫn được hưởng phần di sản bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật,
nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc
cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn 2/3 suất đó, trừ khi họ là những
người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 642 hoặc họ là những người không có
quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 643 của Bộ luật dân sự.

- Di sản dùng vào việc thờ cúng:
Trong trường hợp người lập di chúc có để lại một phần di sản dùng vào việc thờ
cúng thì phần di sản đó không được chia thừa kế và được giao cho một người đã được chỉ
định trong di chúc quản lí để thực hiện việc thờ cúng; nếu người được chỉ định không
thực hiện đúng theo di chúc hoặc không theo thỏa thuận của những người thừa kế thì
những người thừa kế có quyền giao phần di sản dùng vào việc thờ cúng cho người khác
quản lí để thờ cúng.

-TRANG 12-


Trong trường hợp người để lại di sản không chỉ định người quản lí di sản thờ cúng
thì những người thừa kế cử một người quản lí di sản thờ cúng.
Trong trường hợp tất cả những người thừa kế theo di chúc đều đã chết thì phần di
sản dùng để thờ cúng thuộc về người đang quản lí hợp pháp di sản đó trong số những
người thuộc diện thừa kế theo pháp luật.
Trong trường hợp toàn bộ di sản của người chết không đủ để thanh toán nghĩa vụ tài
sản của người đó thì không được dành một phần di sản vào việc thờ cúng.
- Di tặng:
Di tặng là việc người lập di chúc dành một phần di sản để tặng cho người khác. Việc
di tặng phải được ghi rõ trong di chúc.
Người được di tặng không phải thực hiện nghĩa vụ tài sản đối với phần được di tặng,
trừ trường hợp toàn bộ di sản không đủ để thanh toán nghĩa vụ tài sản của người lập di
chúc thì phần di tặng cũng được dùng để thực hiện phần nghĩa vụ còn lại của người này.
- Công bố di chúc:
Trong trường hợp di chúc bằng văn bản được lưu giữ tại cơ quan công chứng thì
công chứng viên là người công bố di chúc. Trong trường hợp người để lại di chúc chỉ định
người công bố di chúc thì người này có nghĩa vụ công bố di chúc; nếu người để lại di
chúc không chỉ định hoặc có chỉ định nhưng người được chỉ định từ chối công bố di chúc
thì những người thừa kế còn lại thỏa thuận cử người công bố di chúc. Sau thời điểm mở

thừa kế, người công bố di chúc phải sao gửi di chúc tới tất cả những người có liên quan
đến nội dung di chúc. Người nhận được bản sao di chúc có quyền yêu cầu đối chiếu với
bản gốc của di chúc. Trong trường hợp di chúc được lập bằng tiếng nước ngoài thì bản di
chúc đó phải được dịch ra tiếng Việt và phải có công chứng.
- Giải thích nội dung di chúc:
Trong trường hợp nội dung di chúc không rõ ràng dẫn đến nhiều cách hiểu khác
nhau thì người công bố di chúc và những người thừa kế phải cùng nhau gải thích nội dung
di chúc dựa trên ý nguyện đích thực trước đây của người chết, có xem xét đến mối quan
hệ của người chết với người thừa kế theo di chúc. Khi những người này không nhất trí về

-TRANG 13-


cách hiểu nội dung di chúc thì coi như không có di chú và việc chia di sản được áp dụng
theo quy định về thừa kế theo pháp luật. Trong trường hợp có một phần nội dung di chúc
không giải thích được nhưng không ảnh hưởng đến các phần còn lại của di chúc thì chỉ
phần không giải thích được không có hiệu lực.

6.2 Thừa kế theo pháp luật
Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế và trình tự thừa kế do pháp luật
quy định.
- Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong những trường hợp sau đây: a) Không
có di chúc; b) Di chúc không hợp pháp; c) Những người thừa kế theo di chúc đều chết
trước hoặc cùng thởi điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế
theo di chúc không còn vào thời điểm mở thừa kế; d) Những người được chỉ định làm
người thừa kế di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối quyền nhận di sản.
- Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây: a) Phần
di sản không được định đoạt trong di chúc; b) Phần di sản có liên quan đến phần của di
chúc không có hiệu lực pháp luật c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo
di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối quyền nhận di sản, chết trước

hoặc chết cùng thời điểm với người ập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được
hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn vào thời điểm mở thừa kế.
- Người thừa kế theo pháp luật:
Những người thừa kế theo pháp luật: được quy định theo thứ tự sau đây:
+ Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ,
con nuôi của người chết;
+ Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột
của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà
ngoại;
+ Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết, bác ruột, chú ruột, cậu
ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột,

-TRANG 14-


chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ
ngoại.
Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng
thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc
từ chối nhận di sản.
- Thừa kế thế vị:
Trong trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm
với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được
hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại
di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn
sống.
- Quan hệ thừa kế giữa con nuôi và cha nuôi, mẹ nuôi và cha đẻ, mẹ đẻ:
Con nuôi và cha nuôi, mẹ nuôi được thừa kế di sản của nhau và còn được thừa kế di
sản theo qui định tại Điều 676 và Điều 677 của Bộ luật dân sự.

- Quan hệ thừa kế giữa con riêng và bố dượng, mẹ kế:
Con riêng và bố dượng, mẹ kế nếu có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng nhau như cha
con, mẹ con thì được thừa kế di sản của nhau và còn được thừa kế di sản theo qui định tại
Điều 676 và Điều 677 của Bộ luật dân sự.
- Việc thừa kế trong trường hợp vợ, chồng đã chia tài sản chung, đang xin ly hôn, đã
kết hôn với người khác:
Trong trường hợp vợ, chồng đã chia tài sản chung khi hôn nhân còn tồn tại mà sau
đó một người chết thì người còn lại sống vẫn được thừa kế di sản. Trong trường hợp vợ,
chồng xin ly hôn mà chưa được hoặc đã được Tòa án cho ly hôn bằng bản án hoặc quyết
định chưa có hiệu lực pháp luật, nếu một người chết thì người còn sống vẫn được thừa kế
di sản. Người đang là vợ hoặc chồng của một người tại thời điểm người đó chết thì dù sau
đó đã kết hôn với người khác vẫn được thừa kế di sản.

6.3. Thanh toán và phân chia di sản

-TRANG 15-


Sau khi có thông báo về việc mở thừa kế hoặc di chúc được công bố, những người
thừa kế có thể hộp mặt để thỏa thuận những việc sau đây:
+ Cử người quản lý di sản, người phân chia di sản, xác định quyền, nghĩa vụ của
những người này, nếu người để lại di sản không chi định trong di chúc;
+ Cách thức phân chia di sản:
Người phân chia di sản có thể đồng thời là người quản lý di sản được chỉ định trong
di chúc hoặc được những người thừa kế thỏa thuận cử ra. Người phân chia di sản phải
chia di sản theo đúng di chúc hoặc đúng thảo thuận của những người thừa kế theo pháp
luật. Người phân chia di sản được hưởng thù lao, nếu người để lại di sản cho phép trong
di chúc hoặc những người thừa kế có thỏa thuận.
- Thứ tự ưu tiên thanh toán:
Các nghĩa vụ tài sản và các chi phí liên quan đến thừa kế được thanh toán theo thứ

tự sau đây:
+ Chi phí hợp lý theo tập quán cho việc mai táng;
+ Tiền cấp dưỡng còn thiếu;
+ Tiền trợ cấp cho người sống nương nhờ;
+ Tiền công lao động;
+ Tiền bồi thường thiệt hại;
+ Thuế và các khoản nợ khác đối với Nhà nước;
+ Tiền phạt;
+ Các khoản nợ khác đối với cá nhân, pháp nhân hoặc chủ thể khác;
+ Chi phí cho việc bảo quản di sản;
+ Các chi phí khác.
- Phân chia di sản theo di chúc:
Việc phân chia di sản được thực hiện theo ý chí của người để lại di chúc; nếu di chúc
không xác định rõ phần của từng người thừa kế thì di sản được chia đều cho những người
được chỉ định trong di chúc, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Trong trường hợp di chúc xác định phận chia di sản theo hiện vật thì người thừa kế
được nhận hiện vật kèm theo hoa lợi, lợi tức thu được từ hiện vật đó hoặc phải chịu phần

-TRANG 16-


giá trị của hiện vật bị giảm sút tính đén thời điểm phân chia di sản; nếu hiện vật bị tiêu
hủy do lõi của người khác thì người thừa kế có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Trong trường hợp di chúc chỉ xác định phân chia di sản theo tỉ lệ đối với tổng giá trị
khối di sản thì tỷ lệ này được tính trên giá trị khối di sản đang có vào thời điểm phân chia
di sản.
- Phân chia di sản theo pháp luật:
Khi phân chia di sản nếu có người thừa kế cùng hàng đã thành thai nhưng chưa sinh
ra thì phải dành lại một phần di sản bằng phần mà người thừa kế khác được hưởng, để nếu
người thừa kế đó còn sống khi sinh ra, được hưởng; nếu chết trước khi sinh ra thì những

người thừa kế khác được hưởng.
Những người thừa kế có quyền yêu cầu phân chia di sản bằng hiện vật; nếu không
thể chia đều bằng hiện vật thì những người thừa kế có thể thỏa thuận về việc định giá hiện
vật và thỏa thuận về người nhận hiện vật; nếu không thỏa thuận được thì hiện vật được
bán để chia.
- Hạn chế phân chia di sản:
Trong trường hợp theo ý chí của người lập di chúc hoặc theo thỏa thuận của tất cả
những người thừa kế, di sản chỉ được phân chia sau một thời gian nhất định thì chỉ khi đã
hết thời hạn đó di sản mới được đem chia.
Trong trường hợp yêu cầu chia di sản thừa kế mà việc chia di sản ảnh hưởng nghiêm
trọng đến đời sống của bên vợ hoặc chồng còn sống và gia đình thì bên còn sống có
quyền yêu cầu Tòa án xác định phần di sản mà những người thừa kế được hưởng nhưng
chưa cho chia di sản trong một thời hạn nhất định, nhưng không quá ba năm, kể từ thời
điểm mở thừa kế; nếu hết thời hạn do Toà án xác định hoặc bên còn sống đã kết hôn với
người khác thì những người thừa kế khác có quyền yêu cầu Tòa án cho chia di sản thừa
kế.
- Phân chia di sản trong trường hợp có người thừa kế mới hoặc có người thừa kế bị
bác bỏ quyền thừa kế;

-TRANG 17-


Trong trường hợp đã phân chia di sản mà xuất hiện người thừa kế mới thì không
thực hiện việc phân chia lại di sản bằng hiện vật, nhưng những người thừa kế đã nhận di
sản phái thanh toán cho người thừa kế mới một khoản tiền tương ứng với phần di sản của
người đó tại thời điểm chia thừa kế theo tỷ lệ tương ứng với phần di sản đã nhận, trừ
trường hợp có thỏa thuận khác.
Trong trường hợp đã phân chia di sản mà có người thừa kế bị bác bỏ quyền thừa kế
thì người đó phải trả lại di sản hoặc thanh toán một khoản tiền tương đương với giá trị di
sản được hưởng tại thời điểm chia thừa kế cho những người thừa kế, trường hợp có thỏa

thuận khác.

CHƯƠNG 2: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN NHỮNG
QUI ĐỊNH CHUNG VỀ THỪA KẾ TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
1. Nhu cầu hoàn thiện những qui định chung về thừa kế
1.1 Sự cần thiết hoàn thiện những qui định chung về thừa kế
Hoàn thiện Bộ luật Dân sự nói chung và các qui định chung nói riêng rất cần thiết vì
những yêu cầu sau đây:
+ Hiện nay việc quản lý kinh tế của nước ta đang dần dần hoàn thiện cơ chế thị
trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa có tác động mạnh mẽ đến các giao lưu dân sự
trong tương lai đó là các quan hệ sở hữu, hợp đồng.
+ Các quan hệ sở hữu đang phát triển theo cơ chế thị trường, cho nên pháp luật điều
chỉnh những quan hệ này phải phù hợp với quá trình phát triển của các quan hệ sở hữu. Vì
vậy, Bộ luật Dân sự cần phải tiếp tục hoàn thiện các chế định sở hữu, hợp đồng và thừa
kế...để tạo cơ sở phát triển kinh tế- xã hội và thoả mãn nhu cầu vật chất tinh thần của nhân
dân.

-TRANG 18-


+ Chế định thừa kế đã phát huy được hiệu quả điều chỉnh các quan hệ thừa kế. Tuy
nhiên, còn hạn chế, bất cập cần tiếp tục hoàn thiện, đó là các vấn đề về di sản, nhận di
sản, từ chối nhận di sản, di sản thờ cúng, thời hiệu khởi kiện.

1.2 Phương hướng hoàn thiện những qui định chung về thừa kế
Trong cơ chế thị trường, cá nhân được phép làm những gì pháp luật không cấm và
không trái với đạo đức xã hội, vì thế cần phải mở rộng phạm vi quyền của người thừa kế.
Hiện nay pháp luật qui định người thừa kế có quyền nhận di sản và quyền từ chối nhận di
sản nhưng trong thực tế người thừa kế có thể nhường quyền thừa kế cho người thừa kế
khác. Để tạo điều kiện cho các giao lưu dân sự phát triển, cần qui định người thừa kế có

quyền bán, tặng cho người khác quyền nhận di sản.
Còn một số qui định chung chưa cụ thể, hoặc hiểu theo nhiều nghĩa, cho nên cần cụ
thể hoá các điều luật này để không cần thiết có văn bản hướng dẫn.
Xây dựng các qui định chung tương thích với các qui định khác trong Bộ luật Dân
sự như: thời hiệu, di sản dùng vào việc thờ cúng, xác lập quyền sở hữu theo thời hiệu…

2. Giải pháp hoàn thiện những quy định chung về thừa kế
2.1 Quyền của người thừa kế
Điều 632 BLDS qui định người thừa kế có quyền nhận di sản theo di chúc hoặc theo
pháp luật. Trong điều luật này dùng từ hoặc có thể dẫn đến sự hiểu không chính xác như
người thừa kế nhận di sản theo di chúc thì không nhận di sản theo pháp luật. Vì vậy, thay
từ hoặc thành từ và. Theo nghĩa này, người lập di chúc định đoạt một phần di sản, phần
còn lại chia theo pháp luật. Nếu người thừa kế được hưởng một phần di sản theo di chúc,
phần di sản không định đoạt trong di chúc chia theo pháp luật thì người thừa kế tiếp tục
hưởng theo pháp luật.

2.2 Di sản (Điều 634)
Di sản bao gồm tài sản thuộc quyền sở hữu của người chết, hoa lợi, lợi tức từ di sản
và các tài sản khác do pháp luật qui định.

-TRANG 19-


Theo qui định như trên, các tài sản khác phát sinh sau khi chết là di sản, như tiền
bảo hiểm tính mạng của người để lại thừa kế khi họ tham gia vào hợp đồng bảo hiểm
nhân thọ, hoa lợi phát sinh từ di sản thừa kế khi chưa chia, quyền kế tiếp thực hiện hợp
đồng khi chưa hết thời hạn.

2.3 Di sản dùng vào việc thờ cúng (Điều 670)
1. Trong trường hợp người lập di chúc có để lại một phần không quá một phần năm

(1/5) di sản dùng vào việc thờ cúng …
Việc qui định một phần di sản là bao nhiêu, vấn đề này xuất phát từ cơ sở thực tiễn
có tính lịch sử. Theo truyền thống của ông cha ta từ xưa, lập hương hoả không quá 1/20
điền sản ( Điều 390 LHĐ). Theo Điều 406 BLTK, hương hoả không quá 1/5 tài sản. Như
vậy, các Bộ luật trước đây đều khống chế một số lượng tài sản để làm hương hoả. Vì thế,
trong BLDS cần phải qui định rõ ràng vấn đề này. Theo truyền thống của cha ông ta gần
đây dùng 1/5 tài sản là hợp lý.
Đoạn 4 khoản 1 Điều 670 BLDS cần bổ sung như sau:
“Trong trường hợp tất cả những người thừa kế đều đã chết và thời hiệu thừa kế đã
hết thì phần di sản dùng để thờ cúng thuộc về người đang quản lý hợp pháp di sản đó
trong số những người thuộc diện thừa kế theo pháp luật.”
Di sản thờ cúng được giao cho người chỉ định trong di chúc quản lý. Nếu người này
chết, di sản tiếp tục được chuyển cho người khác quản lý. Trường hợp thời hiệu về thừa
kế đã hết và tất cả người thừa kế hàng thứ nhất đều đã chết, thì di sản thuộc về người đang
quản lý di sản là người trong diện thừa kế. Như vậy di sản này không dùng để thờ cúng
nữa, nếu thoả mãn hai điều kiện là không còn người thừa kế mà lẽ ra được hưởng phần di
sản thờ cúng nếu người lập di chúc không dành phần đó làm di sản thờ cúng. Mặt khác,
thời hiệu thừa kế đã hết thì di sản sẽ thuộc về người thực tế đang quản lý di sản đó.
Khoản 2 Điều 670 BLDS được bổ sung như sau:

-TRANG 20-


2. “Trong trường hợp phần di sản còn lại của người chết không đủ để thanh toán
nghĩa vụ tài sản của người đó thì thì phải dùng phần di sản dùng vào việc thờ cúng để
thực hiện nghĩa vụ.”
Khoản 2 Điều này qui định rõ, sau khi mở thừa kế, nếu người chết còn nghĩa vụ thì
dùng phần di sản chia thừa kế để thực hịên nghĩa vụ. Nếu không đủ sẽ dùng phần di sản
để thờ cúng thực hiện nghĩa vụ. Qui định này, phù hợp với mục đích dành di sản để thờ
cúng và phù hợp với qui định về di tặng.

2.4 Thời điểm phát sinh quyền và nghĩa vụ của người thừa kế (Điều 636)
Điều 636 cần phải qui định rõ các quyền và nghĩa vụ của người thừa kế, cụ thể
như sau:
1. Kể từ thời điểm mở thừa kế, người thừa kế có quyền nhận di sản.
2. Việc nhận di sản có thể thực hiện bằng cách thông báo cho những người thừa kế,
người quản lý di sản hoặc cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền, hoặc người thưa kế thực
hiện các hành vi thể hiện ý chí của mình nhận di sản.
3. Những hành vi sau đây được coi là nhận di sản:
a) Người thừa kế chuyển quyền nhận di sản cho người thừa kế khác;
b) Người thừa kế bán cho người khác quyền nhận di sản thừa kế;
c) Người thừa kế chết sau thời điểm mở thừa kế, coi như mặc nhiên nhận di sản.
Việc cụ thể hóa các hành vi nhận di sản của người thừa kế như trên là cần thiết. Bởi
vì, nếu người thừa kế đã nhận di sản thì có quyền yêu cầu những người có nghĩa vụ đối
với người để lại thừa kế phải thực hiện cho mình nghĩa vụ đó. Mặt khác, người thừa kế có
quyền sử dụng di sản được thừa kế, thu hoa lợi, lợi tức, đồng thời phải gánh chịu các
nghĩa vụ của người chết để lại tương ứng với phần di sản được hưởng hoặc phải bồi
thường thiệt hại do di sản thừa kế gây thiệt hại cho người khác, khi người thừa kế đã nhận
di sản.

2.5 Từ chối nhận di sản (Điều 642)

-TRANG 21-