chuyên đề hóa 9 - dùng được

Đinh Thị Kim Quế Trờng Trung Học Cơ sở Cao Bình


phòng giáo dục - Đào tạo hoà an
Trờng THCS Cao Bình


chuyên đề
một số biện pháp nhằm nâng cao khả năng
làm thí nghiệm hoá học của học sinh lớp 8
Họ và tên : Đinh Thị Kim Quế
Đơn vị : Trờng THCS Cao Bình - Hoà An - Cao Bằng

Năm học 2008 - 2009
Chuyên đề Mọt số biện pháp nhằm nâng cao khả năng làm TN hoá học của HS lớp 8

Đinh Thị Kim Quế Trờng Trung Học Cơ sở Cao Bình

I - Đặt vấn đề
So với môn học khác môn hoá học ở THCS có những đặc trng riêng . Nội
dung kiến thức của môn học này luôn gắn liền với các sự vật hiện tợng xảy ra
trong cuộc sống hàng ngày . Việc khám phá , tiếp thu kiến thức phụ thuộc rất
nhiều vào thí nghiệm vì thí nghiệm hoá học là cầu nối giữa lí thuyết với thực
tiễn, là cơ sở cho quá trình học tập nhận thức của học sinh , mà các thí nghiệm
này chủ yếu là do HS tự nghiên cứu và tiến hành dới sự hớng dẫn của giáo
viên .
Sau những năm giảng dạy môn hoá học lớp 8 tôi nhận thấy trong quá
trình nghiên cứu và tiến hành thí nghiệm , đa số học sinh còn lúng túng , tiến
hành cha đúng theo trình tự còn mất nhiều thời gian làm ảnh hởng tới chất l-
ợng của cả tiết dạy .Qua những đợt tập huấn chuyên môn và tham khảo ý kiến
của các đồng nghiệp tôi xin mạnh dạn đa ra một số ý kiến về thí nghiệm hoá

học lớp 8 nhằm giúp cho việc giảng dạy cũng nh học tập đạt kết quả tốt hơn .
II- Giải quyết vấn đề
1-Cơ sở
a- Cơ sở lí luận
Có thể nói cốt lõi của việc đổi mới dạy và học là hớng tới hoạt động học
tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động . Việc tìm ra biện pháp
nâng cao khả năng làm thí nghiệm của HS là nội dung quan trong trong đổi
mới dạy và học.
Để nâng cao đợc hứng thú học tập ở học sinh đòi hỏi giáo viên phải đổi
mới phơng pháp dạy học sao cho phù hợp với phơng pháp đặc thù của bộ môn
nh thay đổi cách soạn giảng , lấy học sinh làm trung tâm , thông qua các thí
nghiệm tăng cờng tổ chức học sinh hoạt động độc lập hay hoạt động nhóm để
học sinh chủ động tìm tòi , khám phá kiến thức làm cho giờ học trở nên sinh
động và hấp dẫn hơn .
b- Sơ sở thực tiễn
Chuyên đề Mọt số biện pháp nhằm nâng cao khả năng làm TN hoá học của HS lớp 8
Đinh Thị Kim Quế Trờng Trung Học Cơ sở Cao Bình

Yêu cầu của xã hội đối với việc dạy học trớc đây nặng nề về việc truyền
thụ kiến thức thì nay đã thiên về việc hình thành những năng lực hoạt động cho
học sinh .
Kiến thức và kĩ năng là một trong những thành tố của năng lực , của mỗi
học sinh . Với điều kiện tiếp cận thông tin nh hiện nay thì năng lực đạt tới kiến
thức và sử lí thông tin trở nên quan trọng hơn và đợc đặt lên hàng đầu . Năng
lực này chỉ đợc hình thành ở học sinh thông qua các hoạt động học tập tự lực và
tích cực của chính các em .
Nh vậy , bên cạnh nhiệm vụ trang bị kiến thức và hiểu biết cần thiết trong
mỗi bài học hoá học còn phải nâng cao khả năng làm thí nghiệm của học sinh ,
rèn luyện và phát triển ở các em những kĩ năng , năng lực nhận thức và góp
phần hình thành những phẩm chất , nhân cách phù hợp với yêu cầu của xã hội

hiện nay.
2- Quá trình nghiên cứu
Sách giáo khoa hoá học 8 gồm 6 chơng : Chất - nguyên tử- phân tử ;
Phản ứng hoá học ; Mol và tính toán hoá học ; Oxi- không khí ; Hiđro - nớc ;
Dung dịch .
Qua thực tế giảng dạy tôi nhận thấy để thực hiện bài giảng có thí nghiệm
giáo viên cần kết hợp tốt các phơng pháp dạy và học .
a-Thí nghiệm trong bài học cần đạt đợc những yêu cầu sau :
- Từ các thí nghiệm , học sinh rút ra đợc nhận xét và rút ra đợc nội dung
chính của bài .
- Học sinh đợc rèn các kĩ năng cần thiết : Quan sát các hiện tợng ,Sử lí thông
tin , biết đề xuất các phơng án thí nghiệm đơn giản , sử dụng thiết bị đơn giản .
- Trong quá trình làm thí nghiệm học sinh cần:
+ Có tinh thần hợp tác trong nhóm, có ý thức bảo vệ các dụng cụ thí nghiệm
và an toàn trong quá trình làm thí nghiệm .
+ Có thái độ nghiêm túc tỉ mỉ , trung thực trong quan sát và thu thập thông
tin .
+ Biết vận dụng kiến thức vào thực tế trong gia đình và xã hội
Chuyên đề Mọt số biện pháp nhằm nâng cao khả năng làm TN hoá học của HS lớp 8
Đinh Thị Kim Quế Trờng Trung Học Cơ sở Cao Bình

b- Để nâng cao khả năng làm thí nghiệm hoá học ở học sinh giáo viên
cần lu ý những nội dung sau
- Phải đảm bảo an toàn : Giáo viên phải nắm vững các yêu cầu kĩ thuật đối
với từng loại thiết bị ,đồ dùng dạy học ,từng thí nghiệm hoá chất , phải tuân thủ
những qui định trong khi sử dụng thí nghiệm hoá chất .
- Đảm bảo kết quả và tính khoa học của thí nghiệm : Kết quả thí nghiệm tốt
liên quan rất lớn đến chất lợng dạy và học, củng cố lòng tin khoa học của học
sinh , giáo viên nhất thiết phải chuẩn bị thí nghiệm tỉ mỉ chu đáo để đảm bảo sự
thành công .

- Đảm bảo tính trực quan : giáo viên phải khéo léo bố trí các dụng cụ thí
nghiệm có kích thớc hình dáng phù hợp .
- Trớc khi lên lớp giáo viên cần xác định một số tình huống có thể xảy ra
trong qua trình làm thí nghiệm của học sinh từ đó tìm cách khắc phục.
- Khi làm thí nghiệm , thực hành cần lu ý một số kĩ năng :
+ Kĩ năng quan sát : Bớc đầu định hớng cho HS quan sát có mục đích, có kế
hoạch .
+ Kĩ năng thu thập và sử lí thông tin từ quan sát thí nghiệm.
c- Phân loại các thí nghiệm
Thí nghiệm hoá học thờng đợc chia thành : thí nghhiệm biểu diễn của giáo
viên và thí nghiệm thực hành của học sinh .Vai trò của thí nghiệm hoá học có
thể khác nhau .
- Thí nghiệm dùng để minh hoạ các kiến thức do giáo viên trình bày hay là
nguồn kiến thức mà học sinh tiếp thu dới sự hớng dẫn của giáo viên trong quá
trình quan sát thí nghiệm .
- Thí nghiệm thực hành để củng cố những kiến thức học sinh đã đợc lĩnh hội
đồng thời rèn kĩ năng kĩ sảo và kĩ thuật tiễn hành thí nghiệm của học sinh
d- Một số phơng pháp , biện pháp giảng dạy phần thí nghiệm
- Cần có sự chuẩn bị tốt về dụng cụ , hoá chất tuỳ điều kiện cơ sở vật chất
của trờng (phòng thí nghiệm ) mà tổ chức cho học sinh làm thí nghiệm theo
nhóm hoặc từng cá nhân .
Chuyên đề Mọt số biện pháp nhằm nâng cao khả năng làm TN hoá học của HS lớp 8
Đinh Thị Kim Quế Trờng Trung Học Cơ sở Cao Bình

- Giáo viên cần thực hiện trớc các thí nghiệm để kiểm tra dụng cụ , hoá chất
lờng trớc những khó khăn để giúp đỡ , hớng dẫn học sinh thực hiện .
- Phải tổ chức tiến hành thí nghiệm tốt đảm bảo trật tự . Giáo viên bao quát
nhóm, sửa sai nếu cần.
- Giờ thực hành phải đợc đảm bảo an toàn và lu ý thời gian làm thí nghiệm
cho hợp lí .

- Giáo viên cần theo dõi sát sao các hoạt động của học sinh .
- Kết thúc thí nghiệm Giáo viên cho học sinh nêu kết quả thí nghiệm của
mỗi nhóm từ đó cho học sinh thảo luận để rút ra kết luận
- Giáo viên cần nhận xét thái độ của học sinh trong các nhóm có phê bình ,
và khuyến khích.
e- Ví dụ
* Đối với thí nghiệm biểu diễn của giáo viên : Thí nghiệm phải kết hợp chặt
chẽ với bài giảng cần tập luyện cho học sinh quan sát các hiện tợng xảy ra
trong thí nghiệm , nhận xét và rút ra kết luận khoa học.
Ví dụ : thí nghiệm "tác dụng của Hiđro với đồng oxit " .
- Để thí nghiệm thành công giáo viên cần lu ý :
+ ống thuỷ tinh hình trụ và bột đồng oxit phải đợc làm khô.
+ Nếu bột đồng oxit bị ẩm và vón cục cần nghiền nhỏ trớc khi sấy.
+ ống hình trụ chứa hoá chất phải đợc đặt ở điểm nóng nhất của ngọn lửa đèn
cồn.
- Tiến hành : Dụng cụ hoá chất
+ Dụng cụ : Giá đỡ , ống thuỷ tinh hình trụ , nút cao su có lỗ, đèn cồn , cốc
thuỷ tinh .
+ Hoá chất : Zn , HCl , CuO , H
2
O .
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
- Giáo viên yêu cầu HS trả lời câu hỏi
? Mục đích của thí nghiệm ?
Học sinh thảo luận trả lời ccâu hỏi
- Nghiên cứu thí nghiệm rút ra tính
khử của hiđro
Chuyên đề Mọt số biện pháp nhằm nâng cao khả năng làm TN hoá học của HS lớp 8
Đinh Thị Kim Quế Trờng Trung Học Cơ sở Cao Bình

? Các phần chủ yếu của thí nghiệm ?
? Mầu sắc CuO trớc phản ứng ?
? ở nhiệt độ thờng khí hiđro đi qua có
hiện tợng gì ?
? Làm nh thế nào để khiểm tra độ tinh
khiết của hiđro ?
- Lắp dụng cụ thí nghiệm nh sách
giáo khoa.
- Giáo viên tiến hành thí nghiệm sau
khi kiểm tra độ tinh khiết của hiđro
bắt đầu đun nóng mạnh phần ống thuỷ
tinh chứa CuO . Hớng dẫn học sinh
quan sát và nhận xét hiện tợng
? Bột CuO thay đổi màu sắc nh thế
nào ? Chất màu đỏ là chất gì ?
Chất gì tạo thành trong ống nghiệm?
? Hãy viết phơng trình phản ứng hoá
học xảy ra ?
Hãy rút ra kết luận ?
- Gồm phần điều chế hiđro ; ống thuỷ
tinh chứa CuO ; đèn cồn .
- CuO có màu đen .
- Không có hiện tợng gì xảy ra .
- Thử khí bằng cách thu khí hiđro vào
ống nghiệm dùng tay bịt miệng ống
nghiệm và đa vào gần ngọn lửa đèn
cồn , nếu tiếng nổ nhỏ là đợc .
- Bột CuO màu đen chuyển màu đỏ là
Cu..
- Chất tạo thành trong ống nghiệm là

H
2
O
PTHH
CuO + H
2


Cu + H
2
O
- Hiđro đã chiếm oxi của đồng oxit
tạo thành đồng và nớc . Hođro là chất
khử .
* Đối với thí nghiệm của học sinh khi nghiên cứu tài liệu mới :
Là phơng pháp có hiệu quả để hình thành hệ thống các kĩ năng hoá học ,
t duy hợp lí ... phát triển kĩ năng kĩ sảo thí nghiệm . Yêu cầu thí nghiệm phải
đơn giản , dễ làm , dễ quan sát , không dùng hoá chất độc hại ( H
2
SO
4
đặc , khí
Cl
2
)
Chuyên đề Mọt số biện pháp nhằm nâng cao khả năng làm TN hoá học của HS lớp 8
Đinh Thị Kim Quế Trờng Trung Học Cơ sở Cao Bình

Ví dụ : Thí nghiệm 2 ( Bài 12- Sự biến đổi của chất )
Chuẩn bị dụng cụ hoá chất đủ cho các nhóm .

Dụng cụ cho mỗi nhóm gồm : 1 cặp gỗ , 2 ống nghiệm ghi só 1, 2; 1 đèn
cồn .
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
- Hớng dẫn học sinh làm thí nghiệm
- Cho đờng vào 2 ống nghiệm (1) và
(2) .
- Đun nóng ống nghiệm (2) trên ngọn
lửa đèn cồn . Quan sát sự biến đổi của
đờng trong ống nghiệm (2)
- So sánh ống nghiệm (1) và ống
nghiệm (2) .
- Yêu cầu học sinh rút ra nhận xét
- Các nhóm tiến hành thí nghiệm theo
hớng dẫn của giáo viên . Ghi lại hiện t-
ợng quan sát đợc .
- Đờng chuyển dần sang màu đen ,
trên thành ống nghiệm có hơi nớc .
- ống nghiệm (2) có màu đen .
ống nghiệm (1) màu trắng của đờng .
- ống nghiệm (2) đã có sự biến đổi về
chất : đờng biến đổi thành than và n-
ớc .
* Đối với thí nghiệm thực thành của học sinh : Nhằm minh hoạ , củng cố
kiến thức đã học .
Để tổ chức cho học sinh tiến hành thí nghiệm trong bài thực hành 1 "
tính chất nóng chảy của chất . tách chất từ hỗn hợp " Giáo viên cần nắm đ-
ợc mục tiêu của bài và chuẩn bị tốt các dụng cụ thí nghiệm.
Mục tiêu :
- Học sinh đợc làm quen và biết cách sử dụng một số dụng cụ trong
phòng thí nghiệm .

- Biết đợc một số thao tác làm thí nghiệm đơn giản .
- Nắm đợc một số quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm .
Dụng cụ - hoá chất :
- ống nghiệm , cốc thuỷ tinh , phễu , đũa thuỷ tinh , đèn cồn , kẹp gỗ
nhiết kế.
Chuyên đề Mọt số biện pháp nhằm nâng cao khả năng làm TN hoá học của HS lớp 8