Tiết 8 Thao tác lập luận phân tích

Trường THPT Tam quan
Ngày soạn: 14/ 9 /2009 Làm văn :
Tiết : 8
I. MỤCTIÊU
1. Về kiến thức : Giúp học sinh :
Nắm được yêu cầu của thao tác lập luận phân tích.
2. Về kó năng: - Vận dụng những thao tác lập luận phân tích để phân tích một
vấn đề xã hội hoặc văn học.
3. Về thái độ:-
II. CHUẨN BỊ
1.Chuẩn bò của giáo viên
- Đồ dùng dạy học : Tài liệu tham khảo: Sách giáo viên, Thiết kế bài giảng Ngữ
văn 11, Ôn tập Ngữ văn 11. Soạn giáo án
- Phương án tổ chức lớp học : Đọc diễn cảm, gợi mở, thảo luận, bình giảng
2. Chuẩn bò của học sinh : Đọc sách giáo khoa, soạn bài theo hướng dẫn sách
giáo khoa
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra nề nếp, só số, tác phong học sinh.
2. Kiểm tra bài cũ : (5 phút ) Em hãy nêu quá trình lập dàn ý bài văn nghò luận?
3. Giảng bài mới:
- Giới thiệu bài : (2 phút)
Trong bài văn nghò luận, thao tác lập luận phân tích giữ vai trò quan trọng, quyết
đònh phần lớn đến sự thành công của bài văn. Thao tác lập luận phân tích nhằm mục
đích gì, cách thức tiến hành như thế nào, bài học hôm nay sẽ làm rõ những vấn đề ấy.
- Tiến trình bài dạy:
THỜI
GIAN
HOẠT ĐỘNG CỦA
GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA
HỌC SINH

NỘI DUNG KIẾN THỨC
10’
Hoạt động 1:
Tìm hiểu bài
- Giáo viên phát vấn
- Học sinh trả lời
- Câu 1: Phương tiện
giao tiếp chung của
con người là gì?

- Câu 2: Đặc điểm
chung của ngôn ngữ
gồm những yếu tố
nào?
Hoạt động 1:
Học sinh tìm hiểu
chung


I/ Khái niệm-mục đích- u
cầu của thao tác lập luận
phân tích
* Tìm hiểu ngữ liệu :
Đọc đoạn văn của Hồi
Thanh, xác định :
-Ý cơ bản của đoạn trích :
Bản chất vơ liêm sỉ, tàn nhẫn
của Sở Khanh trong Truyện
Kiều.
-Các chi tiết phân tích:

+Sở Khanh vừa vờ làm nhà
nho vừa vờ làm hiệp khách.
+Sở Khanh vờ u Kiều để
đánh lừa Kiều để nàng bị
Ngữ văn 11 Cơ bản - 1 - Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan
10’
10’


+ Yêu cầu cho học
sinh ví dụ
-Tính chung trong
ngôn ngữ cộng đồng
còn được biểu hiện
qua những quy tắc
nào?
Hoạt động 2:
Hoạ Giáo viên hướng
dẫn học sinh
Câu 3: Muốn giao
tiếp được con người
cần phải làm gì?

Hoạt động 3:
Luyện tập
- Giáo viên hướng
dẫn học sinh làm bài
tập.

rút ra nhận xét về
mối quan hệ này?

Hoạt động 2:
Học sinh đọc tr¶ lêi:


Hoạt động 3:
- Học sinh làm việc
cá nhân và trả lời
đánh đập
- Sử dụng thao tác tổng hợp
để khái qt bản chất của Sở
Khanh…
1. Khái niệm :
- Lập luận phân tích là cách
chia nhỏ đối tượng cần phân
tích ra thành các yếu tố, bộ
phận để xem xét. Từ đó khái
qt nên bản chất của đối
tượng.
2.Mục đích của lập luận phân
tích:
-Nhằm thấy được bản chất,
mối quan hệ, giá trị của đối
tượng được phân tích.
- Qua phân tích để phát hiện
ra mâu thuẫn hay đồng nhất
của sự việc, sự vật; giữa lời
nói và việc làm; giữa hình

thức và nội dung…
3. u cầu của lập luận phân
tích:
- Phân tích bao giờ cũng gắn
liền với tổng hợp à đây là
bản chất của thao tác phân
tích trong văn nghị luận.
- Khi phân tích bao giờ cũng
phải kết hợp giữa nội dung
với hình thức.
1. Tìm hiểu ngữ liệu :
- Ngữ liệu ở mục (I):
+ Cách phân chia đối tượng
được phân tích dựa trên cơ sở
quan hệ nội bộ của đối tượng
(đó là những biểu hiện về
nhân cách bẩn thỉu, bần tiện
của Sở Khanh).
+ Phân tích kết hợp với tổng
hợp : từ việc làm rõ những
biểu hiện bẩn thỉu, bần tiện
của Sở Khanhà khái qt
lên bản chất của nhân vật –
cũng là sự đồi bại của xã hội
Ngữ văn 11 Cơ bản - 2 - Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan
Hoạt động 4: Hoạt động 4:
đương thời .
- Ngữ liệu 1 ở mục (II) :
+ Cách phân tích theo quan

hệ nội bộ của đối tượng ( tác
dụng xấu - tốt của đồng
tiền ).
+ Quan hệ kết quả - ngun
nhân ( tác hại của đồng tiền-
hành động bất chính đều do
đồng tiền chi phối).
+ Quan hệ nhân -quả :
( Phân tích sức mạnh tác oai
tác qi của đồng tiền – thái
độ phê phán và khinh bỉ của
nhà thơ)
- Ngữ liệu 2 ở mục (II ) :
+ Quan hệ nhân -quả : bùng
nổ quan hệ dân số à ảnh
hưởng đến đời sống con
người.
+ Quan hệ nội bộ đối tượng
với các đối tượng liên quan :
Thiếu lương thực…; suy dinh
dưỡng; suy nhược nòi giống;
thiếu việc làm ; thất nghiệp
…
2. Các cách lập luận phân
tích:
Chia đối tượng phân tích theo
các mối quan hệ :
+ Phân tích theo quan hệ nội
bộ của đối tượng.
+ Phân tích theo các mối

quan hệ : ngun nhân - kết
quả; kết quả- ngun nhân.
+ Phân tích theo quan hệ giữa
đối tượng với các đối tượng
có liên quan.
+Phân tích theo sự đánh giá
chủ quan của người lập luận.
à Sau khi phân chia đối
tượng được phân tích nên có
sự tổng hợp- khái qt lại vấn
Ngữ văn 11 Cơ bản - 3 - Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan
5’ Học sinh trả lời
đề; liên hệ đối chiếu với các
đối tượng có liên quan.
III/ GHI NHỚ (SGK)
VI/ Luyện tập :
1. Bài 1 : Phân tích theo
+ Quan hệ nội bộ của đối
tượng.
+ Quan hệ đối tượng này với
các đối tượng khác có liên
quan.
2. Bài 2: Nghệ thuật sử dụng
từ ngữ giàu hình ảnh và cảm
xúc:
+ Nghệ thuật dùng từ trái
nghĩa.
+ Nghệ thuật dùng phép lặp
từ; tăng tiến; đảo ngữ. .

4. Củng cố :
- Ra bài tập về nhà:
- Chuẩn bò bài : -
IV. RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG:
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................






Ngữ văn 11 Cơ bản - 4 - Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan

Ngữ văn 11 Cơ bản - 5 - Nguyễn Văn Mạnh