chuyên đề: HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VĨNH PHÚC
TRƯỜNG THPT …………………….

CHUYÊN ĐỀ
CÔNG NGHỆ KHỐI 11

Tên chuyên đề:
HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO
Môn:

Công nghệ

Họ và tên:

…………………

Chức vụ:

Giáo viên

Đơn vị:

………………………..

……………….
1


A. GIỚI THIỆU CHUNG
1. Lời mở đầu
Xã hội ngày càng phát triển thì việc hình thành các kỹ năng, năng lực để đáp

ứng những yêu cầu phát triển đó càng trở nên quan trọng và cần thiết, nó trở thành
một trong những vấn đề đáng quan tâm của toàn xã hội nói chung và trong hệ thống
giáo dục nước nhà nói riêng. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới
căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã nêu: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương
pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và
vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một
chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học,
tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng
lực”.
Nhưng từ thực tế giảng dạy, chúng tôi nhận thấy sự sáng tạo trong việc đổi
mới phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực, tự học của học sinh ở môn Công
nghệ chưa nhiều. Dạy học vẫn nặng về truyền thụ kiến thức. Việc rèn luyện kỹ
năng chưa được quan tâm. Hoạt động kiểm tra, đánh giá chưa thực sự khách quan,
chính xác, chú trọng đánh giá cuối kì chưa chú trọng đánh giá quá trình. Tất cả
những điều đó dẫn tới học sinh học còn thụ động, lúng túng khi giải quyết các tình
huống trong thực tiễn. Điều đó thể hiện ở những tồn tại sau:
- Dạy học tích hợp đã được chú trọng, tuy nhiên, dạy học tích hợp vẫn mang
tính khiên cưỡng, nội dung tích hợp vào bài học như bảo vệ môi trường, giáo dục
kỹ năng sống… một cách cứng nhắc. Chưa làm cho học sinh huy động kiến thức,
kỹ năng của nhiều môn học, nhiều lĩnh vực… để giải quyết các nhiệm vụ học tập.
Việc tích hợp nội môn và tích hợp liên môn chưa thực sự hiệu quả, chính vì vậy
chưa giúp học sinh hình thành kiến thức, kỹ năng mới và tất nhiên các năng lực
của học sinh chưa được phát triển.
2


- Việc vận dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực còn mang
tính hình thức. Phương pháp thảo luận nhóm được tổ chức ở các lớp thực hiện
chương trình SGK hiện hành nhưng chủ yếu vẫn dựa vào một vài cá nhân học sinh
tích cực tham gia, các thành viên còn lại còn dựa dẫm, ỉ lại chưa thực sự chủ động.

Mục đích của thảo luận nhóm chưa đạt được tính dân chủ, mọi cá nhân được tự do
bày tỏ quan điểm, thói quen bình đẳng, biết đón nhận quan điểm bất đồng để hình
thành quan điểm cá nhân.
- Mặc dù đa số giáo viên đã thực hiện thay đổi phương pháp dạy học, thay
đổi cách thức tổ chức giờ nhằm đạt mục tiêu dạy học theo định hướng phát triển
năng lực cho học sinh song kết quả chưa đạt được như mong muốn mà nguyên
nhân là:
+ Về phía giáo viên: Việc đổi mới phương pháp dạy học cũng không được
thực hiện một cách triệt để, vẫn còn nặng về phương pháp truyền thống, có đổi mới
song chỉ dừng lại ở hình thức, chưa đi sâu vào thực chất nhằm giúp khai thác kiến
thức một cách có chiều sâu; việc hiểu hết bản chất của nhóm năng lực chung và
năng lực chuyên biệt ở môn Ngữ văn ở một vài GV vẫn còn hạn chế.
+ Về phía học sinh: Là con em các dân tộc thiểu số lại ở nội trú nên việc tiếp
cận và tìm tòi những thông tin thời sự phục vụ cho bài học còn hạn chế. Một số học
sinh chưa có phương pháp học tập phù hợp, chưa tích cực trong việc tìm tòi nghiên
cứu bài học nên chưa đảm bảo các năng lực.
Việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, vai trò của giáo viên không còn
là người truyền thụ kiến thức mà là người tổ chức, kiểm tra, định hướng hoạt động
học của học sinh cả ở trong và ngoài lớp học. Vì vậy, dạy học theo định hướng phát
triển năng lực của học sinh không những giảm tải cho giáo viên trong việc dạy các
kiến thức trong môn học của mình mà còn có tác dụng bồi dưỡng, nâng cao kiến
thức và kĩ năng sư phạm cho giáo viên, góp phần phát triển đội ngũ giáo viên bộ
3


môn hiện nay thành đội ngũ giáo viên có đủ năng lực dạy học kiến thức liên môn,
tích hợp.
2. Mục đích
Chuyên đề giúp cho học sinh có cái nhìn tổng quan hơn và phương pháp vẽ
hình chiếu trục đo của các vật thể đơn giản, đồng thời rèn luyện được các kỹ năng

cho học sinh vẽ được các bản vẽ một cách tốt hơn.
Mặt khác, chuyên đề cũng là tài liệu để các thầy cô giáo có thể tham khảo và
áp dụng cho đối tượng học sinh lớp 11
3. Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng: HS lớp 11
4. Thời gian triển khai chuyên đề:
- Thời điểm thực hiện: học kì 1
- Thời lượng thực hiện: 03 tiết được quy định trong kế hoạch dạy học + 2 tuần thực
hiện ở gia đình, cộng đồng vào thời gian ngoài giờ học chính khóa.
- Phương pháp chính để thực hiện chủ đề: Sử dụng các phương pháp dạy học tích
cực.

B. NỘI DUNG CHỦ ĐỀ
1. Tên chủ đề: Hình chiếu trục đo
2. Nội dung: chủ đề bao gồm 2 nội dung chính sau:
- Bài 5: Hình chiếu trục đo
- Bài 6: Thực hành biểu diễn vật thể
3. Mục tiêu của chủ đề
3.1. Kiến thức
- Ôn lại kiến thức về vẽ hình chiếu vuông góc
- Hiểu được các khái niệm về hình chiếu trục đo
- Biết cách đọc, phân tích hình chiếu vuông góc và vẽ hình chiếu trục đo của các
vật thể đơn giản
4


3.2. Kĩ năng
- Đọc được bản vẽ hình chiếu vuông góc của vật thể đơn giản
- Vẽ hình cạnh, hình cắt và hình chiếu trục đo của vật thể đơn giản từ bản vẽ hai
hình chiếu

3.3. Thái độ
- Tích cực tham gia các hoạt động học tập. Chủ động, sáng tạo và có tinh thần hợp
tác để hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao
- Có hứng thú, say mê với việc học tập
- Vận dụng vào thực tế để tạo hứng thú cho việc định hướng nghề nghiệp sau này
3.4. Các năng lực hướng tới
- Năng lực hợp tác, tự học, làm việc nhóm
- Năng lực giải quyết vấn đề
- Năng lực tính toán
- Năng lực giao tiếp
- Năng lực sử dụng công nghệ thông tin
- Năng lực sáng tạo
- Năng lực đọc, phân tích và vẽ
4. Phương pháp và phương tiện dạy học
4.1. Phương pháp
- Dạy học tích cực
4.2. Phương tiện
- Chuẩn bị : TLTK, bộ dụng cụ vẽ kĩ thuật ( thước, ê ke, compa…)
- Sưu tầm tranh ảnh, mẫu sản phẩm vật thể đơn giản
- Máy chiếu
- Máy ảnh, điện thoại, các công cụ hỗ trợ khác
4.3. Tiến trình dạy học chuyên đề
HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
5


GV chiếu hình chiếu không gian 3 chiều của vật thể và đặt câu hỏi: “ Hình
chiếu này thể hiện kích thước mấy chiều của vật thể?”
Nêu vấn đề để học sinh suy nghĩ và trả lời.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
HS hoạt động cá nhân để suy nghĩ và tìm câu trả lời, sau đó chia sẻ, trình
bày.
GV nhận xét ngắn gọn: Chủ đề “Hình chiếu vuông góc”
GV giới thiệu Nội dung của chủ đề gồm hai phần là:
-

Nội dung 1: Tìm hiểu về hình chiếu trục đo
Nội dung 2: Thực hành biểu diễn vật thể

GV giới thiệu nguồn tài liệu liên quan cần tra cứu cho học sinh. Dẫn dắt sang
hoạt động 2.
HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Nội dung 1: Hình chiếu trục đo
Chia HS trong lớp thành 4 nhóm,
Học sinh vận dụng kiến thức công nghệ 8 và hoạt động trải nghiệm, thể hiện các
kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm của bản thân trong việc nghiên cứu chủ đề hình
chiếu vuông góc
Giáo viên giới thiệu và tổ chức cho học sinh nghiên cứu nội dung tiểu chủ đề
“Hình chiếu vuông góc” với nhiệm vụ:
-

Tìm hiểu khái niệm về hình chiếu trục đo gồm 2 nội dung: Định nghĩa và

-

thông số cơ bản của hình chiếu trục đo
Hình chiếu trục đo vuông góc đều
Hình chiếu trục đo xiên góc cân
Cách vẽ hình chiếu trục đo

I. Khái niệm:
1.

Thế nào là hình chiếu trục đo

Hoạt động cá nhân
GV trình chiếu và giới thiệu qua cách xây dựng hình chiếu trục đo
6


Hoạt động nhóm
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
GV phát phiếu học tập
Yêu cầu học sinh thảo luận, trả lời các câu hỏi trong phiếu học tập số 1.
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
1. Phép chiếu để xây dựng hình chiếu trục đo?
2. Điều kiện của phương chiếu l ? ( dùng câu hỏi gợi ý : Nếu phương chiếu l
song song với với mặt phẳng P’và hệ trục tọa độ OXYZ sẽ sảy ra điều gì?)
3. Hình chiếu trục đo đc vẽ trê mấy mặt phẳng và thể hiện kích thước mấy chiều
của vật thể ?
4. Yếu tố đc bảo toàn của hình chiếu trục đo? ( dùng câu hỏi gợi ý : Các cặp cạnh
của vật thể trên thực tế song song với nhau thì trên hình chiếu trục đo các cặp cạnh
đó có còn song song với nhau nữa không? )
Câu hỏi

Trả lời

Câu 1: Phép chiếu để xây dựng hình chiếu trục
đo?

Câu 2: Điều kiện của phương chiếu l ?
Câu 3: Hình chiếu trục đo đc vẽ trê mấy mặt
phẳng và thể hiện kích thước mấy chiều của vật
thể ?
7


Câu 4: Yếu tố đc bảo toàn của hình chiếu trục
đo?

Câu 5: Nêu định nghĩa hình chiếu trục đo
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
HS hoạt động nhóm để hoàn thành phiếu học tập số 1.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận
Đại diện một nhóm báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ trong phiếu học tập số 1
trên lược đồ tư duy của nhóm.
Các nhóm khác lắng nghe, phản biện hoặc bổ sung ý kiến. GV nhận xét, giải
thích và kết luận nội dung của phần này. Khen ngợi, động viên những HS, nhóm
HS hoàn thành các nhiệm vụ học tập.
2.

Thông số cơ bản của hình chiếu trục đo

Hoạt động nhóm
GV phát phiếu học tập
Yêu cầu học sinh thảo luận, trả lời các câu hỏi trong phiếu học tập số 2.
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
1.
2.

Các góc của hệ trục đo có bằng các góc của hệ trục tọa độ không?
Vật thể là hình gì? Hình chiếu trục đo là hình gì?Vậy hình chiếu trục đo bị làm

3.
4.
5.

sao? ( Để học sinh rút ra kết luận là hình bị biến dạng )
Có mấy trục đo?
Hình biểu diễn của 3 đoạn thẳng OA,OB,OC là gì ?
Tỉ lệ giữa các , , có bằng nhau không? đó là hệ số biến dạng trên trục nào?

6.
7.

Tỉ lệ của các hệ số biến dạng ấy?
Hệ số biến dạng là gì?
Có mấy hệ số biến dạng?

Câu hỏi
1. Các góc của hệ trục đo có bằng các góc của hệ trục tọa
độ không?

Câu trả lời

2. Vật thể là hình gì? Hình chiếu trục đo là hình gì?Vậy
hình chiếu trục đo bị làm sao?
3. Có mấy trục đo?
4. Hình biểu diễn của 3 đoạn thẳng OA,OB,OC là gì?
5. Tỉ lệ giữa các , , có bằng nhau không

8


6. Hệ số biến dạng là gì?
7. Có mấy hệ số biến dạng? đó là hệ số biến dạng trên trục
nào? Tỉ lệ của các hệ số biến dạng ấy?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
HS hoạt động nhóm để hoàn thành phiếu học tập số 2.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận
Đại diện một nhóm báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ trong phiếu học tập số 2
trên lược đồ tư duy của nhóm.
Các nhóm khác lắng nghe, phản biện hoặc bổ sung ý kiến. GV nhận xét, giải
thích và kết luận nội dung của phần này. Khen ngợi, động viên những HS, nhóm
HS hoàn thành các nhiệm vụ học tập.
II. Hình chiếu trục đo vuông góc đều và xiên góc cân
Hoạt động cá nhân
GV yêu cầu HS phân tích tên gọi của loại hình chiếu này bằng cách gợi ý:Vuông
là chỉ mối quan hệ giữa phương chiếu l và mặt phẳng P’, Đều là chỉ các góc của hệ
trục đo
Hoạt động nhóm
GV phát phiếu học tập số 3 và gợi ý
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3
Câu hỏi
1. mối quan hệ giữa phương
chiếu l và mặt phẳng P’
2. Các góc trục đo

HCTĐ vuôn góc đều

HCTĐ xiên góc cân

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
HS hoạt động nhóm để hoàn thành phiếu học tập số 3.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận
Đại diện một nhóm báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ trong phiếu học tập số
3trên lược đồ tư duy của nhóm.
9


Các nhóm khác lắng nghe, phản biện hoặc bổ sung ý kiến. GV nhận xét, giải
thích và kết luận nội dung của phần này. Khen ngợi, động viên những HS, nhóm
HS hoàn thành các nhiệm vụ học tập.
GV đưa ra hệ số biến dạng của mỗi loại hình
Hoạt động cá nhân:
GV đặt câu hỏi: HCTĐ của hình tròn đối với mỗi loại hình chiếu trục đo là hình
gì?
HS trả lời
GV gới thiệu về HCTĐ của hình tròn
III. Cách vẽ hình chiếu trục đo
GV cho HS quan sát cách vẽ HCTĐ vuông góc đều của vật thể được biểu diễn
bởi hai hình chiếu vuông góc sau:

Hoạt động nhóm
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
GV phát phiếu học tập
Yêu cầu học sinh thảo luận, trả lời các câu hỏi trình bày các bước vẽ hình chiếu
trục đo vuông góc đều?
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 4
10

Các bước
Bước 1
Bước 2
Bước 3
Bước 4
Bước 5

Nội dung

GV đặt câu hỏi: Khi vẽ hình chiếu trục đo xiên góc cân cần chú ý điều gì?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
HS hoạt động nhóm để hoàn thành phiếu học tập số 4.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận
Đại diện một nhóm báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ trong phiếu học tập số 4
trên lược đồ tư duy của nhóm.
Các nhóm khác lắng nghe, phản biện hoặc bổ sung ý kiến. GV nhận xét, giải
thích và kết luận nội dung của phần này. Khen ngợi, động viên những HS, nhóm
HS hoàn thành các nhiệm vụ học tập.
HOẠT ĐỘNG 3: THỰC HÀNH
Sau khi đã tổ chức cho HS thực hiện hoạt động hình thành kiến thức, GV tổ chức
cho HS luyện tập kiến thức theo các bước:
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ
GV giao các bài tập cho học sinh
Vẽ lại hình chiếu trục đo xiên góc cân của hình cho ở phần trên
HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG
Hoạt động cá nhân
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ
GV nêu các bước thực hành

GV giao các bài tập vẽ hình chiếu thứ 3, hình cắt và hình chiếu trục đo từ hai
hình chiếu cho trước

11


-

Đọc và phân tích bản vẽ từ hai hình chiếu cho trước

Hoạt động nhóm
GV cho hai hình chiếu của một vật thể cho trước và yêu cầu học sinh trả lời các
câu hỏi để hoàn thành phiếu học tập số 5
GV chuẩn bị bài đã in sẵn hai hình chiếu vuông góc và phiếu học tập phát cho
học sinh
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 5
Câu hỏi
1. Đọc tên hai hình chiếu?
2. Vật thể có hình dạng gì?( được cấu tạo bởi mấy
khối và các khối đó có hình dạng gì?
3.Kích thước của vật thể ? ( Kích thước chiều cao,
chiều dài, chiều rộng của các phần tạo nên vật thể)

Câu trả lời

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
HS hoạt động nhóm để hoàn thành phiếu học tập số 5.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận
Đại diện một nhóm báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ trong phiếu học tập số 5
trên lược đồ tư duy của nhóm.

Các nhóm khác lắng nghe, phản biện hoặc bổ sung ý kiến. GV nhận xét, giải
thích và kết luận nội dung của phần này. Khen ngợi, động viên những HS, nhóm
HS hoàn thành các nhiệm vụ học tập.
12


-

Vẽ hình chiếu thứ 3:

Hoạt động cá nhân
Từ bài thực hành vẽ các hình chiếu của vật thể đơn giản, Gv yêu cầu HS Nêu lại
các bước vẽ hình chiếu cạnh của vật thể. Điểm chú ý khi vẽ hình chiếu cạnh là gì?
HS trả lời
Gv hướng dẫn HS vẽ từng bước, trong khi vẽ GV quan sát, kiểm tra và uốn nắn
những sai sót cho HS
Hình đúng của hình chiếu thứ 3:
-

Vẽ hình cắt:

Hoạt động cá nhân
GV nêu câu hỏi: Vật thể này sẽ sử dụng loại hình cắt nào?
GV yêu cầu Hs vẽ hình cắt, GV quan sát, kiểm tra và uốn nắn những sai sót cho
HS
Hình chiếu cạnh và hình cắt đúng:

-

Vẽ hình chiếu trục đo

Hoạt động cá nhân
GV hướng dẫn HS vẽ từng bước
HS vẽ, sau mỗi bước GV quan sát, kiểm tra và uốn nắn những sai sót cho HS
GV yêu cầu HS kiểm tra và hoàn thành bản vẽ.
Hình chiếu trục đo đúng:
13


-

Vân dụng:

Hoạt động cá nhân
GV giao đề bài cho HS : Đề số 3 trang 36 SGK Công nghệ 11 là ngay trên lớp
trong 1 tiết.

GV phát sẵn bài in trên giấy A4 cho HS. Trong lúc Hs làm bài GV quan sát và
uốn nắn sai sót cho HS. Cuối giờ GV nhận xét bài của HS, nêu ra những lỗi hay
mắc phải của HS để rút kinh nghiệm
Đáp án:

14


15


GV giao bài về nhà là các đề còn lại trang 36- SGK Công nghệ 11, buổi sau nộp
lại cho GV chấm

C. KẾT LUẬN.
Từ nhận thức của bản thân trên cơ sở thực tiễn chọn chủ đề và thực tế việc
tiếp thu của học sinh, tôi thấy đã đạt được một số kết quả cụ thể như sau:
Với việc dạy học theo chủ đề đã tăng cường bài giảng cho các thầy, cô giáo
và với các em học sinh sẽ dễ hiểu và biết cách trình bày bài, học sinh biết vận dụng
thành thạo các kiến thức đã học làm cơ sở cho việc tiếp thu bài mới một cách thuận
lợi, vững chắc.
Đặc biệt là nội dung phần bình luận sau một vài bài tập ví dụ sẽ giúp các em
học sinh củng cố những hiểu biết chưa thật thấu đáo, cùng với cách nhìn nhận vấn
đề đặt ra cho các em học sinh, để trả lời một cách thỏa đáng câu hỏi “ Tại sao lại
nghĩ và làm như vậy?”. Luyện tập cho học sinh thói quen suy nghĩ, quan sát, lập
luận để học sinh phát huy trí thông minh, óc sáng tạo, khả năng phân tích, tổng
hợp, tư duy độc lập và thông qua việc thảo luận, tranh luận mà học sinh phát triển
khả năng nói lưu loát, biết lí luận chặt chẽ khi làm bài tập.
Học sinh biết vận dụng các kiến thức để làm các bài tập khó hơn.
Với phong cách trình bày như vậy, bộ tài liệu này còn nhằm giúp cho các em
học sinh rèn luyện năng lực vận dụng lý thuyết được học. Tạo không khí sôi nổi,
niềm say mê hứng thú cho học sinh bằng các bài vẽ sinh động, hấp dẫn thực sự biến
giờ học, lớp học luôn sôi nổi, vui vẻ.
Cuối cùng, cho dù đã rất cố gắng bằng việc tham khảo một lượng rất lớn các
tài liệu sách hiện nay để vừa viết, vừa mang đi giảng dạy ngay cho các em học sinh
của mình từ đó kiểm nghiệm và bổ sung thiếu sót, cùng với việc tiếp thu có chọn
lọc ý kiến của các bạn đồng nghiệp để dần hoàn thiện chuyên đề này, nhưng khó
tránh khỏi những thiếu sót bởi những hiểu biết và kinh nghiệm còn hạn chế, rất
mong nhận được những đóng góp quý báu của quý thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng
nghiệp và các bạn đọc gần xa. Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn Ban Giám Hiệu nhà
16


trường cùng các thầy cô giáo trong tổ Toán-Tin- Công nghệ đã giúp đỡ, góp ý, bổ

sung để tôi hoàn thành chuyên đề này.

17