Ý thức pháp luật và vấn đề giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên tỉnh quảng ninh hiện nay tt

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN CHÍ ĐÔNG

Ý THỨC PHÁP LUẬT VÀ VẤN ĐỀ GIÁO DỤC
Ý THỨC PHÁP LUẬT CHO SINH VIÊN
TỈNH QUẢNG NINH HIỆN NAY

Chuyên ngành: CNDVBC và CNDVLS
Mã số: 9.22.90.02

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC

Hà Nội, năm 2019


Công trình được hoàn thành tại: Học viện Khoa học xã hội thuộc
Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Hữu Đễ

Phản biện 1: PGS.TS. Nguyễn Viết Thông

Phản biện 2: PGS.TS. Lê Thanh Thập

Phản biện 3: PGS.TS. Nguyễn Bá Dương

Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện tại
Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam,

477 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội.
Vào hồi……giờ…….phút, ngày ……tháng……năm 2019

Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:
- Thư viện Học viện Khoa học xã hội
- Thư viện Quốc gia Việt Nam


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Xuất phát từ yêu cầu của công cuộc đổi mới đất nước, Đảng và
Nhà nước ta chủ trương xây dựng một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa Việt Nam thực sự của dân, do dân, vì dân, với mục tiêu “dân giàu,
nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Trong đó, pháp luật là
phương tiện không thể thiếu để bảo đảm cho sự tồn tại, phát triển của xã hội.
Khi nước ta chuyển sang xây dựng nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa, bên cạnh những thuận lợi, thời cơ và vận hội
mới thì những khó khăn, thách thức của toàn cầu hóa, của kinh tế thị
trường, của sự phân hóa giàu nghèo trong đời sống nhân dân, những tệ
nạn xã hội, ô nhiễm môi trường cùng tình trạng suy thoái đạo đức, vi
phạm pháp luật ngày càng gia tăng...
Quảng Ninh là tỉnh thuộc vùng Đông Bắc Tổ quốc có tốc độ phát
triển nhanh, có vị trí chiến lược quan trọng về chính trị, kinh tế. Tuy
nhiên, trước xu hướng mở rộng hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước
nói chung và của tỉnh Quảng Ninh nói riêng đã tác động nhiều đến lối
sống, suy nghĩ của sinh viên. Tình trạng vi phạm pháp luật, lối sống
buông thả, thực dụng...đã xuất hiện ở một bộ phận không nhỏ sinh viên
trong tỉnh.
Tình trạng vi phạm pháp luật ở sinh viên không chỉ gia tăng về số
lượng mà tính chất, mức độ phạm tội ngày càng nghiêm trọng hơn. Hành vi

vi phạm pháp luật hết sức đa dạng và phức tạp, đặc biệt có một bộ phận
sinh viên tham gia các băng, ổ nhóm tội phạm sử dụng bạo lực có tính chất
côn đồ, hung hãn gây hậu quả hết sức nghiêm trọng.
Trong thời gian qua, giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên tỉnh
Quảng Ninh đã mang lại sự khởi sắc trong đời sống pháp luật của sinh
viên, góp phần nâng cao ý thức pháp luật và văn hóa pháp lý trong nhà
trường. Tuy vậy, giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên trong nhà
1


trường vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế về nội dung, chương trình; sách giáo
khoa, tài liệu; đội ngũ làm công tác giáo dục ý thức pháp luật; lựa chọn
hình thức, phương pháp giáo dục phù hợp…. Điều này dẫn đến hiệu quả
giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên còn thấp, trình độ hiểu biết pháp
luật hạn chế, sự thờ ơ, thiếu niềm tin vào pháp luật vẫn phổ biến. Chính vì
vậy, việc nghiên cứu một cách có hệ thống, toàn diện hoạt động giáo dục
ý thức pháp luật cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh hiện nay có ý nghĩa lý
luận và thực tiễn to lớn. Do đó, tác giả lựa chọn đề tài “Ý thức pháp luật
và vấn đề giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh
hiện nay”.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích
Luận án khảo sát, phân tích thực trạng và trên cơ sở đó, tác giả
đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ý thức pháp luật
cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ
- Phân tích làm rõ khái niệm, tính chất, kết cấu, vai trò của ý
thức pháp luật; mục tiêu, nội dung, hình thức, phương pháp và sự cần
thiết phải tăng cường giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên
- Phân tích những yếu tố tác động, chỉ ra những thành tựu, hạn

chế về ý thức pháp luật và giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên tỉnh
Quảng Ninh hiện nay; làm rõ những nguyên nhân của thực trạng trên.
- Luận án luận chứng cơ sở khoa học cho việc đề xuất một số
giải pháp cơ bản nhằm nâng cao ý thức pháp luật và chất lượng giáo dục
ý thức pháp luật cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh, đáp ứng yêu cầu đổi
mới căn bản, toàn diện giáo dục đại học hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Tác giả tập trung nghiên cứu ý thức pháp luật và vấn đề giáo
dục ý thức pháp luật cho sinh viên ở các trường đại học và cao đẳng
2


tỉnh Quảng Ninh hiện nay.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận án tập trung nghiên cứu ý thức pháp luật và giáo dục ý thức
pháp luật dưới góc độ chủ nghĩa duy vật biện chứng; nghiên cứu những
vấn đề liên quan đến ý thức pháp luật và giáo dục ý thức pháp luật cho
sinh viên của các trường cao đẳng và đại học trong tỉnh Quảng Ninh
như: nội dung chương trình, hình thức, phương pháp, chủ thể giáo dục ý
thức pháp luật, các điều kiện kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến ý thức pháp
luật và giáo dục ý thức pháp luật.
Số liệu nghiên cứu lấy từ 12 trường trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh
(trong đó có 2 trường đại học, 01 phân hiệu đại học và 09 trường cao đẳng)
trong thời gian từ năm 2015 đến nay. Số phiếu điều tra là 1784 đối với sinh
viên, 25 phiếu điều tra giảng viên luật, 31 phiếu điều tra cán bộ quản lý.
Thời gian điều tra từ tháng 12 năm 2016 đến tháng 3 năm 2017.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án vận dụng lý luận của Chủ nghĩa Mác– Lênin, tư tưởng Hồ

Chí Minh, những quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách của
Đảng, Nhà nước, chính sách của tỉnh Quảng Ninh về YTPL và giáo dục
YTPL. Ngoài ra, luận án kế thừa có chọn lọc những công trình khoa học
của các tác giả đi trước đã công bố liên quan đến đề tài.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận án, tác giả
sử dụng hệ thống các phương pháp sau: Phương pháp phân tích và tổng
hợp; phương pháp so sánh; phương pháp điều tra xã hội học. Ngoài ra, tác
giả còn vận dụng một số phương pháp hỗ trợ khác như: phương pháp
thống kê, tổng hợp số liệu để rút ra nhận định, khái quát về thực trạng
YTPL của sinh viên tỉnh Quảng Ninh hiện nay.
5. Đóng góp khoa học của luận án
- Luận án góp phần sáng tỏ một số vấn đề lý luận liên quan đến
3


giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh hiện nay.
Đồng thời, khái quát những nét đặc trưng, thực trạng, những vấn đề đặt
ra trong giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh hiện
nay. Luận án đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo
dục ý thức pháp luật cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh trong thời gian tới.
6. Ý nghĩa của luận án
6.1. Ý nghĩa khoa học của luận án
Kết quả nghiên cứu của luận án có thể làm phong phú thêm luận
cứ khoa học về ý thức pháp luật, kết cấu ý thức pháp luật, mối quan hệ
YTPL với các hình thái ý thức xã hội khác. Làm sâu sắc thêm các quan
điểm của Đảng và Nhà nước về tăng cường giáo dục YTPL trước yêu
cầu đổi mới toàn diện giáo dục đào tạo
6.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận án
Luận án cung cấp những tư liệu về cơ sở lý luận, giải pháp giáo

dục YTPL cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh; làm tư liệu cho công tác tuyên
truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật; là tài liệu tham khảo cho giảng
dạy và học tập các bộ môn triết học, giáo dục chính trị, giáo dục pháp luật
trong các trường đại học, cao đẳng tỉnh Quảng Ninh.
7. Cấu trúc của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, các
công trình khoa học đã công bố, danh mục chữ viết tắt, phụ lục, luận án
gồm 4 chương, 14 tiết.
Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. Các công trình nghiên cứu về YTPL và giáo dục YTPL
Nghiên cứu khái quát những vấn đề lý luận về ý thức pháp luật và
giáo dục ý thức pháp luật có công trình của các tác giả đã được công bố
như: “Ý thức pháp luật” của Lê Đức Tiết (Nhà xuất bản Quân đội nhân
dân, Hà Nội, 1994); “Những đặc điểm của quá trình hình thành ý thức
pháp luật ở Việt Nam hiện nay” (Luận án tiến sĩ triết học của Đào Duy
Tấn, 2000); “Một số đặc điểm của ý thức pháp luật Việt Nam” của
4


Nguyễn Thúy Vân (Tạp chí Triết học, số 4, 2000); “Lôgíc khách quan
của quá trình hình thành và phát triển ý thức pháp luật ở Việt Nam”
(Luận án tiến sĩ triết học của Nguyễn Thị Thúy Vân, 2001); “Bàn về ý
thức pháp luật” của Hoàng Thị Kim Quế (Tạp chí Luật học, số 1,
2003); “Về cấu trúc, vai trò và chức năng của văn hóa pháp luật” của
Ngọ Văn Nhân (Tạp chí Triết học, số 7, 2010); “Ý thức pháp luật” (Tác
giả Nguyễn Minh Đoan, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội,
2011); “Vai trò của ý thức pháp luật trong đời sống xã hội” của Đào Thu
Hiền (Tạp chí Khoa học Kỹ thuật thủy lợi và môi trường, số 43, 2013).
1.2. Các công trình nghiên cứu về thực trạng YTPL và giáo
dục YTPL cho sinh viên

Cuốn sách “Xây dựng ý thức và lối sống theo pháp luật” do Đào
Trí Úc chủ biên (Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Hà Nội, 1995);
“Giáo dục pháp luật góp phần nâng cao ý thức và nghĩa vụ tuân thủ
pháp luật” (Tạp chí Lý luận chính trị, số 10, 2006) của Tống Đức Thảo;
" Giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học" của Phan Hồng
Dương (Tạp chí Giáo dục, số 190, kì 2 - 5/2008); Luận án tiến sĩ “Giáo
dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học không chuyên luật ở
Việt Nam” của Phan Hồng Dương (2014); Luận án tiến sĩ Luật học
“Giáo dục pháp luật cho trẻ em ở Việt Nam hiện nay” của Lê Thị
Phương Nga, (2015); Luận án tiến sĩ Triết học của Đỗ Thành Đô “Giáo
dục ý thức pháp luật cho sinh viên các trường đại học ở các tỉnh Trung
Trung Bộ trong giai đoạn hiện nay” (2016); “Giáo dục pháp luật cho
sinh viên các trường đại học một số yêu cầu cấp bách hiện nay” của Vũ
Thị Hồng Vân (Tạp chí Dân chủ và Pháp luật, số 3, 2016)…
1.3. Các công trình nghiên cứu về giải pháp nâng cao hiệu
quả giáo dục YTPL cho sinh viên
Luận án Tiến sĩ Luật học “Nâng cao ý thức pháp luật của đội
ngũ cán bộ quản lý hành chính nhà nước ở nước ta hiện nay của Lê
Đình Khiên, (1996); “Lệ làng truyền thống với việc hình thành ý thức
5


pháp luật cho nông dân Việt Nam thời kỳ đổi mới” (Luận án tiến sĩ
Triết học của Nguyễn Văn Long, 2002); “Sự hình thành ý thức pháp
luật và giải pháp nâng cao ý thức pháp luật ở nước ta trong thời kỳ đổi
mới” (Tác giả Đào Duy Tấn, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội,
2004); “Giáo dục ý thức pháp luật cho cán bộ, công chức ở Việt Nam
hiện nay” (Luận án tiến sĩ Quản lý Hành chính công của Trần Công Lý,
2009); “Ý thức pháp luật với việc thực hiện dân chủ ở nông thôn Việt
Nam hiện nay” (Luận án tiến sĩ Triết học của Lê Xuân Huy, 2010).

Tác giả các công trình trên đã phân tích tương đối sâu sắc và đầy
đủ về cơ sở lý luận của ý thức pháp luật và giáo dục ý thức pháp luật;
đặc điểm, kết cấu, vai trò của ý thức pháp luật; tính độc lập tương đối
của ý thức pháp luật; mối quan hệ giữa ý thức pháp luật với các hình
thái ý thức xã hội khác; thực trạng và giải pháp nâng cao ý thức pháp
luật cho nhân dân… Đây là những tài liệu có giá trị để chúng tôi tham
khảo và làm rõ thêm nội hàm của ý thức pháp luật, giáo dục ý thức pháp
luật, cũng như vai trò của ý thức pháp luật đối với sinh viên tỉnh Quảng
Ninh hiện nay.
1.4. Đánh giá các kết quả nghiên cứu liên quan đến đề tài
luận án và những vấn đề luận án cần tiếp tục nghiên cứu.
Qua nghiên cứu các công trình khoa học ở trên có thể thấy rằng
vấn đề YTPL và giáo dục YTPL trong thời gian gần đây đã được đề cập
một cách có hệ thống, được tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau. Mặc dù
vậy, cho đến nay vấn đề YTPL và giáo dục YTPL cho sinh viên tỉnh
Quảng Ninh là một vấn đề còn khá mới mẻ cả về mặt lý luận và thực tiễn,
chưa có tác giả nào nghiên cứu một cách chuyên biệt và cụ thể. Để thực
hiện luận án, tác giả tập trung làm rõ một số nội dung cụ thể như:
Một là, nghiên cứu một số vấn đề lý luận về ý thức pháp luật, vai
trò của ý thức pháp luật, đặc điểm, mục đích, nội dung, phương tiện,
hình thức giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh;
6


những nhân tố tác động đến YTPL của sinh viên tỉnh Quảng Ninh hiện
nay.
Hai là, khảo sát thực trạng YTPL và giáo dục YTPL cho sinh
viên tỉnh Quảng Ninh. Trên cơ sở đó, luận án đề xuất một số giải pháp
nhằm nâng cao YTPL và chất lượng giáo dục YTPL cho sinh viên tỉnh
Quảng Ninh hiện nay.

Chương 2. Ý THỨC PHÁP LUẬT VÀ GIÁO DỤC Ý THỨC PHÁP
LUẬT CHO SINH VIÊN Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
2.1. Ý thức pháp luật ở nước ta hiện nay và vai trò của nó
trong đời sống xã hội.
2.1.1. Vấn đề ý thức pháp luật ở nước ta hiện nay.
2.1.1.1. Quan niệm về ý thức pháp luật.
Trên cơ sở phân tích các quan niệm đã có về YTPL, tác giả đưa
ra quan điểm về YTPL: Ý thức pháp luật là một hình thái ý thức xã hội,
phản ánh những điều kiện sinh hoạt vật chất của xã hội mà trước hết là
quan hệ sản xuất, là toàn bộ những quan điểm, tư tưởng, tình cảm, thái
độ của con người đối với pháp luật về quyền và nghĩa vụ của các chủ
thể pháp luật, tính hợp pháp hay không hợp pháp trong hành vi ứng xử
của cá nhân, các tổ chức xã hội nhằm bảo vệ trật tự xã hội hiện hành và
các lợi ích kinh tế, chính trị, xã hội theo ý chí của giai cấp cầm quyền.
2.1.1.2. Tính chất của ý thức pháp luật
Thứ nhất, YTPL luôn chịu sự quyết định của tồn tại xã hội.
Thứ hai,YTPL có tính độc lập tương đối so với tồn tại xã hội.
Thứ ba: ý thức pháp luật luôn mang tính giai cấp.
Thứ tư, YTPL có sự tác động qua lại với các hình thái ý thức xã
hội khác, nhất là ý thức chính trị, đạo đức, tôn giáo, thẩm mỹ.
Thứ năm:ý thức pháp luật XHCN là hệ tư tưởng quan điểm pháp
luật tiến bộ và nhân đạo.

7


2.1.1.3. Kết cấu của ý thức pháp luật
Thứ nhất, căn cứ vào tính chất và phương thức phản ánh thì
YTPL được chia thành hệ tư tưởng pháp luật và tâm lý pháp luật.
Thứ hai, căn cứ vào trình độ nhận thức, YTPL được chia thành ý

thức pháp luật thông thường và ý thức pháp luật lý luận.
Thứ ba, căn cứ vào chủ thể của YTPL, ý thức pháp luật bao gồm
YTPL cá nhân, YTPL nhóm và YTPL xã hội.
2.1.2. Vai trò của YTPL trong đời sống xã hội
Là một bộ phận của hình thái ý thức xã hội, ra đời và bị quy định
bởi tồn tại xã hội, YTPL có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển
của đời sống xã hội nói chung, đời sống pháp luật nói riêng.
Thứ nhất, vai trò YTPL với sự phát triển kinh tế- xã hội
Thứ hai, vai trò của YTPL với sự ổn định trật tự xã hội, góp phần
xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
2.2. Giáo dục ý thức pháp luật và tầm quan trọng của giáo
dục ý thức pháp luật cho sinh viên hiện nay
2.2.1. Quan điểm về giáo dục ý thức pháp luật
2.2.1.1. Khái niệm giáo dục ý thức pháp luật
Giáo dục ý thức pháp luật là hoạt động có tổ chức, có mục đích,
có định hướng của chủ thể giáo dục ý thức pháp luật tác động lên đối
tượng được giáo dục ý thức pháp luật, thông qua phương pháp, hình
thức giáo dục nhất định, nhằm hình thành ở họ sự hiểu biết, thái độ, tình
cảm đối với pháp luật, sự đánh giá về pháp luật, về quyền lợi và nghĩa vụ
của con người trong xã hội, về hành vi hợp pháp hay không hợp pháp của
cá nhân, các cơ quan nhà nước, các tổ chức trong xã hội.
2.2.1.2. Mục đích của giáo dục ý thức pháp luật
Việc xác định đúng đắn mục đích của giáo dục YTPL chẳng
những là tiêu chí để đánh giá hiệu quả mà còn là căn cứ để xây dựng nội
dung giáo dục YTPL cho phù hợp với đối tượng được giáo dục. Mục
8


đích của giáo dục YTPL khác với mục đích của các dạng giáo dục khác,
cụ thể:

Một là,nâng cao nhận thức về pháp luật cho công dân.
Hai là, giáo dục YTPL nhằm hình thành niềm tin với pháp luật.
Ba là, giáo dục YTPL nhằm hình thành động cơ, hành vi, thói
quen xử sự hợp pháp.
2.2.2. Giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên
2.2.2.1. Khái niệm giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên
Giáo dục YTPL cho sinh viên là hoạt động có tổ chức, có mục
đích của chủ thể giáo dục ý thức pháp luật thông qua những phương
pháp và hình thức nhất định, nhằm trang bị cho sinh viên hệ thống tri
thức pháp luật, hình thành ở sinh viên thái độ và tình cảm đối với pháp
luật; giúp sinh viên đánh giá về tính công bằng, hành vi hợp
pháp của công dân, nhà nước, các tổ chức trong xã hội.
2.2.2.2. Chủ thể và đối tượng của giáo dục ý thức pháp luật
* Chủ thể của giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên
Nhóm một: Bao gồm tất cả các cơ quan Đảng, Nhà nước, các tổ
chức chính trị, đoàn thể xã hội, các báo cáo viên, tuyên truyền viên
pháp luật ở các hệ thống cơ quan, tổ chức chính trị - xã hội…Đây là
những chủ thể quan trọng của giáo dục YTPL bằng những hoạt động
của mình để chỉ đạo, lãnh đạo, đưa ra chủ trương, đường lối các Nghị
quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước.
Nhóm hai: là những người có vai trò quyết định trực tiếp trong
công tác giáo dục YTPL bao gồm toàn bộ đội ngũ cán bộ, viên chức,
giảng viên thông qua các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ của mình đã
tham gia tích cực vào việc thực hiện tốt các mục tiêu, nội dung giáo dục
YTPL.
* Đối tượng của giáo dục ý thức pháp luật
Đối tượng giáo dục YTPL cho sinh viên là toàn bộ thế hệ sinh
viên đang học tập trong các trường cao đẳng đại học, họ được tiếp nhận
9

trực tiếp tác động của các hoạt động giáo dục YTPL do các chủ thể giáo
dục YTPL tiến hành nhằm đạt mục đích đặt ra.
2.2.2.3. Nội dung, hình thức, phương pháp, phương tiện giáo dục
ý thức pháp luật
* Nội dung giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên
Nội dung giáo dục YTPL bao gồm những kiến thức pháp luật tối
thiểu, phổ thông sao cho phù hợp với từng đối tượng sinh viên (chuyên
luật và không chuyên luật), nhằm giúp họ có hiểu biết cơ bản về nguồn
gốc, bản chất, chức năng, nhiệm vụ, vai trò của nhà nước và pháp luật;
các quyền và nghĩa vụ của công dân; biết vận dụng pháp luật để bảo vệ
những quyền lợi hợp pháp của mình.
* Hình thức giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên
Hình thức giáo dục YTPL chính là hình thức tổ chức hoạt động
phối hợp giữa chủ thể giáo dục với đối tượng giáo dục YTPL. Có thể
chia hình thức giáo dục YTPL thành hai loại cơ bản sau:
Một là, hình thức giáo dục YTPL chính khoá thông qua các môn
học: pháp luật đại cương, pháp luật chuyên ngành
Hai là, hình thức giáo dục YTPL thông qua các hoạt động ngoại
khoá và tuyên truyền pháp luật
* Phương pháp giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên
Phương pháp giáo dục YTPL được hiểu là tổng thể, cách thức,
biện pháp mà chủ thể và đối tượng giáo dục YTPL sử dụng để nhằm
truyền đạt và lĩnh hội nội dung giáo dục YTPL. Giáo dục YTPL cho
sinh viên hiện nay, có thể sử dụng các nhóm phương pháp giáo dục
YTPL sau:
Một là, nhóm các phương pháp áp dụng cho giáo dục YTPL
trong chương trình chính khoá diễn ra trên lớp: thuyết trình, nêu vấn đề,
thảo luận nhóm, làm việc theo cặp, mô hình trực quan, các bài tậpthực
hành, phương pháp tạo tình huống, phương pháp nêu gương

10


Hai là, nhóm các phương pháp tiến hành các hoạt động ngoại khoá:
các cuộc thi tìm hiểu pháp luật, các buổi nói chuyện chuyên đề về pháp
luật, tổ chức các hoạt động “ngày pháp luật”, tuyên truyền pháp luật trong
các đợt cao điểm phòng chống tội phạm, tuyên truyền tháng cao điểm an
toàn giao thông
* Phương tiện giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên
Phương tiện giáo dục YTPL là những công cụ mà chủ thể giáo
dục YTPL sử dụng để tuyên truyền, giáo dục nội dung pháp luật đến đối
tượng giáo dục YTPL như: máy chiếu, tivi, sách, báo, các video tình
huống pháp luật, internet, các phương tiện thông tin đại chúng..
2.3. Sự cần thiết phải giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên
hiện nay
Thứ nhất, ý thức pháp luật góp phần hình thành và xây dựng cho
sinh viên lối sống theo pháp luật, duy trì trật tự xã hội.
Hai là, giúp sinh viên phòng ngừa trước tác động của mặt trái nền
kinh tế thị trường và toàn cầu hoá hiện nay.
Ba là, góp phần giáo dục toàn diện cho sinh viên, đào tạo nguồn
nhân lực phát triển toàn diện đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH
2.4. Tiêu chí cơ bản đánh giá ý thức pháp luật cho sinh viên
2.4.1. Sự nhận thức và hiểu biết về pháp luật của sinh viên
Hiện nay, ở vào thời kì hội nhập nhiều sinh viên có ý chí vươn lên
trong học tập, có hoài bão khát vọng lớn. Tuy nhiên, cũng dưới tác động
của nền kinh tế thị trường và cơ chế mở cửa và do nhiều nguyên nhân
khác, hành vi lệch chuẩn của thanh thiếu niên có xu hướng ngày càng
tăng. Hiểu biết pháp luật một cách chung chung, thiếu chính xác là đặc
điểm của lứa tuổi sinh viên nói chung, điều này hoàn toàn dễ hiểu vì ở
độ tuổi này được gia đình bảo đảm về cuộc sống, các mối quan hệ xã

hội còn hạn chế. Do đó, các em không quan tâm đến sự quy định của
pháp luật.
11


2.4.2. Thái độ với pháp luật của sinh viên hiện nay
Thực trạng hiện nay, việc sinh viên vi phạm pháp luật, vi phạm
quy chế thi cử, quậy phá, nói tục, chửi bậy đang trở thành một vấn đề
nóng bỏng của xã hội. Hiện tượng trẻ hoá tội phạm đang là một nguy cơ
đáng lo ngại không những cho chính các bậc phụ huynh mà còn cho các
ngành, các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội trong công tác giáo dục,
tuyên truyền pháp luật. Từ những thực tế trên đang đặt ra vấn đề cần
phải quan tâm, đầu tư hơn nữa để nâng cao việc phổ biến pháp luật cho
sinh viên.
Chương 3. THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA
TRONG GIÁO DỤC Ý THỨC PHÁP LUẬT CHO SINH VIÊN
TỈNH QUẢNG NINH HIỆN NAY
3.1. Những nhân tố tác động đến ý thức pháp luật của sinh
viên tỉnh Quảng Ninh hiện nay.
YTPL của sinh viên tồn tại và phát triển trong mối quan hệ
vớitồn tại xã hội, với rất nhiều các hiện tượng chính trị, kinh tế, văn
hóa, xã hội, nhưng trực tiếp nhất là các hiện tượng pháp luật. YTPL của
sinh viên Quảng Ninh hiện nay chịu sự tác động của những điều kiện
kinh tế, xã hội của chính xã hội, có thể xác định các yếu tố liên quan
trực tiếp đến YTPL của sinh viên như sau
Một là, tác động của nền kinh tế thị trường, sự phát triển kinh tế xã hội tỉnh Quảng Ninh
Hai là, đặc điểm tâm sinh lý của sinh viên tỉnh Quảng Ninh
3.2. Thực trạng ý thức pháp luật và giáo dục ý thức pháp luật
cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh hiện nay
3.2.1. Thực trạng YTPL của sinh viên tỉnh Quảng Ninh

* Thực trạng nhận thức và hiểu biết về pháp luật của sinh viên
tỉnh Quảng Ninh hiện nay
Nhận thức pháp luật nói chung của sinh viên tỉnh Quảng Ninh
hiện nay đã được nâng lên, đa số các em đã có những hiểu biết nhất
12


định về các quy định của pháp luật, hiểu được những vấn đề nền tảng cơ
bản của pháp luật. Khi được hỏi "Theo em pháp luật là gì?" có 839 trên
tổng số 1784 em chiếm tỷ lệ 47.02% trả lời chính xác và tương đối
chính xác khái niệm pháp luật. Tuy nhiên, mức độ hiểu biết pháp luật
của sinh viên tỉnh Quảng Ninh nói chung chưa cao, hiểu biết về những
qui định pháp luật cụ thể của các em còn hời hợt, thiếu chính xác khi đi
vào những nội dung cụ thể của một số ngành luật như bộ luật hình sự,
dân sự, luật hôn nhân gia đình, khiếu nại hay tố cáo quy định về cái gì,
hay có những nội dung cơ bản gì thì các em lại không nắm được.
* Thực trạng về thái độ đối với pháp luật của sinh viên tỉnh
Quảng Ninh hiện nay
Phần lớn sinh viên tỉnh Quảng Ninh có thái độ tôn trọng pháp
luật, chấp hành nội quy, quy chế nhà trường...Theo kết quả điều tra có
69.34% sinh viên tỉnh Quảng Ninh cho rằng việc giáo dục YTPL trong
nhà trường hiện nay là rất cần thiết. Điều này được thể hiện qua thái độ
học tập các bộ môn pháp luật, lao động, sinh hoạt tập thể của các em.
Nhiều sinh viên gương mẫu thực hiện pháp luật, đề cao chuẩn mực pháp
luật trong cuộc sống, nội quy, quy chế thi được nhiều học sinh thực hiện
nghiêm túc; nội quy thư viện, nội quy lớp học đã được hiện thực hóa
trong đời sống và trở thành chuẩn mực hành vi để các em điều chỉnh
bản thân. Tuy nhiên, YTPL của một bộ phận không nhỏ sinh viên tỉnh
Quảng Ninh còn hạn chế. Nhận xét chung đưa ra sau đợt khảo sát thực
tế là lòng tin, tình cảm đối với pháp luật của nhiều sinh viên còn thấp.

Sự thờ ơ, thiếu tin tưởng, quan niệm pháp luật là cái gì đó không thuộc
thế giới của sinh viên còn hiện hữu trong tâm trí một bộ phận sinh viên.
* Thực trạng tuân thủ pháp luật của sinh viên tỉnh Quảng Ninh
Tình trạng sinh viên tỉnh Quảng Ninh vi phạm pháp luật ngày càng
gia tăng cả về số lượng và mức độ nghiêm trọng. Số vụ việc và số người
vi phạm không những không giảm mà còn có xu hướng tăng lên khá
nhanh. Tính chất, mức độ vi phạm pháp luật, đặc biệt là tội phạm hình
13


sự ngày càng nghiêm trọng.Một bộ phận sinh viên chưa có ý chí phấn
đấu vươn lên, thụ động, ý thức trách nhiệm bản thân còn hạn chế, ngại
khó, ngại khổ; quan niệm về giá trị đạo đức còn lệch lạc, lối sống buông
thả, vị kỷ, thực dụng, thiếu trách nhiệm
3.2.2. Thực trạng giáo dục YTPL cho sinh viên tỉnh Quảng
Ninh hiện nay
3.2.2.1. Chủ thể giáo dục YTPL sinh viên tỉnh Quảng Ninh
Giáo dục YTPL cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh hiện nay nhận
được sự quan tâm đặc biệt của cả hệ thống chính trị trong tỉnh, của Ban
giám hiệu các trường trên địa bàn tỉnh. Trong đó chủ thể trực tiếp là các
giảng viên. Họ không chỉ là người tổ chức hoạt động dạy học mà còn là
người có vai trò chủ đạo trong việc triển khai các hoạt động giáo dục
YTPL trong nhà trường. Song, bên cạnh những yếu tố tích cực trên, từ
thực tế cho thấy, đội ngũ giảng viên tại các trường tỉnh Quảng Ninh còn
một số hạn chế:
Một là, đời sống vật chất và tinh thần của giảng viên còn nhiều
khó khăn. Do đó, đã xuất hiện một bộ phận giảng viên chưa thật sự
gương mẫu, đang có nguy cơ suy thoái về phẩm chất đạo đức, nhân
cách, xói mòn lương tâm nghề nghiệp
Hai là, số lượng giảng viên được đào tạo đúng chuyên ngành

pháp luật chưa nhiều. Do đó, tình trạng nhiều giảng viên chuyên ngành
giáo dục chính trị, triết học, kinh tế chính trị phải phụ trách thêm việc
giảng dạy bộ môn pháp luật mà chưa qua bất kỳ lớp bồi dưỡng chuyên
môn nào về pháp luật.
3.2.2.2. Nội dung chương trình giáo dục ý thức pháp luật sinh
viên tỉnh Quảng Ninh hiện nay
Nội dung chương trình giáo dục YTPL đã đi sâu tìm hiểu những
ngành luật cụ thể có liên quan trực tiếp tới các quyền cơ bản của công
dân. Qua đó, sinh viên được trang bị những kiến thức cơ bản về pháp
luật, về vai trò của pháp luật, về những quyền và nghĩa vụ của công dân
14


được quy định trong Hiến pháp và pháp luật, từ đó chủ động, tự giác điều
chỉnh hành vi của cá nhân.Nội dung giáo dục YTPL có kiến thức pháp
luật ngắn gọn, dễ hiểu, sinh viên có thể tiếp cận kiến thức pháp luật qua
thông qua nhiều hình thức: học trong chương trình chính khóa, các hoạt
động ngoại khóa, tuyên truyền, qua các phương tiện thông tin đại
chúng, tủ sách pháp luật, tờ rơi, pano áp phích. Bên cạnh đó, nội dung
giáo dục YTPL cho sinh viên Quảng Ninh hiện nay còn nhiều bất cập
sau:
Thứ nhất, nội dung giáo dục pháp luật còn nặng về lý thuyết, thiếu
giáo dục kỹ năng sống.
Thứ hai, việc xác định mục đích giáo dục YTPL cho sinh viên
trong các trường tỉnh Quảng Ninh chưa được cụ thể và thống nhất, tính
định hướng chưa rõ ràng và phần nhiều bị động
Thứ ba, nội dung kiến thức khô khan, biên soạn cứng nhắc, nội
dung môn học nặng về nhồi nhét kiến thức, thiếu tình huống cũng như
kỹ năng phát hiện và giải quyết tình huống
3.2.2.3. Về tài liệu, giáo trình, cơ sở vật chất phục vụ giảng dạy

bộ môn pháp luật
Ở một số nhà trường đã cố gắng trang bị nhiều phương tiện kĩ
thuật hiện đại để hỗ trợ cho việc đổi mới phương pháp giảng dạy như:
trang bị máy chiếu, máy vi tính xách tay, mua sắm tài liệu, giáo trình, thư
viện điện tử, nối mạng internet để cho người học có thể nghiên cứu, sưu
tầm tài liệu ở các thư viện hiện đại.Bên cạnh đó, tại các trường trong tỉnh
Quảng Ninh, vấn đề này còn nhiều hạn chế như:
Hầu hết các cơ sở đào tạo tại tỉnh Quảng Ninh đều chưa có bộ
giáo trình pháp luật riêng của mình mà chủ yếu là các tập bài giảng do
các bộ môn tự xây dựng, kế hoạch biên soạn giáo trình chưa dành được
sự quan tâm của những người có trách nhiệm.
Thiết bị, tài liệu dành cho hoạt động giáo dục YTPL ở các trường
trên địa bàn tỉnh bước đầu đã được trang bị song chưa đầy đủ. Hầu hết
15


các nhà trường tại Quảng Ninh chưa có tủ sách pháp luật, chưa xây
dựng được hệ thống truyền thanh phục vụ công tác tuyên truyền, tư liệu
pháp luật thì rất ít, nghèo nàn, chưa đáp ứng được nhu cầu tìm hiểu,
nâng cao kiến thức pháp luật cho sinh viên
3.2.2.4. Về phương pháp giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên
tỉnh Quảng Ninh
Trong quá trình giảng dạy, một số giảng viên đã đưa ra những tình
huống pháp luật rất cụ thể và sáng tạo, sử dụng những phương pháp tích
cực nhằm dẫn dắt sinh viên đến với nội dung bài học. Nhiều sinh viên có
hứng thú với bộ môn pháp luật không chỉ vì môn học có nhiều điều bổ ích
mà còn vì phương pháp dạy học của giảng viên hấp dẫn, lôi cuốn. Việc sử
dụng giáo án điện tử trong dạy học pháp luật được nhiều trường thực hiện
mang lại hứng thú học tập và bước đầu nâng cao hiệu quả giáo dục cho
sinh viên. Tuy nhiên, phương pháp giáo dục YTPL cho sinh viên tỉnh

Quảng Ninh hiện nay vẫn còn một số bất cập:
Phương pháp truyền thống như thuyết trình, giảng giải, độc thoại
một chiều vẫn được sử dụng một cách phổ biến. Giảng viên có vai trò
truyền đạt kiến thức, sinh viên chủ yếu là nghe giảng, ghi chép
Nhiều giảng viên phải kiêm nhiệm giảng dạy pháp luật nên
chuyên môn không sâu, không tự tin khi giảng dạy và ngại sử dụng các
phương pháp tích cực làm cho bài giảng khó tiếp thu, ảnh hưởng tiêu
cực đến thái độ học tập của học sinh.
3.2.2.5. Hình thức giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên tỉnh
Quảng Ninh hiện nay
Nhà trường đã sử dụng linh hoạt nhiều hình thức: lên lớp, thảo
luận nhóm, tự học, xây dựng các chủ đề pháp luật, đánh giá tình hình
thực hiện pháp luật, thi tìm hiểu pháp luật. Bên cạnh đó hình thức giáo
dục pháp luật thông qua hoạt động ngoại khóa được mở rộng với nhiều
hình thức sinh động, thích hợp như thi tìm hiểu pháp luật, sưu tầm tư
16


liệu về pháp luật, tọa đàm. Hình thức giáo dục YTPL cho sinh viên tỉnh
Quảng Ninh còn tồn tại những hạn chế như:
Hình thức giáo dục YTPL bằng hoạt động giảng dạy chính khoá:
Hình thức này được thực hiện chủ yếu ở trên lớp bằng các môn học
pháp luật. Tuy nhiên, nội dung giảng dạy môn pháp luật khá khô khan,
biên soạn cứng nhắc, không truyền cảm đối với cả hai đối tượng người
dạy và người học nên chất lượng tiết học không cao.
Giáo dục YTPL thông qua các hoạt động ngoại khóa: các cuộc
thi tìm hiểu pháp luật đã được tiến hành nhưng không nhiều, còn
mang tính phong trào, hình thức, lấy số lượng, thành tích báo cáo, nội
dung hội thi thì nghèo nàn, tốn kém kinh phí nhưng không đem lại hiệu
quả.

3.3. Nguyên nhân của những thực trạng trên
3.3.1. Nguyên nhân của mặt tích cực
3.3.1.1. Nguyên nhân chủ quan
Do sự quan tâm, chỉ đạo của các cấp, các ngành từ trung ương
đến địa phương, sự quan tâm chỉ đạo kịp thời của Ban Giám hiệu cùng
các đơn vị trong nhà trường; sự tâm huyết, sáng tạo, tích cực đổi mới
của giảng viên đang thực hiện nhiệm vụ giáo dục YTPL cho sinh viên
trong nhà trường; sinh viên tỉnh Quảng Ninh luôn có ý thức vươn lên
trong học tập, ý thức rèn luyện tu dưỡng đạo đức, xác định được mục
đích sống, có lý tưởng phù hợp với chuẩn mực đạo đức của xã hội.
3.3.1.2. Nguyên nhân khách quan
Đời sống vật chất, tinh thần của tỉnh Quảng Ninh ngày càng
được nâng cao, trình độ nhận thức cũng được nâng cao, kéo theo sự
nâng lên về ý thức, hiểu biết pháp luật của cá nhân. Bên cạnh đó, hệ
thống pháp luật của Nhà nước trong những năm gần đây không ngừng
được hoàn thiện, sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với điều kiện của đất
nước, yếu tố của người dân cũng làm cho yếu tố chấp hành pháp luật
của người dân được nâng lên.
17


3.3.2. Nguyên nhân hạn chế
3.3.2.1. Nguyên nhân chủ quan
Dù là những người có trình độ nhất định, sinh viên cũng không
tránh khỏi những hạn chế chung của lứa tuổi thanh niên. Đó là sự thiếu
chín chắn trong suy nghĩ, hành động xốc nổi, thích độc lập, muốn khẳng
định mình hoặc muốn chúng tỏ bản thân, nên dám làm tất cả. Một số
khác, do tâm lý bồng bột, chưa chín chắn, hành động mang tính nhất
thời, không lường trước được những hậu quả do hành vi của mình gây
ra. Trình độ ý thức và kinh nghiệm sống của các em còn hạn chế, thiếu

hiểu biết về pháp luật, khả năng tự lập và tự kiềm chế chưa cao, dễ bị
kích động, dễ bị lôi kéo tham gia vào những việc làm sai trái, vi phạm
pháp luật.
3.3.2.2. Nguyên nhân khách quan.
* Nguyên nhân từ phía nhà trường.
* Nguyên nhân về mặt xã hội.
3.4. Những vấn đề đặt ra trong giáo dục ý thức pháp luật cho
sinh viên tỉnh Quảng Ninh hiện nay
3.4.1. Mâu thuẫn giữa yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục YTPL
cho sinh viên với những hạn chế của lực lượng giáo dục, nội dung và phương
pháp, hình thức giáo dục YTPL tỉnh Quảng Ninh.
3.4.2. Mâu thuẫn giữa yêu cầu nâng cao YTPL cho sinh viên
tỉnh Quảng Ninh với sự phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa.
3.4.3. Mâu thuẫn giữa yêu cầu nâng cao ý thức pháp luật cho
sinh viên với mức độ hiểu biết, thái độ và thực hiện pháp luật trong thực
tiễn đời sống của sinh viên.

18


Chương 4. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG GIÁO DỤC Ý THỨC PHÁP LUẬT CHO SINH VIÊN
TỈNH QUẢNG NINH HIỆN NAY
4.1. Một số quan điểm nâng cao chất lượng giáo dục ý thức pháp
luật cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh hiện nay
4.1.1. Nâng cao chất lượng giáo dục ý thức pháp luật cho sinh
viên tỉnh Quảng Ninh đảm bảo mục tiêu giáo dục toàn diện.
4.1.2. Nâng cao chất lượng giáo dục ý thức pháp luật cho sinh
viên tỉnh Quảng Ninh gắn với giáo dục ý thức đạo đức, ý thức chính trị,

đảm bảo tính thường xuyên và lâu dài.
4.1. Một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ý
thức pháp luật cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh hiện nay
4.2.1. Tăng cường vai trò chủ thể giáo dục YTPL cho sinh viên
Nhà trường cần tổ chức hội thảo đổi mới phương pháp dạy học,
trao đổi kinh nghiệm giảng dạy đồng thời khuyến khích giảng viên áp
dụng các phương pháp dạy học tích cực hiện đại nhằm nâng cao chất
lượng dạy và học. Tiếp tục đầu tư kiện toàn hệ thống cơ sở vật chất, xây
dựng các phòng học đảm bảo chất lượng, các phòng học đa năng, các
phòng học bộ môn với các thiết bị hỗ trợ dạy học hiện đại. Bố trí số
lượng sinh viên trong một lớp, nếu số lượng sinh viên quá nhiều, giảng
viên sẽ khó khăn trong việc áp dụng những biện pháp kích thích tính
tích cực học tập và hạn chế hoạt động trao đổi của sinh viên. Giảng viên
áp dụng phương pháp giảng dạy phù hợp theo hướng phát huy tính tích
cực của sinh viên, kết hợp với phương tiện dạy học hiện đại để nâng cao
hơn nữa chất lượng dạy học. Đoàn thanh niên và Hội sinh viên cần
thường xuyên tổ chức các cuộc phátđộng cuộc thi tìm hiểu pháp luật, tổ
chức hoạt động trong “ngày pháp luật”…các phong trào phải đi vào
chiều sâu, có chất lượng, tránh kiểu hình thức “đầu voi, đuôi chuột”.
Đây là hoạt động thực tiễn hết sức có ý nghĩa đối với việc xây dựng tư
19


tưởng chính trị, đạo đức, hình thành thói quensống và làm việc theo
pháp luật.
4.2.2. Đổi mới nội dung, chương trình giáo dục ý thức pháp luật
cho sinh viên hiện nay.
Một là, chương trình giáo dục YTPL trong nhà trường phải đảm
bảo cung cấp cho sinh viên những kiến thức cơ bản về nhà nước, pháp
luật, vai trò và tác động của pháp luật trong đời sống xã hội.

Hai là, trong quá trình giảng dạy pháp luật và tiến hành những
hoạt động giáo dục pháp luật, nhà trường cần trang bị đúng và đủ cho
sinh viên một cách có hệ thống những kiến thức cơ bản cần thiết về nhà
nước và pháp luật.
Ba là, khi giáo dục YTPL cần hình thành cho các em thói quen
tuân thủ pháp luật từ trong trường đến khi ra ngoài xã hội.
Bốn là, để giáo dục YTPL cho sinh viên có hiệu quả, các trường
cần chủ động xây dựng kết cấu nội dung chương trình phù hợp với từng
đối tượng sinh viên.
Năm là, khi giáo dục YTPL phải làm cho các em hiểu rõ pháp
luật của nhà nước ta là công cụ hữu hiệu nhất trong việc bảo vệ quyền,
lợi ích chính đáng của công dân, pháp luật là công cụ phục vụ trực tiếp
công cuộc xây dựng nước ta hiện nay.
Sáu là, chú ý giáo dục cho các em thái độ, tình cảm tôn trọng
pháp luật bằng cách đưa các tình huống thực tế.
4.2.3. Tiếp tục đổi mới hình thức, phương pháp giáo dục ý thức
pháp luật cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh hiện nay
Về hình thức tổ chức giáo dục YTPL có thể sử dụng nhiều hình thức
như: lên lớp, tuyên truyền, thảo luận, tranh luận, tổ chức các buổi sinh hoạt
ngoại khoá về các chủ đề pháp luật, báo cáo thời sự pháp luật, khảo sát,
đánh giá tình hình thực hiện pháp luật, tổ chức các chuyên đề về pháp luật,
xây dựng mô hình “sinh viên với pháp luật”.
20


Trước hết cần tăng cường hình thức phổ biến, tuyên truyền bằng
miệng, đây là hình thức phổ biến, giáo dục rất hiệu quả, nó không chỉ
truyền đạt thông tin mà còn truyền cảm xúc, thái độ, sắc thái tình cảm
sang người nghe, làm cho người nghe đón nhận bằng cả lý trí và tình
cảm. Ngoài việc lựa chọn hình thức giảng dạy phù hợp, thì chủ thể giáo

dục YTPL phải biết sử dụng phương pháp giáo dục YTPL phù hợp. Xu
hướng chung hiện nay là tránh sự truyền đạt một chiều mà cần phải tăng
cường giao lưu, đối thoại, phát huy tính chủ động sáng tạo của người
học. Nhà trường cần đổi mới phương pháp dạy học theo quan điểm lấy
người học làm trung tâm, quá trình dạy học là quá trình có hai chủ thể:
Thầy và trò. Cả hai chủ thể này đều chủ động, tích cực, bằng hoạt động
của mình hướng tới tri thức, thầy thì hoạt động truyền đạt tri thức, còn
trò thì hoạt động chiếm lĩnh tri thức và biến nó thành vốn hiểu biết của
mình để tiếp tục hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn…Trong
giảng dạy, giảng viên có thể vận dụng phối hợp linh hoạt nhiều phương
pháp phát huy vai trò của chủ thể nhận thức như: thuyết trình, nêu và
giải quyết vấn đề, liên hệ, đàm thoại, đọc sách tài liệu, luyện tập.
4.2.4. Kết hợp giáo dục ý thức pháp luật với giáo dục tư tưởng,
chính trị, đạo đức, lối sống cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh
Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự do nhà nước ban hành,
thể hiện ý chí của giai cấp thống trị. Pháp luật biểu hiện rất rõ tư tưởng
chính trị của giai cấp cầm quyền và là công cụ để duy trì, bảo vệ các quy
tắc, chuẩn mực đạo đức cơ bản của xã hội. Vì vậy, YTPL có mối quan hệ
chặt chẽ với ý thức đạo đức, ý thức chính trị, ý thức tôn giáo. Pháp luật là
sự thể thế hóa đường lối chính trị, do vậy giáo dục YTPL là giáo dục ý thức
chính trị, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và nhà nước. Do đó,
nhà trường cần phải chú ý đến việc bồi dưỡng nhân sinh quan, thế giới
quan khoa học cho các em thông qua giảng dạy môn học những nguyên lý
của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Hàng năm nhà trường
nên tổ chức và tham gia tích cực các cuộc thi Olympic các bộ môn khoa
21


học Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh do Đoàn thanh niên, Hội sinh
viên phối hợp tổ chức…

4.2.5. Tăng cường giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên thông
qua sự phối kết hợp giữa nhà trường, gia đình và các tổ chức chính trị xã hội.
Việc nâng cao YTPL cho sinh viên hiện nay không phải là nhiệm
vụ của riêng ai, mà nó đòi hỏi phải có sự chung tay của toàn xã hội,
phải có sự kết hợp chặt chẽ giữa ba môi trường: gia đình, nhà trường và
xã hội. Trong đó, vai trò giáo dục của nhà trường là rất quan trọng. Có
thể thấy rằng, gia đình là môi trường quan trọng bậc nhất của giáo dục
con người, là yếu tố hình thành nhân cách của con người. Cùng với gia
đình, nhà trường cũng là môi trường không kém phần quan trọng đối
với công tác nâng cao ý thức pháp luật, xây dựng lối sống theo pháp
luật cho thế hệ sinh viên. Nhà trường cần nhận thức vị trí, vai trò của
việc giáo dục YTPL để có biện pháp giáo dục, giảng dạy cho phù hợp,
không được hạ thấp, chỉ chú trọng và hướng sinh viên đầu tư thời gian,
công sức cho các môn học phục vụ cho chuyên ngành của mình mà coi
nhẹ các môn học pháp luật.
4.2.6. Tăng cường công tác bồi dưỡng, nâng cao chuyên môn cho
đội ngũ giảng viên.
Một là, giảng viên phải được đào tạo đúng chuyên môn, nghiệp vụ:
Trước hết, giảng viên giảng dạy môn pháp luật phải được đào tạo đúng
chuyên ngành luật, có trình độ chuyên môn. Giảng viên phải thường
xuyên học tập nâng cao trình độ đáp ứng sự vận động phát triển không
ngừng của xã hội, của giáo dục và đào tạo.
Hai là, giảng viên phải không ngừng học tập nâng cao trình độ
chuyên môn: Muốn đáp ứng sự vận động và phát triển không ngừng của
xã hội, người giảng viên không ngừng học tập để nâng cao trình độ
chuyên môn, nghiệp vụ, tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức xứng
đáng là tấm gương sáng cho người học. Đồng thời, giảng viên thường
22

xuyên trao đổi kinh nghiệm về phương pháp dạy học đặc biệt là phương
pháp dạy học tích cực, phương pháp dạy học hiện đại để đáp ứng với
yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
4.2.7. Tăng cường ý thức tự học, tự giáo dục của sinh viên
Để nâng cao chất lượng giáo dục YTPL cho sinh viên tỉnh Quảng
Ninh hiện nay, bên cạnh sự tác động của các yếu tố khách quan thì vai
trò chủ động, tích cực của sinh viên cũng có vị trí rất quan trọng trong
quá trình giáo dục.
Một là, sinh viên phải có động cơ, kế hoạch học tập khoa học.
Hai là, sinh viên phải chủ động, tự học các môn pháp luật.
Ba là, cần tăng cường thi đua trong học tập và rèn luyện.
Bốn là, tăng cường công tác quản lý sinh viên ngoài giờ lên lớp.
KẾT LUẬN
Trong giai đoạn hiện nay, công tác giáo dục YTPL cho sinh viên
đã được các cấp, các ngành, nhà trường và xã hội quan tâm, nhiều biện
pháp được thực thi. Tuy nhiên, sinh viên tỉnh Quảng Ninh cũng có
những đặc điểm riêng về trình độ nhận thức, thành phần bản thân, điều
kiện học tập. Do đó, ngoài những ưu điểm có được thì nhìn chung
YTPL của các em còn thấp. Điều này được thể hiện ở trình độ ở việc
trình độ hiểu biết pháp luật thấp, khả năng nhận diện và vận dụng pháp
luật vào cuộc sống chưa cao, nên tình trạng vi phạm pháp luật của các
em diễn ra theo chiều hướng ngày càng phức tạp. Thực trạng trên là do
sự tác động của nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong đó
có những nguyên nhân khách quan như sự tác động của điều kiện kinh
tế, xã hội ở địa phương, hệ thống pháp luật còn thiếu và chưa đồng bộ,
còn chịu ảnh hưởng của nhiều phong tục tập quán của các dân tộc mình.
Bên cạnh đó là sự tác động của những nguyên nhân chủ quan như sự
hạn chế về năng lực tiếp thu tri thức pháp luật và ý thức tự giáo dục
chưa cao... Do đó, việc giáo dục YTPL cho sinh viên tỉnh Quảng Ninh
là hết sức cần thiết, đòi hỏi phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, với

23