Toan thcs ngoc THCSHaiTrieu huyentienlu

SƠ LƯỢC LÝ LỊCH
-------------------

1. Họ và tên

: Đoàn Thị Bích Ngọc

2. Ngày tháng năm sinh : 17-8-1973
3. Chức vụ

: Phó hiệu trưởng

4. Đơn vị công tác

: Trường THCS Hải Triều

5. Tên SKKN:

“ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC:
SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HỢP TÁC TRONG NHÓM NHỎ
VÀO DẠY MÔN TOÁN TRUNG HỌC CƠ SỞ”


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

“ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC:
SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HỢP TÁC TRONG NHÓM NHỎ
VÀO DẠY MÔN TOÁN TRUNG HỌC CƠ SỞ”

A. MỞ ĐẦU
I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Những năm gần đây, việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học theo chủ
trương của Bộ GD&ĐT đã trở thành một đòn bẩy mạnh mẽ làm thay đổi đáng kể
chất lượng học tập của học sinh, học sinh tích cực chủ động hơn trong học tập.
Việc tổ chức dạy học nhằm định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh;
phát huy tính tích cực, chủ động, tự lực, sáng tạo của học sinh; tăng cường kỹ năng
thực hành, vận dụng kiến thức, kỹ năng vào giải quyết các vấn đề thực tiễn; đa dạng
hóa các hình thức tổ chức dạy học, chú trọng các hoạt động trải nghiệm sáng tạo,
nghiên cứu khoa học của học sinh; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền
thông trong dạy và học.
Phương pháp dạy học theo quan điểm phát triển năng lực và phẩm chất học
sinh không chỉ chú ý tích cực hoá học sinh về hoạt động trí tuệ mà còn chú ý rèn
luyện năng lực giải quyết vấn đề gắn với những tình huống trong cuộc sống, đồng
thời gắn hoạt động trí tuệ với hoạt động thực hành, thực tiễn. Có thể chọn lựa một
cách linh hoạt các phương pháp chung và phương pháp đặc thù của môn học để
thực hiện. Tuy nhiên dù sử dụng bất kỳ phương pháp nào cũng phải đảm bảo được
nguyên tắc “Học sinh tự mình hoàn thành nhiệm vụ nhận thức với sự tổ chức,
hướng dẫn của giáo viên”. Việc sử dụng phương pháp dạy học gắn chặt với các
hình thức tổ chức dạy học. Tuỳ theo mục tiêu, nội dung, đối tượng và điều kiện cụ
thể mà có những hình thức tổ chức thích hợp như học cá nhân, học nhóm; học
trong lớp, học ở ngoài lớp...
Tăng cường phối hợp học tập cá thể với học tập hợp tác theo phương châm
“tạo điều kiện cho học sinh nghĩ nhiều hơn, làm nhiều hơn và thảo luận nhiều
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

2


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

hơn”. Điều đó có nghĩa, mỗi học sinh vừa cố gắng tự lực một cách độc lập, vừa

hợp tác chặt chẽ với nhau trong quá trình tiếp cận, phát hiện và tìm tòi kiến thức
mới. Lớp học trở thành môi trường giao tiếp thầy – trò và trò – trò nhằm vận dụng
sự hiểu biết và kinh nghiệm của từng cá nhân, của tập thể trong giải quyết các
nhiệm vụ học tập chung.
Trong số các phương pháp dạy học đang sử dụng, phương pháp dạy học hợp
tác trong nhóm nhỏ có nhiều ưu thế trong thực hiện mục tiêu giáo dục hiện nay
tránh được lối học thụ động trên lớp, giáo viên thường đưa ra nhiều biện pháp để
kích thích khả năng tư duy và sáng tạo của học sinh.
Có thể nói, mô hình thảo luận nhóm sẽ giúp cho học sinh cố gắng tìm hiểu và
phát biểu trong nhóm của mình để trình bày cho cả lớp, đồng thời tinh thần hợp tác
trong nhóm sẽ được phát huy và hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên trong nhóm.
Như thế, khi một vấn đề được đem ra thảo luận trách nhiệm nghiên cứu và tìm hiểu
vấn đề sẽ được thông qua trong nhóm và dù cho vấn đề được giải quyết đúng hay
sai trước khi có nhận xét của nhóm khác và sau cùng là của giáo viên, vấn đề đó
đương nhiên đã tạo sự chú ý và cố gắng tìm hiểu ở mỗi thành viên và việc học tập
do vậy sẽ tích cực hơn. Do đó, việc học tập sẽ mang lại kết quả tốt hơn, tránh được
học sinh chỉ biết ngồi nghe giáo viên một cách thụ động và dĩ nhiên trong trường
hợp như thế kết quả học tập sẽ không mang lại như ý muốn.
Khi nhóm thảo luận hoạt động dưới sự giám sát của giáo viên, những thói
quen xấu như nói chuyện riêng, thiếu tập trung, đùa giỡn,…ít nhiều sẽ bị loại trừ.
Động lực trong nhóm sẽ được phát huy và những động lực tiềm tàng ở mỗi cá nhân
có dịp được bộc lộ. Trong khi thảo luận nhóm, việc giao lưu giữa các học sinh
đương nhiên diễn ra. Thông thường thì trong một nhóm trình độ học sinh không
khi nào tuyệt đối bằng nhau, trong nhóm chắc chắn sẽ có những học sinh khá hơn
những học sinh còn lại. Đây cũng chính là cơ hội để cho học sinh học tập lẫn nhau
(học thầy không tày học bạn) và khi được giáo viên tổng kết giải đáp học sinh sẽ
hiểu bài hơn, nhớ lâu hơn và vì vậy việc học tập mang lại kết quả tốt hơn.
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

3

SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

Vận dụng phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ vào giảng dạy môn
Toán cũng là tìm đến một phương pháp dạy học mới để giờ học toán sinh động
hơn, phát huy tính chủ động của học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy –
học. Nhưng làm sao để tổ chức được một giờ dạy toán tốt khi vận dụng phương
pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ? Việc giảng dạy này được kéo dài trong
nhiều buổi học nên người dạy sẽ có cơ hội thiết lập và phát triển một không khí
học tập năng động và hữu ích cho học sinh. Một số giáo viên ít hoặc thậm chí chưa
bao giờ sử dụng phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ trong dạy học, bởi
vì cho rằng phương pháp này mất nhiều thời gian, triển khai phức tạp trong giờ
dạy. Tuy nhiên, với riêng bản thân tôi, cảm thấy rằng nếu chúng ta biết cách áp
dụng tốt phương pháp này, chắc chắn sẽ đem lại hiểu quả cao trong quá trình giảng
dạy.
Từ những lý do trên, tôi đã đúc rút và viết đề tài:
“ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC: SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
HỢP TÁC TRONG NHÓM NHỎ VÀO DẠY MÔN TOÁN TRUNG HỌC CƠ SỞ”

 Ý nghĩa, tác dụng của đề tài mang lại:
- Giúp giáo viên toán THCS quan tâm đến một phương pháp dạy học tích cực:
phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ. Từ đó không ngừng nâng cao hiệu
quả việc đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực và
phẩm chất của học sinh trong giảng dạy môn Toán học;
- Giúp cho học sinh nhà trường có sự đổi mới tích cực trong cách học theo
hướng chuyển từ cách học đặt trọng tâm vào ghi nhớ và vận dụng tri thức theo yêu
cầu của giáo viên sang cách học đặt trọng tâm vào việc sử dụng tri thức để giải
quyết những vấn đề của thực tiễn đòi hỏi và bầy tỏ chính kiến.
- Trong những năm học qua, toàn ngành cũng như mỗi nhà trường đã có sự

đầu tư nghiên cứu và tổ chức thực hiện nhiệm vụ đổi mới phương pháp dạy học
theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh trong giảng dạy các
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

4


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

môn học khá tích cực. Song vấn đề này đến nay vẫn còn đang là vấn đề thời sự, đòi
các nhà trường, mỗi nhà quản lý giáo dục, từng giáo viên phải tiếp tục có những
nghiên cứu trong thực tiễn giáo dục để trao đổi cho nhau những kinh nghiệm hay
và bổ ích, để cùng nhau thực hiện tốt thiên chức được Đảng, Nhà nước và nhân dân
giao phó.
 Phạm vi nghiên cứu của đề tài:
Trong khuôn khổ của một đề tài sáng kiến kinh nghiệm, bài viết chỉ tập trung
nghiên cứu vấn đề ở mức độ sơ lược trong phạm vi sau:
- Cơ sở lí luận và thực tiễn của phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ.
- Các bước thực hiện dạy học sử dụng phương pháp dạy học hợp tác trong
nhóm nhỏ vào việc giảng dạy môn toán ở trường THCS.
II. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH
1.Cơ sở lý luận:
Hiện nay, phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ đã được áp dụng
rộng rãi trong dạy và học ở các cấp học đặc biệt là các tiết thi giáo viên giỏi, thao
giảng nhân các dịp lễ - hội. Nếu trước đây, mỗi học sinh làm việc cá nhân, riêng lẻ
thì ở phương pháp này dạy học tính tập thể được nâng cao rõ rệt. Học sinh được
trình bày, thảo luận, tranh luận về những vấn đề do giáo viên đặt ra nhằm mục đích
tự tìm hiểu vấn đề và tự giải đáp trước khi vấn đề đó được giải quyết dưới sự giám
sát, điều chỉnh của nhóm và giáo viên.
Trong quá trình tham gia hoạt động nhóm, học sinh sẽ học được tính hòa

nhập, chia sẻ để giải quyết vấn đề một cách nhanh chóng, chủ động. Học sinh biết
chia sẻ công việc một cách bình đẳng, biết cách giao việc cho nhau và có trách
nhiệm đối với công việc của mình cũng như cả nhóm. Đồng thời, thông qua “Thảo
luận theo nhóm” sẽ tập cho các em kĩ năng làm việc theo nhóm, giúp các em tự tin
hơn, có kinh nghiệm trong quản lý tổ chức làm việc nhóm, đặc biệt là tính năng
động. Để khắc phục tính thụ động của một số học sinh trong lớp, cần có sự giúp
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

5


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

đỡ từ giáo viên và các bạn cùng nhóm. Nếu giáo viên có phương pháp thảo luận
tích cực, hấp dẫn thì sẽ lôi cuốn được các em tham gia một cách tự giác. Đồng
thời, đối với bản thân mỗi học sinh, khi đến lớp điểm số là rất quan trọng đối với
các em, do đó để khích lệ các em tích cực tham gia nên có các cột điểm thực hành
dành cho các buổi thảo luận theo nhóm.
Chính vì bản thân tôi muốn các em tự tin trong học tập hơn, các em có khả
năng thuyết trình và mạnh dạn hơn nên trong các tiết học tôi đã tổ chức cho các
em thảo luận theo nhóm phù hợp với trình độ hiểu biết của các em và để cho các
em có thời gian vừa học, vừa có những phút thư giãn để đầu óc luôn được thoải
mái khi tiếp nhận bài học.
2. Cơ sở thực tiễn:
Môn Toán là một môn học có vai trò rất quan trọng trong học tập cũng như
trong thực tiễn. Dạy học môn Toán không chỉ là trang bị cho học sinh các kiến thức
về môn Toán mà qua dạy học môn Toán cần trang bị và phát triển cho học sinh các
phẩm chất trí tuệ và các năng lực cần thiết cho bản thân: kĩ năng phân tích, tổng
hợp, tư duy sáng tạo...Vì vậy khi dạy học môn Toán mỗi giáo viên không chỉ đảm
bảo chương trình, dạy đúng chuẩn kiến thức kĩ năng mà quan trọng hơn cả là dạy

cho học sinh tư duy toán học, trang bị cho học sinh các kĩ năng toán học cần thiết,
giúp học sinh trang bị cho mình một phương pháp học đúng đắn và hiệu quả. Chỉ
có như vậy mới giúp học sinh ngoài nắm chắc kiến thức còn có được các kĩ năng
cần thiết cho học tập, niềm say mê, hăng hái học tập. Có thể tự học, tự phát triển để
mỗi học sinh có kết quả học tập ngày càng tiến bộ, nâng cao chất lượng giáo dục
trong mỗi nhà trường.
Mặc dù môn Toán có tầm quan trọng như vậy, nhưng môn Toán là một môn
học khó đối với đa số học sinh, bởi sự đa dạng phong phú về số lượng kiến thức,
sự phức tạp của các phép tính, các dạng Toán làm cho môn Toán trở thành một
môn học hóc búa nhất, và đặc biệt đối với các em học sinh yếu thì dường như môn
Toán là một bức tường không thể vượt qua được. Thực tế chất lượng dạy và học
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

6


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

môn Toán ở các trường phổ thông nói chung chưa được khả quan. Số học sinh nắm
vững kiến thức môn Toán có tỉ lệ chưa cao. Nguyên nhân thì rất nhiều: Do học sinh
lười học nên bị hổng kiến thức, hoặc phương pháp học chưa tốt dẫn đến hiệu quả
học Toán chưa cao hoặc do phương pháp dạy của giáo viên chưa phù hợp với đối
tượng học sinh,… dẫn đến hiện tượng học sinh hạn chế hoặc mất hẳn kỹ năng giải
Toán, từ đó học sinh ngày càng chán nản và tình trạng ngày càng tồi tệ hơn.
Vậy làm thế nào để học sinh, làm cho học sinh có sự hứng thú và say mê với
việc học Toán, để có được các kĩ năng giải toán cần thiết, có phương pháp học
Toán hiệu quả để cải thiện kết quả học Toán của mỗi học sinh, từ đó nâng cao chất
lượng dạy học môn Toán trong nhà trường? Câu hỏi này luôn là sự nhức nhối của
mỗi người giáo viên có tâm huyết với nghề, của ban giám hiệu mỗi nhà trường, và
của toàn ngành giáo dục.

Học sinh Trường THCS Hải Triều đa số các em người địa phương nên trong
quá trình học tập một số HS không hoạt động, còn rụt rè không dám đưa ra ý kiến
của mình trước tập thể, quá trình trải nghiệm các vấn đề thực tế của các em chưa
nhiều. Để khắc phục những hạn chế trên trong quá trình dạy học, cần phải đổi mới
PPDH giúp các em chủ động tìm tòi phát hiện kiến thức. Việc áp dụng phương
pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy học môn Toán chính là việc giáo
viên khơi dậy hứng thú, niềm say mê học tập tạo không khí sôi nổi cho một giờ
học. Điều đó đòi hỏi giáo viên phải xác định rõ yêu cầu bài dạy cần đạt. Trên cơ sở
đó xác định cần đưa hoạt động nhóm vào lúc nào? Nếu giáo viên không tổ chức tốt
hoạt động nhóm thì không những không gặt hái được kết quả như mong muốn mà
còn bị phản tác dụng gây sự hỗn độn không cần thiết. Trong quá trình dạy học giáo
viên phải tích cực đổi mới phương pháp để đạt mục tiêu giờ dạy cao nhất. Với
trách nhiệm của một giáo viên tâm huyết với nghề, từ lâu tôi đã nghiên cứu, học
hỏi, bồi dưỡng chuyên môn và rút ra được những kinh nghiệm nhất định trong việc
đổi mới phương pháp dạy học và đến nay tôi đã áp dụng những vào thực tiễn
giảng dạy và kết quả đạt được mặc dù chưa thật sự lớn nhưng cũng đáng phấn khởi
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

7


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

vì học sinh của tôi đã tự giác và hăng hái học tập hơn và các em đã có những tiến
bộ đáng kể về thành tích học tập của mình.
3. Các biện pháp tiến hành
Để thực hiện đề tài này, tôi đã sử dụng các phương pháp sau :
* Nghiên cứu tài liệu:
- Đọc các tài liệu sách, báo, tạp chí giáo dục... có liên quan đến nội dung đề tài.
- Đọc sách giáo khoa môn toán THCS, sách giáo viên, các loại sách tham

khảo.
* Nghiên cứu thực tế:
- Dự giờ, trao đổi ý kiến với đồng nghiệp về nội dung phương pháp dạy học
hợp tác trong nhóm nhỏ.
- Tổng kết rút kinh nghiệm trong quá trình dạy học.
- Tổ chức và tiến hành thực nghiệm sư phạm.

Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

8


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

B. NỘI DUNG
I. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
Thực tiễn và lí luận đã cho thấy, để thực hiện dạy học có hiệu quả, GV cần
biết cách tận dụng những ưu thế của từng phương pháp dạy học, biết lựa chọn
phương pháp phù hợp với nội dung dạy học, phù hợp với đặc điểm và điều kiện
của GV, HS và của nhà trường. Cần kế thừa và phát huy tối đa thế mạnh của các
phương pháp dạy học, sử dụng các trang thiết bị dạy học phù hợp nhằm cho HS
chủ động, tích cực hơn trong học tập. Phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm
nhỏ là một trong những phương pháp được sử dụng phổ biến và hiệu quả có khả
năng đáp ứng được yêu cầu về đổi mới phương pháp dạy học môn Toán hiện nay.
Mục đích của việc nghiên cứu và viết đề tài là dựa trên cơ sở tìm hiểu
phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ và việc sử dụng phương pháp dạy
học hợp tác trong nhóm nhỏ trong dạy học toán ở trường THCS. Giới thiệu một số
cách thức tổ chức hoạt động nhóm nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả của việc
sử dụng phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ trong dạy học toán ở
THCS, góp phần tạo sự bùng nổ kiến thức toán học tạo không khí sôi nổi cho giờ

dạy Toán.
II. CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI
1. Khái niệm phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ
Phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ còn được gọi bằng một số tên
khác như “Phương pháp thảo luận nhóm” hoặc “Phương pháp dạy học hợp tác”.
Đây là một PPDH mà “Học sinh được phân chia thành từng nhóm nhỏ riêng
biệt, chịu trách nhiệm về một mục tiêu duy nhất, được thực hiện thông qua nhiệm
vụ riêng biệt của từng người. Các hoạt động cá nhân riêng biệt được tổ chức lại,
liên kết hữu cơ với nhau nhằm thực hiện một mục tiêu chung”.
Phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ được sử dụng nhằm giúp cho
mọi HS tham gia một cách chủ động vào quá trình học tập, tạo cơ hội cho các em
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

9


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

có thể chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, ý kiến để giải quyết các vấn đề có liên quan
đến nội dung bài học; tạo cơ hội cho các em được giao lưu, học hỏi lẫn nhau; cùng
nhau hợp tác giải quyết những nhiệm vụ chung.
2. Quy trình thực hiện
Khi sử dụng PPDH này, lớp học được chia thành những nhóm từ 4 đến 6 học
sinh. Tùy mục đích sư phạm và yêu cầu của vấn đề học tập, các nhóm được phân
chia ngẫu nhiên hoặc có chủ định, được duy trì ổn định trong cả tiết học hoặc thay
đổi theo từng hoạt động, từng phần của tiết học, các nhóm được giao nhiệm vụ
giống nhau hoặc mỗi nhóm nhận một nhiệm vụ khác nhau, là các phần trong một
chủ đề chung.
Việc tổ chức hoạt động nhóm (trong một phần của tiết học, hoặc một tiết, một
buổi) giáo viên nên chia hoạt động nhóm thành 3 bước như sạu:

Bước 1: Làm việc chung cả lớp
- Giáo viên chiếu hoặc treo nội dung cần tổ chức hoạt động nhóm.
- Học sinh đọc và tìm hiểu nội dung.
- Giáo viên nêu vấn đề và xác định nhiệm vụ nhận thức.
- Tổ chức chia nhóm, giao nhiệm vụ cho nhóm (căn cứ vào đặt điểm, trình độ
của mỗi nhóm rồi giao nhiệm vụ cho nhóm)
- Hướng dẫn cách làm việc theo nhóm (xác định rõ nhóm trưởng, thư ký...).
- Giáo viên có thể yêu cầu học sinh trả lời một vài câu hỏi cá nhân như: Em sẽ
làm gì? Cả nhóm sẽ làm gì? (nếu nhận thấy học sinh chưa rõ ràng nội dung hay
còn lúng túng).
- Sau cùng là câu nói của giáo viên là: “Thời gian thảo luận nhóm ... phút bắt
đầu!” (phải rõ ràng và dứt khoát).
Bước 2: Làm việc theo nhóm.
• Đối với học sinh:
- Học sinh quay mặt vào nhau bắt đầu thảo luận.
- Nhóm trưởng phân công nhiệm vụ các thành viên trong nhóm, từng cá nhân
suy nghĩ độc lập, rồi mới trao đổi ý kiến, học sinh biết trước thì phát biểu trước,
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

10


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

các học sinh còn lại lắng nghe và đóng góp ý kiến, nhóm trưởng xem xét ý kiến và
quyết định thư ký ghi vào bảng nhóm (hay giấy trong, phiếu học tập của nhóm...).
- Trao đổi ý kiến thảo luận (thảo luận mối quan hệ giữa cái đã cho và cái phải
tìm).
- Mỗi nhóm cử đại diện trình bày kết quả làm việc của nhóm mình (người đại
diện không nhất thiết phải là nhóm trưởng có thể bất kỳ một thành viên trong nhóm

do nhóm trưởng phân công).
• Đối với giáo viên:
- Quan sát hoạt động chung tất cả các nhóm trong lớp (giáo viên có thể dùng
lời nói, ánh mắt, lắc đầu,...để bày tỏ sự đồng tình hoặc không đồng tình với ý kiến
thảo luận của các nhóm).
- Cần hỗ trợ hoạt động nhóm thông qua cách phối hợp hoạt động (điều hành,
thảo luận, ghi kết quả thảo luận, trình bày kết quả...).
- Khi hết giờ qui định thảo luận nhóm, giáo viên báo cho toàn thể các nhóm
dừng lại và treo kết quả của nhóm theo thứ tự mà giáo viên qui định: từ nhóm 1
đến nhóm 6 hoặc từ nhóm 6 đến nhóm 1,...
Bước 3: Thảo luận và tổng kết trước toàn lớp:
• Nhóm trình bày:
- Các nhóm lần lượt báo cáo kết quả có thể được trình bày dưới nhiều hình
thức: bằng lời, đóng vai, viết hoặc vẽ lên giấy khổ to, bảng nhóm,...có thể do một
người thay mặt nhóm trình bày, có thể nhiều người trình bày mỗi người một đoạn
nối tiếp nhau.
* Chú ý: Tùy thuộc vào thời gian mà giáo viên có thể yêu cầu tất cả các nhóm
hoặc một vài nhóm (các nhóm còn lại tự đánh giá kết quả) theo chỉ định của giáo
viên để báo cáo trứơc lớp, các nhóm còn lại theo dõi quan sát và đóng góp ý kiến.
- Giáo viên có thể gọi bất kỳ học sinh nào trong nhóm đang trình bày để vấn
đáp thêm
• Thảo luận chung:
- Đối với những nội dung tương đối khó thì giáo viên hướng cho học sinh
phân tích dẫn đến kết quả.
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

11


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

- Đối với nội dung tương đối dễ thì giáo viên treo kết quả mà giáo viên chuẩn
bị trước ở nhà rồi cho học sinh so sánh chéo giữa các nhóm như sau: nhóm 1 thì
kiểm tra nhóm 2, nhóm 2 thì kiểm tra nhóm 3, nhóm 3 thì kiểm tra nhóm 4, nhóm
4 thì kiểm tra nhóm 5, nhóm 5 thì kiểm tra nhóm 6, nhóm 6 thì kiểm tra nhóm 1,...
- Giáo viên có thể gọi bất cứ học sinh nào trong nhóm này để vấn đáp cách
trình bày của nhóm kia. Qua đó, giáo viên có thể đánh giá được quá trình học tập
hợp tác của các nhóm.
- Sau cùng giáo viên chốt lại đánh giá kết quả của từng nhóm ghi điểm vào sổ
theo dõi học nhóm của giáo viên, lớp phó học tập ghi điểm cho từng nhóm trong
lớp, thư ký của nhóm nào thì ghi điểm cho nhóm đó.
• Giáo viên nhận xét:
. Thái độ chấp hành qui định học tập của cá nhân và tập thể.
. Tính nghiêm túc trong quá trình thảo luận.
. Tuyên dương các nhóm có kết quả tốt bằng những tràng vỗ tay làm cho
không khí trong lớp thêm sinh động hơn, phê bình các nhóm tham gia thảo lụân
chưa tốt, qua đó, cũng thúc đẩy được phong trào thi đua giữa các nhóm.
- Giáo viên có thể đặt vấn đề cho bài tiếp theo.
3. Ưu điểm
-

HS được học cách cộng tác trên nhiều phương diện

-

HS được nêu quan điểm của mình, được nghe quan điểm của bạn khác trong

nhóm, trong lớp; được trao đổi, bàn luận về các ý kiến khác nhau và đưa ra lời giải
tối ưu cho nhiệm vụ được giao cho nhóm. Qua cách học đó, kiến thức của HS sẽ
bớt phần chủ quan, phiến diện, làm tăng tính khách quan khoa học, tư duy phê

phán của HS được rèn luyện và phát triển.
-

Các thành viên trong nhóm chia sẻ các suy nghĩ, băn khoăn, kinh nghiệm,

hiểu biết của bản thân, cùng nhau xây dựng nhận thức, thái độ mới và học hỏi lẫn
nhau. Kiến thức trở nên sâu sắc, bền vững, dễ nhớ và nhớ nhanh hơn do được giao
lưu, học hỏi giữa các thành viên trong nhóm, được tham gia trao đổi, trình bày vấn đề
nêu ra. HS hào hứng khi có sự đóng góp của mình vào thành công chung của cả lớp.
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

12


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”
-

Nhờ không khí thảo luận cởi mở nên HS, đặc biệt là những em nhút nhát, trở

nên bạo dạn hơn; các em học được trình bày ý kiến của mình, biết lắng nghe có
phê phán ý kiến của bạn; từ đó, giúp HS dễ hòa nhập vào cộng đồng nhóm, tạo cho
các em sự tự tin, hứng thú trong học tập và sinh hoạt.
-

Vốn hiểu biết và kinh nghiệm xã hội của HS thêm phong phú; kĩ năng giao

tiếp, kĩ năng hợp tác của HS được phát triển.
4. Nhược điểm:
-

Một số HS do nhút nhát hoặc vì một lí do nào đó không tham gia vào hoạt

động chung cuả nhóm, nên nếu GV không phân công hợp lí có thể dẫn đến tình
trạng chỉ có một vài HS khá tham gia còn đa số HS khác không hoạt động.
-

Ý kiến các nhóm có thể quá phân tán hoặc mâu thuẫn gay gắt với nhau

-

Thời gian có thể bị kéo dài

-

Với những lớp có sĩ số đông hoặc lớp học chật hẹp, bàn ghế khó di chuyển

thì khó tổ chức hoạt động nhóm. Khi tranh luận, dễ dẫn tới lớp ồn ào, ảnh hưởng
đến các lớp khác.
5. Vận dụng phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ vào giảng
dạy môn Toán ở trường trung học cơ sở.
5.1 Những điều cần thiết khi tổ chức hoạt động nhóm trong tiết dạy Toán:
Phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ thành công hay không còn tùy
thuộc vào sự chuẩn bị của giáo viên và học sinh. Nếu giáo viên chuẩn bị tốt, dự
kiến được tình huống xảy ra và có những biện pháp xử lí kịp thời cũng như có sự
hợp tác từ học sinh thì phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ sẽ mang lại
kết quả cao. Vì vậy, trước khi lên lớp, giáo viên cần chuẩn bị tốt các nội dung sau:
- Mục tiêu của hoạt động nhóm bài học này là gì?
- Những vấn đề thảo luận trong nhóm là những vấn đề gì?
- Nên chia lớp ra làm mấy nhóm?
- Hoạt động này có phù hợp với số lượng học sinh trong nhóm không?

- Hoạt động này cần bao nhiêu thời gian?
- Tất cả học sinh tham gia có thu được lợi ích từ hoạt động này không?
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

13


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

- Thiết bị dạy học cần dùng là những thiết bị gì?
- Dự kiến tình huống xảy ra và cách giải quyết.
- Học sinh phải chuẩn bị những gì?
- Soạn giáo án cho phù hợp với việc thảo luận nhóm.
- Chuẩn bị những phương án dự bị…
Bên cạnh đó, giáo viên cũng cần nhắc nhở học sinh chuẩn bị trước các nội
dung sau:
- Thuộc bài cũ và chuẩn trước bị bài mới.
- Làm những bài tập của giờ lần trước (nếu có)
- Chuẩn bị những thứ cần thiết mà giáo viên đã dặn dò…
* Các cách thành lập nhóm
Việc phân chia nhóm thường dựa trên: số lượng học sinh của lớp học, đặc
điểm học sinh và chủ đề bài học. Cách chia nhóm như thế nào là hợp lí: có thể theo
một tiêu chuẩn nào đó của bài học hay của giáo viên và cũng có thể hoàn toàn ngẫu
nhiên hoặc có thể theo số điểm danh, theo giới tính, theo vị trí ngồi…
Có nhiều cách để thành lập nhóm theo các tiêu chí khác nhau, không nên áp
dụng một tiêu chí duy nhất trong cả năm học. Bảng sau đây trình bày 10 cách theo
các tiêu chí khác nhau.
Quy mô nhóm có thể lớn hoặc nhỏ, tùy theo nhiệm vụ. Tuy nhiên, nhóm
thường từ 4-6 HS là phù hợp.

Tiêu chí

Cách thực hiện. Ưu, nhược điểm

Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

14


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

Ưu điểm: Đối với HS thì đây là cách dễ chịu nhất để
1.

Các

nhóm

gồm

những người tự nguyện,
chung mối quan tâm

thành lập nhóm, đảm bảo công việc thành công nhanh
nhất.
Nhược điểm: Dễ tạo sự tách biệt giữa các nhóm trong
lớp, vì vậy cách tạo nhóm như thế này không nên là khả
năng duy nhất.
Bằng cách đếm số, phát thẻ, gắp thăm, sắp xếp theo màu
sắc,...

Ưu điểm: Các nhóm luôn luôn mới mẻ sẽ đảm bảo là tất

2. Các nhóm ngẫu nhiên

cả các HS đều có thể học tập chung nhóm với tất cả các
HS khác.
Nhược điểm: Nguy cơ có trục trặc tăng cao, HS phải sớm
làm quen với việc đó để thấy rằng cách lập nhóm như vậy
là bình thường.
Xé nhỏ một bức tranh hoặc các tờ tài liệu cần xử lí, các
HS được phát mẫu xé nhỏ, những HS ghép thành bức
tranh hoặc tờ tài liệu đó sẽ tạo thành nhóm.

3. Nhóm ghép hình

Ưu điểm: Cách tạo nhóm kiểu vui chơi, không gây ra sự
đối địch, đối kháng
Nhược điểm: Cần một tí chi phí để chuẩn bị và cần nhiều
thời gian hơn để tạo lập nhóm.
Ví dụ: Tất cả những HS cùng sinh ra trong mùa đông, mùa
xuân, mùa hè hoặc mùa thu sẽ tạo thành nhóm.

4. Các nhóm với những Ưu điểm: Tạo lập nhóm một cách độc đáo, tạo ra niềm
đặc điểm chung

vui cho HS có thể biết nhau rõ hơn.
Nhược điểm: Cách làm này mất đi tính độc đáo nếu được
sử dụng thường xuyên.

5. Các nhóm cố định Các nhóm được duy trì trong một số tuần hoặc một số

trong một thời gian dài tháng, các nhóm này thậm chí có thể được đặt tên riêng.
Ưu điểm: Cách làm này đã được chứng tỏ tốt trong những
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

15


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

nhóm học tập có nhiều vấn đề
Nhược điểm: Sau khi đã quen nhau một thời gian dài thì
việc lập các nhóm mới sẽ khó khăn.
Những HS khá giỏi trong lớp cùng luyện tập với các HS
yếu hơn và đảm nhận nhiệm vụ của người hướng dẫn
6. Nhóm có HS khá giỏi Ưu điểm: Tất cả đều được lợi. Những HS khá giỏi đảm
để hỗ trợ HS yếu kém

nhận trách nhiệm, những HS yếu kém được giúp đỡ
Nhược điểm: Ngoài việc mất thời gian thì chỉ có ít nhược
điểm, trừ phi những HS khá giỏi hướng dẫn sai.
Những HS yếu hơn sẽ xử lí các bài tập cơ bản, những HS
đặc biệt giỏi sẽ nhận được thêm những bài tập bổ sung.
Ưu điểm: HS có thể xác định mục đích của mình. Ví dụ,

7. Phân chia theo năng ai bị điểm kém trong môn Toán thì có thể tập trung vào
lực học tập khác nhau

một số ít bài tập
Nhược điểm: Cách làm này dẫn đến kết quả là nhóm học
tập cảm thấy bị chia thành những HS thông minh và

những HS kém
Được áp dụng thường xuyên khi học tập theo tình huống,
những HS thích học tập với hình ảnh, âm thanh hoặc biểu

8. Phân chia theo các
dạng học tập

tưởng sẽ nhận được những bài tập tương ứng.
Ưu điểm: HS sẽ biết các em thuộc dạng học tập như thế
nào?
Nhược điểm: HS chỉ học những gì mình thích và bỏ qua
những nội dung khác.
Ưu điểm: Tạo điều kiện học tập theo kinh nghiệm đối với

9. Nhóm với các bài tập những gì đặc biệt quan tâm.
khác nhau

Nhược điểm: Thường chỉ có thể áp dụng trong khuôn khổ
một dự án lớn.

10. Phân chia HS nam Ưu điểm: Có thể thích hợp nếu học về những chủ đề đặc
và nữ

trưng cho HS nam và nữ, ví dụ trong giảng dạy về tình
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

16


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

dục, chủ đề lựa chọn nghề nghiệp,...
Nhược điểm: Nếu bị lạm dụng có thể dẫn đến mất bình
đẳng nam nữ.
5.2. Một số ví dụ minh họa
Ví dụ 1: Khi dạy bài 13: “Ước và bội” ở lớp 6 sau khi đã trình bày xong phần
nội dung bài học chuyển sang hoạt động luyện tập giáo viên tiến hành các hoạt
động như sau:
- Giáo viên treo nội dung bài toán:
Câu 1: Lớp 6A xếp thành 3 hàng không có ai lẻ hàng. Hỏi số học sinh của lớp
là... ........ ..... bao nhiêu?
Câu 2: Số học sinh khối 6 xếp hàng 2, hàng 3, hàng 5 vừa đủ. Hỏi học sinh
khối 6 là... ………. bao nhiêu ?
Câu 3: Tổ 1 có 8 học sinh được chia đều vào các nhóm. Hỏi số nhóm
là............. bao nhiêu ?
Câu 4: 32 nam và 40 nữ được chia đều vào các tốp. Hỏi số tốp là........bao
nhiêu?
* Các bước tổ chức như sau:
+ Bước 1: Làm việc chung cả lớp.
- Học sinh đọc nội dung và suy nghĩ trong vòng 2 phút.
- Giáo viên nêu yêu cầu của đề bài như sau: Điền các cụm từ “ước của...”
hoặc là “bội của...” vào chỗ trống của các câu trên sau cho đúng?.
- Tiến hành chia nhóm cứ 4 thành viên lập thành 1 nhóm (đã có chia trước),
tùy theo cơ sở vật chất và sĩ số học sinh của lớp mà có nhóm có thể có 5 học sinh.
- Giáo viên nêu quy định tiến hành như sau: mỗi nhóm điền vào tờ phiếu học
tập và ghi theo mẫu và nộp lại trong vòng 2 phút, ưu tiên cho 3 nhóm nộp đầu tiên
đúng thì mỗi thành viên được cộng 1 điểm cho lần kiểm tra bài tiếp theo.
PHIẾU HỌC TẬP
Thành viên của nhóm: 1).............................................
2).............................................

Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

17


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

3).............................................
4).............................................
Câu hỏi
1
2
3
4

Nội dung trả lời
........
........
........
........

- Sau câu nói của giáo viên “thời gian hoạt động nhóm 2 phút bắt đầu”
+ Bước 2: Hoạt động nhóm.
- Từng nhóm làm việc riêng, trao đổi ý kiến thống nhất kết quả ghi vào phiếu
học tập.
- Giáo viên giám sát các hoạt động nhóm và cá nhân.
+ Bước 3: Thảo luận, tổng kết.
- Sau câu nói của giáo viên “hết thời gian thảo luận yêu cầu các nhóm nộp
bài”.
- Giáo viên mời bất kỳ học sinh trong lớp đứng lên tại chỗ lần lượt trả lời từng

câu hỏi, sau mỗi câu hỏi thì giáo viên lật đáp án kèm theo.
- Giáo viên kiểm tra 3 bài đầu tiên có khen thưởng đối với những bài làm xuất
sắc bằng những tràng vỗ tay, những bài còn lại giáo viên có thể mang về kiểm tra
và tiết học sau nhận xét chung cả lớp, bên cạnh đó giáo viên cũng nhận xét và phê
bình thái độ đối với các em chưa tham gia tích cực học tập.
- Sau cùng giáo viên tuyên bố những nhóm đã được cộng điểm. Đặt vấn đề
cho bài tiếp theo.
Ví dụ 2:
Khi dạy bài 16: “ Ước chung và bội chung” ở lớp 6 sau khi đã trình bày xong
phần nội dung bài học chuyển sang hoạt động luyện tập giáo viên tiến hành các
hoạt động như sau:
- Giáo viên cho học sinh làm bài tập 135 trang 53 SGK số học lớp 6.
+ Giáo viên tiến hành hoạt động như sau:
- Treo nội dung bài tập: Viết các tập hợp:
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

18


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

a) Ư(6), Ư(9), ƯC (6, 9);
b) Ư(7), Ư(8), ƯC (7, 8);
+ Bước 1: Làm việc chung cả lớp:
- Yêu cầu các em đọc đề và suy nghĩ trong 2 phút.
- Giáo viên gợi ý: (nếu thấy học sinh cần)
- Chia thành 6 nhóm, mỗi nhóm trình bày trên bảng phụ.
- Thời gian thảo luận nhóm 5 phút bắt đầu.
+ Bước 2: Làm việc theo nhóm.
- Mỗi thành viên tự làm cá nhân, sau đó so kết quả của các thành viên trong

nhóm, rồi thảo luận thống nhất kết quả ghi vào phiếu học tập chung của nhóm.
- Giáo viên quan sát các nhóm, có thể hướng dẫn thêm các nhóm còn yếu.
Báo hết thời gian thảo luận nhóm.
Bước 3: Thảo luận và tổng kết.
- Giáo viên yêu cầu 1 học sinh đại diện nhóm lên bảng trình bày.
Nhóm 1

Nhóm

Nhóm

Nhóm

Nhóm 5

Nhóm 6

2
3
4
- Giáo viên cho học sinh nhận xét từ nhóm 1 đến nhóm 6, lưu ý nhóm 6 nhận
xét nhóm 1, nhóm 1 nhận xét nhóm 2, nhóm 2 nhận xét nhóm 3, nhóm 3 nhận xét
nhóm 4, nhóm 4 nhận xét nhóm 5, nhóm 5 nhận xét nhóm 6. Sau mỗi lần nhận xét
của các nhóm giáo viên chốt lại và ghi điểm.
- Sau cùng giáo viên nhận xét chung cả lớp về thái độ học tập, tuyên dương,
phê bình các nhóm hoặc cá nhân và đặt vấn đề cho bài tiếp theo.
Ví dụ 3: Khi giáo viên dạy bài 7: “Phép trừ hai số nguyên” , số học lớp 6 sách
giáo khoa trang 81.
- Giáo viên đặt vấn đề: 2 - (- 2) = ?
- Sau đó giáo viên treo bảng phụ nội dung như sau:

* Hãy quan sát 3 dòng đầu và dự đoán kết quả ở 2 dòng cuối rồi rút ra kết
luận.

Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

19


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

a) 3 - 1 = 3 + (-1)

b) 2 - 2 = 2 + (-2)

3 - 2 = 3 + (-2)

2 - 1 = 2 + (-1)

3 - 3 = 3 + (-3)

2 - 0 = 2 + (-0)

3 - 4 = ....?......

2 - (-1) =....?.....

3 - 5 = .....?.....

2 - (-2) = .....?....

+ Bước 1: Làm việc chung cả lớp.
- Giáo viên cho học sinh đọc đề, giáo viên có thể nhấn mạnh thêm: là ta dùng
phép tương tự của 3 dòng đầu.... rồi xem chúng theo một qui luật nào và nêu qui
luật chung của chúng?
- Phân công 6 nhóm thảo luận, kết quả ghi vào bảng nhóm.
- Thời gian thảo luận 3 phút.
+ Bước 2: Làm việc theo nhóm.
- Nhóm trưởng đều hành học sinh thảo luận, thư ký ghi kết quả thống nhất
vào bảng nhóm.
- Giáo viên quan sát hoạt động của học sinh, có thể hướng dẫn, gợi mở thêm
một số ý cho những nhóm còn yếu.
+ Buớc 3: Thảo luận và tổng kết.
- Vì đây là phép toán tương tự nên đa số các nhóm phát hiện và làm được,
đồng thời có một nhận xét chung: “Số thứ nhất trừ đi số thứ hai, cũng bằng số thứ
nhất cộng với số đối của số thứ hai”. Như vậy, học sinh đã tự phát hiện ra vấn đề
và giải quyết vấn đề, làm cho các em bất ngờ lĩnh hội được kiến thức mới, người
học càng hứng thú hơn.
Ví dụ 4:
Khi dạy bài : “Đơn thức đồng dạng” - SGK Toán 7 sau khi đã trình bày xong
phần nội dung bài học chuyển sang hoạt động luyện tập giáo viên tiến hành các
hoạt động như sau:
- Giáo viên cho học sinh làm bài tập 18 tr.35 SGK Đại số 7.
+ GV đưa đề bài lên màn hình
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

20


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

+ Giáo viên cho học sinh tiến hành chơi trò chơi giải ô chữ như sau:
- Giáo viên treo nội dung: Giải ô chữ gồm 8 chữ cái đó là tên tác giả của cuốn
Đại Việt sử kí dưới thời vua Trần Nhân Tông được đặt tên cho một đường phố của
thủ đô Hà Nội.
−

2 2
x
5

6xy2

9 2
x
2

0

1 2
x
2

3xy

17
xy
3

-12x2y

* Mỗi chữ cái tương ứng một con số, con số đó là kết quả của 1 trong các câu
sau.
V: 2x2 + 3x2 -

1 2
x
2

1
2

Ư: 5xy -

1
xy + xy
3

N: − x 2 + x 2

U: -6x2y - 6x2y

H: xy - 3xy + 5xy

Ê: 3xy2 - (-3xy2)

Ă: 7y2z3 + (-7y2z3)


2
2

L: − x +  − x ÷
5
 5 
1

1

+ Bước 1: Làm việc chung cả lớp.
- Giáo viên cho học sinh tìm hiểu đề và giải đáp thắc mắc trong 2 phút.
- Chia thành sáu nhóm hoạt động.
- Mỗi nhóm ghi kết quả tìm được vào bảng học nhóm, nhóm nào nộp trước và
đúng thì được công thêm 1 điểm nhóm nộp trước thì quay kết quả vào trong bảng
để giữ bí mật kết quả của mình.
- Sau câu nói của giáo viên “thời gian hoạt động nhóm 5 phút bắt đầu” các
nhóm tiến hành thảo luận.
+ Bước 2: Làm việc theo nhóm.
- Từng nhóm phân công mỗi thành viên 1 câu hoặc thư ký đọc câu hỏi các
thành viên còn lại lần lượt trả lời kết quả của con số trong từng ô, thư ký ghi vào
bảng nhóm.
- Giáo viên quan sát hoạt động của các nhóm, khi hết thời gian thảo luận giáo
viên báo hết giờ yêu cầu các nhóm nộp bài.
+ Bước 3: Thảo luận và tổng kết.
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

21


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

- Giáo viên có thể mời 1 vài học sinh trả lời câu hỏi, các học sinh khác nhận

xét, tranh luận, sau cùng giáo viên chốt lại và lật kết quả đã được dạy ở phần nội
dung bài.
- Giáo viên và học sinh cùng kiểm tra kết quả của từng nhóm, tuyên bố nhóm
đựơc cộng điểm.
Đối với một vài lớp do trình độ học sinh không đồng đều giữa các nhóm,
Giáo viên có thể tổ chức hoạt đông nhóm theo mức độ kiến thức của từng nhóm.
Ví dụ 5:
Trong giờ luyện tập cuối chương Tứ giác - hình học lớp 8, Giáo viên treo nội
dung như sau: Gọi M, N, P, Q lần lượt là trung điểm của các cạnh tứ giác ABCD.
Chứng minh:
1) Tứ giác MNPQ là hình bình hành.
2) Với điều kiện nào của hai đường chéo AC và BD thì tứ giác MNPQ là hình
chữ nhật.
3) Với điều kiện nào của hai đường chéo AC và BD thì tứ giác MNPQ là hình thoi.
4) Với điều kiện nào của hai đường chéo AC và BD thì tứ giác MNPQ là hình
vuông.
+ Bước 1: Làm việc chung cả lớp.
- Giáo viên cho HS đọc đề, nêu vấn đề xác định nhiệm vụ nhận thức của HS.
- Chia thành 4 nhóm theo 4 trình độ yếu, trung bình, khá, giỏi. Phân công
nhiệm vụ nhóm yếu làm câu 1, nhóm trung bình làm câu 2, nhóm khá làm câu 3,
nhóm giỏi làm câu 4.
- Hướng dẫn cách làm việc theo nhóm. Thời gian thảo luận nhóm là 5 phút.
Bước 2: Làm việc theo nhóm.
- Trao đổi ý kiến, thảo luận theo nhóm, tìm mối quan hệ giữa cái đã cho và cái
phải tìm.
- Cử đại diện trình bày kết quả làm việc của nhóm.
- Giáo viên báo hết giờ thảo luận nhóm.
+ Bước 3: Thảo luận và tổng kết toàn lớp.
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

22


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

- Các nhóm lần lượt báo cáo kết quả (qua giấy trong chiếu lên màn hình hoặc
viết kết quả nhanh lên bảng).
- Giáo viên điều khiển, phân tích, làm trọng tài..., cho cả lớp thảo luận cách
chứng minh của từng nhóm.
- Giáo viên có thể kiểm tra bất kỳ học sinh nào để đánh giá học tập hợp tác
của nhóm.
- Giáo viên chốt lại, nhận xét cho điểm từng nhóm và có thể đặt vấn đề cho
bài tiếp theo.
Ví dụ 6:
Trước tiết dạy bài “ Trường hợp bằng nhau cạnh - cạnh - cạnh” ở lớp 7, giáo
viên phân công 6 nhóm (mỗi nhóm 6 học sinh) chuẩn bị cho câu hỏi sau:
- Nhóm 1, 2, 3
* Vẽ tam giác ABC, biết AB =2 cm, BC= 4 cm, AC = 3cm. Dùng thước đo
góc xác định số đo các góc của tam giác đó.
- Nhóm 4, 5, 6
* Vẽ tam giác A’B’C’, biết A’B’ = 2 cm, B’C’ = 4cm, A’C’ = 3cm. Dùng
thước đo các góc của tam giác đó.
Gợi ý : - Ôn lại kiến thức lớp 6 hoặc các em nghiên cứu trong SGK rồi trình
bày cách vẽ theo từng bước.
- Vẽ trên giấy tập, sử dụng thước thẳng có chia đơn vị để lấy kích thước theo
yêu cầu bài toán.
- Em nào quên cách sử dụng thước đo góc thì trong nhóm ta sẽ cùng ôn lại
(nếu cần giáo viên có thể hỗ trợ cho các em).
Khi đã có sự chuẩn bị cách vẽ tam giác của mỗi nhóm ở nhà, thì các em sẽ
xây dựng được phần I của kiến thức bài học rất nhanh .

- Sau đó đi vào phần II GV cho các em tiếp tục hoạt động nhóm đôi lớp:
- Giáo viên phát mỗi nhóm hai tam giác có độ dài ba cạnh bằng nhau, yêu cầu
mỗi em trong nhóm đo số đo ba góc của tam giác rồi rút ra nhận xét.
- Sau khi quan sát các em thực hiện và cho các em trình bày nhận xét của
nhóm, cuối cùng giáo viên minh hoạ bằng hình vẽ sau để thừa nhận tính chất.
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

23


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

- Sau khi cho học sinh nhận dạng các cặp tam giác bằng nhau từ hình vẽ sẵn,
giáo viên đưa ra bài tập để rèn cho các em cách trình bày một bài chứng minh hai
tam giác bằng nhau, hai góc bằng nhau.
Tổ chức cho các em hoạt động nhóm trong thời gian 2 phút, rồi trả lời theo
trên màn hình, sau đó gọi đại diện nhóm lên trình bày.
6. Kết quả đạt được
6.1. Những ưu điểm và hạn chế của đề tài:
a. Ưu điểm:
Qua quá trình giảng dạy, tôi đã rút ra được những ưu điểm của phương pháp
này như sau:
Một là phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ kích thích lòng ham mê
học tập của học sinh, tránh lối học thụ động.
Hai là giúp học sinh phát triển kĩ năng giải quyết vấn đề theo nhóm, có tinh
thần đoàn kết cao
Ba là học sinh có thể hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình học tập, tự đánh giá, tự
điều chỉnh vốn tri thức của bản than bằng phương pháp tự học.
Bốn là khi nhóm thảo luận dưới sự giám sát của thầy cô giáo, giúp hạn chế rất
nhiều những thói quen xấu như nói chuyện riêng, thiếu tập trung…

Năm là đa số HS đều dùng phương pháp suy luận, tư duy để giải quyết vấn
đề. Và những tri thức mà các em thu thập sẽ được khắc sâu và dễ nhớ...
b. Hạn chế:
Tuy nhiên, trong quá trình lên lớp, với việc sử dụng phương pháp dạy học
này, chúng ta cũng còn gặp phải những khó khăn nhất định:
- Về mặt thời gian: mỗi tiết học có 45 phút, người giáo viên phải truyền tải
nội dung của bài học, nếu dành nhiều thời gian cho việc thảo luận, giáo viên sẽ
không dạy hết bài.
- Về tâm lí: Một số học sinh sẽ ỷ lại vào nhóm trưởng, nếu giáo viên không
bao quát lớp tốt, sẽ có nhiều em thụ động, không tích cực.
Mặc dù còn tồn tại những khó khăn trên, nhưng nếu giáo viên có chuẩn bị
trước kĩ càng, linh hoạt trong dạy học thì thông qua phương pháp thảo luận nhóm,
đa số học sinh sẽ hoạt động rất hiệu quả, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo
Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

24


SKKN: “Đổi mới PPDH: Sử dụng PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ vào dạy môn Toán THCS ”

của mình, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy ở trên lớp. Tôi hy vọng, hình
thức đổi mới phương pháp dạy học “thảo luận nhóm” này sẽ ngày càng được áp
dụng phổ biến và ngày càng được nhiều người hưởng ứng.
6.2. Hiệu quả, khả năng phổ biến:
- Bản thân đã thực hiện đề tài trên trong nhiều năm học qua, kết quả đạt được
như sau:
+ Không có học sinh nghỉ học vì lí do chán học môn Toán (Khảo sát ở những
lớp mà bản thân tham gia giảng dạy).
+ Các tiết dạy toán mà bản thân thực hiện luôn diễn ra trong không khí vui
tươi, nhẹ nhàng và thân thiện, làm cho học sinh cảm nhận được: “Mỗi ngày đến

trường là một ngày vui”.
+ Luôn được học sinh kính trọng, gần gũi.
+ Chất lượng giảng dạy trong năm học qua của bản thân được thể hiện trong
bảng sau:
TSHS

Giỏi

Khá

Trung bình

Yếu

Đầu năm

31

SL
3

%
10

SL
10

%
32

SL
13

%
42

SL
5

%
16

Giữa HKI

31

4

13

12

39

11

35

4

13

HKI

31

5

16

12

39

11

35

3

10

C. KẾT LUẬN
Đổi mới phương pháp dạy học luôn là nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục
nhằm phát huy tối đa tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh.Trong giảng
dạy môn toán, để có thể đạt được mục tiêu người giáo viên phải vận dụng linh hoạt
các phương pháp dạy học. Một giờ học toán phải tạo được hứng thú cho học sinh.
Một trong số những biện pháp để đạt được mục đích trên đó là sử dụng phương
pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ.Phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm
nhỏ là một trong những phương pháp dạy học đã được đưa vào trong giảng dạy ở

Người thực hiện: Đoàn Thị Bích Ngọc – Trường THCS Hải Triều

25