Hoàn thiện công tác quản lý thuế trên địa bàn tỉnh quảng ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN VĂN HÙNG

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Gấm

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng
tôi. Các số liệu, có nguồn gốc rõ ràng kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là
trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa
học nào trước đây.
Thái Nguyên, ngày 25 tháng 3 năm 2014
Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Hùng

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

ii
LỜI CẢM ƠN
Trước hết tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể các
Kinh tế và Quản trị Kinh doanh, Đai học Thái Nguyên đã trang bị cho tôi
những kiến thức cơ bản để

hoàn thành nhiệm vụ học tập của mình.
, tôi

PGS.TS. Nguyễn Thị Gấm. Tôi xin gửi tới PGS.TS. Nguyễn Thị Gấm lời cảm ơn trân
trọng nhất.
Tôi
trong việc thu thập số liệu để làm luận văn.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày 25 tháng 3 năm 2014
Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Hùng

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

3

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii
MỤC LỤC ................................................................................................................ iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................. vi
.....................................................................................
vii DANH MỤC HÌNH ............................................................................................... viii
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1.
Tính
cấp
thiết
của
..........................................................................................1
2.
Mục
tiêu
nghiên
cứu
...............................................................................2

đề
của

tài

đề

tài

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..........................................................................3
4.
Ý
nghĩa
khoa
học
và
................................................................3

thực

tiễn

của

đề

5.
Kết
cấu
của
đề
....................................................................................................4

tài
tài

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THUẾ VÀ QUẢN LÝ THUẾ 5
1.1.

Cơ
sở
lý
luận
thuế............................................................................................5
1.1.1.
Thuế
và
vai
trò
....................................................................................5

về

của

1.1.2.
Một
số
sắc
thuế
......................................................................................7

thuế

cơ

bản

1.2.

Công
tác
quản
thuế.........................................................................................11

lý

1.2.1.
Quản
lý
....................................................................................................11
1.2.2.
Nội
dung
công
.....................................................................13
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

tác

quản

/>
thuế
lý

thuế

4

1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng công tác quản lý thuế
..........................20
1.3.1.
Nhóm
nhân
tố
trong
thuế..........................................................20
1.3.2.
Nhóm
nhân
tố
thuế..............................................................25
1.4. Cơ sở thực tiễn
.........................................29

về

hoàn

nội
bên

thiện

công

bộ

Ngành

ngoài
tác

quản

Ngành
lý

thuế

1.4.1. Kinh nghiệm quản lý các sắc thuế ở một số nước ..........................................29
1.4.2. Quan điểm của tác giả về công tác quản lý thu thuế ở Việt Nam
.........................33
1.4.3. Bài học kinh nghiệm cho Cục thuế tỉnh Quảng Ninh .....................................34
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..........................................................................................35

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

5

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................37
2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................37
2.2. Phương pháp thu thập thông tin
.........................................................................37

2.3. Phương pháp chuyên gia, chuyên khảo..............................................................37
2.4. Phương pháp xử lý dữ liệu .................................................................................38
2.5. Chỉ tiêu phân tích ...............................................................................................39
Chương 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
QUẢNG NINH .............................................................................................40
3.1. Giới thiệu khái quát về đặc điểm kinh tế xã hội tỉnh Quảng Ninh ....................40
3.2. Giới thiệu chung về Cục Thuế tỉnh Quảng ninh ................................................41
3.2.1. Vị trí và chức năng ..........................................................................................41
3.2.2. Nhiệm vụ và quyền hạn...................................................................................42
3.2.3. Cơ cấu tổ chức hoạt động................................................................................45
3.2.4. Kết quả thu ngân sách trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh .....................................50
3.3. Thực trạng công tác quản lý thuế trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh
.........................53
3.3.1. Công tác tuyên truyền và hỗ trợ người nộp thuế
..............................................53
3.3.2. Quản lý đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế, hoàn thuế và kế toán
thuế...........55
3.3.3. Công tác thanh tra, kiểm tra thuế
.....................................................................57
3.3.4. Công tác xử lý hoàn thuế và kiểm tra, thanh tra thuế
.....................................59
3.3.5. Công tác quản lý thu nợ thuế ..........................................................................60
3.3.6. Xử lý miễn giảm .............................................................................................62
3.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế trên địa bàn
tỉnh
Quảng Ninh ................................................................................................. 63
3.4.1. Về thể chế, chính sách.....................................................................................63
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

6

3.4.2. Về công tác tuyên truyền hỗ trợ NNT.............................................................64
3.4.3. Về công tác thanh tra, kiểm tra thuế ...............................................................65
3.4.4. Về công tác quản lý thu nợ thuế......................................................................67
3.4.5. Về hệ thống thông tin cơ sở dữ liệu về tổ chức, cá nhân nộp thuế
.................68
3.4.6. Về công tác tin học..........................................................................................71

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

7

3.4.7. Về công tác tổ chức ngành thuế ......................................................................73
3.4.8. Về năng lực cán bộ thuế ..................................................................................76
3.4.9. Về trụ sở, phương tiện làm việc của cơ quan thuế ..........................................78
3.4.10. Về quản lý đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế, hoàn thuế và kế toán
thuế....81
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3..........................................................................................83
Chương 4. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ TRÊN
ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH ĐẾN NĂM 2015 ......................84
4.1. Mục tiêu chiến lược của ngành thuế Việt nam đến năm 2015...........................84
4.2. Mục tiêu nâng cao, hoàn thiện công tác quản lý thuế của Ngành thuế
Quảng
Ninh đến năm 2015 ...................................................................................................85

4.2.1. Mục tiêu ..........................................................................................................85
4.2.2. Dự kiến số thu ngân sách đến năm 2015 ........................................................86
4.3. Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế trên địa bàn
tỉnh
Quảng Ninh đến năm 2015 .......................................................................................87
4.3.1. Về thể chế, chính sách.....................................................................................87
4.3.2. Về công tác tuyên truyền hỗ trợ NNT.............................................................87
4.3.3. Về công tác thanh tra, kiểm tra thuế ...............................................................88
4.3.4. Về công tác quản lý thu nợ thuế......................................................................88
4.3.5. Về công tác tin học, hệ thống thông tin cơ sở dữ liệu về tổ chức, cá
nhân nộp thuế
......................................................................................................... . 89
4.3.6. Về công tác tổ chức, phát triển nguồn nhân lực ngành thuế
...........................90
4.3.7. Về trụ sở, phương tiện làm việc của cơ quan thuế ..........................................92
4.3.8. Về quản lý đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế, hoàn thuế và kế toán
thuế......92
4.4. Kiến nghị để thực hiện các giải pháp đề ra ........................................................93
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

8

4.4.1. Đối với nhà nước.............................................................................................93
4.4.2. Đối với Bộ Tài chính - Tổng cục Thuế ...........................................................94
KẾT LUẬN CHƯƠNG 4..........................................................................................96
KẾT LUẬN ..............................................................................................................97
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................98

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

9

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

10

Association of South East Asian Nations

ASEAN

(Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á)

CNTT

Công nghệ thông tin

CQT

Cơ quan thuế

FDI

Foreign Direct Investment (Đầu tư trực tiếp nước ngoài)

GDP

Tổng sản phẩm quốc nội

GTGT

Giá trị gia tăng HĐND

Hội đồng nhân dân HTKK
Hỗ trợ kê khai
Integrated Tax Administration Information System
(Hệ thống thông tin quản lý thuế tích hợp)

ITAIS
LPTB

Lệ phí trước bạ

MST

Mã số thuế NNT

Người nộp thuế
NQD

Ngoài quốc doanh NSNN

Ngân sách nhà nước QLN&CCT
và cưỡng chế thuế QLT

Quản lý nợ
Quản lý thuế

TCCB

Tổ chức cán bộ

THDT

Tổng hợp dự toán

TINC

Chương trình quản lý đối tượng nộp thuế cấp Cục

TINCC

Chương trình quản lý đối tượng nộp thuế cấp Chi cục TK

Tài khoản
TNCN

Thu nhập cá nhân TNDN

Thu nhập doanh nghiệp UBND

Uỷ ban nhân dân
VATCC
VATWIN
XHCN

Chương trình quản thuế GTGT cấp Chi cục
Chương trình quản thuế thuế GTGT sử dụng hệ điều
hành window.
Xã hội chủ nghĩa

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

vii

Bảng 1.1. Thuế suất thuế TNDN ở một số nước phát triển (%) ...............................32
Bảng 3.1: Số lượng cán bộ công chức ngành thuế Quảng Ninh đến 31/12/2013 .....49
Bảng 3.2. Kết quả thu ngân sách...............................................................................51
Bảng 3.3. Thống kê tình trạng hoạt động của NNT đã được cấp MST tình đến
31/12/2013 ...............................................................................................5
6
Bảng 3.4. Thống kê tỷ lệ nộp hồ sơ khai thuế của hai sắc thuế GTGT và TNDN
năm 2013 ....................................................................................... .
56
Bảng 3.5. Số cuộc thực hiện thanh tra, kiểm tra giai đoạn 2011-2013 .....................58
Bảng 3.6. Tình hình thu thuế qua công tác thanh tra, kiểm tra giai đoạn 2011-2013
..... 58
Bảng 3.7. Tình hình nợ đọng thuế.............................................................................61

Bảng 3.8. Bảng tổng hợp trình độ cán bộ công chức ngành thuế Quảng Ninh
đến thời điểm
31/12/2013...............................................................................77
Bảng 3.9. Số lượng trang thiết bị quản lý thu thuế của ngành thuế Quảng Ninh đến
31/12/2013 ...............................................................................................7
9
Bảng 4.1. Dự kiến số thu ngân sách trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đến năm 2015 ..86


viii
DANH MỤC HÌNH
Hình 3.1. Mô hình tổ chức quản lý theo chức năng của hệ thống thuế Việt Nam ......
46


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Qua hai cuộc cải cách thuế, ngành thuế đã hình thành được một hệ
thống chính sách thuế bao quát được hầu hết các nguồn thu của đất nước. Các
chính sách thuế luôn được sửa đổi bổ sung hoàn thiện kịp thời phù hợp với tình
hình phát triển kinh tế xã hội của đất nước, đã trở thành công cụ của Đảng và Nhà
nước điều tiết vĩ mô nền kinh tế theo hướng khuyến khích đầu tư, khuyến khích
xuất khẩu, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển sản xuất kinh doanh
và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế. Hệ thống quản lý thuế đã xây dựng và
không ngừng được kiện toàn, đảm bảo thực thi tốt và thống nhất các luật thuế
trong cả nước. Hiệu lực, hiệu quả của bộ máy quản lý thuế ngày càng được nâng
cao. Nhờ vậy, công tác thuế của đã và đang góp phần tích cực vào việc phát triển
kinh tế - xã hội của đất nước. Số thu từ thuế và phí đã trở thành nguồn thu chủ

yếu của ngân sách nhà nước, năm sau cao hơn năm trước, nhất là các năm gần đây.
Thuế đã góp phần đảm bảo công bằng xã hội, tạo môi trường cạnh tranh bình
đẳng giữa các thành phần kinh tế trong cơ chế thị trường. Thực hiện Luật Quản lý
thuế, các luật thuế và các văn bản hướng dẫn thi hành của Nhà nước, công tác thu
ngân sách trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đã có nhiều tiến bộ: năm 2011 số thu
ngành thuế bao gồm cả thuế và phí mới đạt trên 13.625 tỷ đồng, năm 2012 đạt
trên 13.375 tỷ đồng, năm 2013 số thu đạt trên 15.000 tỷ đồng (số thu năm 2012
giảm so với năm 2011 là do tình hình suy giảm kinh tế), luôn đạt và vượt số thu
trong cân đối NS của địa phương. Tuy nhiên, trước yêu cầu của thời kỳ công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế, công tác thuế của nước
ta hiện nay vẫn còn tồn tại chủ yếu như: chính sách thuế chưa thực sự đồng bộ, còn
phức tạp, một số sắc thuế còn nhiều mức thuế suất, lồng ghép nhiều chính sách xã
hội, nhiều mức miễn giảm; bộ máy thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm về thuế,
quản lý nợ và cưỡng chế thuế thì còn quá nhỏ so với yêu cầu quản lý thuế
... Hơn nữa, quy mô của doanh nghiệp ngày một lớn, không còn bó hẹp trong
một địa phương mà ngày càng quốc gia hoá, toàn cầu hoá; hoạt động kinh
doanh của doanh nghiệp ngày càng đa dạng và phong phú. Việc quản lý kinh
doanh và các hoạt động thương mại của doanh nghiệp ngày càng tiên tiến, điện tử


2

hoá và tin học hoá. Vì vậy, nếu không hiện đại hoá công tác quản lý thuế thì không
theo kịp và đáp ứng được sự phát triển nhanh chóng và hiện đại hoá của doanh
nghiệp. Quá trình cải cách thuế nhằm tạo hành lang pháp luật trong chính sách
thuế, quản lý thuế, nâng


3

cao trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế đối với
Nhà nước, đồng thời từng bước điều chỉnh các sắc thuế phù hợp với lộ trình
hội nhập quốc tế.
Trên thực tế đã có rất nhiều công trình nghiên cứu, các hội thảo về chính
sách thuế và đổi mới công tác quản lý thuế của các đơn vị trong và ngoài ngành
Thuế, các sắc thuế cũng đã được sửa đổi, bổ sung nhưng trong thực tế áp dụng hiện
nay vẫn còn nhiều vấn đề về quy định của chính sách thuế như : thuế suất, khai
thuế, nộp thuế, giãn, giảm, gia hạn nộp thuế, hoá đơn chứng từ... Công tác quản lý
thuế cần được nghiên cứu, bổ sung và hoàn thiện. Trong công tác thu thuế, Cục
thuế Tỉnh Quảng Ninh là một bộ phận cấu thành hệ thống thu thuế của Việt Nam, là
cơ quan quản lý thuế tại tỉnh Quảng Ninh, nhận thức được tầm quan trọng và tính
cấp thiết được nêu ở trên, trên cơ sở tình hình quản lý thu thuế ở Quảng Ninh,
trước yêu cầu cải cách và hiện đại hoá toàn ngành thuế, tác giả đã lựa chọn đề tài:
“Hoàn thiện công tác quản lý thuế trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh” làm luận văn tốt
nghiệp.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở hệ thống hóa cơ sở lý luận và những kết quả đánh giá thực trạng
công tác quản lý thuế trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, đề xuất các giải pháp có căn cứ
khoa học, có cơ sở thực tiễn trong việc quản lý tối ưu các sắc thuế, khoản thu, góp
phần xây dựng ngành thuế Quảng Ninh tiên tiến, hiện đại và chuyên nghiệp,
đảm bảo thực thi tốt pháp luật thuế; đảm bảo quản lý thuế công bằng, minh
bạch, hiệu lực và hiệu quả theo các chuẩn mực quốc tế; phục vụ tốt đối tượng
nộp thuế, tăng tính tự giác tuân thủ pháp luật thuế của đối tượng nộp thuế; đảm
bảo nguồn thu cho Ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, phục vụ sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến công tác
quản lý thuế.
Đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế của Cục thuế tỉnh Quảng Ninh,

chỉ ra những mặt đã làm được và mặt chưa làm được của Cục Thuế cũng như
nguyên nhân của nó.

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

4

Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý các khoản thu, sắc
thuế phù hợp với thực tiễn của Cục thuế tỉnh Quảng Ninh.

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

5

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là c

công tác quản lý

các sắc thuế trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh và những nhân tố ảnh hưởng đến
công tác này. Cụ thể, công tác quản lý thuế bao gồm các nội dung như (1) quy trình
đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế; (2) quy trình miễn thuế giảm thuế; (3) quy
trình kiểm tra, thanh tra thuế và (4) quy trình quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế.

3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
- Phạm vi về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý các sắc
thuế và các nhân tố ảnh hưởng đến công tác các quản lý thuế. Đề tài tập trung vào
nghiên cứu một số các sắc thuế sau: thuế môn bài, thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu
thụ đặc biệt, thuế tài nguyên, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá
nhân, và một số các sắc thuế khác.
- Phạm vi về không gian: Đề tài được thực hiện tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ninh
- Về mặt thời gian: thu thập thông tin thứ cấp từ các tài liệu đã được công bố
từ năm 2011 đến năm 2013.
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Cũng như những vấn đề chung trong việc quản lý thu thuế của cả nước,
kết quả nghiên cứu này đóng góp cho ngành thuế tỉnh Quảng Ninh một số giải
pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý Thuế trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, hoàn
thiện công tác quản lý các sắc Thuế: Gía trị gia tăng(GTGT); Thu nhập doanh
nghiệp(TNDN); Tiêu thụ đặc biệt(TTĐB); Thu nhập cá nhân(TNCN); thuế Tài Nguyên;
thuế Môn Bài, đảm bảo thực hiện tốt pháp luật thuế và tăng thu ngân sách địa
phương nhằm phát triển kinh tế xã hội tỉnh và của đất nước.
- Ý nghĩa khoa học: Đề tài hệ thống hóa và góp phần làm sáng tỏ các vấn đề
lý luận về quản lý thuế trong điều kiện nền kinh tế thị trường. Kết quả nghiên cứu
tài liệu tham khảo cho các cơ quan quản lý thuế cũng như những người quan tâm
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

6

hiểu chính sách thuế, tự giác chấp hành kê khai nộp thuế vào ngân sách nhà nước
đầy đủ và đúng thời gian quy định của pháp lệnh hiện hành.

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

7

- Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của đề tài giúp cho công tác quản lý
thuế tại Cục thuế tỉnh Quảng Ninh có cơ sở khoa học, có tính thực tiễn và mang
tính khả thi, nhằm đạt được các mục tiêu thu NSNN cũng như phát triển ổn định
vững mạnh trong tương lai, khảng định thành công của việc hoàn thiện công tác
quản lý thuế trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, tăng thu cho ngân sách, góp phần ổn
định ngân sách tỉnh Quảng Ninh trong quá trình phát triển kinh tế của tỉnh.
Những vấn đề bất cập, những khó khăn mà cục thuế Quảng Ninh gặp
phải khi thực hiện Luật Quản Lý Thuế và các sắc thuế.
5. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu và kết luận, phần nội dung của luận văn được chia thành
4 chương như sau:
- Chương 1: Cơ sở lý luận về cơ bản về thuế và quản lý thuế
- Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
- Chương 3: Thực trạng công tác quản lý thuế trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh
- Chương 4: Các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế trên địa
bàn tỉnh Quảng Ninh.

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

8

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THUẾ VÀ QUẢN LÝ THUẾ
1.1. Cơ sở lý luận về thuế
1.1.1. Thuế và vai trò của thuế
1.1.1.1. Khái niệm cơ bản về thuế
Thuế xuất hiện cùng với sự xuất hiện của Nhà nước và sự phát triển tồn
tại của nền kinh tế hàng hoá tiền tệ. Nhà nước sử dụng thuế như một công cụ để
phục vụ cho việc thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của mình. Lịch sử càng phát
triển, các hệ thống, hình thức thuế khoá và pháp luật thuế ngày càng đa dạng
và hoàn thiện cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, các khoản
đóng góp của người dân cho Nhà nước được xác định và quy định công khai bằng
pháp luật của Nhà nước.
1.1.1.2. Vai trò của thuế
Để quản lý, điều hành vĩ mô nền kinh tế xã hội, Nhà nước sử dụng nhiều
công cụ như: Kế hoạch hoá, pháp luật, các chính sách tài chính tiền tệ,... Trong các
công cụ trên thì chính sách tài chính tiền tệ đóng vai trò quan trọng nhất và thuế là
một công cụ quan trọng trong chính sách tài chính tiền tệ, thuế được nhà nước
sử dụng để thực hiện vai trò quản lý vĩ mô kinh tế xã hội. Vai trò của thuế trong
quản lý kinh tế - xã hội của nhà nước được thể hiện theo một số nội dung cơ bản
sau:
- Thuế là công cụ chủ yếu của nhà nước nhằm huy động tập trung một phần
của cải vật chất trong xã hội vào ngân sách nhà nước, thuế là nguồn thu chủ yếu
của ngân sách nhà nước.
Một nền tài chính quốc gia lành mạnh phải dựa chủ yếu vào nguồn thu từ
nội bộ nền kinh tế quốc dân. Tất cả các nhu cầu chi tiêu của Nhà nước đều được
đáp ứng qua các nguồn thu từ thuế, phí các hình thức thu khác như: vay mượn, viện
trợ nước ngoài, bán tài nguyên quốc gia, thu khác ... Song thực tế các hình thức
thu ngoài thuế đó có rất nhiều hạn chế, bị ràng buộc bởi nhiều điều kiện. Do đó,
thuế

coi làtâm
khoản
vìtpkhoản
thuc-tnu.edu.
này mang
Số hóađược
bởi Trung
Học thu quan trọng nhất ht
://www.lr
vn/ tính chất ổn
liệu


9

định và khi nền kinh tế càng phát triển thì khoản thu này càng tăng. Ở nước ta, thuế
thực sự trở th

nguồn thu chủ yếu của Ngân sách Nhà nước từ năm 1990.

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

10

- Thuế là công cụ điều tiết vĩ mô của nhà nước đối với nền kinh tế và đời
sống xã hội.
Chính sách thuế được đặt ra không chỉ nhằm mang lại số thu đơn thuần cho

ngân sách mà yêu cầu cao hơn là qua thu, góp phần thực hiện chức năng việc kiểm
kê, kiểm soát, quản lý hướng dẫn và khuyến khích phát triển sản xuất, mở rộng lưu
thông đối với tất cả các thành phần kinh tế theo hướng phát triển của kế hoạch nhà
nước, góp phần tích cực vào việc điều chỉnh các mặt mất cân đối lớn trong nền kinh
tế quốc dân.
Ngày nay, hướng vào việc xử lý các mục tiêu của kinh tế vĩ mô là nhiệm vụ
trọng tâm của mọi Chính phủ. Sự thành công hay thất bại của việc quản lý Nhà
nước, nền kinh tế giải quyết các mục tiêu của kinh tế vĩ mô. Trong nền kinh tế thị
trường hiện đại, người ta thường xác định 4 mục tiêu cơ bản của kinh tế vĩ mô mà
mọi chính phủ phải theo đuổi đó là:
* Thuế kích sự tăng trưởng kinh tế, tạo công ăn việc làm
Thuế có ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế, đến việc điều tiết kinh tế
thị trường của Nhà nước. Thông qua thuế, Nhà nước thực hiện định hướng phát
triển sản xuất. Chính sách thuế có định hướng phân biệt, có thể góp phần tạo ra sự
phát triển cân đối hài hoà giữa các ngành, các khu vực, các thành phần kinh tế, làm
giảm bớt chi phí xã hội và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Trong nền kinh tế thị trường
xảy ra các chu kỳ kinh doanh đó là chu kỳ dao động lên xuống về mức độ thất
nghiệp và tỷ lệ lạm phát, sự ổn định nền kinh tế với tnh trạng có đầy đủ công ăn
việc làm, lạm phát ở mức thấp để thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng bền vững.
* Thuế thực hiện vai trò tái phân phối các nguồn tài chính, góp phần đảm
bảo công bằng xã hội.
Nhà nước dùng thuế để điều tiết phần chênh lệch giữa người giàu và người
nghèo, thông qua việc trợ cấp hoặc cung cấp hàng hoá công cụ. Thông qua thuế Thu
nhập, Nhà nước thực hiện vai trò điều chỉnh vĩ mô trong lĩnh vực tiền lương và thu
nhập, hạn chế sự phân hoá giàu nghèo và tiến tới công bằng xã hội. Một khía cạnh
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

11

khác của chính sách thuế nhằm điều chỉnh thu nhập là các khoản thuế đánh vào
tiêu dùng như: Thuế GTGT, thuế Tiêu thụ đặc biệt.

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

12

Với những hàng hoá dịch vụ thiết yếu việc giảm thuế sẽ có lợi cho người
nghèo hơn và sự chênh lệch về thu nhập cũng được giảm bớt. Trái lại, những mặt
hàng xa xỉ, cao cấp việc tăng thuế sẽ góp phần phân phối lại một bộ phận thu nhập
của người giàu trong xã hội. Tuy nhiên, khi sử dụng công cụ thuế để điều chỉnh thu
nhập, mức thu nên xây dựng hợp lý tránh tình trạng điều tiết quá lớn làm giảm khát
vọng làm giàu của nhà kinh doanh và giảm khả năng tăng trưởng kinh tế của đất
nước.
* Thuế là công cụ kiềm chế lạm phát
Nguyên nhân của lạm phát có thể do cung cầu làm cho giá cả hàng hoá tăng
lên hoặc do chi phí đầu vào tăng. Thuế được sử dụng để điều chỉnh lạm phát,
ổn định giá cả thị trường. Nếu cung nhỏ hơn cầu thì nhà nước dùng thuế để điều
chỉnh bằng cách giảm thuế đối với các yếu tố sản xuất, giảm thuế thu nhập để kích
thích đầu tư sản xuất ra nhiều khối lượng sản phẩm nhiều hơn. Nếu lạm phát do
chi phí tăng, gia tăng thất nghiệp, sự trì trệ của tốc độ phát triển kinh tế, giá cả
đầu vào tăng, nhà nước dùng Thuế hạn chế tăng chi phí bằng cách giảm thuế
đánh vào chi phí, kích thích tăng năng suất lao động.
* Thuế góp phần bảo hộ sản xuất trong nước và tạo điều k
kinh tế thế giới

Bảo hộ hợp lý nền sản xuất trong nước tránh khỏi sự cạnh tranh từ bên
ngoài được coi là hết sức cần thiết đối với các nước. Điều này được thể hiện rõ
nét thông qua thuế xuất nhập khẩu. Để kích thích sản xuất trong nước phát triển,
kích thích sản xuất hàng hoá xuất khẩu, nhà nước đánh thuế rất thấp hoặc không
đánh thuế vào hàng xuất khẩu. Khuyến khích xuất khẩu hàng hoá đã qua chế biến,
hạn chế xuất khẩu nguyên liệu thô. Đánh thuế nhập khẩu thấp đối với hàng hoá
máy móc thiết bị trong nước chưa sản xuất được và đánh thuế nhập khẩu cao đối với
hàng hoá máy móc thiết bị trong nước đã sản xuất được hoặc hàng hoá tiêu dùng xa
xỉ.
Hiện nay, xu hướng hội nhập kinh tế đang phát triển mạnh mẽ ở trong
khu vực và trên thế giới. Sự ưu đãi, các hiệp định về thuế, tính thông lệ quốc
tế của chính sách thuế có thể làm gia tăng sự hoà nhập kinh tế giữa một số
quốc gia với khu vực và cộng đồng quốc tế.
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>