Có ý kiến cho rằng: Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” là tiếng lòng thể hiện tình yêu và khát vọng được cống hiến cho đời của Thanh Hải. Hãy phân tích bài thơ để làm sáng tỏ ý kiến trên.

Mïa xu©n nho nhá
Câu 4 (4,0 điểm)
Phân tích đoạn thơ dưới đây:
Mọc giữa dịng sơng xanh
Một bơng hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy quanh lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao...
(Thanh Hải, Mùa xuân nho nhỏ,
SGK Ngữ văn 9, tập 2, NXB Giáodục, 2005)
Câu 4(4,0 điểm)
a. Hình thức:`là một bài văn hồn chỉnh, bố cục rõ ràng, khơng mắc lỗi chính tả, diễn đạt, ngữ
pháp (0,25 điểm)
b. Nội dung: Đảm bảo một số ý sau:
- Tác giả, tác phẩm:
+ Thanh Hải 1930- 1980 quê ở Phong Điền- Thừa Thiên- Huế. Ông là một trong những cây bút có
cơng XDnền VHCM ở Mnam từ những ngày đầu.
+ Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ viết 1980, lúc nhà thơ đang nằm trên giường bệnh. Hai khổ thơ đầu
của bài thơ miêu tả bức tranh mùa xuân trong sáng, đầy sức sống và cảm xúc rạo rực niềm yêu
mến thiết tha cuộc sống của tác giả.
- Phân tích:
+ Khổ 1: Bức tranh mùa xuân hiện lên với những nét vẽ có tính chất chấm phá. Khơng gian tươi
sáng, hài hịa giữa màu sắc, đường nét, âm thanh: dịng sơng xanh, bơng hoa tím biếc, bầu trời cao
rộng...Âm thanh trong trẻo vang vọng của tiếng chim chiền chiện khiíen mùa xuân trở nên rộn rã,

tươi vui hơn, âm thanh đó như đọng lại thành từng giọt long lanh rơi... Hình ảnh từng giọt long
lanh rơi là hình ảnh đặc sắc, gợi nhiều liên tưởng ở người đọc. Cảm xúc của tác giả được thể hiện
ở cái nhìn trìu mến, say mê trước cảnh vật, đặc biệt là động tác đón nhận đầy trân trọng : tơi đưa
tay tơi hứng...Phân tích giá trị nghệ thuật của các biện pháp tu từ: đảo ngữ, ẩn dụ(...1,5 điểm)
+ Khổ 2: Mùa xuân gắn liền với cuộc sống của con người, của đất nước. Xuân đến, xuân về, xuân
được tạo dựng cùng công cuộc lao động, chiến đấu của nhân dân. Xuân đồng hành cùng người
cầm súng, người ra đồng... Phân tích ý nghĩa của từ: lộc, hối hả, xôn xao, điệp khúc cuối đoạn tất
cả như hối hả, tất cả như xôn xao...(1,5 điểm)
- Đánh giá nâng cao: Hai khổ thơ là những nốt nhạc thiết tha trong bản giao hưởng bất tận về mùa
xuân. Mùa xuân đất trời hòa
quện cùng mùa xuân đất nước tạo nên một bức tranh đầy sức sống,
thể hiện niêmg tin yêu cuộc đời của tác giả. Thể thơ 5 tiếng, nhạc điệu trong sáng, tha thiết, hình


ảnh đẹp, giản dị mà gợi cảm ...đã góp phần thể hiện vẻ đẹp của bức tranh xuân và cảm xúc của nhà
thơ...0,25 điểm

Phân tích đoạn thơ sau:
”... Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hịa ca
Một nốt trầm xao xuyến
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc”
(Thanh Hải – Mùa xuân nho nhỏ) a) Mở bài:
” Sống đời có gì đẹp hơn thế
Người u người sống để yêu nhau ”
- Thanh Hải là một trong những cây bút có cơng xây dựng nền văn học cách mạng .

- Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ được sáng tác khoảng tháng 11 năm 1980, khi tác giả đang nằm trên
giường bệnh trước lúc qua đời.
- Hai khổ thơ thể nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một phần nhỏ bé
cơng sứ của mình vào mùa xuân lớn của đất nước.
b) Thân bài:
Ước nguyện của tác giả:
- Từ cảm xúc của về mùa xuân của thiên nhiên , đất nước, mạch thơ chuyển một cách tự nhiên
sang bày tỏ những suy ngẫm, khát vọng được muốn đóng góp sức lực của mình cho cơng cuộc
xây dựng đất nước.
”... Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến”
- Điệp từ ” ta làm” đượ lặp đi lặp lại nhiều lần trong mỗi dòng thơ, dường như nhà thơ khơng chỉ
nói với chính mình mà cịn muốn nhắn gửi tới mọi người. Làm con chim hót để cất lên bản
tình ca ngợi cuộc sống ngợi ca mùa xuân tươi đẹp., làm nhành hoa hương dâng sắc tô điểm cho
cuộc đời, những biểu lộ thật đẹp dâng hiến cho đời.
- Làm con chim hót để gọi mùa xuân về , đem niềm vui cho mọi người
- Là cành hoa tô điểm cho cuộc sống, làm đẹo thiên nhiên
- Làm một nốt trầm của hòa ca làm axo xuyến lòng người, cổ vũ nhân dân ( ẩn dụ độc đáo)
« Nếu là con chim chiếc lá
Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà khơng có trả
Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình »
Quan niệm sống của tác giả:
- Dù là tuổi hai mươi hai là khi tóc bạc là hai quãng đời trái ngược nhau.Nhưng dù ở thời điểm
nào cũng khơng thay đổi lịng nhiệt huyết cống hiến cho đời.


”Một mùa xuân nho nhỏ

Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc”
-Điệp từ « dù là » , là biểu hiện sự quyết tâm cao độ đó là lời tự hứa chân thành sâu sắc của nhà
thơ, bài thơ ra đời khi tác giả đang nằm trên giường bệnh phải chống trọi với căn bệnh hiểm nghèo
thì điều đó lại càng q biết bao.
c) Kết bài :
- Đoạn thơ mang âm hưởng nhẹ nhàng , tha thiết, cách gieo vần liền giữa các khổ thơ tạo sự liền mạch
của dòng cảm xúc.
- Nhà thơ nguyện làm một mùa xuân nho nhỏ, cống hiến cho đời . Nghĩa là sống đẹp, sống với tất cả
sức sống tươi trẻ của mình nhưng rất khiêm nhường là một mùa xuân nhỏ góp vào mùa xuân lớn của
đất nước, của cuộc đời chung.
«Ơi ! sống đẹp là thế nào hợi bạn
Bữa cơm chỉ dưa muối đầy vơi
Chân lí chẳng cần chi đổi bán
Tình thương vơ hạn để cho đời »
Phần II: Làm văn (6,0 điểm): Phân tích đoạn thơ sau:
“....Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến.
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc...”
(Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải)
Phần II: Làm văn (6,0 điểm)
1. Yêu cầu chung:
- Biết cách làm bài về nghị luận văn học
- Bài viết có kết cấu chặt chẽ, bố cục rõ ràng, diễn đạt mạch lạc, lời văn trong sáng, có cảm xúc, khơng

mắc lỗi chính tả, dùng từ và ngữ pháp.
2. Yêu cầu về kiến thức: Học sinh có nhiều cách viết khác nhau nhưng cần đảm bảo yêu cầu sau:
Mở bài

Nội dung cần đạt
- Giới thiệu sơ lược về tác giả, bài thơ, vị trí đoạn trích.

Biểu điểm
0,5 điểm


Thân bài * Khái quát nội dung đoạn thơ.

0,5 điểm

* Ước nguyện sống đẹp, sống có ích cho cuộc đời.
- Điệp ngữ "Ta làm...", "Ta nhập...." diễn tả khát vọng tha thiết
được hòa nhập vào cuộc sống của đất nước, được cống hiến phần

1,0 điểm

tốt đẹp - dù nhỏ bé của cuộc đời mình cho cuộc đời chung - cho
đất nước
- Điều tâm niệm ấy được thể hiện một cách chân thành trong hình

1,0 điểm

ảnh thơ đẹp.
+ "Con chim hót", "một cành hoa" đó là những hình ảnh đẹp của
thiên nhiên -> Thể hiện ước nguyện của mình: đem cuộc đời mình

hịa nhập và cống hiến cho đất nước.
* Ước nguyện ấy được thể hiện một cách chân thành, giản dị,
khiêm nhường.
- Nguyện làm những vật bình thường nhưng có ích.
- Giữa mùa xuân của đất nước, tác giả chỉ xin làm một "con chim

1,0 điểm

hót", làm "một cành hoa". Giữa bản hòa ca tươi vui, nhà thơ chỉ
xin làm "một nốt trầm" Điệp từ "một" -> Thể hiện sự nhỏ bé,
khiêm nhường. Đó cịn là những hình ảnh ẩn dụ mang vẻ đẹp giản
dị, khiêm nhường, ước nguyện chân thành tha thiết của nhà thơ
- Điệp từ "Dù là..." -> Khát vọng được hịa nhập, được cống hiến
cơng sức nhỏ bé của mình cho nhân dân, cho đất nước không kể
thời gian tuổi tác.

1,0 điểm

- Sự thay đổi trong cách xưng hộ "tôi" sang "ta" mang ý nghĩa rộng
lớn là ước nguyện chung của nhiều người.
- Đặt khổ thơ trong hoàn cảnh của Thanh Hải trong những ngày
cuối cùng của cuộc đời -> Ước nguyện, khát vọng đáng trân trọng
Kết bài

-> Đó là lẽ sống đẹp
- Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ
- Liên hệ của bản thân.

Đề:

… “Ta lµm con chim hãt

0,5 điểm
0.5 điểm


Ta lµm mét cµnh hoa
Ta nhËp vµo hoµ ca
Mét nèt trầm xao xuyến
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mơi
Dù là khi tóc bạc
HÃy phân tích hai khổ thơ trên để làm rõ tâm nguyện cao đẹp
của Thanh Hải : muốn đợc cống hiến phần tốt đẹp dù nhỏ bé của
cuộc đời mình cho cuộc đời chung cho đất nớc.
Gợi ý:
A- Mở bài :

Cách 1: ”

Sống đời có gì đẹp hơn thế
Người u người sống để yêu nhau ”
- Thanh Hải là một trong những cây bút có cơng xây dựng nền văn học cách mạng .
- Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ được sáng tác khoảng tháng 11 năm 1980, khi tác giả đang nằm trên giường bệnh
trước lúc qua đời.
- Hai khổ thơ thể nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một phần nhỏ bé cơng sứ của
mình vào mùa xn lớn của đất nước.

Cách 2

- Giới thiệu bài thơ Mùa xuân nho nhỏ, và đoạn trích hai khổ thơ trên.
- Giới thiệu nhận xét về hai khổ thơ trên (nh đề bài đà nêu)
B- Thân bài :
* Từ cảm xúc về mùa xuân thiên nhiên, mùa xuân đát nớc, nhà thơ có khát vọng thiết
tha, làm mùa xuân nho nhỏ dâng cho đời.
1. Ước nguyện đợc sống đẹp, sống có ích cho đời.
Muốn làm con chim hót, cành hoa, nốt trầm xao xuyến trong bản hoà ca Phân tích
các hình ảnh này để thấy vẻ đẹp ớc nguyện của Thanh Hải.
- Điệp ngữ Ta làm, Ta nhập vào diễn tả một cách tha thiết khát vọng đợc hoà
nhập vào cuộc sống của đất nớc đợc cống hiến phần tốt đẹp dù nhỏ bé của cuộc đời
mình cho cuộc đời chung cho đất nớc.
- Điều tâm niệm ấy đợc thể hiện một cách chân thành trong những hình ảnh thơ đẹp
một cách tự nhiên giản dị.
+ Con chim hót, một cành hoa, đó là những hình ảnh đẹp của thiên nhiên. ở khổ
thơ đầu, vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên đà đợc miêu tả bằng hình ảnh một bông hoa
tím biếc, b»ng ©m thanh cđa tiÕng chim chiỊn chiƯn “hãt chi mà vang trời. ở khổ thơ
này, tác giả lại mợn những hình ảnh ấy để nói lên ớc nguyện của mình : đem cuộc đời
mình hoà nhập và cống hiến cho đất nớc.
2. Ước nguyện ấy đợc thể hiện một cách chân thành, giản dị, khiêm nhờng
- Nguyện làm những nhân vật bình thờng nhng có ích cho đời
+ Giữa mùa xuân của đất nớc, tác giả xin làm một con chim hót, làm Một cành hoa.
Giữa bản hoà ca tơi vui, đầy sức sống của cuộc đời, nhà thơ xin làm một nốt trầm xao
xuyến. Điệp từ một diễn tả sự ít ỏi, nhỏ bé, khiêm nhờng.
- ý thức về sự đóng góp của mình: dù nhỏ bé nhng là cái tinh tuý, cao đẹp của tâm
hồn mình góp cho đất nớc.
- Hiểu mối quan hệ riêng chung sâu sắc: chỉ xin làm một nốt trầm khiêm nhờng trong
bản hoà ca chung.
+ Những hình ảnh con chim, cành hoa, nốt nhạc trầm cuối cùng dồn vào một hình ảnh
thật đặc sắc: Một mùa xuân nho nhỏ Lặng lẽ dâng cho đời. Tất cả là những hình

ảnh ẩn dụ mang vẻ đẹp giản dị, khiêm nhờng, thể hiện thật xúc động điều tâm niệm
chân thành, tha thiết của nhà thơ.
+ Bằng giọng thơ nhỏ nhẹ, sâu lắng, ớc nguyện của Thanh Hải đà đi vào lòng ngời
đọc, và lung linh trong ánh sáng của một nhân sinh quan cao đẹp: Mỗi ngời phải mang
đến cho cuụoc đời chung một nét đẹp riêng, phải cống hiến cái phần tinh tuý, dù nhỏ bé,
cho đất nớc, và phải không ngừng cống hiến Dù là tuổi hai mơi Dù là khi tóc bạc. Đó mới
là ý nghĩa cao ®Đp cđa ®êi ngêi.
- Sù thay ®ỉi trong c¸ch xng hô tôi sang ta mang ý nghĩa rộng lớn là ớc nguyện
chung của nhiều ngời.
- Hình ảnh mùa xuân nho nhỏ đầy bất ngờ thú vị và sâu sắc: đặt cái vô hạn của
trời đất bên cạnh cía hữu hạn của đời ngời, tìm ra mối quan hệ cá nhân và xà hội.
- Ước nguyện dâng hiến ấy thật lặng lẽ, suốt đời, sống đẹp đẽ.
GV mở rộng:
Giữa hai phần của bài thơ có sự chuyển đổi đại từ nhân xng của chủ thể trữ tình
tôi sang ta. Điều này hoàn toàn không phải là ngẫu nhiên mà đà đợc tác giả sử dụng
nh một dụng ý nghệ thuật, thích hợp với sự chuyển biến của cảm xúc và t tởng trong bài
thơ. Chữ tôi trong câu thơ tôi đa tay tôi hứng ở khổ đầu vừa thể hiện một cái tôi
cụ thể rất riêng của nhà thơ vừa thể hiện sự nâng niu, trân trọng với vẻ đẹp và sự sống
của mùa xuân. Nếu thay bằng chữ ta thì hoàn toàn không thích hợp với nội dung cảm
xúc ấy mà chỉ vẽ ra một t thế có vẻ phô trơng. Còn trong phần sâu, khi bày tỏ điều tâm
niệm tha thiết nh một khát vọng đợc dâng hiến những giá trị tinh tuý của đời mình cho
cuộc đời chung thì đại từ ta lại tạo đợc sắc thái trang trọng, thiêng liêng của một lời
nguyện ớc. Hơn nữa, điều tâm nguyện ấy không chỉ là của riêng nhà thơ, cái tôi của
tác giả đà nói thay cho nhiều cái tôi khác, nó nhất thiết phải hoá thân thành cái ta. Nh ng
ta mà không hề chung chung vô hình mà nhận ra đợc một giọng riêng nhỏ nhẹ, khiêm
nhờng, đằm thắm của cái tôi Thanh Hải : muốn đợc làm một nốt trầm xao xuyến trong
bản hoà ca một cách lặng lẽ chứ không phô trơng, ồn ào.
* Khổ thơ thể hiện xúc động một vấn đề nhân sinh lớn lao.

Đặt khổ thơ trong mối quan hệ với hoàn cảnh của Thanh Hải lúc ấy, ta càng hiểu hơn vẻ
đẹp tâm hồn nhà thơ.
C- Kết bài :
Cỏch 1:
- Tất cả đều thật đáng yêu, đáng trân trọng, đáng khâm phơc.
- ChØ mét “mïa xu©n nho nhá” nhng ý nghÜa bài thơ lại rất lớn lao, cao đẹp.
Cỏch 2: - Đoạn thơ mang âm hưởng nhẹ nhàng , tha thiết, cách gieo vần liền giữa các khổ thơ tạo sự liền mạch của
dòng cảm xúc.
- Nhà thơ nguyện làm một mùa xuân nho nhỏ, cống hiến cho đời . Nghĩa là sống đẹp, sống với tất cả sức sống tươi
trẻ của mình nhưng rất khiêm nhường là một mùa xuân nhỏ góp vào mùa xuân lớn của đất nước, của cuộc đời
chung.
«Ơi ! sống đẹp là thế nào hợi bạn
Bữa cơm chỉ dưa muối đầy vơi
Chân lí chẳng cần chi đổi bán
Tình thương vơ hạn để cho đời »

Đề: H·y viết một đoạn văn ngắn khoảng 10 câu theo cách tổng hợp
phân tích - tổng hợp, nội dung trình bày những cảm nhận của em
về bức tranh mùa xuân xứ Huế trong đoạn thơ :
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện


Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đa tay tôi hứng
(Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải)
Gợi ý:

- Bố cục đoạn văn theo cách tổng - phân - hợp

* Trình bày đợc những cảm nhận về bức tranh mùa xuân xứ Huế trong đoạn thơ. Có
thể nói đến các ý sau:
- Chỉ bằng vài nét, Thanh Hải đà phác hoạ bức tranh mùa xuân xứ Huế với không gian
cao rộng, màu sắc tơi thắm đặc trng của xứ Huế (dẫn chứng)
- Bức tranh sống động với hình ảnh con chim chiền chiện và tiếng hót vang vọng, tơi
vui.
- Bức tranh đầy sức sống.

: Da vo ý ch bi Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải, hãy viết một văn bản nghị luận
(khoảng một trang giấy thi) bàn về lẽ sống cao đẹp của con người.
•
•
•

•

Mùa xuân nho nhỏ là sáng tác cuối cùng của Thanh Hải , được viết trước khi ông qua đời (1980) ,
ghi lại những cảm xúc và suy nghĩ trước mùa xuân của thiên nhiên , trước cuộc đời va lời tâm niệm về khát
vọng cống hiến của nhà thơ. Chính hồn cảnh ra đời của bài thơ đã làm tăng thêm ý nghĩa của bài thơ.
Mạch cảm xúc bắt nguồn từ những cảm xúc trực tiếp,hồn nhiên và trong trẻo trước mùa mùa xuân
của thiên nhiên. Và mở rộng thêm là cảm xúc về mùa xuân của đất nước với hình ảnh người cầm súng
người ra đồng...
Từ cảm xúc về mùa xuân , tác giả chuyển mạch thơ một cách tự nhiên sang bày tỏ những suy ngẫm
và tâm niệm của mình về lẽ sống , về ý nghĩa giá trị của cuộc đời mỗi con người. Đó là ước nguyện àm một
mùa xuân nho bé góp thêm hương sắc xcho mùa xuân của dân tộc lớn lao. Đó chính là khát vọng hòa nhập
vào cuộc đời chung.
Qua bài thơ,Thanh Hải muốn th6 hiện ước nguyện chân thành muốn được cống hiến tất cả cuộc đời
sức xn của mình cho đất nước. Đó chính là một lẽ sống đẹp của nhà thơ.

Đề:Phân tích đoạn thơ dưới đây:
Mọc giữa dịng sơng xanh
Một bơng hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy quanh lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao...
(Thanh Hải, Mùa xuân nho nhỏ,
SGK Ngữ văn 9, tập 2, NXB Giáodục, 2005)
- Tác giả, tác phẩm:


+ Thanh Hải 1930- 1980 quê ở Phong Điền- Thừa Thiên- Huế. Ơng là một trong những cây bút có công XDnền
VHCM ở Mnam từ những ngày đầu.
+ Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ viết 1980, lúc nhà thơ đang nằm trên giường bệnh. Hai khổ thơ đầu của bài thơ miêu
tả bức tranh mùa xuân trong sáng, đầy sức sống và cảm xúc rạo rực niềm yêu mến thiết tha cuộc sống của tác giả.
- Phân tích:
+ Khổ 1: Bức tranh mùa xuân hiện lên với những nét vẽ có tính chất chấm phá. Khơng gian tươi sáng, hài hịa giữa
màu sắc, đường nét, âm thanh: dịng sơng xanh, bơng hoa tím biếc, bầu trời cao rộng...Âm thanh trong trẻo vang
vọng của tiếng chim chiền chiện khiíen mùa xuân trở nên rộn rã, tươi vui hơn, âm thanh đó như đọng lại thành
từng giọt long lanh rơi... Hình ảnh từng giọt long lanh rơi là hình ảnh đặc sắc, gợi nhiều liên tưởng ở người đọc.
Cảm xúc của tác giả được thể hiện ở cái nhìn trìu mến, say mê trước cảnh vật, đặc biệt là động tác đón nhận đầy
trân trọng : tơi đưa tay tơi hứng...Phân tích giá trị nghệ thuật của các biện pháp tu từ: đảo ngữ, ẩn dụ(...1,5 điểm)

+ Khổ 2: Mùa xuân gắn liền với cuộc sống của con người, của đất nước. Xuân đến, xuân về, xuân được tạo dựng
cùng công cuộc lao động, chiến đấu của nhân dân. Xuân đồng hành cùng người cầm súng, người ra đồng... Phân
tích ý nghĩa của từ: lộc, hối hả, xôn xao, điệp khúc cuối đoạn tất cả như hối hả, tất cả như xôn xao...(1,5 điểm)
- Đánh giá nâng cao: Hai khổ thơ là những nốt nhạc thiết tha trong bản giao hưởng bất tận về mùa xuân. Mùa xuân
đất trời hòa quện cùng mùa xuân đất nước tạo nên một bức tranh đầy sức sống, thể hiện niêmg tin yêu cuộc đời
của tác giả. Thể thơ 5 tiếng, nhạc điệu trong sáng, tha thiết, hình ảnh đẹp, giản dị mà gợi cảm ...đã góp phần thể
hiện vẻ đẹp của bức tranh xuân và cảm xúc của nhà thơ...0,25 điểm

Đề: Có ý kiến cho rằng: Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” là tiếng lòng thể hiện tình yêu và khát
vọng được cống hiến cho đời của Thanh Hải.
Hãy phân tích bài thơ để làm sáng tỏ ý kiến trên.
Văn bản: Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải)
Mọc giữa dịng sơng xanh
Một bơng hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao…
Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.

Ta làm con chim hót

Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến.
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
Mùa xuân - ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.
Tháng 11 – 1980
(SGK Ngữ văn 9 tập 2, NXB Giáo dục, Hà Nội 2012, tr 55 - 56)

* Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm, dẫn dắt vấn đề nghị luận.
* Giải quyết vấn đề.
- Tiếng lòng thể hiện tình yêu thiên nhiên, đất nước:
+ Tình yêu mùa xuân của thiên nhiên: Bức tranh mùa xuân tươi tắn, thơ mộng với những hình ảnh:
dịng sơng xanh, bơng hoa tím, chim chiền chiện hót vang trời… => Nhà thơ đã cảm nhận bằng mọi giác


quan, hình ảnh thơ trở nên lung linh, đa nghĩa; mùa xn được đón nhận bằng một tình u tha thiết, tâm
hồn lạc quan
+ Cảm xúc trước mùa xuân đất nước, tác giả hướng tình cảm của mình đến những con người cụ thể
của quê hương dân tộc: các điệp từ “mùa xuân”, “lộc”, “người” có ý nghĩa khái quát về cuộc sống, chiến
đấu, lao động của nhân dân; nghệ thuật lặp cấu trúc “tất cả như” và lối so sánh trực tiếp diễn tả khơng khí
khẩn trương, rộn ràng, náo nức.
Từ những con người cụ thể nhà thơ suy ngẫm về đất nước trong cảm nhận khái quát cùng cái nhìn
suốt chiều dài lịch sử vừa xúc động vừa tự hào (Đất nước như vì sao….)

- Khát vọng cống hiến cho đời:
+ Nhà thơ tâm niệm về mùa xuân riêng của mỗi cuộc đời với khát vọng hòa nhập và dâng hiến cho
mùa xuân chung của đất nước: nguyện làm con chim hót, cành hoa, nốt trầm trong bản hòa ca chung của
đất nước, “Mùa xuân nho nhỏ” - một sáng tạo bất ngờ độc đáo, ẩn dụ về khát vọng, lẽ sống, ý thức cao
đẹp => quan niệm sống đẹp, có trách nhiệm, việc cống hiến cho đời là một lẽ tự nhiên, thầm lặng, khiêm
tốn như con chim cho tiếng hót, bơng hoa dâng sắc hương….
+ Nhà thơ bộc lộ niềm yêu mến tự hào với cuộc đời trong tiếng hát tự nguyện – muốn hát lên điệu
hát của quê hương xứ Huế.
- Thể thơ 5 chữ mang âm hưởng gần gũi với dân ca; hình ảnh thơ tự nhiên, giản dị, giàu ý nghĩa khái quát
biểu trưng; ngôn ngữ thơ trong sáng, giàu nhạc điệu; sử dụng nhiều biện pháp tu từ; cấu tứ chặt chẽ; giọng
điệu thơ linh hoạt…
=> Bài thơ như một sự tổng kết đánh giá về cuộc đời nhà thơ, một cuộc đời dâng hiến trọn vẹn cho
dù bệnh tật, ốm đau thậm chí cái chết kề cận. Điều đó thể hiện một bản lĩnh, một tình yêu cuộc sống mãnh
liệt, một khát vọng sống đẹp.
* Khẳng định lại vấn đề nghị luận.

Đề: Phân tích bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”
Dàn ý
A. Mở bài:
- Giới thiệu đề tài mùa xuân trong thi ca
- Dẫn vào bài thơ “mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải”
- Hoàn cảnh ra đời đặc biệt của bài thơ: 1980 – lúc nhà thơ đang nằm trên giường bệnh, chỉ một tháng sau, nhà thơ
qua đời.
-Những xúc cảm của tác giả trước mùa xuân của thiên nhiên, đất nước và khát vọng đẹp đẽ muốn làm “một mùa
xuân nho nhỏ” dâng hiến cho cuộc đời.
B. Thân bài
1. Luận điểm 1: mùa xuân của thiên nhiên
- Bức tranh mùa xuân tươi đẹp, trong sáng, gợi cảm, tràn đầy sức sống, tươi vui rộn rã qua các hình ảnh thơ đẹp:
Bơng hoa tím biếc, dịng sơng xanh, âm thanh của tiếng chim chiền chiện
- Nghệ thuật:

+ Từ ngữ gợi cảm, gợi tả.
+ Đảo cấu trúc câu: Mọc giữa dịng sơng xanh …..
+ Sử dụng màu sắc, âm thanh…
+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác trong câu thơ: “Từng giọt long lanh rơi. Tôi đưa tay tôi hứng”.
- Cảm xúc : say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước cảnh đất trời vào xuân
2. Luận điểm 2: Mùa xuân của đất nước
Đây là mùa xuân của con người đang lao động và chiến đấu, của đất nước vất vả và gian lao đang đi lên phía trước.
- HÌnh ảnh biểu tượng: người cầm súng, người ra đồng -> hai nhiệm vụ chiến đấu và xây dựng đất nước.
- Hình ảnh ẩn dụ: lộc non ( chồi non, lá non, sức sống của mùa xuân, thành quả hạnh phúc) trong câu thơ: “ Lộc
giắt đầy trên lưng. Lộc trải dài nương mạ”
Nghệ thuật.


+ Nhịp điệu hối hả, những âm thanh xôn xao.
+ Hình ảnh so sánh, nhân hố đẹp: “đất nước như vì sao…. cứ đi lên phía trước” -> ngợi ca vẻ đẹp đất nước tráng
lệ, trường tồn, thể hiện niềm tin sáng ngời của nhà thơ về đất nước.
3. Luận điểm 3: Tâm niệm của nhà thơ. (Xem câu 1).
- Điều tâm niệm của nhà thơ: là khát vọng được hoà nhập vào cuộc sống của đất nước, cống hiến phần tốt đẹp – dù
nhỏ bé của mình cho cuộc đời chung, cho đất nước.
+ Hình ảnh thơ tự nhiên giàu sức gợi tả, dùng những hình ảnh của thiên nhiên để nói lên ước nguyện của mình:
làm một tiếng chim hót trong rộn rã tiếng chim ca, một cành hoa để góp vào vườn hoa mn hương sắc, một nốt
trầm âm thầm, lặng lẽ để nhập vào húc ca tiếng hát của nhân dân….
+ Những hình ảnh ấy được nhắc tới ở khổ thơ đầu, lặp lại ở khổ thơ này trong giọng thơ nhè nhẹ, êm ái, ngọt
ngào… mang ý nghĩa mới: niềm mong muốn được sống có ích, cống hiến cho đời là một lẽ tự nhiên.
- Đánh giá: Điều tâm niệm ấy thật cao đẹp, chân thành, là sự phát triển tự nhiên trong mạch cảm xúc của bài thơ
- Điệp từ “ta” như một lời khẳng định. Và cái “ta” vốn chỉ để nói về mình bỗng như trở thành cái “ta” chung của
nhiều người, khát vọng của nhiều người.
- Ước nguyện đó được đẩy lên cao thành một lẽ sống cao đẹp: Mỗi người nên cống hiến cho cuộc đời chung một
nét riêng, cái phần tinh tuý nhất của mình dù là nhỏ bé, một cách lặng lẽ, khiêm tốn, khơng kể gì đến tuổi tác.
+ Điệp ngữ “dù là” như một lời tự khẳng định, tự nhủ với lương tâm -> sự kiên trì, thử thách với thời gian, tuổi già,

bệnh tật để mãi làm một mùa xuân nho nhỏ trong mùa xuân rộng lớn của quê hương, đất nước
+ Giọng thơ nhỏ nhẹ, chân tình nhưng mang sức khái quát lớn.
- Ước nguyện của nhà thơ cho ta hiểu mỗi người phải biết sống, cống hiến cho cuộc đời. Thế nhưng dâng hiến, hoà
nhập mà vẫn giữ được nét riêng của mỗi người….
C. Kết luận:
- Cấu tứ thơ độc đáo, cảm hứng xuân phơi phới, hình ảnh sáng tạo, nhạc điệu vui tươi tha thiết.
- Bài thơ đem đến những cảm xúc đẹp về mùa xuân, gợi suy nghĩ về một lẽ sống cao đẹp của một tâm hồn trong
sáng.
- Càng tin yêu mùa xuân của đất nước và “mùa xuân nho nhỏ” của lịng mình. Muốn góp phần cơng sức nhỏ bé để
tô điểm cho mùa xuân của cuộc đời thêm tươi đẹp.
Bài tham khảo.
I – Mở bài:
Mùa xuân từ lâu đã là đề tài vô tận cho các thi sĩ. Nhưng hiếm có bài thơ nào viết về mùa xuân lại hay và
trong hoàn cảnh đặc biệt như “mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải, nhà thơ của xứ Huế mộng mơ. Bài thơ “mùa
xuân nho nhỏ” được sáng tác năm 1980, khi tác giả đang nằm trên giường bệnh và chỉ mấy tuần lễ sau khi hoàn
thành bài thơ thì nhà thơ đã qua đời. Đây là một bài thơ hay tiêu biểu cho hồn thơ Thanh Hải đã thể hiện được
“tâm nguyện thật thiết tha, cảm động của nhà thơ Thanh Hải với đất nước, với cuộc đời.
II – Thân bài:
1. Mùa xuân của thiên nhiên.
Cảm hứng xuân phơi phới của Thanh Hải đã dệt nên một bức tranh mùa xuân thiên nhiên tươi đẹp,
hiền hoà, đầy sức sống của xứ Huế mộng mơ.
Mọc giữa dịng sơng xanh
…………
Tơi đưa tay tôi hứng
- Xứ Huế đã đi vào trong thi ca của khơng ít các thi nhân như Hàn Mạc Tử, Tố Hữu… nhưng ở đây với bài
thơ này ta vẫn cảm nhận được phong vị rất riêng của Thanh Hải. Bức tranh xuân ấy hiện lên rất ít chi tiết nhưng
vẫn đẹp, một vẻ đẹp hoàn thiện với đầy đủ sắc màu, âm thanh và đường nét. Có một dịng sơng xanh hiền hồ,
mênh mang làm nền cho sắc tím của bơng hoa, màu tím của xứ Huế thơ mộng, của nhớ nhung đã tạo nên cảm giác
mát dịu làm sao! Nghệ thuật đảo ngữ càng làm nổi bật vẻ đẹp của bông hoa. Bông hoa ấy mọc từ giữa dịng sơng
như tâm điểm của một bức tranh đầy ấn tượng. Bông hoa ấy như phát sinh, khởi nguồn từ cái sức sống dồi dào, bất

tận của dòng sông xanh để không ngừng vươn lên bất tử. Bức tranh ấy càng sống động hơn bởi âm thanh của tiếng
chim chiền chiện quen thuộc của quê hương miền trung. Tiếng chim ấy hót vang bên trời cao, tiếng hót trong trẻo,
ngân nga, rộn ràng có độ lan tỏa khơng dứt, làm cho khơng khí của mùa xn trở nên náo nức lạ thường.


- Hãy đọc lại khổ thơ đầu và lắng nghe trong đó: có phải là nhạc và thơ đã hồ quyện vào từng chữ, từng
dòng trong cả khổ thơ, đem đến môt giai điệu mùa xuân vui tươi, rạo rực ? Nhà thơ lặng ngắm, lắng nghe với vẻ
say mê và tấm lòng tràn đầy một cảm xúc thanh cao trong sáng. Bằng sự cảm nhận tinh tế của một tâm hồn nghệ
sĩ, nhà thơ đã tạo dựng được một hình ảnh tuyệt đẹp, gợi ra sự liên tưởng phong phú cho người đọc về âm thanh
của tiếng chim. Âm thanh mượt mà, trong vắt của tiếng chim thánh thót như chuỗi ngọc long lanh, đọng lại làm
thành từng giọt niềm vui, rơi xuống cõi lòng rộng mở của thi sĩ, thấm vào tâm hồn đang rạo rực tình xuân. Như
vậy từ một hình tượng, một sự vật được cảm nhận bằng âm thanh ( thính giác), tác giả đã chuyển đổi biến nó thành
một sự vật có thể nhìn được bằng mắt ( thị giác) bởi nó có hình khối, màu sắc rồi lại được như cảm nhận nó bằng
da thịt, bằng sự tiếp xúc ( xúc giác). Sự chuyển đổi cảm giác ấy là một sáng tạo nghệ thuật gợi cảm từ con mắt
nhìn rất thơ của thi sĩ. Hình ảnh đưa tay “hứng” xiết bao yêu quý, nâng niu đã thể hiện được sự đồng cảm của tâm
hồn nhà thơ trước thiên nhiên và cuộc đời.
2.Trong mùa xuân lớn ấy, đất nước và con người cũng mang vẻ đẹp của sức sống vô tận, rộn ràng bước
vào một mùa xuân mới:
Mùa xuân người cầm súng
……
Lộc trải dài nương mạ
- Lộc xuân theo người cầm súng, lộc xuân trải dài nương mạ. Hình ảnh dân tộc Việt Nam kết tụ lại ở
“người cầm súng” và “người ra đồng”. Đây là mùa xuân của con người đang lao động và chiến đấu, của đất nước
vất vả gian lao đang đi lên phía trước. Câu thơ vừa tả thực vừa tượng trưng hàm chứa nhiều ý nghĩa trong hình ảnh
người lính và người nơng dân với từ “lộc” nhiều nghĩa. “Lộc” là chồi non, lá non, nhưng “lộc” cịn có nghĩa là
mùa xuân, là sức sống, là thành quả hạnh phúc. Người cầm súng giắt lộc để nguỵ trang như mang theo sức xuân
vào trận địa, người ra đồng như gieo mùa xuân trên từng nương mạ. Những con người lao động chiến đấu ấy đã
mang cả mùa xuân ra trận địa của mình để gặt hái mùa xuân về cho đất nước. Âm hưởng thơ hối hả, khẩn trương
với nhiều điệp từ, điệp ngữ láy lại ở đầu câu cùng với các tính từ “hối hả”, “xơn xao” làm tăng thêm sức xuân phơi
phới, mãnh liệt trong mỗi con người và trong cả cộng đồng rộng lớn là dân tộc. Điều đó làm cho tác giả nhớ đến

niềm tự hào lớn lao của đất nước:
Đất nước bốn nghìn năm
……
Cứ đi lên phía trước”
- Đất nước đang bước vào mùa xuân, từ thiên nhiên đến con người đều hối hả và xơn xao. Mang tình sơng
núi, nhà thơ Thanh Hải đã có một cái nhìn sâu sắc và tự hào về chiều dài lịch sử bốn nghìn năm của đất nước.Đó là
truyền thống anh hùng trong đánh giặc, cần cù trong dựng xây, là truyền thống nhân ái, là khát vọng hịa bình. Mỗi
truyền thống ấy đều được xây đắp nên từ mồ hôi, công sức, nước mắt và thậm chí cả xương máu của biết bao thế
hệ con người. Trong quá trình xây dựng và giữ nước, đất nước ta còn đầy vất vả và gian lao nhưng đất nước Việt
Nam vẫn ngời sáng cứ tiến lên phía trước như một vì sao sáng. Vần thơ so sánh và nhân hoá thể hiện một niềm tin
sáng ngời, ngợi ca đất nước tráng lệ, trường tồn. Ba tiếng “cứ đi lên” đã thể hiện ý chí quyết tâm và niềm tin sắt đá
của dân tộc để xây dựng đất nước giàu và mạnh.
- Đặt bài thơ vào những năm 80 khi nước ta còn đang phải đương đầu với bao khó khăn, nền kinh tế cịn rất thấp
kém thì ta càng trân trọng lòng yêu đời, yêu cuộc sống và niềm tin của nhà thơ Thanh Hải vào quê hương, đất
nước.
3.Xúc cảm trước mùa xuân của thiên nhiên, của đất nước, nhà thơ muốn góp một mùa xuân nho nhỏ của
mình để làm nên một mùa xuân lớn, mùa xuân của thiên nhiên, mùa xuân của đất nước, mùa xuân của cách
mạng:
Ta làm con chim hót
Ta làm một nhành hoa
Ta nhập vào hồ ca
Một nốt trầm xao xuyến
Đó là khát vọng sống hoà nhập vào cuộc sống của đất nước, cống hiến phần tốt đẹp, dù nhỏ bé, của mình
cho cuộc đời chung, cho đất nước. Điều tâm niệm ấy được thể hiện một cách chân thành trong những hình ảnh tự
nhiên giầu sức gợi tả, gây xúc động sâu xa trong lòng người đọc. Ước nguyện được làm một tiếng chim, một cành
hoa để góp vào vườn hoa mn hương muôn sắc, rộn rã tiếng chim, để đem lại hương sắc, tô điểm cho mùa xuân
thêm tươi đẹp. Nhà thơ nguyện cầu được làm một “nốt trầm xao xuyến” không ồn ào, không cao điệu mà chỉ âm
thầm, lặng lẽ để “nhập”vào khúc ca, tiếng hát của nhân dân vui mừng đón xn về. Được tơ điểm cho mùa xuân,

được góp phần tạo dựng mùa xuân là tác giả đã nguyện hi sinh, nguyện cống hiến cho sự phồn vinh của đất nước.
Một ước mơ nho nhỏ, chân tình, không cao siêu vĩ đại mà gần gũi quá, khiêm tốn và đáng yêu quá ! Hình ảnh
nhuần nhị, tự nhiên, chân thành, giọng thơ nhè nhẹ, êm ái , ngọt ngào của những thanh bằng liên tiếp kết hợp với
cách cấu tứ lặp lại như vậy đã mang một ý nghĩa mới nhấn mạnh thêm mong ước được sống có ích cho đời, cống
hiến cho đất nước như một lẽ tự nhiên. Điệp từ “ta” như một lời khẳng định, vừa như một tiếng lòng, như một lời
tâm sự nhỏ nhẹ, chân tình. Ước nguyện đó đã được đẩy lên cao thành một lẽ sống cao đẹp, không chỉ cho riêng
nhà thơ mà cho tất cả mọi người, cho thời đại của chúng ta. Đó là lẽ sống cống hiến cho đời lặng lẽ, khiếm tốn,
khơng kể gì đến tuổi tác:
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
Thái độ ‘lặng lẽ dâng cho đời” nói lên ý nguyện thật khiêm nhường nhưng hết sức bền bỉ và vô cùng đáng
quý vì đó là những gì tốt đẹp nhất trong cuộc đời. Thật cảm động làm sao trước ao wowcs của nhà thơ dẫu đã qua
tuổi xuân của cuộc đời, vẫn được làm một mùa xuân nhỏ trong cái mùa xuân lớn lao ấy. Điệp ngữ “dù là” ở đây
như một lời tự khẳng định để nhủ với lương tâm sẽ phải kiên trì, thử thách với thời gian tuổi già, bệnh tật để mãi
mãi làm một mùa xuân nho nhỏ trong mùa xuân rộng lớn của quê hương đất nước. Giọng thơ vẫn nhỏ nhẹ, chân
tình nhưng mang sức khái qt lớn. Chính vì vậy, hình ảnh “mùa xn nho nhỏ” ở cuối bài như ánh lên, toả sức
xuân tâm hồn trong toàn bài thơ.
Những câu thơ cuối cùng mang đậm dấu ấn của những làn điệu dân ca trữ tình xứ Huế. Nó như tiếng tâm
tình, thủ thỉ, như tiếng lịng sâu lắng thiết tha, nồng đậm nghĩa tình:
Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam Ai, Nam Bình
Nước non ngàn dặm
Nhịp phách tiền đất Huế
Cùng với ý nguyện ấy, khúc Nam Ai, Nam Bình ở khổ thơ kết nói lên niềm tin yêu tha thiết với quê hương, đất
nước và cuộc đời. Đặt trong hoàn cảnh sáng tác bài thơ , tình cảm đó càng đáng trân trọng, càng cảm động biết bao
!
III – Kết bài:
“Mùa xuân nho nhỏ” là một bài thơ có tứ thơ độc đáo, cảm hứng xuân phơi phới, hình ảnh sáng tạo, nhạc điệu vui

tươi tha thiết. Đọc “mùa xuân nho nhỏ”, trái tim ta dường như xao xuyến, một cảm xúc thanh cao, trong sáng từ
từ dâng ngập hồn ta. Bài thơ đem đến cho chúng ta bao cảm xúc đẹp về mùa xuân, gợi cho ta suy nghĩ về một lẽ
sống cao đẹp của một tâm hồn trong sáng khiến ta cảm phục và tin u. Cịn gì đẹp hơn mùa xn ? Có tình u
nào rộng lớn hơn tình u q hương đất nước ? Thấm nhuần tâm tư, ước nguyện của của nhà thơ, chúng ta càng
thêm tin yêu vào mùa xuân của đất nước và “mùa xuân nho nhỏ” trong lịng mình. Chúng ta muốn cùng con chim
chiền chiện hót lên khúc ca ngọt ngào gọi xuân về, muốn học thành tài để hiến dâng cho đất nước, góp phần công
sức nhỏ bé để tô điểm cho mùa xuân cuộc đời thêm đẹp.

Đề: Em hiểu ý nghĩa nhan đề bài thơ « Mùa xuân nho nhỏ » như thế nào ? Từ đó nêu chủ đề
của bài thơ.
Sự sáng tạo đặc sắc nhất của nhà thơ Thanh Hải trong bài thơ là hình ảnh « mùa xn nho nhỏ ». Người ta
dùng nhiều định ngữ gắn với mùa xuân như : mùa xuân chín, mùa xuân xanh, xuân ý, xuân lịng... nhưng « mùa
xn nho nhỏ » là một phát hiện mới mẻ và sáng tạo độc đáo trong ý tưởng thơ và ngơn ngữ của nhà thơ. Từ láy
« nho nhỏ » vừa chỉ ra cái mùa xuân riêng trong lòng nhà thơ trước mùa xuân lớn của cuộc đời vừa gợi lên cái vẻ
xinh xinh đáng yêu của nó. Hình ảnh ấy cùng với những hình ảnh cành hoa, con chim, nốt nhạc trầm xao xuyến....
tất cả đều mang một vẻ đẹp bình dị, khiêm nhường, thể hiện điều tâm niệm chân thành, tha thiết của nhà thơ. Nhà
thơ tự nguyện làm một mùa xuân nghĩa là ông muốn sống đẹp, có ích, sống với tất cả sức sống tươi trẻ của mình và
mang đến cho cuộc đời chung một nét riêng, cái phần tinh tuý của mình, dù nhỏ bé.

Đề: Trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ, Thanh Hải nguyện làm một con chim, một
cành hoa và một nốt nhạc trầm để kết thành:
“Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi


Dù là khi tóc bạc.”
(Trích Ngữ văn 9, tập hai – NXB Giáo dục, 2012)
1. Nhan đề Mùa xuân nho nhỏ được cấu tạo bởi những từ loại nào? Việc kết hợp
các từ loại ấy có tác dụng gì?

2. Nốt nhạc trầm trong bài thơ có nét riêng gì? Điều đó góp phần thể hiện ước
nguyện nào của tác giả?
3. Dựa vào khổ thơ trên, hãy viết một đoạn văn nghị luận khoảng 12 câu theo
cách lập luận tổng hợp – phân tích – tổng hợp làm rõ tâm niệm của nhà thơ,
trong đó có sử dụng câu bị động và phép thế (gạch dưới câu bị động và những
từ ngữ dùng làm phép thế).
Phần I :
1. Nhan đề Mùa xuân nho nhỏ được cấu tạo bởi hai từ loại : “mùa xuân” là danh từ và
“nho nhỏ” là tính từ. Việc kết hợp các từ loại ấy có tác dụng miêu tả rõ đặc điểm của
danh từ (mùa xuân).
2. Nốt nhạc trầm theo nghĩa hiện thực là nốt nhạc có cao độ thấp. Trong bài thơ nó là
một hình ảnh ẩn dụ được nhà thơ sử dụng để nói lên cái khát vọng muốn được khiêm
tốn cống hiến cho cuộc đời. Đó là một khát vọng cao thượng và chân thành.
3. Câu hỏi yêu cầu thí sinh phải viết một đoạn văn nghị luận khoảng 12 câu theo cách
lập luận tổng hợp – phân tích - tổng hợp làm rõ tâm niệm của nhà thơ, trong đó có sử
dụng câu bị động và phép thế (gạch dưới câu bị động và những từ ngữ dùng làm phép
thế). Thí sinh phải đáp ứng những yêu cầu căn bản nói trên: viết một đoạn văn nghị
luận; khoảng 12 câu; theo cách lập luận tổng hợp – phân tích – tổng hợp; nội dung
làm rõ tâm niệm của nhà thơ Thanh Hải trong bốn câu thơ; câu văn phải có loại câu bị động và phép thế (chú ý
phải gạch dưới câu bị động và những từ ngữ dùng làm phép
thế). Mỗi thí sinh sẽ có nội dung cụ thể khác nhau, tuy nhiên đoạn văn phải đáp ứng
những yêu cầu căn bản nói trên.
Đây chỉ là một đoạn văn mang tính chất gợi ý tham khảo :
(Sau khi đã chép bốn câu thơ trên)
Câu một: Khổ thơ thể hiện tâm nguyện của nhà thơ muốn được cống hiến cho cuộc
đời.
Câu hai: Khát vọng đó được thể hiện qua hình ảnh mùa xn nho nhỏ.
Câu ba : Đó là một hình ảnh khái quát xuyên suốt bài thơ có ý nghĩa biểu hiện cái đẹp
của thiên nhiên, đất nước và cuộc sống.
Câu bốn : Trong khổ thơ này, mùa xuân được xây dựng thành hình ảnh ẩn dụ nói lên

khát vọng cống hiến của nhà thơ cho cuộc đời.
Câu năm : Ý thức rằng cá nhân chỉ là một phần tử nhỏ bé, nhà thơ mong ước mình là
một mùa xuân nho nhỏ.
Câu sáu : Hơn nữa, lại lặng lẽ dâng cho đời.
Câu bảy : Khiêm tốn biết bao là ước nguyện cống hiến của nhà thơ Thanh Hải.
Câu tám : Bởi lẽ, con người ta rất dễ trở nên tự đắc, tự kiêu trước những đóng góp của
mình.
Câu chín : Thơng thường, người ta quan niệm còn trẻ còn làm việc, già thì nghỉ ngơi
an hưởng.
Câu mười: Thậm chí có khi còn đòi hỏi người khác phải phục vụ, phải tưởng nhớ cho
những cống hiến của mình.
Câu mười một : Nhưng nhà thơ Thanh Hải lại quan niệm hoàn toàn khác: Nhà thơ
khao khát cống hiến không chỉ là lúc tuổi hai mươi mà cả khi tóc bạc.
Câu mười hai : Cả khổ thơ là tâm nguyện chân thành cao đẹp của nhà thơ, là một lời
nhắc nhở sâu sắc với mọi người về lẽ sống đáng để ghi nhớ và học tập.

Đề:
Khơng có kính, rồi xe khơng có đèn,
Khơng có mui xe, thùng xe có xước,

Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng


Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước: Mùa xn người ra đồng
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
Lộc trải dài nương mạ
(Phạm Tiến Duật – Bài thơ về
Tất cả như hối hả
tiểu đội xe khơng kính)

Tất cả như xơn xao …
(Thanh Hải – Mùa xn nho nhỏ)
Trình bày cảm nhận về một trong hai vấn đề sau:
1. Tình cảm của người Việt Nam đối với đất nước qua hai khổ thơ trên.
2. Vẻ đẹp của hình ảnh ẩn dụ trong hai khổ thơ trên.
Mở bài: Giới thiệu lòng yêu nước là một trong những tình cảm lớn của con người Việt Nam được thể hiện
trong rất nhiều sáng tác của thơ ca như trong hai đoạn thơ sau đây (chép lại 2 đoạn thơ).
Thân bài:
- Tình cảm của người Việt Nam đối với đất nước qua khổ thơ trong Bài thơ về tiểu đội xe khơng kính.
+ Giới thiệu vài nét về Phạm Tiến Duật : nhà thơ quân đội trưởng thành trong giai đoạn chống Mĩ; công
tác ở binh đồn Trường Sơn và có nhiều bài thơ nổi tiếng về cuộc sống của những người lính trên
đường mịn Trường Sơn thời chống Mĩ, trong đó có Bài thơ về tiểu đội xe khơng kính.
+ Giới thiệu Bài thơ về tiểu đội xe khơng kính : được sáng tác trong giai đoạn kháng chiến chống Mĩ;
bài thơ có bảy khổ và đây là khổ thơ cuối cùng của bài thơ.
+ Khổ thơ thể hiện tình cảm yêu nước của nhân dân Việt Nam trong hoàn cảnh đất nước đang bị chia
đôi, miền Nam trực tiếp đấu tranh với Mĩ và miền Bắc vừa đương đầu với chiến tranh phá hoại của Mĩ
vừa hỗ trợ cho miền Nam về người, về của để chiến đấu.
Hai câu thơ đầu, qua hình tượng đặc biệt những chiếc xe khơng có kính với những hư hao mất mát
tiếp tục có thể có đã gợi lên sự khốc liệt của chiến tranh.
Hai câu thơ sau là lời khẳng định tình cảm bất di bất dịch vì miền Nam phía trước, tình cảm u
nước của người chiến sĩ lái xe nói riêng, của nhân dân Việt Nam nói chung. Đó là nguồn sức mạnh tinh
thần to lớn giúp con người Việt Nam vượt qua tất cả gian khổ, chấp nhận hi sinh vì sự nghiệp giải
phóng miền Nam thống nhất tổ quốc.
- Tình cảm của người Việt Nam đối với đất nước qua khổ thơ trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ
+ Giới thiệu nhà thơ Thanh Hải : là nhà thơ trưởng thành trong giai đoạn chống Mĩ, có những đóng góp
cho sự phát triển của văn học giải phóng miền Nam.
+ Giới thiệu bài thơ, khổ thơ : Mùa xuân nho nhỏ được sáng tác vào tháng 11/1980 vào lúc nhà thơ
đang ở trên giường bệnh; thể hiện tình cảm của nhà thơ đối với đất nước; về cơ bản bài thơ có ba phần,
đoạn thơ này là phần thứ hai trong bài thơ; phần thơ thể hiện suy nghĩ của nhà thơ về trách nhiệm đối
với đất nước.

+ Trách nhiệm đối với đất nước :
Hai câu đầu: thơng qua những hình ảnh ẩn dụ nhà thơ nói lên trách nhiệm cầm súng bảo vệ tổ quốc
của mọi công dân.
Hai câu tiếp theo: thơng qua những hình ảnh ẩn dụ nhà thơ nói lên trách nhiệm lao động và phát
triển đất nước.
 Bốn câu thơ có những hình ảnh thơ bình dị, gần gũi với cuộc sống gợi được những cảm nhận của
mọi người về tình yêu đối với thiên nhiên và đất nước.
Hai câu cuối : thông qua phép điệp, hai câu thơ thể hiện khơng khí sơi nổi, phấn khởi, khẩn trương
của cả dân tộc trong cả hai sự nghiệp lao động xây dựng và chiến đấu bảo vệ tổ quốc.
- Cả hai đoạn thơ thể hiện tình cảm của người Việt Nam đối với đất nước :
+ Trong cuộc sống hịa bình : lao động hăng say xây dựng đất nước.
+ Trong chiến tranh : sẵn sàng xả thân, hi sinh bảo vệ tổ quốc.
Kết bài:
Hai đoạn thơ của hai tác giả khác nhau, ra đời trong hai hoàn cảnh khác nhưng cùng thể hiện một tình cảm
lớn của con người Việt Nam và để lại những ấn tượng sâu sắc đối với người đọc.
Vấn đề thứ hai: Vẻ đẹp của hình ảnh ẩn dụ trong hai khổ thơ trên.


Mở bài:
Giới thiệu chung : Phạm Tiến Duật và Thanh Hải là những nhà thơ nổi tiếng của văn học Việt Nam thời chống Mĩ.
Bài thơ về tiểu đội xe khơng kính và Mùa xn nho nhỏ là những thi phẩm nổi tiếng của họ. Trong hai bài thơ trên,
có hai đoạn thơ đã xây dựng được những hình ảnh ẩn dụ đẹp (dẫn lại hai đoạn thơ)
Thân bài:
- Vẻ đẹp ẩn dụ trong khổ thơ của Bài thơ về tiểu đội xe khơng kính:
+ Giới thiệu vài nét về Phạm Tiến Duật : nhà thơ quân đội trưởng thành trong giai đoạn chống Mĩ; cơng
tác ở binh đồn Trường Sơn và có nhiều bài thơ nổi tiếng về cuộc sống của những người lính trên
đường mịn Trường Sơn thời chống Mĩ, trong đó có Bài thơ về tiểu đội xe khơng kính.
+ Giới thiệu Bài thơ về tiểu đội xe khơng kính : được sáng tác trong giai đoạn kháng chiến chống Mĩ;
bài thơ có bảy khổ và đây là khổ thơ cuối cùng của bài thơ.
+ Vẻ đẹp của hình ảnh ẩn dụ trong khổ thơ

Hình ảnh những chiếc xe khơng kính (trong hai câu thơ đầu): gắn với những chi tiết hiện thực trần
trụi (khơng có kính, khơng có đèn, khơng có mui xe, thùng xe có xước) gợi lên hình tượng thơ độc đáo,
có ý nghĩa của một chi tiết nghệ thuật đặc sắc, nói lên sự khốc liệt của chiến tranh; đây là một hình
tượng thơ mang bản sắc rất riêng của nhà thơ Phạm Tiến Duật về hiện thực chiến tranh.
Hình ảnh miền Nam phía trước là hình ảnh ẩn dụ gợi tới hình ảnh tổ quốc Việt Nam, gợi tới nhiệm
vụ chiến đấu trong giai đoạn chống Mĩ. Gợi tới mục đích chiến đấu mà mỗi chiến sĩ phải hồn thành;
một hình ẩn dụ có sức khích lệ động viên tinh thần chiến đấu của nhân dân.
Hình ảnh trái tim : một hình ảnh quen thuộc là biểu tượng cho tình yêu, ở đây là tình yêu tổ quốc và
đồng bào miền Nam. Hình ảnh quen thuộc nhưng được biểu hiện bằng một cách diễn đạt giản dị và đầy
ẩn ý : Chỉ cần trong xe có một trái tim. Đây là cách nói khá gợi cảm và thuyết phục. Cách nói này nhấn
mạnh sức mạnh to lớn của tình cảm yêu nước nơi người chiến sĩ của binh đoàn Trường Sơn, của người
bộ đội Việt Nam trong thời chống Mĩ trước mưa bom bão đạn đầy khốc liệt.
- Vẻ đẹp ẩn dụ trong khổ thơ của Mùa xuân nho nhỏ:
+ Giới thiệu nhà thơ Thanh Hải : là nhà thơ trưởng thành trong giai đoạn chống Mĩ, có những đóng góp
cho sự phát triển của văn học giải phóng miền Nam.
+ Giới thiệu bài thơ, khổ thơ : Mùa xuân nho nhỏ được sáng tác vào tháng 11/1980 vào lúc nhà thơ
đang ở trên giường bệnh; thể hiện tình cảm của nhà thơ đối với đất nước; về cơ bản bài thơ có ba phần,
đoạn thơ này là phần thứ hai trong bài thơ; phần thơ thể hiện suy nghĩ của nhà thơ về trách nhiệm đối
với đất nước.
+ Vẻ đẹp ẩn dụ trong khổ thơ:
Hình ảnh mùa xuân : là hình ảnh ẩn dụ cho cuộc sống, một cuộc sống xuân, tươi đẹp, tràn trề sinh lực
của đất nước trong giai đoạn sau 1975 (sau chiến thắng chống Mĩ, đất nước được thống nhất, hịa bình)
Hình ảnh người cầm súng : là hình ảnh ẩn dụ cho nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ tổ quốc. Hình ảnh bình dị
gần gũi với cuộc sống cũng gợi được suy nghĩ của người đọc.
Hình ảnh người ra đồng : là là hình ảnh ẩn dụ cho nhiệm vụ lao động xây dựng phát triển đất nước.
Hình ảnh bình dị gần gũi với cuộc sống cũng gợi được suy nghĩ của người đọc.
Hình ảnh Lộc : hình ảnh ẩn dụ có tính đa nghĩa cho nên gợi được nhiều liên tưởng và cảm nhận nơi
người đọc. Lộc là chồi non. Lộc giắt đầy trên lưng gợi hình ảnh người lính ngụy trang khi chiến đấu;
Lộc trải dài nương mạ gợi những mầm non được sử dụng khi gieo trồng. Nhưng Lộc đồng thời cũng có
thể gợi tới hình ảnh đặc biệt của người lính trong giai đoạn mới của tổ quốc từ chiến tranh chuyển sang

hịa bình, từ chiến đấu chuyển sang sản xuất; gợi tới thành quả mà sự nghiệp chiến đấu và lao động
mang lại cho đất nước, gợi tới cống hiến đặc biệt của người lính : cầm súng bảo vệ tổ quốc để mang lại
“Lộc” (những điều hạnh phúc tốt đẹp, may mắn,…) cho cuộc đời.
- Hai khổ thơ đều có những hình ảnh ẩn dụ. Mỗi hình ảnh có sắc thái riêng, có ý nghĩa riêng và góp phần
biểu hiện phong cách riêng của từng tác giả. Ví dụ như hình ảnh ẩn dụ của Phạm Tiến Duật thì độc đáo,
đặc sắc; cịn của Thanh Hải thì bình dị mà có ý nghĩa sâu xa.
Kết bài:
Hai đoạn thơ của hai tác giả khác nhau, ra đời trong hai hoàn cảnh khác nhau nhưng đều sử dụng một biện
pháp tu từ rất quen thuộc của thơ ca : ẩn dụ. Tuy nhiên, hình ảnh ẩn dụ ở mỗi tác giả đều có những nét đẹp riêng,
bản sắc riêng, phong cách riêng tạo thành cái độc đáo, hấp dẫn của mỗi nhà thơ.


Nguyễn Hữu Dương
(Trung tâm luyện thi Vĩnh Viễn – TP.HCM)

Đề: Trong bài Mùa xuân nho nhỏ, Thanh Hải viết :
"Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa."
Kết thúc bài Viếng lăng Bác, Viễn Phương có viết :
"Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác."
a. Hai bài thơ của hai tác giả viết về đề tài khác nhau nhưng có chung chủ đề. Hãy chỉ ra tư
tưởng chung đó.
b. Viết 1 đoạn văn khoảng 5 câu phát biểu cảm nghĩ về 1 trong hai đoạn thơ trên.
a. Khác nhau và giống nhau :
- Khác nhau :
+ Thanh Hải viết về đề tài thiên nhiên đất nước và khát vọng hoà nhập dâng hiến cho cuộc đời.
+ Viễn Phương viết về đề tài lãnh tụ, thể hiện niềm xúc động thiêng liêng, tấm lòng tha thiết thành kính khi tác giả
từ miền Nam vừa được giải phóng ra viếng Bác Hồ.
- Giống nhau :

+ Cả hai đoạn thơ đều thể hiện ước nguyện chân thành, tha thiết được hoà nhập, cống hiến cho cuộc đời, cho đất
nước, nhân dân... Ước nguyện khiêm nhường, bình dị muốn được góp phần dù nhỏ bé vào cuộc đời chung.
+ Các nhà thơ đều dùng những hình ảnh đẹp của thiên nhiên là biểu tượng thể hiện ước nguyện của mình.
b. HS tự chọn đoạn thơ để viết nhằm nổi bật thể thơ, giọng điệu thơ và ý tưởng thể hiện trong đoạn thơ.
Đoạn thơ của Thanh Hải sử dụng thể thơ 5 chữ gần với các điệu dân ca , đặc biệt là dân ca miền Trung, có âm
hưởng nhẹ nhàng tha thiết. Giọng điệu thể hiện đúng tâm trạng và cảm xúc của tác giả : trầm lắng, hơi trang
nghiêm mà tha thiết khi bộc bạch những tâm niệm của mình. Đoạn thơ thể hiện niềm mong muốn được sống có
ích, cống hiến cho đời một cách tự nhiên như con chim mang đến tiếng hót. Nét riêng trong những câu thơ của
Thanh Hải là đề cập đến một vấn đề lớn : ý nghĩa của đời sống cá nhân trong quan hệ với cộng đồng.
Đoạn thơ của Viễn Phương sử dụng thể thơ 8 chữ, nhịp thơ vừa phải với điệp từ muốn làm, giọng điệu phù hợp với
nội dung tình cảm, cảm xúc. Đó là giọng điệu vừa trang nghiêm, sâu lắng, vừa thiết tha thể hiện đúng tâm trạng lưu
luyến của nhà thơ khi phải xa Bác. Tâm trạng lưu luyến của nhà thơ muốn mãi ở bên lăng Bác và chỉ biết gửi tấm
lịng mình bằng cách hố thân hồ nhập vào những cảnh vật bên lăng : làm con chim cất tiếng hót.