132_PHAT HUY TINH TICH CUC, CHU DONG, SANG TAO CUA HS LOP 4 TRONG HOC TAP

Sáng kiến kinh nghiệm GV: Trần Thò Ánh Tuyết
ĐẶT VẤN ĐỀ
Bác Hồ đã từng nói:
Vì lợi ích mười năm trồng cây
Vì lợi ích trăm năm trồng người
Lời dạy của Bác quả là đáng quý. Lời dạy ấy đã, đang và sẽ là kim chỉ nam cho
chúng ta và những thế hệ sau tiếp tục thực hiện. Thật vậy, để giáo dục một con người
không phải chỉ một sớm một chiều mà là cả một thời gian dài. Giáo dục một người
không phải chỉ cung cấp cho họ có kiến thức mà còn giúp họ tự trang bò kiến thức cho
mình, có được cái nhìn bao quát về cuộc sống để họ có thể tự tin, chủ động hoà nhòp
vào cuộc sống đang ngày càng phát triển.
Đã có một thời gian dài học trò chúng ta đến trường chỉ là để được nhồi nhét
những kiến thức của các môn học vào đầu. Các em tiếp nhận kiến thức đó như một
hình thức học vẹt để có cái “trả nợ” cho thầy cô mà không hiểu được nguyên nhân,
bản chất như thế nào, tại sao lại như vậy. Đến lớp, hình ảnh thường thấy nhất là thầy
đọc, trò chép. Tất cả diễn ra như một cỗ máy chạy đều đặn từ ngày này sang ngày
khác và cũng đến một ngày cỗ máy ấy mỏi mệt. Các em sẽ thấy nhàm chán với lượng
kiến thức được nhồi nhét mỗi ngày và sẽ trở nên quá tải. Còn thầy cô giáo cũng không
còn sự hứng khởi, sáng tạo trong giảng dạy.
Đã đến lúc chúng ta có cái nhìn mới về giáo dục. Chúng ta không phải là ngøi
đi tìm và đưa kiến thức cho các em vì như thế các em sẽ trở nên thụ động, chây ì mà
các em sẽ là người tự tìm, tự chiếm lónh kiến thức cho mình dưới sự hỗ trợ, giúp đỡ,
Trang 1
Sáng kiến kinh nghiệm GV: Trần Thò Ánh Tuyết
dẫn dắt của người thầy – người mẹ thứ hai của các em. Chúng ta – những người thầy,
người cô phải làm sao để giúp học sinh cảm nhận được “Mỗi ngày đến trường là một
niềm vui”, giúp các em có hứng thú trong học tập, trong việc tìm hiểu thế giới xung
quanh các em.
Tuy nhiên việc giúp các em chủ động, tích cực trong học tập không đơn giản như
chúng ta nghó. Đây quả là một công việc đòi hỏi rất nhiều công sức và tâm huyết ở
người thầy. Người giáo viên phải có tấm lòng yêu nghề, yêu trẻ, phải đặt mình vào vò

trí của đứa trẻ xem trẻ nghó gì, có nhu cầu gì để từ đó có những phương pháp, hình thức
tổ chức hoạt động cho phù hợp, sinh động, lôi cuốn các em tham gia tìm hiểu bài học.
Ngày nay, dạy học là lấy học sinh làm trung tâm. Vậy ngừơi thầy ở đâu? Người
thầy là người đi bên cạnh để đònh hướng, hướng dẫn, gợi mở cho các em. Để thực hiện
được điều đó, người giáo viên hãy làm đúng như một ngôn từ đã được ban tặng –
“người mẹ hiền thứ hai”. Người thầy hãy là người gần gũi, thân thiết, là người bạn để
hiểu được nhu cầu của trẻ; là người “mẹ” để có đủ tình yêu, trách nhiệm giúp trẻ bản
lónh, tự tin bước vào cuộc sống. Và để làm gương, người thầy cũng cần chủ động, sáng
tạo, tích cực đổi mới trong công tác giảng dạy để truyền đến các em ngọn lửa nhiệt
tình, sự thích thú trong học tập.
Trong bài viết này, tôi xin được đề cập đến một số kinh nghiệm, giải pháp để
giúp học sinh phát huy được tính tích cực, chủ động và sáng tạo trong học tập.
Trang 2
Sáng kiến kinh nghiệm GV: Trần Thò Ánh Tuyết
NỘI DUNG CHÍNH
I. NGUYÊN NHÂN - THỰC TRẠNG
Tình trạng học sinh học thụ động, nhồi nhét đã diễn ra một thời gian dài khi chưa
đổi mới giáo dục. Giai đoạn đó, chúng ta vẫn còn sử dụng những phương pháp truyền
thống, cách giáo dục một chiều tức là giáo viên cung cấp, truyền thụ kiến thức cho học
sinh và học sinh tiếp nhận kiến thức đó. Lớp học im phăng phắc vì thầy giảng, trò lắng
nghe và ghi chép. Kiến thức các em đïc tiếp thu cũng chỉ gói gọn trong bài học mà
không được mở rộng ra cuộc sống xung quanh. Những gì các em tiếp thu chỉ là kiến
thức, còn mặt kó năng các em lại bò thiếu hụt. Đây là một yếu tố quan trọng để các em
hoà nhập vào cuộc sống sau này. Nói như vậy không có nghóa là chúng ta phủ nhận
hoàn toàn những phương pháp truyền thống nhưng cũng thấy được mặt hạn chế của
những phương pháp cũ đó là chưa phát huy được tính tích cực và sự hứng thú trong học
tập của các em học sinh.
Và tình hình của lớp tôi cũng vậy. Trong năm học này, khi tôi nhận lớp, các
đồng nghiệp bảo với tôi lớp này có nhiều em hiếu động nhưng cũng không ít em thụ
động. Quả thật như vậy. Học sinh lớp tôi được kết hợp và lấy từ hai lớp ba năm trước.

Trong đó có một số em tích cực, tham gia vào các hoạt động học tập rất tốt. Tuy nhiên
có một số em lại rất hiếu động, hay quậy phá trong lớp. Bên cạnh đó có nhiều em rất
ngoan, ngoan đến nỗi nhút nhát, thụ động, ít tham gia các hoạt động của lớp, không
dám chia sẻ, trình bày ý kiến cá nhân của mình trước mọi người. Trong tổng số 39 học
sinh thì có 3 học sinh học chậm và xếp loại học sinh trung bình ở năm học trước.
Đặc điểm của một số em trong lớp
 Hay nói chuyện trong giờ học
Trang 3
Sáng kiến kinh nghiệm GV: Trần Thò Ánh Tuyết
 Hay làm việc riêng
 Lơ là, không tập trung nghe cô giảng bài
 Nhiều em thụ động, không dám giơ tay phát biểu xây dựng bài. Khi được cô
giáo mời đọc bài hay phát biểu thì nói lí nhí trong miệng, không biết trình bày như thế
nào cho đúng.
 Ít trao đổi, chia sẻ, trình bày ý kiến cá nhân và phản hồi lại ý kiến của bạn.
 Lười học, ít chuẩn bò bài, xem bài trước khi đến lớp.
Hiện nay, chúng ta đang chú trọng đổi mới giáo dục. Vấn đề giúp học sinh học
tập tích cực, chủ động đang được phát huy. Tuy nhiên vẫn còn một số giáo viên vẫn
còn lúng túng trước việc làm thế nào để các em chủ động hơn trong học tập vì nhiều
yếu tố. Một số giáo viên do lớn tuổi nên việc làm thế nào để tổ chức lớp học vui tươi,
sinh động khiến họ gặp lúng túng. Bên cạnh đó cũng có thể họ đã quen với cách dạy
truyền thống nên việc thay đổi phương pháp mới cũng gây nên một số khó khăn nhất
đònh. Một số giáo viên vì một lí do nào đó mà việc chuẩn bò cho một hoạt động học
trên lớp có phần chưa được chu đáo lắm. Có giáo viên đến lớp lại mang một tâm trạng
không tốt sẽ gây ảnh hưởng đến không khí lớp học. Chính những điều này tác động
đến các em, làm các em cảm thấy không thoải mái, bò ức chế trong các hoạt động học
của mình, từ đó tính sáng tạo, tích cực của các em bò giảm dần.
Xã hội đang ngày càng phát triển, nếu các em chỉ
được cung cấp kiến thức theo một chiều mà không có sự
rèn luyện kó năng thì khi bước ra xã hội, các em sẽ bò hụt

chân, không theo kòp với sự phát triển nhanh chóng của xã
Trang 4
Sáng kiến kinh nghiệm GV: Trần Thò Ánh Tuyết
hội. Trong quá trình đổi mới giáo dục, chúng ta cần đảm bảo học sinh được chủ động
lónh hội kiến thức, có kó năng và thái độ đúng chuẩn.
Với tình hình của lớp như thế, tôi thiết nghó mình cần đổi mới, cần tạo ra một
không khí lớp học thân thiện để các em cùng hòa đồng, hỗ trợ nhau học tập và hãy đặt
học sinh của mình vào trạng thái “căng thẳng tích cực” để các em được làm việc, động
não, suy nghó liên tục. Có như thế các em mới thể hiện được hết khả năng sáng tạo và
năng lực học tập của mình.
II. BIỆP PHÁP
Để khắc phục tình trạng học sinh tiếp thu kiến thức một cách thụ động, ngành
Giáo dục trong những năm gần đây đã có rất nhiều sự thay đổi. Sự thay đổi đó thể hiện
ở nhiều mặt như thay đổi về chương trình giáo dục tiểu học, thay đổi về phương pháp
và hình thức tổ chức, nâng cao chuẩn của giáo viên. Sách giáo khoa đã thay đổi cả về
hình thức và nội dung học tập cho phù hợp với các em.
Tuy nhiên, để giúp học sinh phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong học
tập, người có vai trò quan trọng chính là người giáo viên đứng lớp. Đối với cấp tiểu
học, mỗi ngày học sinh đến trường là mỗi ngày học sinh được gặp thầy cô giáo của
mình. Có bao giờ các bạn tự hỏi: có khi nào học sinh cảm thấy nhàm chán chính thầy
cô của chúng không? Có thể lắm chứ nếu như mỗi ngày học sinh của chúng ta đều
được nhìn, được nghe thấy một việc quen thuộc, một câu lệnh quen thuộc và làm
những việc quen thuộc. Như vậy, muốn học sinh của chúng ta hứng thú, tích cực thì
người giáo viên cũng phải luôn sáng tạo, đổi mới trong những giờ lên lớp. Bên cạnh
đó, người giáo viên hãy là người bạn lớn của học sinh để tạo được sợi dây tình cảm
bền chặt với trẻ, mang đến cho các em sự tin cậy, gần gũi. Dưới đây tôi xin trình bày
Trang 5
Sáng kiến kinh nghiệm GV: Trần Thò Ánh Tuyết
một số giải pháp giúp học sinh phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong
học tập.

1. Tìm hiểu về tâm lí, nhu cầu của trẻ
Để tạo được sự sáng tạo, chủ động, tích cực
nơi trẻ thì trước hết chúng ta cần phải hiểu trẻ, xem
trẻ suy nghó gì, mong muốn gì. Ngay ngày đầu, tôi đã
gặp giáo viên của hai lớp ba cũ để trao đổi tình hình,
đặc điểm của một số em trong lớp để tìm hiểu xem
bản tính của các em năm học trước như thế nào, các
em hiếu động kiểu nào, thụ động ra sao. Hãy tập quan
sát trẻ trong giờ học, chúng ta sẽ thấy tất cả hiện lên
trong từng ánh mắt, hoạt động của trẻ. Trẻ thích thú?
Trẻ chán? Trẻ mệt mỏi? Trẻ đang tò mò muốn xem
cô (thầy) của chúng đang chuẩn bò làm gì? Trẻ ở lứa tuổi tiểu học rất khác với người
lớn chúng ta. Chúng không thể ngồi yên một chỗ suốt nhiều giờ liền và chỉ làm một
việc lặp đi lặp lại. Điều đó dễ gây nên sự nhàm chán nơi trẻ. Lứa tuổi học sinh tiểu
học là lứa tuổi vẫn còn rất hiếu động. Chúng thích được chạy nhảy, thích được trò
chuyện, thích được làm một việc gì đó chứ không phải là ngồi yên một chỗ. Như vậy
có thể thấy là trẻ thích được hoạt động. Vậy tại sao chúng ta không tạo nên sự ham
thích nơi trẻ, sự khám phá nơi trẻ bằng việc tự tin giao quyền chủ động cho các em, tạo
cho các em những hoạt động mà ở đó các em được tham gia, được khám phá. Thật thú
vò biết bao khi tự mình phát hiện, tìm tòi ra một điều gì mà mình chưa biết. Trong giờ
học, tôi thường xuyên đặt ra những tình huống có vấn đề, tổ chức cho các em thảo
luận, hợp tác, chia sẻ để tìm hiểu vấn đề ấy. Có những vấn đề các em tự khám phá
được và tôi cảm nhận được niềm vui, sự tự hào trong đôi mắt các em. Có những vấn đề
Trang 6
Sáng kiến kinh nghiệm GV: Trần Thò Ánh Tuyết
khó các em cần có sự hướng dẫn và gợi mở của giáo viên nhưng khi tìm được kết quả,
tôi vẫn nhận thấy sự thích thú ở các em khi các em được tự mình hoạt động để tìm
kiếm tri thức.
2. Hãy biết lắng nghe học sinh
Ngày còn bé, khi còn học tiểu học, tôi rất ngại khi phải đứng trước mặt thầy cô

của mình. Tôi ít giơ tay phát biểu vì sợ nếu nói sai thì cô sẽ la mắng, sẽ trách phạt
mình. Dần dần tôi thu mình vào vỏ ốc mặc cảm, thụ động. Nhưng cô giáo lớp 4 đã làm
thay đổi tôi. Cô là người nhẹ nhàng, thân thiện. Vào lớp cô hay trò chuyện với chúng
tôi, hỏi thăm học trò của mình. Và khi chúng tôi nói cô đều tỏ thái độ muốn nghe. Tôi
dần trở nên tự tin hơn. Tôi đã mạnh dạn phát biểu nhiều hơn trước. Và bây giờ, tôi
cũng đang cố gắng thực hiện điều đó với học sinh của mình. Trước các em, tôi luôn tỏ
thái độ muốn lắng nghe những điều các em muốn trình bày. Nếu được bày tỏ điều
mình suy nghó và có người lắng nghe mình, các em sẽ dần mạnh dạn hơn, hăng hái thể
hiện bản thân mình, chủ động hơn trong việc học tập. Hãy để các em được trình bày,
được thể hiện bản thân mình, điều đó sẽ giúp các em phát triển kó năng giao tiếp của
mình trong cuộc sống, mang lại cho các em sự chủ động, tự tin trong mọi việc.
3. Làm người bạn lớn của trẻ
Chúng ta cứ nghó nhiệm vụ của chúng ta khi đến lớp là giảng dạy, truyền đạt
đến các em tất cả những kiến thức kó năng cần thiết; là tạo dựng một lớp học nề nếp,
trật tự. Thế thôi vẫn chưa đủ. Chúng ta cũng cần phải hiểu, ngoài việc học, khi đến lớp
trẻ cũng cần được giao tiếp, được chia sẻ những tâm tư tình cảm với bạn bè và đặc biệt
là với chính thầy cô giáo của chúng. Đứng trứơc học trò, người giáo viên thường tạo ra
một khoảng cách khiến học trò không dám gần gũi để bày tỏ tình cảm, chia sẻ những
tâm tư nguyện vọng với thầy cô của chúng. Với điệp khúc mệnh lệnh, học sinh của
chúng ta sẽ làm như một cái máy quen thuộc. Và khi không vừa ý với việc làm của học
Trang 7