Đức phật trong ba lô Đức phật trong ba lô

LỜITỰA
Mườichíntuổi,hếtsứcthấtvọngvìnhậnthấymìnhkhôngcókhả
năngchèoláicuộcsốngvàhoangmangtrướcchiềuhướngmàthế
giớihiệnđạidườngnhưđanglaotheo,tôibắtđầuthựchànhĐạo
Phật.Đódườngnhưlàtriếtlýduynhấtthừanhậnsựthầnbívàkỳ
diệucủavũtrụmàkhônghềmâuthuẫnvớiquanđiểmcótínhkhoa
học,lýtrícủatôi.ĐạoPhậtnhuộmcảvũtrụbaolavàthếgiớiloài
ngườitronggiátrịđíchthựcvàtựdocaocả.
Trongmườinămkểtừngàyđó,lòngyêukínhĐạoPhậtcủatôi
ngàymộtsâusắc.Cólẽquantrọnghơn,việcthựchànhĐạoPhậtcủa
cánhântôiđãkhuấyđộngcuộcsốngcủatôitheonhữngcáchmà
trướcđâytôichẳngbaogiờcóthểnghĩtới.Theonhiềucách,chính
nhờơnDaisakuIkedamàtôicóđượcnhữngtìnhcảmyêukínhnày.
LàngườiđứngđầutổchứcSokaGakkaiInternational,tổchứcPhật
Giáocủacácphậttửtạigiamàtôilàthànhviên,ôngđãlàmviệc
khôngmệtmỏiđểkhíchlệ,khaisánghàngtriệungườitrênthếgiới.
TôicùngnhữngngườibạncưsĩcủamìnhniệmNammôDiệu
phápLiênhoamỗisángvàmỗitốinhưmộtphầnviệcthựchành
hàngngày.Trongkhitôichânthànhkhuyếnkhíchtấtcảmọingười
thửcáchthựchànhnàyvìsựpháttriểnvàlợilạccủahọ,giáolýĐạo
Phật,đặcbiệtlàquasựdẫngiảicủaDaisakuIkeda,baohàmcảmột
thếgiớinhữngýtưởngcóthểđemlạiphúclạctolớnchocácPhậttử
cũngnhưnhữngngườikhôngtheoĐạoPhậtnóichung.Nóicách
khác,khôngphảivìbạnkhôngthựchànhĐạoPhậtmàbạnsẽkhông
họcđượcnhiềuđiềutừcuốnsáchnày.Đólàbởi,ởmứcđộthựctế,
ĐạoPhậtrấthợplý,khônghềkhácbiệtsovớinhữngtưduythông
thường.
Tấtnhiên,phầnđôngchúngtađềubiếtrằngchúngtakhông
thườngxuyêndùngđếntưduythôngthườngcủamình,rằngchúng
takhôngphảibaogiờcũngthấymọichuyệnlàhợplý.Nhàkhoahọc

tiêntiếnnghiêncứuvềmáytính,MarvinMinsky,cómộtcáchgiải
thíchrấthayvềđiềunày.Ôngnói:“Tưduythôngthườngkhôngphải
làmộtthứđơngiản.Thayvàođó,nólàmộttậphợpkhổnglồcácý
tưởngthựctếđãquatôiluyện–củavôsốnhữngđiềuhọcđượcqua


cuộcsống:luậtlệvàngoạilệ,sắpđặtvàxuhướng,cânbằngvàtrở
ngại.ĐiềuđótìnhcờcũnglàmộtcáchmiêutảkháđúngvềĐạo
Phật.”
Trongnhữngtrangtiếptheo,bạnsẽđượcđọcnhữngcâuhỏivà
bănkhoăncủacácbạntrẻgửiđếnDaiskuIkeda.Dùcónhữngcâuhỏi
cóvẻđơngiản,chúngtasẽluônthấysựthôngtuệtrongcáchtrảlời
thẳngthắncủaông.Lờikhuyêncủaôngtrànđầysựcảmthông,khích
lệ.Khilàmtheolờikhuyênấy,chúngtasẽdầnnhậnrakhảnăngkiểm
soátđịnhmệnhcủariêngmình.Vềphầnmình,tôithấyôngđưara
nhữnglờikhuyênthậtsâusắcvềtìnhyêuvàcácmốiquanhệ,điều
nàyđãcứutôithoátkhỏirấtnhiềuđiềumà10nămtrướctôicoiđólà
sựđaukhổ.
MộtđiểmthựcsựquantrọngmàIkedaliêntụcnhấnmạnhlàviệc
địnhhướngnhữngthayđổivàtạorathếgiớimớinàyhoàntoànphụ
thuộcvàothếhệtrẻchúngta.Tấtcảchúngtakhôngchỉvốnđãcókhả
năngtácđộnglênnhữngthayđổiđómàchúngtacòncótráchnhiệm
phảilàmđiềuđómộtcáchhiểubiết,đầyyêuthương.
NhờcóDaisakuIkeda,tôiđãbiếtrằngcuộcsốngđượcdẫndắt
theocáchnhìncủaPhậtGiáocóthểlàmộtcuộcsốnggiàucó,thúvị
vàluônluônhạnhphúc.Vàtôinghĩrằngđólàtấtcả,sốnghạnhphúc,
sángtạovàtrànđầylòngbiếtơncuộcsốngvớimọihìnhthứcbiểu
hiệntuyệtvờicủanó.
DuncanSheik
Casĩ,nhạcsĩngườiMỹ

MỞĐẦU
Ướcmơcủabạnlàgì?Hyvọngcủabạnlàgì?Chẳnggìmạnhmẽ
hơnmộtcuộcsốngtrànđầyhyvọng.
Mỗingàytôiđềunhậnđượcthưcủacácbạntrẻtrênkhắpthế
giới,tôitròchuyệnvớihọbấtcứkhinàocócơhội.Tôithấyrấtnhiều
bạntrẻtrànđầyhyvọngvànhiệthuyết,nhưngmộtsốkhácdường
nhưnặngtrĩunhữngvấnđềrắcrối.Cùngvớiquátrìnhtrưởngthành
vàthayđổi,tuổitrẻcũngcóthểlàgiaiđoạncủanhữngloâu,mệt
mỏi.Nhữngngườitrẻtuổinhiềukhicảmthấylúngtúng,nhưthểhọ
bịbỏlạimộtmìnhgiữamộtnơihoangdãhaygiữamộtchiếntrường.
Họcóthểcảmthấynhưkhôngcònaiđểmàtintưởng,khôngaiquan
tâmđếnhọ,rằnghọkhôngcómụctiêunàotrongcuộcsống.
Nhưngkhoan!Coinhẹbảnthânnhưthếcóđángkhông?Bạncó
nênđánhgiáthấpkhảnăngcủamìnhnhưvậykhông?Khôngaisống
màkhôngcómộtnhiệmvụ,mụcđíchnàođótrêncõiđờinày.Và
chínhsựnhậnbiếtvềnhiệmvụvàmụctiêuđólàđiềumanglạiý
nghĩarõràngvàsựmãnnguyệntrongcuộcsốngconngười.
Hồimườichíntuổi,tôigặpJoseiToda,ngườiđãtrởthànhngười
thầycủađờitôi.Thậmchíđếntậnbâygiờtôivẫnkhôngbaogiờquên
đượcnhữnglờiâncầnthầynóivớitôihơn40nămvềtrước,khitôi
đangtrảiquamộtgiaiđoạncựckỳkhókhăn.“Daisaku”,thầynói:
“nhữngngườitrẻtuổiphảigặpnhữngkhókhăncủamình.Khókhăn
chínhlàđiềutạonênconngườitốtnhấtcủacon.”
Mỗisáng,kểcảChủnhật,thầyToda,giốngnhưgiasưriêngcủa
tôivậy,chỉbảochotôivềmọiđiều.Vàtôicũngđãcốgắngtheocách
đóđểđượctròchuyệnvớicácbạntrẻbấtcứkhinàocócơhội.Cuốn
sáchnàyđượcđúckếttừnhữngcuộcđốithoạinhưthế.Tấtnhiên
hầuhếtnhữngcuộctròchuyệnnàylàvớicácbạntrẻNhậtBản.

Nhưngnhữngchủđềmàchúngtôithảoluận–giađình,bạnbè,ước
mơ,mụctiêutrongcuộcđời–tôichắcchắncũnglàmốiquantâm
củacácbạntrẻmọinơitrênthếgiới.
TôivàcácbạntrẻtôitròchuyệncùngđasốđềuthựchànhPhật


GiáoNichiren(NhậtLiênTông).Nichiren,mộtvịthầyvànhàcảicách
PhậtGiáocủaNhậtthếkỷ13,dạyrằngmỗiđờingườiđềucómột
tiềmnăngvôhạn,vàNgàivạchraconđườngtiếpcậndễdàngmàqua
đómỗingườicóthểnuôidưỡngtiềmnăngấyvàtìmđượchạnhphúc
thậtsựtrongđời,conđườngmàNgàihọcđượcquabộkinhPháp
Hoa(1).
Thiêntàivànhữngngườicónăngkhiếutuyệtvờichỉlàthiểusố,
sốđôngkhổnglồtrongxãhộilànhữngconngườiđơngiản,bình
thường.Tôilàmộtngườibìnhthường,khôngcómộtnềntảngđặc
biệtnàocả.Cuốnsáchnàyđượcviếtvớihyvọngrằngcácbạntrẻcó
thểthuđượclợiíchtừnhữnglờikhuyêncủamộtngườinhưtôi,
ngườicóđôichútkinhnghiệmhơncácbạn.Tôihyvọngbạnđọcsẽ
tiếpnhậnnhữngđiềutôiviếtrađâynhưlờikhuyêntừmộtngườiđã
đixahơnchútxíutrênconđườngđời,chứkhôngphảinhưnhững
bàithuyếtgiảngcủanhữngngườicóhiểubiếtuyênthâm.
Mộttrongnhữngmụctiêutôiđặtratrongđờilàgiúpcácbạntrẻ
cóđượchyvọngvàsựtựtinvàotươnglaicủamình.Bảnthântôicó
mộtniềmtinvôhạndànhchogiớitrẻ,vàvìthếtôinóivớihọ:Các
bạnlàniềmhyvọngcủanhânloại!Mỗibạnđềucómộttươnglaitươi
sángphíatrước.Mỗibạnđềucómộttiềmnăngquýgiáđangchờ
đượcpháttriển.Thànhcôngcủacácbạn,vinhquangcủacácbạnsẽlà
vinhquangchotấtcảchúngta.Vinhquangcủacácbạnsẽdẫndắtcon
đườngtrongthếkỷnày,thếkỷcủahòabìnhvànhânđạo,thếkỷquan
trọngnhấtchotấtcảnhânloại.Xinđượcgửiđếncácbạnlờicầuchúc

sứckhỏe,sựtiếnbộkhôngngừngvàthànhcôngtrongmọinỗlựccủa
mình.
DaisakuIkeda


1
GIAĐÌNH

CHAMẸHAYLARẦY
Bốmẹlúcnàocũngmắngchửicháulàmcháukhông
muốnởnhàmìnhnữa!
Tôiđãngheđiềunàykhôngbiếtbaonhiêulần!Trongkhi,mộtsố
bạnyêuquýbốmẹvàgiađìnhcủamìnhthìmộtsốkháclạithấycáu
giậnbốmẹvìcứluônépbuộc,ápđặtconcái.Dẫnđến,mộtsốbạn
sốngkhépmìnhvàkhôngmuốngiaotiếpvớibốmẹnữa.
Tôicũngtranhcãivớimẹhếtlầnnàyđếnlầnkhácvềviệctôilựa
chọnsốngcuộcđờimìnhnhưthếnào.Tôithườngnói:“Đểconyên!
Đểconlàmtheocáchcủacon!”
Cácôngbố,bàmẹdườngnhưlúcnàocũnggâykhódễvớicon
cái.Từhàngtỉnămnay,cácbàmẹvẫnthườngnóinhữngcâunhư:
“Làmbàitậpcủaconđi!”,“Tắtvôtuyếnđi!”,“Dậyngaykhôngmuộn
bâygiờ!”.Đókhôngphảilàđiềuchúngtacóthểthayđổi.Nhưngcác
bạnsẽhiểubốmẹcảmthấythếnàokhicácbạnlàmchalàmmẹ.
Vìthếsựrộnglượngcủacácbạnlàrấtquantrọng.Khibốhaymẹ
mắngmỏbạn,bạncóthểnghĩ:“Giọngnóikhỏechứngtỏmẹkhỏe
mạnh;tuyệt”,hay“Bốđangthểhiệntìnhyêuvớimình.Thậtđáng
trântrọng.”Khảnăngnhìnnhậnbốmẹtheocáchnàylàmộtdấuhiệu
chứngtỏbạnđangtrưởngthànhlênrồiđấy.
Trongcuộcsốngcủacácloàivật,bốmẹdạychoconlàmsaođể
tồntại–cáchsănmồi,cáchăn,v.v...Cũngnhưthế,bốmẹdạydỗ

chúngtarấtnhiềuđiều,đưachúngtađiđúnghướng.Đâylàđiều
chúngtasẽdầnthấybiếtơnkhichínhmìnhtrởthànhngườilớn.
Cómộtcâuchuyệnnổitiếngvềmộtchàngtraibuồnrầungồi
tuyệtvọngbênđườngsaukhicãinhauvớicha.Anhtinrằngcha


mìnhlàmộtngườithiểncận,bấtcôngvàngungốc.Mộtngườiquen
lớntuổitới,đoánđượcnỗibuồncủaanh,nói:“Hồibáctầm18tuổi,
bốbáctoànnóivớibácnhữngđiềuđầnđộn,ngớngẩnlàmbácsôi
máu.Bácphátốmlênvìphảinghenhữngđiềunhưthế.Nhưngmười
nămsau,bácbắtđầucảmthấynhữngđiềubốnóirấtcóýnghĩa.Bác
đãtựhỏi:“Bốtrởnênthôngtháinhưvậytừbaogiờnhỉ?”
Tôinghĩ,quantrọnglàởchỗcácbạnbiếtsửdụngchínhhiểubiết
củamìnhđểtránhxungđộtvớichamẹ.Hơnthếnữa,đôikhichamẹ
sẽcãinhau,điềukhônngoannhấtlàbạnđừngnêncanthiệp.

THỂHIỆNCÁTÍNH
Tạisaobốmẹlúcnàocũngphêphánquầnáođầutóccủa
cháu?Đấylàcáchcháuthểhiệncátínhcủamìnhmà.
Tôicóthểhìnhdungkhárõrằngbạncảmthấycátínhcủamình
khôngđượcbộclộnếubạnbịbuộcphảilàmđiềuchamẹmuốn.Tuy
nhiên,thểhiệncátínhvàđơnthuầnlàchốngđốivìmụcđíchchống
đốilàhaiviệchoàntoànkhácnhau.
Làmộtphầncủatậpthểlớn–nhưgiađìnhhaytậpthểxãhội–
việcchúngtacóđượctinhthầnvàtrítuệđểhòahợpvớimọingườilà
điềurấtquantrọng.Linhhoạtvàchấpnhậnnhiềuquanđiểmkhác
nhaulàdấuhiệucủamộtýthứcvữngvàngvềbảnthân.Thayvìmù
quánglaotheođámđônghaymùquángchốnglạinó,tìmkiếmsựcân
bằngvàđồngđiệulàđiềutốiquantrọng.
Sẽlàmộtsailầmlớnnếuđểbảnthântrởthànhngườichỉbiết

nghĩđếnmìnhvàvôtìnhvớinhữngngườixungquanh.Chẳngailà
mộthònđảocả.Vâyquanhchúngtalàgiađình,bạnbèvàphầncòn
lạicủathếgiới.Tấtcảchúngtađềucóliênhệvớinhau.Chìakhóacủa
vấnđềlàthểhiệncátínhcủachúngtatrongkhivẫnsốngchanhòa
dướitấmlướicủacácmốiquanhệđó.
Cátínhthựcsựkhôngcónghĩacoimìnhlàtrungtâm.Đólàcách
sốngdẫndắtchínhchúngtavànhữngngườikháctheochiềuhướng
tíchcựcbằngnhữngcáchtựnhiênnhất.


QUÁÍTTIỀN
Mọithứcháumuốnlàmđềuđòihỏiphảicótiềntrong
khicháuchẳngcóđồngnào!Giánhưgiađìnhcháugiàucó
thìtốtbiếtbao?
Bạnxuấtthântừmộtgiađìnhnghèovàcảmthấychánnảnvìbạn
khôngthểmuanhữngthứbạnthích.Cólẽ,bạnnghĩsốtiềnchamẹ
chithêmchomìnhchảthấmthápgìsovớisốtiềncầncóđểtrangtrải
cuộcsốngcủagiađìnhbạn.Đâykhôngphảilànhữngtìnhhuốngxa
lạ.Rấtnhiềubạntrẻcũnggiốngnhưbạn.Thườngthìhọnghĩrằng
tiềnchínhlàhạnhphúc.Nhưnghọđangphạmphảimộtsailầmtrầm
trọng.
Sinhratrongmộtgiađìnhgiàucókhôngphảilàsựđảmbảocho
hạnhphúc,quanniệmsinhratrongmộttúplềukhiếnngườitakhốn
khổcũnglàsailầm.Mộtngườihạnhphúchaybấthạnhkhôngliên
quangìđếnngườiđósởhữubaonhiêucủacảivậtchất.Thậmchí,
mộtgiađìnhgiàucóvàđángaoướccũngcóthểphảiđốiphóvới
nhữngvấnđềnghiêmtrọngmàkhôngthểhiệnrangoài.Thườngthì
mọingườitrôngcóvẻhạnhphúc,nhưngbêntronghọcóthểđang
giấumộtnỗiđaucùngcực.Mọingườixuấthiệnvớivẻngoàithếnào
đinữathìcũngthậtkhóđểnhìnrađiềugìẩngiấutrongtráitimhọ.

Thếnênđừngbaogiờxấuhổvìtìnhtrạngkinhtếcủamình.Điều
đánghổthẹnlàmangmộttráitimkhôkiệt,làsốngkhôngđàng
hoàng.
Mộtdoanhnhânnổitiếngthếgiớitừngnóivớitôi:“Mặcdùgiờ
đâytôinổitiếngvàgiàucónhưnglúccònnghèo,cảmgiáccủatôivề
mụcđíchvàchítiếnthủmạnhmẽhơnnhiều.Hồiđótôicómụctiêu,
vàcuộcsốngluôncónhữngthửtháchthúvị.Giờthìtôiđặtramục
tiêumới:cốnghiếnchocuộcsốngnođủvàhạnhphúccủanhững
ngườikhác.”
Chúngtathườngthấytrênthươngtrường,mọingườitranh
giànhnhaukhốcliệtvìtiền,ngườitacảmthấykhốnkhổvàtuyệt
vọngnếutêntuổicủamìnhbịphainhạt,conngườihủyhoạicuộc
sốngcủamìnhkhihọđểchosựnổitiếngvàquyềnlựcchiếmlĩnhđầu
óchọ,vàngườitasốngtrongnhữngngôinhàxahoanơimàcác
thànhviêntronggiađìnhkhôngyêuthươngnhau.Nhiềukhinhững


ngườisốngtrongnhữnggiađìnhdườngnhưlàlýtưởng,gươngmẫu,
đạomạolạibịtróibuộcbởinhữngnghithức,truyềnthốngvàvẻbề
ngoài.Họgặpkhókhăntrongviệcthểhiệncảmxúcvàtạokhôngkhí
ấmápchânthành.Vàcũngquáthườngkhinhữngbạntrẻđược
nuôngchiềugặpkhókhăntrongviệcđặtramụctiêuvàđạtđược
nhữngmụctiêuđó,vìmọinhucầucủahọđềuđượcchămsóccẩn
thận.Vậythì,khisuynghĩkỹ,liệugiàucó,nổitiếnghayxahoacó
đảmbảohạnhphúc?Câutrảlờidứtkhoátlà“Không”.
Mọiđiềuphụthuộcvàoquanđiểmcủabạn.Thayvìnghĩmình
bấthạnhchỉvìchamẹkhôngcónhiềutiềnhaykhônghọchànhđến
nơiđếnchốn,hãynghĩrằngđólàtìnhhìnhphổbiến.Bạnsẽnhận
thấyrằngcáchnhìnnhậnnàysẽgiúpbạntrởthànhmộtngườithực
sựnhânvăn.Bạnsẽnhậnrarằngnhữngkhókhănchínhlàchấtliệu

giúpchobạncóthểpháttriểnmộttráitimrộnglượng,trởthànhmột
ngườisâusắcvànhânhậu.
Thựctế,chỉbằngcáchtrảiquanhữngkhókhănbạnmớicóthểlà
ngườihiểuđượccảmgiáccủangườikhác.Nỗiđauvànỗibuồnsẽ
nuôidưỡngthếgiớiconngườibêntrongcủabạn.Từđó,bạncóthể
cảmthôngvàkhaokhátđượchànhđộngvìhạnhphúccủamọingười.
Tiềnbạc,sựnổitiếngvàcủacảivậtchấtchỉmanglạihàonhoáng
bềngoài.Tuynhiên,nhữngngườitutậpĐạoPhậthọcđượccáchtạo
lậpmộthạnhphúctuyệtđốibằngcáchchuyểncuộcsốngcủahọvào
bêntrong.Khichúngtapháttriểnđượcmộttrạngtháitâmtríthoáng
đãngvàrựcrỡnhưmộtlâuđàinguynga,lúcđókhôngcógì–dùta
cóđiđâuhaygặpkhókhăn,trongcuộcđời–cóthểchônvùihayphá
hoạihạnhphúccủachúngta.

HÒAHỢPVỚICHAMẸ
Ướcgìcháucóđượcchamẹtốthơn.
Giađìnhnàocũngcónhữnghoàncảnhvàvấnđềriêngmàchỉ
nhữngthànhviêntrongđómớicóthểhoàntoànhiểuđược.Bạncó
thểbănkhoănvìsaomìnhlạiđượcsinhratronggiađìnhmình.Hay
vìsaochamẹbạnkhôngâncầnnhưnhữngchamẹkhác.Hayvìsao
bạnlạikhôngđượcbanchomộtngôinhàxinhđẹphơnvàmộtgia


đìnhbiếtyêuthương,thôngcảmhơn.Thậmchíbạncóthểmuốnbỏ
nhàđi.Dùsao,mộtđiềutôicóthểnóilà,khôngcầnbiếtchamẹlà
ngườithếnào,họlàchamẹcủabạn.Nếukhôngcóhọ,bạnđãchẳng
cómặttrênđời.Hãyhiểuýnghĩasâuxacủađiểmnày.Bạnđãđược
sinhratrongchínhgiađìnhcụthểnày,tạiđịađiểmcụthểnàyvàtrên
chínhhànhtinhnàyvàothờiđiểmcụthểnày.Bạnkhôngđượcsinh
ratrongmộtgiađìnhkhác.Thựctếnàyhàmchứaýnghĩacủamọi

thứ.
ĐạoPhậtgiảithíchrằngchẳngcógìtìnhcờxảyracả,vàrằngmọi
ngườiđãsẵncótronghọtấtcảnhữnggìhọcầnđểđượchạnhphúc.
Vìthế,khôngcókhobáunàoquýgiáhơnchínhcuộcsống.Dùhoàn
cảnhcủabạnkhókhănđếnđâu,dùbạncócảmthấychamẹthiếu
quantâmđếnmìnhthếnào,thìbâygiờbạncũngđangsống–vẫn
còntrẻvàđượcbanchotâmhồntươimới,vớitinhthầnđóbạncó
thểtạodựnghạnhphúcnhấtchocuộcsốngcủamìnhtừgiờphútnày
trởđi.Đừngpháhoạihaylàmtổnhạiđếntươnglaiquýbáucủa
mìnhbằngcáchvùimìnhtrongtuyệtvọngngàyhômnay.
Hãythúcđẩybảnthânmộtcáchdũngcảm,nhắcnhởmìnhrằng
nỗiđauđớnvàkhổcựccàngsâusắcbaonhiêu,hạnhphúcchờđợi
bạnphíatrướccàngrựcrỡbấynhiêu.Hãyquảquyếttrởthànhtrụ
cộtchogiađìnhmình.ĐạoPhậtdạycáchsốngnày.Dùbạncómột
ngườichahayngườimẹbịnghiệnrượuhaymắcbệnhhiểmnghèo,
dùgiađìnhbạnđangphảitrảiquanhữngthờiđiểmkhókhănvìcha
haymẹbạnkinhdoanhthấtbại,dùbạnphảichịunỗiđauchứngkiến
chahaymẹbịchỉtríchvàứchiếp,haydùbạncóbịchamẹbỏrơi–
tấtcảnhữnghoàncảnhdườngnhưngangtráiđócóthểđượcnhìn
nhậnnhưmộtsựnuôidưỡngđểkhiếnbạntrưởngthànhmạnhmẽ
hơn.
Dùchamẹđốixửvớibạnthếnào,cuốicùngthì,tráchnhiệmcủa
bạnlàlàmchomìnhtrởnênhạnhphúcchứkhôngphảicủachamẹ
bạn.Chínhchúngtalàngườiquyếttâmtrởthành“mặttrời”xuatan
điđêmđentrongcuộcsốngvàgiađìnhcủamình.PhậtGiáoNichiren
biếtrằnggiảiphápnàycóthểđượccủngcốbằngcáchniệmNammô
DiệuphápLiênhoamỗisángvàtối.
Dùđiềugìxảyra,việcbạnsốngmộtcáchtựtinvớilòngquả
quyếtrằngmìnhchínhlà“mặttrời”làmộtđiềucựckỳquantrọng.
Tấtnhiên,trongcuộcsốngcónhữngngàynắngvànhữngngàyâmu.

Nhưngngaycảtrongnhữngngàyuám,mặttrờivẫntỏasáng.Thậm
chínếuchúngtađangphảichịukhổđau,việcchúngtatranhđấuđể
giữchomặttrờivẫntỏasángrựcrỡtrongtimmìnhlàmộtđiềucực
kỳquantrọng.
Mộtbạntrẻmàtôiquenkhôngcócha,mẹcậubịmấtkhảnăng
laođộngdobệnhnặngvàchịcủacậuthìđangnằmviện.Tronghoàn
cảnhđó,cậuđãvượtquađượckhókhăn,cóýchívươnxahơnnhững
ngườikhác.Tôitinrằngnhữngbạntrẻphảiđươngđầuvớinhững
giankhổnhưthếsẽtrởthànhnhữngngườihữuíchchotươnglai.

TIẾPTHULỜIKHUYÊN
Cháuthấykhóchịukhimọingười,nhấtlàchamẹ,cứ
haychỉranhữngthiếusótcủamình.
Mộttrongnhữngđiềubựcmìnhnhấtlàkhichúngtanghĩmìnhlà
thếnày,thếmànhữngngườixungquanhlạinghĩvềmìnhhoàntoàn
ngượclại.Thựctếngườikháccóthểthấymộtsốđiềuởchúngtamà
chúngtakhôngthấyđược.Đâylàđiềutốt,vìcũngnhưcáchmàtấm
gươngchophépbạnđượcnhìnthấykhuônmặtmình,nhữngngười
xungquanhbạncóthểđóngvaitrònhưmộttấmgươngđểchobạn
thấynhiềukhíacạnhkhácvềbảnthân.
Nhữngnhậnxétcủangườithâncóthểgiúpbạntậptrungcátính
củamìnhtheomộthướngtíchcực.Sựgiáodục,hướngdẫn,khuyên
nhủ,cảnhbáovàthậmchíquởtráchmàbạnnhậnđượcđềucóthể
trởthànhđiềuhữuíchđểchèoláibạntrênconđườngđúngđắn.Mặt
khác,từchốilắngnghelờikhuyêncủangườikhác,chốngđốibằng
cáchchỉlàmnhữngđiềumìnhmuốnvàkhiếnchomọiviệcthànhkhó
chịuvớimọingườidướicáicớlàthểhiệncátínhchỉlàcácdạngthức
củasựbướngbỉnh,khôngmanglạilợiíchchoaihết.

Rấttuyệtvờinếucóngườichỉranhữngthiếusótvàgiúpbạnnhổ
tậngốcnhữngthóiquenxấucủamình.Mặtkhác,nếugốcrễcủa
nhữngthóixấuđóvẫncòn,chúngsẽdầndầnảnhhưởngkhôngtốt
đếncuộcsốngcủabạn,hướngbạnvàochiềuhướngcóhại,tiêucực.
Khibạnnhậnthứcđượcđiềunày,bạnsẽthấyrằngthậtngốcnghếch
nếukhônglắngnghelờikhuyêntừngườikhác.


CẤMĐOÁNQUÁNHIỀU
Chamẹcháuđặtraquánhiềugiớihạnchocháu.Họ
dườngnhưkhônghiểurằngcháuđãlớn.Làmsaomàcháu
thuyếtphụcđượchọvềđiềunàyđây?
Tôichắcchắncóthểhiểuđượcđiềubạnđangnói.Khôngaithích
bịngườikháckiểmsoát,vàcũngtựnhiênkhiướcmìnhcóthểtựlàm
mọiviệcmàkhôngbịmọingườiquấynhiễu.Tôibiếtvàibạnhọcsinh
mơvềsựtựdocácbạnsẽhưởngthụnếukhôngcóluậtlệnàohết,họ
ướccónhiềutiền,thờigianvàchẳngcóvịphụhuynhnàolarầyhọ
cả.Nhưng,thựcra,đólàmộtcáchnhìnnôngcạnvềxãhộiloàingười.
Tựdothựcsựrốtcụcchỉxoayquanhđiềumàbạnquyếtđịnh
cốnghiếnbảnthânvớicảtráitim.Nhưvậykhôngphảilàcứloanh
quanhchẳnglàmgì.Khôngphảilàtiêutiềnnhưnước.Khôngphảilà
sởhữutấtcảthờigianrảnhtrênthếgiới.Khôngphảilàđinghỉdài
ngày.Chỉlàmnhữngviệcmìnhthấyhàilòngkhôngphảilàtựdo–nó
chẳnglàgìngoàisựbêtha.Tựdothựcsựnằmtrongnhữngthửthách
liêntiếpđểpháttriểnbảnthân,đểđạtđượcmụctiêuđãchọn.


2
BẠNBÈ

TÌNHBẠNTHẬTSỰ
Làmthếnàocháucóthểphânbiệtđượcailàbạnthực
sựcủamình?
Đầutiên,hãycânnhắcxemtìnhbạnlàgì?Tìnhbạnthựcsựlà
mốiquanhệmàởđóbạnthôngcảmvớibạnmìnhkhihọđangphải
buồnkhổvàkhuyếnkhíchhọđừngđánhmấttráitim.Vàđếnlượt
mình,họcũnglàmnhưthếvớibạn.
Tìnhbạnthườngbắtđầuđơngiảntừchỗquýmếnmộtaiđóvì
cậuấyhaycôấydànhnhiềuthờigianbênbạn,haycóthểgiúpđỡbạn
họctậptốthơn.Bạncóthểbắtđầubằngcáchyêuquýngườitửtếvới
bạnvàbạncónhiềuđiểmchungvớingườiđó.Trongkhitìnhbạncó
thểbắtđầumộtcáchbộtphátvàtựpháttriển,tìnhbạnsâusắc
thườngcầnquátrìnhkiểmnghiệm.Giữabạnvàbạnbèphảiluôn
khíchlệvàgiúpđỡlẫnnhautrongcuộcsống.
Cómộtkhátvọng,nhưtốtnghiệpđạihọchayđónggópchoxã
hội,làđiềuquantrọng.Nhữngaithiếumụcđíchhayphươnghướng
rõràng,tíchcựctrongđờithườngcóxuhướngcónhữngtìnhbạn
chẳngđiđếnđâuhoặctìnhbạndựatrênsựphụthuộcTrongmộtvài
trườnghợp,nhữngkiểutìnhbạnnhưthếthựcralạikhuyếnkhích
hànhvipháhoại.Nhưngtìnhbạngiữanhữngngườivuivẻ,khíchlệ
lẫnnhaucùngcốgắngđịnhhìnhnhữngmơướccủamìnhlàtìnhbạn
sâubền.
Nghịlựcvàsựthẳngthắnlànhữngđiềukhôngthểthiếutrong
việckếtbạn.Tìnhbạnthựcsựkhôngcầnđểýđếnđịavịtrongxãhội.
Bạncóthểcóđượcmộtngườibạnthựcsựchỉkhibạncởimở,khi
bạnchiasẻvớingườikhácnhữngđiềutừtráitimmình.Mộtngười
íchkỷ,tựcaokhôngthểcóđượcnhữngngườibạnthựcsự.


Mốidâykếtnốitráitimngườinàyvớingườikháclàsựchân

thành.Vớingườilớn,tựtưhaytựlợithườngxenvào,vàxuấthiện
nhữngtìnhbạnđượcthiếtlậpdomụcđíchlàmăn.Nhưngnhững
tìnhbạnhìnhthànhtừthờitrẻcủaaiđónhìnchungthườngkhôngcó
sựtưlợi.Khôngcógìtuyệtvờivàquýgiáhơntìnhbạnthựcsựđược
hìnhthànhtừkhibạncòntrẻ.
Cácbạnbètừthờicấp2vàcấp3,thậmchítiểuhọc,giốngnhư
nhữngngườibạnđồngdiễn,xuấthiệntrongcùngmộtvởkịchvới
bạntrênsânkhấucuộcđời.Mộtvàingườibạncóthểbạnkhôngbao
giờquêntrongsuốtcảphầnđờicònlại.
Tìnhbạnlàtàisảnthựcsự.TriếtgiaLaMãCicerotừngnói:“Tình
bạngầngũihơntìnhthân”và“Cuộcsốngkhôngcótìnhbạncũng
giốngnhưthếgiớikhôngcóánhmặttrời”vàcâunóicủanhàtriếthọc
Aristotle:“Mộtngườibạngiốngnhưmộtbảnthểkhác.”Khôngcần
biếtngườitacóđịavịcaohaythấp,hoặccủacảinhiềuhayít,nhưng
nếukhôngcótìnhbạnthìthậtbuồnvàcôđơn.Mộtcuộcsốngkhông
cótìnhbạnsẽdẫnđếnsựtồntạimấtcânbằng,bạnsẽchỉnghĩđến
bảnthân.

CHỌNBẠNTỐT
Cháumuốncóđượcnhữngngườibạntốttrongcuộc
đời.Báccóthểchocháulờikhuyênkhôngạ?
Bạnrấtsángsuốtkhihiểuđượctầmquantrọngcủatìnhbạn.Bạn
hẳncónhiềuloạibạnbè–bạnbèhàngxómmàbạncùngđếntrường
mỗingày,bạncùnglớp,bạnbètrongcáchoạtđộngngoạikhóa,bạn
cùngchơi.Cũngcólúctìnhbạnbắtđầunhưmộtviệcrấtbình
thường,vớihaingườichỉngồilạitròchuyện.Rồimộtngàyđiềugìđó
xảyrakhiếncảhaicùngmuốnđạtđượcmụctiêunàođó.Sauđóhọ
trởthànhnhữngngườibạntốt,ảnhhưởngtíchcựctớinhau.Người
bạnthânnhấtcóđượclànhữngngườimàvớihọ,bạncóthểcùng
tiếnvềmộtmụctiêuchungnàođó.Trongkhikhôngthểchọnlựagia

đình,chúngtacóthểlựachọnbạnbè.Vàđólàmộtlựachọnquan
trọng.Tôithườngnghecácbạntrẻkhoe:“Trườnghọcthậtvuivì
cháucóbạnbèởđó.”Ngườikhácthìcacẩm:“Cháucóbạn,nhưng
chẳngcóaiđủthânđểtâmsựnhữngđiềuthầmkíncả.”


Bạnđượcsinhratrongvũtrụbaola,trênhànhtinhnhỏxinhTrái
Đấtvàtrongcùngmộtkỷnguyênvớinhữngngườiquanhbạn.Dĩ
nhiêncựckỳhiếmđểtìmđượcgiữahàngtỷngườitrênhànhtinh
nhữngngườibạnchânthành,vôtưmàbạncóthểlàchínhmìnhkhi
ởbênhọ,nhữngngườisẽhiểuđượcsuynghĩvàcảmxúccủabạnmà
khôngcầnnóilờinàohết.
Giữanhữngngườibạnhọc,tôichắcrằnghầuhếtcácbạnđềucó
ítnhấtmộthoặchaingườimàbạnnhắctớinhưnhữngngườibạn
thậtsự-xinhãytrântrọnghọ.Nhưngnếubạncảmthấyrằngbạn
khôngcóngườibạnthânnàolúcnày,cũngđừnglolắng.Chỉcầntự
nhủrằngbạnsẽcónhữngngườibạntuyệtvờitrongtươnglai.Tập
trungnănglượngvàoviệctrởthànhmộtcánhântốtđẹp,mộtngười
chuđáo,khôngnóixấungườikhácvàkhôngthấthứa.Tôichắcchắn
rằngtrongtươnglaibạnsẽcórấtnhiềubạn,cólẽlàtrênkhắpthế
giớinữakia.
Trongbấtcứhoàncảnhnào,bạnnênhiểurằngtìnhbạnphụ
thuộcvàobạn,khôngphảiaikhác,làrấtquantrọng.Tấtcảcuốicùng
đềuquyvềtháiđộcủabạn,bạnsẵnsànglàmgìđểđónggópchomối
quanhệđó.Tôihyvọngbạnsẽkhôngphảilàmộtngườibạnphù
phiếm,giúpđỡngườikhácchỉkhitìnhhìnhtốtđẹpvàmặckệhọmắc
cạnkhicóvấnđềxảyra,thayvàođó,hãyphấnđấutrởthànhngười
sátvaibênbạnbèdùthếnàođinữa.
Vànếuaiđócóphảnbộilạilòngtincủabạn,hãythềvớibảnthân
làbạnsẽkhôngbaogiờlàmđiềutươngtựvớibấtkỳaikhác.Khibạn

đưaramộtlờihứa,hãyluôngiữlời,dùthếnàođinữa.Nếubạncố
gắngđểlàmộtngườitửtế,chẳngmấychốcbạnsẽthấynhữngngười
bạntốtđếnvớimình.

BẠNTỐT-BẠNXẤU
Bốmẹkhôngchấpnhậnnhữngbạnbècháuchơicùng?
Chamẹlolắngvềbạnbècủabạnthìthựcsựquantâmchohạnh
phúccủabạn.Vớithầycôcũngtươngtựnhưvậy.Họkhôngphảilàm
khóbạnđâu.


Đôikhibạnbècóthểảnhhưởnglênbạnlớnhơnchamẹhaybất
kỳaikhác.Thếnênnếubạnkếtthânvớinhữngngườibạntốt–
nhữngngườibạnquantâmđếnviệctựhoànthiệnvàpháttriểnbản
thân–thìbạncũngcóthểtiếntheochiềuhướngtíchcực.Kếtgiao
vớinhữngngườitựhủyhoạibảnthândùsaocũngcónhữnghậuquả
khôngtốt,kéobạnxuốngcùngvớihọ.Hãycanđảmtừbỏnhữngảnh
hưởngtiêucựcvàtránhxanhữngngườicóthểkhiếnbạnhànhđộng
theocáchmàbạnthấykhôngthoảimái.
ĐạoPhậtdạychúngtanênkếtgiaovớinhữngngườiđồnghành
tốt,nghĩalàchúngtanêncẩnthậnchọnnhữngngườitốtđểlàmbạn
vànoitheo.ĐạoPhậtcònrăndạyrằngchúngtacáchlybảnthânkhỏi
nhữngmốiquanhệkhôngtốt.Mộtmốiquanhệdựatrênnhữngđộng
cơíchkỷhaybịlàmvẩnđụcvìnhữngrắcrốivềtiềnbạckhôngthể
đượccoilàmộttìnhbạnđẹp.Tươngtự,mộtmốiquanhệvớingười
thamgiavàohànhvimờám,ngườikhôngphânbiệtđượcphảitrái,
rõrànglàmộttìnhbạnxấu.Mộtngườibạnđíchthựcsẽkhôngđòi
hỏitiềntừbạnhaykhuyếnkhíchbạnlàmnhữngđiềusaitrái.Đólà
cáixấungụytrangthànhtìnhbạn.Bạnphảinóirõchínhkiếnchống
lạiđiềuđóvàtránhdínhlíuđếnnó.Đừngkéodàimốiliênhệvới

nhữngngườibạnxấu.Hãytránhxanhữngkiểungườiđó.Hãynói
chuyệnvềhoàncảnhcủabạnvớingườimàbạntintưởng.Đừngim
lặnglolắngvềđiềuđómộtmình.
KinhPhậtchỉrõrằngngaycảmộtngườilươngthiệnmàgiaokết
vớinhữngngườiđộcácchắcchắncũngsẽbịảnhhưởngbởisựđộc
ácđó,bởivậychúngtanênnghiêmkhắcvớibảnthântrongviệcnhận
rõhànhvisaitráivàtiêucực.Vàbằngcáchchỉrachongườikhác
rằnghànhđộngcủahọđanggâyrasựkhốnkhổvàđauđớn,chúngta
cóthểthúcđẩyhọchuyểnsangchiềuhướngtíchcựchơn.Thựctế,sự
thẳngthắncủachúngtacóthểmởđườngchoviệctôiluyệnsựgắnbó
sâusắccủamộttìnhbạnchânthànhvớingườiđó.Nóicáchkhác,
việcmộtngườibạnxấutrởthànhmộtngườibạntốtlàđiềucóthể
thựchiệnđược.
Nhữngngườibạnkhôngtốtlànhữngngườikhiếnngườikhác
gặprắcrốivàđaukhổ.Nhữngngườibạntốt,tráilại,lànhữngngười
độngviênngườikhácmộtcáchchântình,mangđếnchohọhyvọng
vàkhiếnhọmuốncảithiệnbảnthân.Tìnhbạnthựcsựgópphầnvào
sựtrưởngthànhcủaconngườivàquátrìnhtạoragiátrịtíchcực
trongcuộcđờita.


Cáchduynhấtđểcóđượcnhữngngườibạntốtlàchínhbạnphải
làmộtngườibạntốtbằngcáchduytrìsựchínhtrựccủabạn.Người
tốtsẽtìmđếnngườitốt.

ĐÁNHMẤTBẠNBÈ
Bácsẽlàmgìkhimộtngườibạnđộtnhiênkhôngmuốn
nóichuyệnvớibácnữa?
Tráitimcủanhữngngườitrẻtuổicũnggiốngnhưchiếcnhiệtkế
nhạycảm.Mộtphúttrướcbạnthấymọithứđềuthậttuyệt,ngaysau

đóbỗngnhiênbạnthấychánchườngđếnmứctựthuyếtphụcmình
rằngbạnhẳnphảilàngườitệnhấttrênthếgiới.Bạncũngcóthểngập
trongnỗibuồnvàsựthấtvọngvôbờvìnhữngvấnđềvớibạnbè,trái
timđauđớnvìtìnhyêuhaybệnhtậtcủangườithân.
Tôichắcchắnvớibạn,khicòntrẻ,việctrảinghiệmcảmgiáccùng
cựcnhưvậyvànghingờbảnthânlàđiềuhoàntoàntựnhiên,thếnên
bạnkhôngcầnphảilàmchonỗibuồncủabạnthêmnặngnềbằngviệc
lolắngvềnhữngđiềubạncảmthấy.Hãytinchắcrằngdùchonhững
giannancủabạnlàgì,mộtngàynàođóbạnsẽnhìnlạichúngvàthấy
chúngchỉlàmộtgiấcmơ.
Điềuđónóirằngkhibạntrảiquanhữngtìnhhuốngnhưthế,thì
điềutươngtựcũngcóthểxảyđếnvớibạncủabạn.Vìthế,tốtnhất
bạnnênhỏingườibạncóvẻđanglánhxabạnđiềugìđanglàmbạn
ấyphiềnlòng.Rấtcóthểbạnsẽthấyrằng,nguyênnhâncủaviệccô
bạnđómuốnđốixửlạnhlùngvớibạnvàthựctế,trongkhibạnvìsợ
bịtổnthươngmàkhôngchúýđếnviệctìmhiểubạnấycóđiềugì
khôngổnthìbạnấycũngvậy,cảmthấybịchốibỏvàcôđơn.
Nhữngmốiquanhệcủaconngườigiốngnhưnhữngtấmgương.
Nếubạnđangnghĩ:“Giánhưngườinày,ngườikiatửtếvớimình
hơnmộtchútthìmìnhđãcóthểnóichocậuấynghevềcảmgiáccủa
mình”,ngườiđóchắccólẽcũngđangnghĩđiềutươngtự.
Trongkhichỉcầnmộtchútcanđảmđểthựchiệnnhữngcốgắng
banđầu,thìmộtkếhoạchtốtsẽcầnđểtạoratácđộngđầutiênkhơi
dòngtraođổigiữahaingười.Bấtchấpnhữngnỗlựcđó,nếubạnvẫn


bịcựtuyệt,lúcđóngườithiệtthòichínhlàbạncủabạn.
Chúngtakhôngthểbiếtđượcnhữngsuynghĩtronglòngngười
khác,tráitimconngườiquảthựcquáphứctạp.Conngườithayđổi–
chỉđơngiảnnhưthếthôi.Nếubạncủabạncũngchiasẻnhữngcảm

xúcgiốngbạnvềtìnhbạncủahaingười,thếthìnóchắcchắnsẽbền
lâu.Nhưngnếucậubạnấyhaycôbạnấyquyếtđịnhlựachọnviệcrút
lui,thìtìnhbạnđóchẳngthểtồntạiđượclâu.Bảnthânbạncóthể
khôngcốtìnhkhiếnmộtngườibạnbuồnlòng,gâyrạnnứttrong
quanhệcủacácbạn.Lờikhuyêncủatôilàbạnhãygiữvữnglập
trườngbấtkểnhữngngườikháccóthayđổiđếnthếnào.
Nếuđúnglànhữngngườikháckhôngquantâmđếnbạnhoặc
khiếnbạnbuồn,bạnhãymạnhmẽlênvànhủrằngmìnhsẽkhông
baogiờlàmnhưthếvớibấtkỳaikhác.Dùhọthườngkhôngnhậnra
điềuđó,nhữngngườiphảnbộilòngtincủangườikháccuốicùngchỉ
khiếnchínhhọbịtổnthươngmàthôi.Nhữngngườicốtìnhlàmtổn
thươngbạnbèthậtđángthương,chẳngkhácnàohọđangtựgiếtchết
chínhtráitimmình.
Nghịlựcvàsựchínhtrựclàrấtquantrọng.Tôntrọngvàtin
tưởnglẫnnhaulàđiềucầnthiếtđểxâyđắpmộttìnhbạnchânchính.
Lẽdĩnhiên,sẽcólúcbạntranhluậnhaybấtđồngvớibạnmình,
nhưnglúcnàocũngcầncómộttinhthầntôntrọngvàquantâmtới
nhau.Trongtìnhbạn,chúngtakhôngđượcchỉnghĩchobảnthân
mình.
Nếumộttìnhbạnchấmdứttrongbấtkỳtìnhhuốngnào,bạn
khôngcầnphảichánnản.Bạnkhôngcầnphảihànhhạbảnthân,nghĩ
rằngtìnhbạnphảitồntạimãimãi.Điềuquantrọnglàbạnnhớđược
ýnghĩathựcsựcủatìnhbạnvàrằngbạnbiếnýnghĩađíchthựcđó
thànhnềntảngchonhữngphảnứngcủabạnvớingườikhác.
Nếungườibạnđólàmbạnthấtvọng,đừngmấtlòngtinvào
ngườikhác,hãytiếnlênvàtìmchomìnhmộtngườibạnmới.Nếu
bạnkhôngtinai,bạncóthểsẽtránhđượctổnthươnghaythấtvọng,
nhưngrồibạnsẽthấymìnhđangtồntạimộtcáchđơnđộc,tựnhốt
trongcáivỏcủamình.Thựctế,chỉnhữngaiđãtrảiquanỗiđauvà
trắctrởmớicóthểthôngcảmvớingườikhácvàđốixửtốtvớihọ.Vì

thế,điềucầnlàmlàhãytrởnênmạnhmẽ.


ĐỐIXỬVỚIVIỆCBỊTẨYCHAY
Thếcònkhicảnhómđềuquaylưnglạivớicháuthìsao
ạ?
Chophéptôiđượcchiasẻcâuchuyệnsauđâycủamộtcôgáitrẻ,
mộtnữsinhcấp3cóthựchànhPhậtGiáoNichiren.Ởtrường,Mikki
làthànhviêncủamộtnhómbảyngườirấtthân.Khicáccôgáidành
càngnhiềuthờigianbênnhau,họcàngbiếtrõhơnvềnhữngđiểm
mạnh,điểmyếucủanhauvàdầndầnbắtđầubuônchuyệnvềnhững
ngườivắngmặt.Mikkikhôngthamgiavàonhữngvụbàntánđóvàcố
gắngthuyếtphụccácbạnđừnglàmthếnữa.Nhưngsáungườikialại
lấychínhsựtừchốithamgiacủacôđểlàmcáicớquaylưnglạivới
cô.
Tronglớp,họdànhchoMikkicáinhìnlạnhlùng.Họchuyềncho
cônhữngmẩuthưcayđộc.Nếuvôtìnhhọcóchạmvàocô,họsẽthét
lênnhưthểkinhhoànglắmvàbỏchạy.MỗingàytrôiquaMikkiđều
hếtsứcđaulòng.Mỗisựsỉnhụcgiángxuống,Mikkiđềucảmthấy
nhưtráitimmìnhbịxétoangra.Giờnghỉ,côtrốntrongphòngvệ
sinhnữđểtránhbịlàmbẽmặt.
Chẳngtìmthấybạnbènàocóthểtintưởng,cuốicùngMikkithổ
lộvớimẹvềrắcrốiởtrường.Mẹcôđộngviêncôsửdụngthờigian
thửtháchnàyđểpháttriểnnềntảngnộitâmbằnglòngtincủamình.
MikkinhậnrarằngkhicôniệmNammôDiệuphápLiênhoa,côbắt
đầucảmthấymạnhmẽvàhạnhphúchơn.Dùcôvẫnthườngxuyên
phảichịusựdàyvòởtrường,nhưngnóảnhhưởngđếncôíthơn.Cô
bắtđầucoisựkhổsởcủamìnhlànhiênliệu,làđộnglựchoànhảođể
trởnêncứngrắnvàhạnhphúctừbêntrong.
Mikkitiếptụcniệmmỗingàyvớicảmgiác“Mìnhsẽkhôngbị

đánhbại!Mìnhsẽtrởnênmạnhmẽ!”ỞtrườngMikkikhôngcòncảm
giáckhóchịunhưtrướcnữa.Dựatrênsứcmạnhmớikhámphá,cô
quyếtđịnhhànhđộngtíchcựcđểthayđổihoàncảnhcủamình.Cô
kếtbạnmớivàcuốicùng,côcònthayđổitháiđộvớinhữngthành
viêntrongnhómchơibanđầuđãxalánhcô.Mikkinóicôthựcsự
thấybiếtơnhọ,vìhọtruyềnchocôsứcmạnhđểtrởnênmạnhmẽvà
độclập.Cônói,bíquyếtđểkhiếnngườikhácthayđổilàhãytựmình
trởthànhmộtngườimạnhmẽhơn.


LÀMGÌKHIBỊTỪCHỐI?
Đôilúccháucốgắngkếtbạnmớinhưngcứnhưthểlà
cháukhôngđủthúvịvớicácbạnấyvàcháubịchorarìa.
Chodùcóvẻkhó,nếubạnbịtảnglờ,bịtừchốihaylôiralàmtrò
cười,cốgắngđừngquálolắngvềviệcđó.TheoniềmtintrongPhật
Giáo,nhữngngườiđốixửkhôngtốtvớingườikhácsẽtạonênnhân
xấuvàtừđó,họsẽphảinhậnlấyhậuquả,họthậtsựrấtđáng
thương.
Đồngthời,hãynhớrằngtrảinghiệmsựchốibỏvàthấtvọnglà
mộtphầnkhôngthểtránhđượctrongđời.Nichiren,nhữnglờidạy
củaNgàiđượcnhữngngườitrongHộiSokaGakkaiQuốctếchúngtôi
noitheo,từngbịrấtnhiềungườitheohọcbỏrơi.Tôicũngđãtừngbị
nhữngngườitôitintưởngvàchânthànhkhíchlệphảnbội.Nhưng
tôiđãhọcđượcrằngđólànhữngđiềukhôngthểtránhkhỏi.
Đốidiệnvớisựtẩychay,bạnphảihọccáchcanđảm.Quantrọng
làbạnphảitinvàobảnthân.Hãygiốngnhưmặttrời,tỏasángbình
thảnmặcdùkhôngphảitấtcảcácthiênthểđềuphảnchiếulạiánh
sángcủanóvàchodùcónhữngtiasángrựcrỡthìnócũngchỉchiếu
vàohưkhông.Trongkhinhữngngườitừchốitìnhbạncủabạnrồisẽ
cólúcmờnhạtđitrongđờibạn,bạncàngtỏarạngánhsángcủa

mình,cuộcđờibạnsẽcàngtrởnênrựcrỡ.
Khôngquantrọngngườikháclàmgì,quantrọnglàbạnđitrên
conđườngcủachínhmình,tinvàobảnthân.Nếubạnluônluônlà
chínhmình,chắcchắnnhữngngườikhácsẽhiểuđượcýđịnhchân
thànhcủabạn.

ÁPLỰCTỪBẠNBÈ
Ởtrường,cháucórấtnhiềuáplựcbuộccháuphảiuống
rượuvàsửdụngcácchấtgâynghiện.
Tôicóthểhiểuđượccảmgiáccủacácbạntrẻkhithỉnhthoảng
cácbạnmuốnxàithuốchayuốngrượuđểhòanhậpvớinhóm.
Nhưnguốngrượuhaydùngcácchấtgâynghiệnởtuổithanhniên


khôngphảilànhântốtốtgópphầnxâydựngcuộcđờibạn.Đượctự
dotiếpcậnvớinhữngthứđókhôngphảilàcáchgiúpchúngtaphát
triểntựdo,thểhiệncátínhnhưnhiềubạntrẻvẫnnghĩ.Nếubạncủa
bạnuốngrượuvàdùngmatúy,hãytìmmộtnhómbạnmới.
Uốngrượuhaydùngmatúythựcralàmộtcáibẫyvàmộtkhibạn
đãsậpbẫy,bạnsẽbịtướcbỏsựđộclập.Bạnsẽbịtróivàocảmgiác
thèmkhátsửdụngnhữngchấtđó.Nhữngngườitrởthànhnạnnhân
củachínhnhucầutựnhiênvàcơnthèmkhátcủahọ,nóimộtcách
nghiêmkhắc,chẳngkhácgìloàicầmthú.
Vềcơbản,lạmdụngchấtgâynghiện,bạnsẽthiếukhảnăngphán
đoánvàtínhquyếtđoánvềtươnglai.Rấtnhiềubạntrẻđãbịtước
mấtcơhộipháttriểntiềmnăngtolớnvìhọkhôngduytrìđượcviệc
tậptrungvàomụctiêucủamình.Theođuổiniềmvuitrongchốclát
khiếnhọlụitàn.Tôitinrằngcóthểbạnđãngheđếnnhiềutrường
hợpgâysốc,nhưmộtngôisaobóngrổnổitiếngtrongtrườngđạihọc
đãđượcđộiBostonCelticschấm.Họkỳvọngởanhrấtcao,dường

nhưsựxuấthiệncủaanhlàmộtđảmbảochođộivôđịch.Buồnthay,
ngaytrướckhibắtđầumùagiảiđầutiêncủamình–thậmchítrước
cảkhianhcócơhộichơitrậnchuyênnghiệpđầutiên–anhthamgia
mộtbữatiệc,sửdụngquáliềucocainvàchết.Quảlàmộtbikịch.
Theorấtnhiềucách,điềutáchbiệtnhữngngườicốgắngsống
cuộcđờihạnhphúc,mãnnguyệnvàthànhcôngkhỏinhữngngười
khôngsốngtheocáchđóchínhlànhữngđiềuhọlựachọntrongsuốt
thờikỳmangtínhquyếtđịnhđó.Nhữngngườichọngiữlấygiấcmơ
củamìnhtrongtầmnhìnphảicânnhắcđộquantrọngcủaviệcđạt
đượcnhữngướcmơấyvớicáimác“đỉnh”nhấtthờicủaviệcsavào
rượuvàmatúyđểrồinhậnlấycảmgiácthỏamãnkhôngxứngvớicái
giáphảitrả.
Cónhữngngườitinrằngmatúycóthểtăngcườngđộtậptrung
củahọ.Nhưngtôiphảinóirằngkhôngcầnbiếtnótuyệtvờiđếnđâu,
bấtcứcáigìlàkếtquảdotácdụngcủathuốcđềukhôngphảisản
phẩmdokhảnăngthựcsựcủabạn.
Ngườihấpdẫnnhấtlàngườicóthểtiếptụccốgắngkhôngngừng
đểhoànthànhướcmơngaycảkhinhữngngườikháckhôngnhậnra
sựcốnghiếncủahọ.Mộtngườicóthểkiểmsoátđượcbảnthânmới
làmộtngườithựcsự“đỉnh”.Khôngngừngthửtháchnhữngmụctiêu


củabạnlàđiềucựckỳquantrọng.
Mộtlầnnữa,tôikhôngthểnhấnquámạnhvàosựcầnthiếtphải
thiếtlậpnhữngướcmơcủabạnkhibạncòntrẻvàgiữlấychúngmột
cáchchắcchắntrongtầmmắt.Chúngsẽlàthướcđotốtnhấtchotất
cảhànhđộngcủabạn.

GIỮBẠN
Cháurấtquýnhữngngườibạncủamình.Làmthếnào

đểcháugiữmãiđượctìnhbạnnày?
Nếumuốntìnhbạncủamìnhcònmãi,thìtôinghĩchúngtanên
dànhtâmsứctậptrungvàoviệcpháttriểnchấtlượngcủanhữngmối
quanhệđó.Theomụcđíchđó,chúngtacóthểchiatìnhbạnthànhba
cấpđộdựatrênsựsâusắccủachúng.
Cấpđộđầutiênbaogồmnhữngngười“hợpcạ”vớinhautrong
nhữnghoạtđộnghàngngàyvàmuốncùngnhautậnhưởngcuộc
sống.Đâylànhữngtìnhbạndựatrênkhoảngthờigianvuivẻbên
nhau.
Cấpđộthứhaicủatìnhbạncaocấphơnmộtchút.Nhữngngười
bạnnàycómụctiêucủamình,mỗingườihọđềucócáinhìnrõràng
vềconngườimàhọmuốntrởthành,tươnglaimàhọmuốnxâyđắp,
sựcốnghiếnhọmuốnđónggópchonhânloại.Họkhuyếnkhíchvà
hỗtrợlẫnnhaukhimỗingườiđềuhànhđộngđểnhậnraướcmơcủa
chínhmìnhvàđểlạidấuấncủamìnhtrênđời.Đâylàtìnhbạndựa
trênviệckhuyếnkhíchlẫnnhau.
Tôiđãnghenhiềubạnhọcsinhcấp3kểvềloạitìnhbạnđó:
“Chúngcháucùngnhaulàmviệcvàdựngđượcmộtmôhìnhsiêu
tuyệttronghộitrạikhoahọc”,“Trướcmỗibàikiểmtra,chúngcháu
lạihọcnhómcùngnhau”,“Làthànhviêntrongđộibơi,chúngcháu
đềutháchthứclẫnnhaubơiđượcsáudặm,vàtấtcảchúngcháuđều
làmđược!Đólàđiềumàcháusẽkhôngbaogiờquên.”
Rấtnhiều,rấtnhiềubạnhọcsinhđãnhậnrarằnghọkhôngcô
đơn,tìnhbạnmangđếnchohọsứcmạnhđểvượtquađượcnhững


thửtháchcamgo.Họđãbiếttrântrọngsựkhíchlệvàgiúpđỡlẫn
nhau.
Cấpđộthứbacủatìnhbạnlàsựgắnbócủanhữngngườichícốt
cùnglýtưởng,nhữngngườicốnghiếnđờimìnhchomộtsựnghiệp

chung.Nhiềungườilàmnênnhữngđiềuvĩđạitronglịchsửđãcó
đượcloạitìnhbạnnày,tìnhbạndựatrênlòngtintuyệtđối.Những
ngườiđồngchíchânchínhkhôngbaogiờphảnbộinhau,thậmchícả
khibịcáichếtđedọa.Họkhôngbaogiờphảnbộibảnthân,bạnbè
haylýtưởngcủahọ.
Tôihyvọngbạncóthểtậnhưởngthờigianbênnhữngngườibạn
củamìnhmàkhôngcầnphảilolắngvềviệctìnhbạncủabạnsẽkéo
dàiđượcbaolâu.Tìnhbạnsâusắclàrấthiếmhoi.Nuôidưỡng
nhữngtìnhbạnnhưthếgiốngnhưtrồngmộtcáicâycổthụ-mộtquy
trìnhkháchẳnviệctrồngcâybụi.
Nếubạnduytrìsựchânthànhtrongcáchcưxửcủabạnvới
nhữngngườikhác,ngàynàođóbạnsẽthấyquanhmìnhrấtnhiều
ngườibạntốt.Giữanhữngngườiđó,tìnhbạncủabạnsẽmạnhmẽvà
kiênđịnhnhưnhữngcâycổthụ.Đừngvộivã.Trướchếthãycốgắng
pháttriểnbảnthânvàbạncóthểchắcchắnrằngsẽcònvôsốnhững
ngườibạntuyệtvờiđangchờmìnhtrongtươnglai.

NHỮNGNGƯỜIMÀBẠNKHÔNG
ƯA
Cháunênlàmgìvớinhữngngườimàcháukhôngưa?
Cũngnhưcónhữngloạithứcănbạnchẳngthấyngonchútnào,
gặpnhữngngườibạnkhôngthíchtrongmôitrườngcủamìnhlàmột
phầnkhôngthểtránhkhỏitrongđời.Dùchẳngcógìsaitráikhiđặc
biệtkhôngthíchmộtngườinàođó,nhưnglàmhọbuồnhaycưxử
mộtcáchthùđịchvớihọthìkhôngđúngchútnào.Họcũngcóquyền
tồntạinhưbạn,cũngcóquyềncóchínhkiếnvàcáchlàmriêng.Quan
trọnglàbạnphảitraudồiđượcmộttầmnhìnkhoángđạt.Đồngthời
ĐạoPhậtdạyrằngmốitươngquangiữamọingườivàmọivật,và
cáchchúngtađốixửvớingườikhácsẽtácđộngvàocuộcsốngcủa
chúngta–vìthếcầnbiếtthểhiệnsựtôntrọngtronghànhxửcủa

mìnhvìlợiíchcủangườikhácvàcủachínhchúngta.

ĐỐIPHÓVỚISỰĐỐKỴ
Cháuđãphảicốgắngrấtnhiềuđểđạtđiểmcao,nhưng
cácbạnhaylàmcháuthấykhóchịuvìnhữngthànhtíchcủa
mình.
Hãyluônluôntựhàovìbạnđãhọchànhchămchỉ!Nhữngngười
xuấtsắcthườngbịvướngvàosựđốkỵvàghenghét,thếnênđừnglo
lắng–đờilàthế.Mộtriếtgiatừngnói:“Chúngtasốngtrongmộtthế
giớimàngaycảmộtngườicónhâncáchkhôngchêvàođâuđược
cũngsẽphảichịunhữnglờinóixấuvàchỉtríchđầyghentị.”Tất
nhiên,tôicũngkhônggợiýrằngbạnnênđikhắpnơikhoemọingười
vềđiểmtốtcủamình.
Hồitôicònhọctiểuhọc,cómộtbạnnhàkhágiảlúcnàocũngăn
mặcđẹpvàcóvẻrấthạnhphúc.Tôivẫnnhớđãthấyghentịvớibạn
ấy,vàchẳngphảichỉcómìnhtôi.Ngàynay,ngoàisựghentứcấyra,
cậubạnấychắchẳnsẽcònbịcácbạncùnglớptrêuchọcnữa.Nhưng
nhữngngườihànhđộngdựatrênnhữngcảmxúcnhưthếđangbị
điềukiệnsốngsơđẳngđiềukhiển,ĐạoPhậtgọilàthútính.Điều
mangtínhnhânvănthựcsựnằmởviệcvượtquasựghentịbằngmột
tháiđộdứtkhoát,“Mìnhsẽtạonênmộtcuộcsốngthậmchícòntuyệt
vờihơnthếchomình”.Nếubạnghentịvớingườikhác,bạnsẽkhông
thểtiếnbộmàsẽchỉtrởnênkhốnkhổmàthôi.Thayvìdễdàngbị
cảmxúcđánhgục,tôihyvọngbạncóthểdangrộngvòngtayvớimọi
ngườimộtcáchnồngấmvàcảmthông.

LÀMỘTNGƯỜIĐƠNĐỘC
Nếucháuthíchởmộtmìnhhơnlàtrongmộtnhómthì

sao?
Tấtnhiên,bạnkhôngbịràngbuộcphảiyêuthíchnhómbạncủa
mình.Hoàntoànkhôngcóvấnđềgìtrongviệcbạnkếtbạntheocách
riêngcủamình,vớinhữngngườimàbạnchiasẻsuynghĩvàcảm
nhậncủamình.


Đôikhinhữngmốiquanhệcủachúngtavớingườikháckhó
khănđếnnỗichúngtamuốnthétlên:“Ướcgìmìnhđượcsốngởmột
nơichẳngcóaihết”.Nhưngđiềuđólàkhôngthể,trừkhichúngta
quyếtđịnhtrởthànhẩnsĩ.Quantrọnglàchúngtacốgắngtrởthành
nhữngngườicóthểnuôidưỡngcácmốiquanhệvớimọingười.
Cácmốiquanhệlàcơhộiđểbạnlớnlênvàtrưởngthành.Chúng
cóthểgópphầnxâydựngtínhcáchnếubạnđừngđểchúngđánhbại
bạn.Vìthếđiềuquantrọnglàbạnđừngcôlậpbảnthân.Khôngaicó
thểtồntạimàtáchkhỏinhữngngườikhác.Duytrìkhoảngcáchvới
nhữngngườikhácsẽnuôidưỡngsựíchkỷchẳngdẫnđếnđâu.
Cóđượcnhữngngườibạnthâncóthểlàmộtphầnthưởngvô
cùngtolớn.CómộtcâutụcngữMôngCổnhưthếnày:“Mộttrăm
ngườibạnquýhơnmộttrămmiếngvàng.”Ngườicóbạnthìgiàucó.
Thôngthường,sựđộngviênvàkhíchlệcủanhữngngườibạnthôi
thúcchúngtacảithiệnbảnthân.Chúngtađượctruyềnthêmcảm
hứngđểsốngcuộcsốngviênmãnvàtạoramộtthếgiớitốtđẹphơn.
Chúngtacũnghànhđộngcùngcácbạnmìnhđểđạtđượcmụctiêu
đó.
Cóđượcnhữngngườibạntốtcũnggiốngnhưđượctrangbịthêm
mộtđộngcơphụtrợkhỏe.Khichúngtagặpphảimộtquảđồidốc
haymộtchướngngại,chúngtacóthểđộngviênlẫnnhauvàtìmthấy
sứcmạnhđểtiếptụchăngháitiếnvềphíatrước.

KHUYÊNNHỦBẠNBÈ
Cháuđãcốkhuyênnhữngngườibạnđừnglàmviệcxấu
nhưnghọtỏrathờơvàkhôngnghecháumộtcáchnghiêm
túc.
Cáchduynhấtbạncóthểtácđộnglênngườikháclàthiếtlậpmột
tìnhbạnthânthiếtkiểu1-1vớihọ.
Lắngnghethậtchămchúnhữngđiềuhọnói,nhưngcũngnóithật
rõràngvớihọkhinhữngýtưởngcủahọlàsailầmvàkhuyênhọ
đừnghủyhoạiđờimìnhbằngnhữnghànhđộngcủabảnthân.Phát
triểnkiểutìnhbạnmàtrongđóbạncóthểnóinhữngđiềucầnnói.