Kỹ năng giao tiếp của sinh viên trường cao đẳng công nghệ tây nguyên (tt)

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THỊ LUYẾN

KỸ NĂNG GIAO TIẾP CỦA SINH VIÊN
TRƢỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ
TÂY NGUYÊN
Demo Version - Select.Pdf SDK

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC
THEO ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU

Thừa Thiên Huế, năm 218


ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THỊ LUYẾN

KỸ NĂNG GIAO TIẾP CỦA SINH VIÊN
TRƢỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ
TÂY NGUYÊN

Chuyên
ngành: TÂM
LÝ HỌC
Demo Version
- Select.Pdf
SDK

Mã số: 8310401

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC
THEO ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. PHAN TRỌNG NAM

Thừa Thiên Huế, năm 218

i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi,
các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực,
được đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố
trong bất kỳ một công trình nào khác.
Tác giả

Nguyễn Thị Luyến

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii


LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, tôi xin kính gửi lời cảm ơn đến Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo sau
Đại học và quý thầy cô trong Khoa Tâm lý - Giáo dục, cùng các quý thầy cô

Trường Đại học Sư phạm Huế - Đại học Huế đã quan tâm, giúp đỡ tôi trong quá
trình tham gia học tập và nghiên cứu.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc đến PGS.TS. Đậu Minh Long,
TS. Phan Trọng Nam đã tận tình hướng dẫn, định hướng và tạo mọi điều kiện thuận
lợi để tôi có thể hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Lãnh đạo Khoa Sư phạm - Xã hội
và hơn 300 sinh viên Trường Cao đẳng Công nghệ Tây Nguyên đã tạo mọi điều
kiện thuận lợi, cộng tác chặt chẽ, cung cấp những thông tin, ý kiến đóng góp thiết
thực trong thời gian tôi thực hiện luận văn.
Và tôi cũng gửi lời cảm ơn sâu sắc đến gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động
viên, khích lệ, giúp đỡ tôi trong thời gian học tập và thực hiện luận văn.
Trong điều kiện thời gian nghiên cứu ngắn, kinh nghiệm nghiên cứu còn hạn

- Select.Pdf
chế nên luậnDemo
văn củaVersion
tôi vẫn còn
nhiều thiếu SDK
sót, kính mong quý thầy, cô giáo và
các bạn học viên đóng góp ý kiến để luận văn được hoàn thiện tốt hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Thừa Thiên Huế, tháng 10 năm 2018
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Luyến

iii


MỤC LỤC

Trang
Trang phụ bìa ............................................................................................................... i
Lời cam đoan ...............................................................................................................ii
Lời cảm ơn ................................................................................................................ iii
MỤC LỤC ................................................................................................................... 1
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................................... 4
DANH MỤC CÁC BẢNG.......................................................................................... 5
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 6
1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................. 6
2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 7
3. Nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................................... 7
4. Khách thể, đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 7
5. Giả thiết khoa học ................................................................................................ 7
6. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 7
7. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu ............................................................................. 8

Version - Select.Pdf SDK
NỘI DUNGDemo
................................................................................................................
9
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KỸ NĂNG GIAO TIẾP CỦA SINH VIÊN ....... 9
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................... 9
1.1.1. Các nghiên cứu giao tiếp ở nước ngoài ..................................................... 9
1.1.2. Các nghiên cứu về giao tiếp ở trong nước ............................................... 11
1.2. Những vấn đề lý luận cơ bản về giao tiếp ...................................................... 13
1.2.1. Khái niệm giao tiếp .................................................................................. 13
1.2.2. Chức năng giao tiếp ................................................................................. 17
1.2.3. Các phương tiện giao tiếp ........................................................................ 20
1.3. Một số vấn đề lý luận về kỹ năng giao tiếp .................................................... 22
1.3.1. Khái niệm kỹ năng giao tiếp .................................................................... 22

1.3.2. Các kỹ năng giao tiếp cơ bản ................................................................... 23
1.4. Những yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến kỹ năng giao tiếp của sinh viên ..................... 32
1.4.1. Những yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến kỹ năng giao tiếp của sinh viên .... 32

1


1.4.2. Những yếu tố khách quan ảnh hưởng đến kỹ năng giao tiếp của sinh viên ..... 34
1.5. Đặc điểm tâm sinh lý của sinh viên ................................................................ 35
1.5.1. Một số đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi sinh viên ................................ 35
1.5.2. Các hoạt động cơ bản của sinh viên ........................................................ 39
Tiểu kết chương 1...................................................................................................... 41
Chƣơng 2. TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................ 42
2.1. Vài nét về địa bàn và khách thể nghiên cứu ................................................... 42
2.1.1. Địa bàn nghiên cứu .................................................................................. 42
2.1.2. Khách thể nghiên cứu: ............................................................................. 43
2.2. Tổ chức nghiên cứu ........................................................................................ 44
2.3. Triển khai nghiên cứu và các phương pháp cụ thể ......................................... 44
2.3.1. Nghiên cứu lý luận................................................................................... 44
2.3.2. Nghiên cứu thực trạng ............................................................................. 45
Tiểu kết Chương 2 ..................................................................................................... 49
Chƣơng 3. THỰC TRẠNG KỸ NĂNG GIAO TIẾP CỦA SINH VIÊN TRƢỜNG
CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ TÂY NGUYÊN .......................................................... 50

Version
- Select.Pdf
SDK
3.1. Nhận Demo
thức chung
của sinh

viên về kỹ năng
giao tiếp ..................................... 50
3.1.1. Mức độ quan tâm của sinh viên về kỹ năng giao tiếp ............................. 50
3.1.2. Nhận thức của sinh viên về vai trò kỹ năng giao tiếp .............................. 51
3.2. Kỹ năng giao tiếp của sinh viên Trường Cao đẳng Công nghệ Tây Nguyên . 52
3.2.1. Biểu hiện kỹ năng lắng nghe của sinh viên Trường Cao đẳng Công
nghệ Tây Nguyên................................................................................................ 52
3.2.2. Biểu hiện kỹ năng diễn đạt của sinh viên Trường Cao đẳng Công
nghệ Tây Nguyên................................................................................................ 55
3.2.3. Biểu hiện kỹ năng điều khiển quá trình giao tiếp của sinh viên
Trường Cao đẳng Công nghệ Tây Nguyên ........................................................ 57
3.2.4. Biểu hiện kỹ năng giao tiếp của sinh viên Trường Cao đẳng Công
nghệ Tây Nguyên dưới các lát cắt khác nhau ..................................................... 58
3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc hình thành và rèn luyện kỹ năng giao tiếp của
sinh viên................................................................................................................. 64

2


3.4. Nguyên nhân dẫn đến sự hạn chế về kỹ năng giao tiếp của sinh viên trường
Cao đẳng Công nghệ Tây Nguyên ........................................................................ 68
3.5. Các biện pháp rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho sinh viên Trường Cao đẳng
Công nghệ Tây Nguyên ......................................................................................... 75
3.5.1. Nâng cao nhận thức về vai trò của kỹ năng giao tiếp và bồi dưỡng,
rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho sinh viên .......................................................... 75
3.5.2. Tổ chức cho sinh viên thực hành những bài tập để rèn luyện kỹ năng
giao tiếp .............................................................................................................. 76
3.5.3. Tổ chức các hoạt động phong phú cho sinh viên .................................... 78
3.5.4. Rèn luyện cách sử dụng ngôn ngữ và phi ngôn ngữ cho sinh viên ......... 79
3.5.5. Tăng cường sử dụng các phương pháp dạy học tích cực để rèn luyện

kỹ năng giao tiếp cho sinh viên .......................................................................... 80
3.5.6. Điều chỉnh chương trình, nội dung giảng dạy và học tập về môn học kỹ
năng giao tiếp........................................................................................................... 81
3.6. Thử nghiệm một số biện pháp nhằm nâng cao KN lắng nghe cho sinh viên .. 81
3.6.1. Mục đích thử nghiệm ............................................................................... 81

Demo
- Select.Pdf
SDK
3.6.2. Khách
thểVersion
thử nghiệm
..............................................................................
81
3.6.3. Nội dung thử nghiệm ............................................................................... 81
3.6.4. Quy trình thử nghiệm............................................................................... 81
3.6.5. Các biện pháp thử nghiệm ....................................................................... 82
3.6.6. Kết quả thử nghiệm ................................................................................. 84
Tiểu kết Chương 3 ..................................................................................................... 87
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................ 88
1. KẾT LUẬN ....................................................................................................... 88
2. KIẾN NGHỊ....................................................................................................... 90
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 93
PHỤ LỤC

3


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CĐ CNTN

: Cao đẳng công nghệ Tây Nguyên

CNTT

: Công nghệ thông tin

ĐC

: Đối chứng

ĐTB

: Điểm trung bình

GT

: Giao tiếp

GV

: Giáo viên

KN

: Kỹ năng

KNGT

: Kỹ năng giao tiếp

NL

: Năng lực

TLH

: Tâm lý học

PTTH

: Phổ thông trung học

QTGT

: Quá trình giao tiếp

SV

: Sinh viên

TN

: Thực nghiệm

Demo Version - Select.Pdf SDK

4

DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1. Khách thể nghiên cứu ...............................................................................44
Bảng 3.1. Mức độ quan tâm của SV về KNGT ........................................................50
Bảng 3.2. Đánh giá nhận thức về vai trò KNGT của sinh viên ................................ 51
Báng 3.3. Biểu hiện về KN lắng nghe của SV ..........................................................53
Báng 3.4. Biểu hiện về diễn đạt của SV ....................................................................55
Báng 3.5. Biểu hiện về KN điều khiển QTGT của SV .............................................57
Bảng 3.6. Biểu hiện về KN lắng nghe của sinh viên dưới các lát cắt khác nhau ......59
Bảng 3.7. Biểu hiện về KN diễn đạt của sinh viên dưới các lát cắt khác nhau ........61
Bảng 3.8. Biểu hiện về KN diễn đạt của SV dưới các lát cắt khác nhau ..................63
Bảng 3.9. Các yếu tố ảnh hưởng đến KNGT của học viên .......................................65
Bảng 3.10. Nguyên nhân dẫn đến sự hạn chế về KNGT của sinh viên ....................69
Bảng 3.11. Bảng So sánh sự thay đổi giữa nhóm TN và nhóm ĐC về KN lắng nghe
của SV trước và sau khi tiến hành các biện pháp tác động Sig. t-test .....85

Demo Version - Select.Pdf SDK

5


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Có một triết gia nói rằng: “Không ai có thể sống được một mình. Kẻ đó chỉ
có thể là thánh nhân hoặc là quỷ dữ. Qua đó, có thể thấy rằng giao tiếp có vai trò
đặc biệt quan trọng trong đời sống xã hội và trong đời sống của mỗi cá nhân con
người. Giao tiếp là hoạt động đặc trưng quan trọng nhất của con người, nó không
những là điều kiện quan trọng bậc nhất của sự hình thành phát triển tâm lý, ý thức,
nhân cách mà còn giúp con người đạt được năng suất, chất lượng và hiệu quả trong
mọi lĩnh vực hoạt động. Chính vì vậy giao tiếp được xem là vấn đề thời sự trong

nhiều lĩnh vực, nhất là lĩnh vực trực tiếp tiếp xúc với con người như giáo dục, dạy
học, ngoại giao…Ngày nay, giao tiếp là phương tiện để con người hợp tác cùng
nhau, hướng tới mục đích bình đẳng, hạnh phúc.
Sinh viên trường Cao đẳng Công nghệ Tây Nguyên chủ yếu là người dân tộc
thiếu số. Trước khi lên học tập tại trường các em hầu hết sinh sống và học tập ở
vùng sâu, vùng cao với điều kiện kinh tế khó khăn, thiếu thốn các phương tiện
thông tin như internet, máy tính và các phương tiện hỗ trợ học tập khác. Đặc biệt

Demo Version - Select.Pdf SDK

các em chủ yếu giao tiếp với bạn bè cùng buôn, có sở thích nói tiếng mẹ đẻ (đồng
bào) với nhau, ít có sự giao lưu, tiếp xúc với bạn bè các vùng miền khác nên các em
rất khó khăn trong việc diễn đạt rõ ràng, mạch lạc nội dung mình muốn nói. Mặt
khác, tâm lý của các em ngại tiếp xúc với những người không phải là cùng dân tộc
với mình kể cả giao tiếp với cả thầy cô của mình dẫn đến kỹ năng giao tiếp của các
em rất hạn chế.
Trong tương lai, các em sinh viên sẽ được đào tạo để trở thành những nguồn
nhân lực có sức khỏe, phẩm chất đạo đức tốt, có trình độ chuyên môn tay nghề cao,
có khả năng tiếp cận nhanh với công nghệ mới đáp ứng được nhu cầu sử dụng lao
động của thị trường lao động. Muốn vậy, các em phải có được kỹ năng giao tiếp tốt
để học tập tốt, đạt được mục tiêu của nhà trường đề ra.
Trước đây đã có rất nhiều nghiên cứu về kỹ năng giao tiếp của học sinh, sinh
viên ở các trường phổ thông, cao đẳng, đại học. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu về
thực trạng kỹ năng giao tiếp của học sinh, sinh viên tại trường Cao đẳng Công nghệ

6


Tây Nguyên, vì vậy việc hỗ trợ phát triển kỹ năng giao tiếp cho học sinh, sinh viên
tại trường chưa có cơ sở thực tiễn.

Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “Kỹ năng giao tiếp của sinh
viên trường Cao đẳng Công nghệ Tây Nguyên” làm đề tài nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lí luận và thực trạng về kỹ năng giao tiếp của
sinh viên trường Cao đẳng Công nghệ Tây Nguyên, tác giả đề xuất các biện pháp
rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho sinh viên để họ có điều kiện học tập tốt, có khả
năng giao tiếp tốt với cộng đồng và thực hiện tốt công việc của mình sau này.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu những cơ sở lý luận về kỹ năng giao tiếp của sinh viên.
- Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng kỹ năng giao tiếp của sinh viên
trường Cao đẳng Công nghệ Tây Nguyên.
- Thử nghiệm một số biện pháp nâng cao kỹ năng lắng nghe cho sinh viên
trường Cao đẳng Công nghệ Tây Nguyên.
- Đề xuất các biện pháp rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho sinh viên trường Cao
đẳng Công nghệ Tây Nguyên.

Demo Version - Select.Pdf SDK

4. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu

- Khách thể nghiên cứu: 300 sinh viên trường Cao đẳng Công nghệ Tây Nguyên.
- Đối tượng nghiên cứu: Kỹ năng giao tiếp của sinh viên Cao đẳng Công
nghệ Tây Nguyên.
5. Giả thuyết khoa học
Kỹ năng giao tiếp của sinh viên trường Cao đẳng Công nghệ Tây Nguyên
còn hạn chế, điều này là do nhiều nguyên nhân tạo nên. Nếu xác định đúng thực
trạng thì sẽ đề xuất được các biện pháp rèn luyện nâng cao được hiệu quả kỹ năng
giao tiếp cho sinh viên.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu bằng các nhóm phương pháp sau:

6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Thu thập các sách, báo, tạp chí, tài liệu… có liên quan đến đề tài nghiên cứu.

7


- Phân loại, phân tích, tổng hợp những vấn đề lý luận liên quan đến đề tài
nghiên cứu.
6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp phỏng vấn
- Phương pháp thực nghiệm
6.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng phần mềm SPSS 6.0 (Package để
xử lý số liệu.
7. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu
- Kỹ năng giao tiếp thì có nhiều. Trong khuôn khổ luận văn này, chỉ tập
trung nghiên cứu 03 kỹ năng cơ bản là: Kỹ năng lắng nghe, kỹ năng diễn đạt, Kỹ
năng điều khiển quá trình giao tiếp.
- Đề tài được nghiên cứu trên đối tượng sinh viên trường trường Cao đẳng
Công nghệ Tây Nguyên với lượng 300 sinh viên.

Demo Version - Select.Pdf SDK

8


NỘI DUNG
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KỸ NĂNG GIAO TIẾP CỦA SINH VIÊN

1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu giao tiếp ở nước ngoài
Như chúng ta đã khẳng định ở phần mở đầu giao tiếp có vai trò đặc biệt quan
trọng trong đời sống xã hội và trong đời sống của mỗi cá nhân con người. Chính vì
vậy, giao tiếp là một vấn đề được đề cập rất sớm trong khoa học bàn về tâm hồn con
người. Từ thời cổ đại, giao tiếp đã được các nhà triết học cổ đại quan tâm nghiên
cứu. Nhà triết học Xocrate (470-399 TCN) cho rằng phải thông qua các cuộc tranh
luận, tọa đàm, luận chiến thì mới tìm ra chân lý tìm ra cái thiện mà ông gọi là cơ sở
hành vi đạo đức của con người. Platon (428-347 TCN) cũng đã dùng đối thoại để
như là sự giao tiếp trí tuệ, phản ánh mối quan hệ qua lại giữa con người với con người.
Khổng Tử (551 – 479) cũng đã có những tư tưởng giao tiếp, ứng xử đối với con người
mang đầy ý nghĩa giáo dục được thể hiện qua tác phẩm ”Ngũ Kinh”.
Đến thế kỉ XIX, vấn đề giao tiếp được các nhà triết học bàn đến khá nhiều

Demo Version - Select.Pdf SDK

trong các tác phẩm triết học của họ. Nhà triết học cổ điển Đức L. Phoiơbắc đã đề
cập đến vai trò của giao tiếp đối với sự biểu hiện bản chất con người: “Bản chất con
người chỉ được biểu hiện trong giao tiếp, trong sự thống nhất của con người với con
người, trong sự thống nhất dựa trên tính hiện thực của sự khác biệt giữa tôi với bạn”. [1]
C.Mac (1818- 1883), nhà triết học duy vật biện chứng lịch sử cũng nhấn
mạnh đến vai trò của giao tiếp trong hoạt động xã hội trong “Bản thảo kinh tế - triết
học” năm 1844. Ông cho rằng: Giao tiếp trực tiếp với người khác đã trở thành khí
quan biểu hiện sinh hoạt và một trong những phương thức chiếm hữu sinh hoạt của
con người. Ông khẳng định: “Bản chất của con người không phải là cái gì trừu tượng
vốn có, trong tính hiện thực của nó, bản chất con người là tổng hòa các mối quan hệ xã
hội….”.
Đến thế kỷ XX khoa học - kỹ thuật ngày càng phát triển, mối quan hệ của con
người ngày càng được mở rộng, những tri thức về lĩnh vực giao tiếp ngày càng tăng
lên. Cũng chính vì vậy có rất nhiều nhà triết học, xã hôi học, tâm lý học quan tâm

9