QUẢN TRỊ KINH DOANH CHO kỹ sư

QUẢN TRỊ KINH DOANH CHO KỸ SƯ
CHƯƠNG 3

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH – KẾ TOÁN
Nguyễn Ngọc Bình Phương



Nội dung
1. Kế toán (Accounting)
ƒ Các khái niệm cơ bản
ƒ Kế toán tài chính (Financial Accounting)
ƒ Kế toán quản trị (Managerial Accounting)

2. Tài chính (Finance)
ƒ Các khái niệm cơ bản
ƒ Các quyết định đầu tư (Investment Decisions)
ƒ Các quyết định tài trợ (Financing Decisions)
ƒ Phân tích tài chính
2


Kế toán

Các khái niệm cơ bản

Mục tiêu của doanh nghiệp: Lợi nhuận
… Chức năng cơ bản của kế toán: Nhận dạng, đo
lường, ghi chép, phân loại, giám sát, phân tích, tổng
hợp, truyền đạt thông tin tài chính (thông qua các
báo cáo tài chính, các báo cáo quản trị định kỳ) về

hoạt động của doanh nghiệp.
…

3


Kế toán

Các khái niệm cơ bản
…

Mục đích của kế toán: Cung cấp các thông tin
hữu dụng, chính xác, kịp thời cho các nhà RQĐ.
Công tác
kế toán
Các hoạt
động kinh tế

Thông tin kế
toán

Những
người RQĐ

Vai trò công tác kế toán trong doanh nghiệp
4


Kế toán

Các khái niệm cơ bản
…

Các loại thông tin kế toán:
Kế toán tài chính (Các báo cáo tài chính cần kiểm toán trước khi
công bố ra công chúng)
† Kế toán quản trị (Các báo cáo nội bộ theo mỗi nhà quản lý)
†

Công tác
kế toán
Các hoạt
động kinh tế

Thông tin kế
toán

Những
người RQĐ

Vai trò công tác kế toán trong doanh nghiệp

5



Kế toán

Kế toán tài chính - Các báo cáo tài chính
…

Các báo cáo tài chính (mỗi năm 1 lần nộp cho cơ
quan thuế và cơ quan chủ quản)
1) Bảng cân đối kế toán (Balance Sheet)
2) Báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh
(Income Statement)
3) Báo cáo lưu chuyển tiền mặt (Statement of Cash
Flows)
4) Bản chú thích cho các báo cáo tài chính (Notes)

7


Kế toán

Kế toán tài chính - Các báo cáo tài chính
…

Bảng cân đối kế toán

† Tài sản (Assets): là toàn bộ tài sản doanh nghiệp hiện có

tại thời điểm lập phương trình

„ Tài sản ngắn hạn: Tiền mặt, Khoản phải thu, Tồn kho
„ Tài sản dài hạn: Nhà cửa & máy móc thiết bị, Đất đai

† Nguồn vốn:

„ Nợ phải trả (Liabilities): Các nguồn doanh nghiệp huy động từ

bên ngoài để tài trợ cho một phần tài sản
„

Khoản phải trả, Khoản phải trả khác, Vay ngắn hạn, Vay dài hạn

„ Vốn chủ sở hữu (Stockholders’ Equity): Nguồn vốn thuộc sở hữu

của chủ doanh nghiệp, dùng đầu tư để tài trợ cho một phần tài
sản
„

Vốn đầu tư tư nhân, Vốn cổ phần, Lợi nhuận giữ lại

8

8


Kế toán

Kế toán tài chính - Các báo cáo tài chính
…

Bảng cân đối kế toán

9


Kế toán

Kế toán tài chính

BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN CÔNG TY TÀO LAO
Vào ngày 31/12/2014
TÀI SẢN
TÀI SẢN NGẮN HẠN
Tiền mặt
Khoản phải thu
Tồn kho
Tổng tài sản ngắn hạn
TÀI SẢN DÀI HẠN
Nhà cửa và máy móc thiết bị
Khấu hao tích lũy – Nhà cửa & MMTB
Đất
Tổng tài sản dài hạn
Tổng tài sản

900.000
4.000.000
5.400.000
10.300.000
9.700.000
(3.600.000)
900.000
7.000.000
17.300.000

NGUỒN VỐN
NỢ NGẮN HẠN

Khoản phải trả
Các khoản phải trả khác
Vay ngân hàng ngắn hạn
Tổng nợ ngắn hạn
NỢ DÀI HẠN
Vay ngân hàng dài hạn
Tổng nợ ngắn và dài hạn
VỐN CHỦ SỞ HỮU
Vốn cổ phần
Lợi nhuận giữ lại
Tổng vốn chủ sở hữu
Tổng nguồn vốn

3.000.000
640.000
860.000
4.500.000
5.000.000
9.500.000
4.400.000
3.400.000
7.800.000
17.300.000

10


Kế toán

Kế toán tài chính - Các báo cáo tài chính

…

Báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh
† Kết quả hoạt động của doanh nghiệp trong một thời kỳ
† Trình bày các loại doanh thu & chi phí trong kỳ

11


Kế toán

Kế toán tài chính - Các báo cáo tài chính
BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG SXKD
Công ty TÀO LAO
Cho năm tài chính kết thúc vào ngày 31/12/2014
Doanh thu
Giá vốn hàng bán (GVHB)
Lợi nhuận gộp
Chi phí quản lý
Chi phí bán hàng
Chi phí khấu hao
Lãi vay ngân hàng
Lợi nhuận trước thuế
Thuế thu nhập doanh nghiệp
Lợi nhuận ròng sau thuế (Lỗ)

22.000.000
16.400.000
5.600.000
2.000.000

800.000
600.000
270.000
1.930.000
772.000
1.158.000
12


Kế toán

Kế toán tài chính - Các báo cáo tài chính
…

Báo cáo lưu chuyển tiền mặt
† Lợi nhuận doanh nghiệp đạt được trong một kỳ kinh

doanh không hẳn luôn đem lại sức mạnh cho doanh
nghiệp.
† Sức mạnh của doanh nghiệp liên quan đến lượng tiền
mặt mà doanh nghiệp nắm giữ.
† Báo cáo lưu chuyển tiền mặt: Trình bày dòng tiền ra vào
doanh nghiệp từ 3 hoạt động chính:
„ Hoạt động sản xuất kinh doanh (Operating)
„ Hoạt động đầu tư (Investing)
„ Hoạt động tài chính (Financing)

13

Kế toán

Kế toán tài chính - Các báo cáo tài chính
BÁO CÁO LƯU CHUYỂN TIỀN MẶT
Công ty TÀO LAO

Cho năm tài chính kết thúc vào ngày 31/12/2014

Dòng tiền từ hoạt động SXKD
Lợi nhuận ròng
CPKH
Giảm (Tăng) trong Khoản phải thu
Giảm (Tăng) trong Tồn kho
Tăng (Giảm) trong Khoản phải trả
Tăng (Giảm) trong Các Khoản phải trả khác
Dòng tiền ròng từ hoạt động SXKD
Dòng tiền từ hoạt động đầu tư
Giảm (Tăng) trong Nhà xưởng & MMTB
Dòng tiền ròng từ hoạt động đầu tư
Dòng tiền từ hoạt động tài chính
Tăng (Giảm) trong Tổng nợ dài hạn
Tăng (Giảm) trong Cổ phần thường
Chi trả cổ tức
Dòng tiền ròng từ hoạt động tài chính
THAY ĐỔI TIỀN MẶT RÒNG

1.070.000
600.000
(500.000)
600.000

120.000
320.000
2.210.000
(1.510.000)
(1.510.000)
(700.000)
400.000
(200.000)
(500.000)
200.000

14


Kế toán

Kế toán tài chính - Các báo cáo tài chính
…

Bản chú thích cho các báo cáo tài chính
† Trình bày các nguyên tắc, phương pháp kế toán đang

được sử dụng trong doanh nghiệp.

„ Doanh nghiệp đang sử dụng phương pháp khấu hao theo đường

thẳng.
„ Doanh nghiệp đang tuân thủ hệ thống kế toán Việt Nam.

† Tính toán sơ bộ các chỉ tiêu tài chính mà doanh nghiệp

đạt được trong kỳ.

„ Tỷ số nợ/ Tổng tài sản
„ Tỷ lệ lợi nhuận trên tổng tài sản
15


Kế toán

Kế toán tài chính - Các nguyên tắc kế toán tài chính
…

Các nguyên tắc kế toán tài chính
† Phương trình kế toán cơ bản (accounting equation)
† Nguyên tắc bút toán kép (double entry)
† Chi phí trang bị tài sản và chi phí hoạt động (capital &

operating costs)
† Nguyên tắc đáp ứng và kế toán dựa trên cơ sở nghiệp vụ
kinh tế phát sinh (matching and accrual basis)
† Nguyên tắc tiếp tục (on-going)
† Các nguyên tắc khác
16


Kế toán

Kế toán tài chính - Các nguyên tắc kế toán tài chính

…

Phương trình kế toán cơ bản
Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu
† Phương trình kế toán cơ bản là cơ sở cho việc thực hiện

tất cả các nghiệp vụ kế toán của doanh nghiệp
† Bảng cân đối kế toán là chi tiết hóa của phương trình kế
toán cơ bản.
17


18


Kế toán

Kế toán tài chính - Các nguyên tắc kế toán tài chính
…

Nguyên tắc bút toán
kép
† Mỗi nghiệp vụ kinh tế

phát sinh phải được thể
hiện qua sự thay đổi của
ít nhất 2 tài khoản khác
nhau, sao cho phương
trình kế toán được cân
bằng.

† Giúp các kế toán viên có
thể kiểm tra được tính
chính xác của mỗi bút
toán.

Nội dung
nghiệp vụ
Xuất tiền mua máy
móc giá 10 triệu
đồng
Vay ngân hàng trả
nợ nhà cung cấp: 15
triệu đồng
Chủ sở hữu đầu tư
thêm vốn mua
nguyên vật liệu: 5
triệu đồng
Dùng tiền mặt trả
nợ nhà cung cấp: 3
triệu đồng

Thao tác
kế toán
Tiền mặt: -10trđ
Máy móc: +10trđ
Vay ngân hàng:
+15trđ
Khoản phải trả:
-15trđ
Tồn kho: +5trđ

Vốn CSH: +5trđ
Tiền mặt: -3trđ
Khoản phải trả:
-3trđ

19


Kế toán
Kế toán tài chính - Các nguyên tắc kế toán tài chính
…

Chi phí trang bị tài sản và chi phí hoạt động
† Chi phí trang bị tài sản được xem như một loại tài sản của

doanh nghiệp có đời sống dài, và cần được thực hiện
khấu hao qua các thời kỳ sử dụng tài sản. Nó là điều kiện
cần để doanh nghiệp phát triển được sản xuất.
„ VD: Đổi mới, thay thế máy móc thiết bị, cơ sở vật chất kỹ thuật

† Chi phí hoạt động là các chi phí xảy ra thường xuyên hơn,

giúp doanh nghiệp vận hành được các hoạt động hàng
ngày.

„ VD: Trả lương, chi phí điện nước, chi phí văn phòng phẩm, chi phí

mua NVL

20

Kế toán

Kế toán tài chính - Các nguyên tắc kế toán tài chính
…

Nguyên tắc đáp ứng và kế toán dựa trên cơ sở
nghiệp vụ kinh tế phát sinh

† Nguyên tắc đáp ứng yêu cầu trong quá trình ghi chép phải ghi

các chi phí, sao cho tương thích với mức thu nhập mà nó đem
lại, tức là các chi phí và thu nhập phải phát sinh trong cùng thời
đoạn.
† VD: Cửa hàng XYZ trong tháng nhập 1000 tuýp kem đánh
răng, tuy nhiên chỉ bán ra có 850 tuýp trong tháng. Như vậy chỉ
có chi phí mua 850 tuýp kem đánh răng trong tháng được tính
vào chi phí giá vốn hàng bán trong kỳ, còn lại 150 tuýp được
tính vào lượng tồn kho cuối kỳ. Cách làm này giúp cho doanh
thu thu được từ việc bán 850 tuýp đi cùng với chi phí để có
được 850 tuýp này.
21


Kế toán

Kế toán tài chính - Các nguyên tắc kế toán tài chính
…

Nguyên tắc đáp ứng và kế toán dựa trên cơ sở nghiệp vụ kinh tế
phát sinh
† VD: Ngày 1/5/2001 doanh nghiệp XYZ mua 1000 tuýp kem đánh
răng giá 6.000đ/tuýp, tiền được thanh toán vào ngày 6/6/2001.
Trong tháng 5 XYZ bán được 850 tuýp giá 8.000đ/tuýp, trong đó 500
tuýp bán cho doanh nghiệp ABC thu tiền ngày 6/6/2001, số lượng
còn lại bán lẻ thu tiền ngay. Hai nguyên tắc dựa trên cơ sở nghiệp vụ
phát sinh và dựa trên cơ sở tiền mặt sẽ xử lý hạch toán các nghiệp vụ
trên.
Hạch toán

Thu nhập
Chi phí
Lợi nhuận (lỗ)
Tiền mặt vào (ra)

Kế toán dựa trên cơ sở
tiền mặt
350*8.000 = 2.800.000đ
0đ
2.800.000đ
2.800.000đ

Kế toán dựa trên cơ sở
nghiệp vụ phát sinh
850*8.000 = 6.800.000đ
850*6.000 = 5.100.000đ
1.700.000đ
2.00.000đ
22

Kế toán

Kế toán tài chính - Các nguyên tắc kế toán tài chính

…

Nguyên tắc tiếp tục

† Giả sử doanh nghiệp sẽ còn hoạt động tiếp tục trong

tương lai, do đó giá trị của các tài sản sẽ được ghi theo
giá trị lịch sử của nó (giá mua vào, giá trị khi hình thành)
mà không ghi theo giá thanh lý (là giá thị trường nếu tài
sản được bán ra thị trường tại thời điểm hiện tại).
† VD: Thiết bị A được công ty XYZ mua cách đây 5 năm với
giá $10.000, đang được khấu hao đường thẳng. Giá hiện
tại của một máy có tình trạng tương tự máy A này trên thị
trường là $3.000. Giá trị bút toán của máy A được thể hiện
trên sổ sách công ty XYZ là $5.000 (= Nguyên giá - Khấu
hao tích lũy) thay vì phản ánh giá thị trường $3.000.
23


Kế toán

Kế toán tài chính - Các nguyên tắc kế toán tài chính

…

Các nguyên tắc khác
† Cẩn trọng (prudence)
† Nhất quán (consistency)
† Rõ ràng (clarity)
† Có thể so sánh được (comparability)
† Thời đoạn (periodicity)
† Thích hợp (relevance)
† Tin cậy (reliability)

24


Kế toán

Kế toán quản trị
CÁC CHỨC NĂNG
QUẢN LÝ

KẾ TOÁN QUẢN TRỊ

Xác định mục tiêu

Xây dựng các chỉ tiêu kinh tế

Hoạch định

Triển khai dự toán chung và
dự toán chi tiết

Tổ chức, lãnh đạo

Tổng hợp kết quả thực hiện

Kiểm tra

Soạn thảo các báo cáo
thực hiện

Vai trò kế toán quản trị trong hỗ trợ quản lý doanh nghiệp

25