TUYÊN TRUYỀN HÌNH ẢNH VIỆT NAM RA THẾ GIỚI QUA BÁO CHÍ ĐỐI NGOẠI TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY (Luận án tiến sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

LƢU TRẦN TOÀN

TUYÊN TRUYỀN HÌNH ẢNH VIỆT NAM RA THẾ GIỚI QUA BÁO CHÍ
ĐỐI NGOẠI TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
(Qua khảo sát các chuyên mục của kênh VTV4, báo mạng điện tử
Vietnam Plus và tạp chí in Vietnam Economic Times)

LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHÍNH TRỊ HỌC

HÀ NỘI – 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

LƢU TRẦN TOÀN

TUYÊN TRUYỀN HÌNH ẢNH VIỆT NAM RA THẾ GIỚI QUA BÁO CHÍ
ĐỐI NGOẠI TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
(Qua khảo sát các chuyên mục của kênh VTV4, báo mạng điện tử

Vietnam Plus và tạp chí in Vietnam Economic Times)

Ngành

: Chính trị học

Chuyên ngành

: Công tác tƣ tƣởng

Mã số

: 93 10 02 01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHÍNH TRỊ HỌC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS, TS Phạm Minh Sơn
TS Lƣơng Ngọc Vĩnh
HÀ NỘI - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nêu trong luận án là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất
kỳ công trình nào khác.
Hà Nội, ngày tháng năm 2018
Tác giả luận án

Lƣu Trần Toàn

MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
DANH SÁCH PHỤ LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN TUYÊN TRUYỀN
HÌNH ẢNH VIỆT NAM RA THẾ GIỚI QUA BÁO CHÍ ĐỐI NGOẠI ...................... 11
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TUYÊN TRUYỀN HÌNH ẢNH VIỆT NAM
RA THẾ GIỚI QUA BÁO CHÍ ĐỐI NGOẠI ............................................................. 41
1.1. Lý luận về tuyên truyền hình ảnh Việt Nam ra thế giới ....................................... 41
1.2. Báo chí đối ngoại - một phƣơng tiện tuyên truyền hình ảnh Việt Nam ra thế giới . 61
1.3. Các yếu tố cấu thành tuyên truyền hình ảnh Việt Nam ra thế giới qua báo chí đối ngoại.. 70
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG TUYÊN TRUYỀN HÌNH ẢNH VIỆT NAM RA
THẾ GIỚI QUA BÁO CHÍ ĐỐI NGOẠI TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ........... 86
2.1. Khái quát các cơ quan báo chí trong phạm vi khảo sát ..................................... 86
2.2. Những ƣu điểm trong tuyên truyền hình ảnh Việt Nam ra thế giới qua báo chí
đối ngoại và nguyên nhân........................................................................................... 91
2.3. Những hạn chế trong tuyên truyền hình ảnh Việt Nam ra thế giới qua báo chí
đối ngoại và nguyên nhân......................................................................................... 137

CHƢƠNG 3: DỰ BÁO, QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ TĂNG
CƢỜNG TUYÊN TRUYỀN HÌNH ẢNH VIỆT NAM RA THẾ GIỚI QUA
BÁO CHÍ ĐỐI NGOẠI .............................................................................................152
3.1. Dự báo xu thế phát triển của những yếu tố tác động đến báo chí đối ngoại trong
tuyên truyền hình ảnh Việt Nam ra thế giới ............................................................. 152
3.2. Một số quan điểm cơ bản................................................................................. 158
3.3. Một số giải pháp chủ yếu ................................................................................. 163
3.4. Một số kiến nghị ............................................................................................. 183
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................193

DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN

ĐẾN ĐỀ TÀI ..............................................................................................ấy có nhiều nội dung giới thiệu hình ảnh Việt Nam, trên
nhiều lĩnh vực, nhất là chính trị. Những vấn đề tôi quan tâm là các sự kiện nổi bật ở Việt Nam,
tình hình thiên tai, bão lũ, cuộc đấu tranh chống tham nhũng, đặc biệt là gần đây, những vụ án
lớn đã đƣợc công khai xét xử, báo chí đƣa tin đầy đủ. Những vấn đề liên quan đến giáo dục
cũng đƣợc đề cập nhiều. Đây cũng là chủ đề tôi quan tâm.
Về văn hóa, tôi cũng thấy báo chí đuewa tin nhiều về các di tích lịch sử, lễ hội gắn với
du lịch ở các địa phƣơng, nhất là văn hóa vật thể và phi vật thể đƣợc UNESCO công nhận. Các
danh lam thắng cảnh, giới thiệu con ngƣời Việt Nam thân thiện, mến khách cũng đã đƣợc chú
ý. Các danh thắng và các món ăn mang đậm truyền thống dân tộc đã đƣợc chú ý.
Câu 3. Trong các loại hình báo chí, ngƣời Việt Nam ở nƣớc ngoài đọc báo điện tử. Thể
loại hay đọc là tin tức, tin ngắn, vì không có nhiều thời gian và biaay giờ mọi ngƣời cũng chủ
yếu biết tin tức là đủ, ít đi sâu tìm hiểu kỹ bản chất vấn đề, vì họ còn nhiều mối quan tâm khác.
Câu 4. Tôi rất ít xem chƣơng trình VTV4. Còn báo điện tử Vietnam Plus của Thông tấn
xã Việt Nam thì tôi thỉnh thoảng đọc. Còn báo Thời báo kinh tế thì thú thực là tôi chƣa đọc bao
giờ.
Câu 5. Để nâng cao chát lƣợng tuyên truyền hình ảnh Việt Nam ra thế giới và thu hút
ngƣời xem/nghe, nhất là ngƣời Việt Nam ở nƣớc ngoài, báo chí đối ngoài Việt Nam cần phải
đƣa tin ngắn gọn, nhanh. Tất nhiên phải chính xác. Chỉ cần thế là đủ.
Câu 6. Hiện nay, ngƣời Việt Nam ở nƣớc ngoài ai cũng quan tâm đến tin tức Việt Nam,
về đất nƣớc mình cơ mà, trong đó có gia đình, ngƣời thân, bạn bè... Phƣơng tiện chủ yếu đọc
báo bây giờ là trên điện thoại thông minh.


110

KẾT QUẢ PHỎNG VẤN SÂU 6
Nguyên Thu Trang, đang học tập tại Nhật Bản (đƣợc hơn 2 năm)
Câu 1. Tôi ít khi đọc báo Việt Nam. Do công việc học tập bện rộn, áp lực, không
có thời gian. Đây cũng là tình trạng phổ biến của sinh viên Việt Nam tại Nhật Bản. Báo
mà tôi thỉnh thoảng đọc là báo mạng Dân trí.com. Còn thỉnh thoảng là Vietnam Plus.

Câu 2. Tôi thấy Dantri.com cũng hay quảng bá, giới thiệu hình ảnh Việt Nam, có
cả kinh tế, chính trị, văn hóa, nhƣng về giáo dục và các vấn đề xã hội nhiều hơn. Có lẽ
do đây là cơ quan của Hội Khuyến học nên đƣa nhiều tin về vấn đề giáo dục.
Câu 3. Trong các thể loại báo điện tử đƣa, gây hiệu quả tốt nhất là bình luận. Báo
chí giúp ngƣời đọc hiểu sâu, kỹ hơn vấn đề đang đƣợc xã hội quan tâm.
Câu 4. Tôi rất ít khi xem kênh VTV4. Thỉnh thoảng đọc báo điện tử Vietnam
Plus của Thông tấn xã Việt Nam và báo Thời báo kinh tế.
Câu 5. Để báo chí đối ngoại Việt Nam đƣợc đọc, xem nhiều hơn, cần cung cấp
nhiều bài, tin hấp dẫn hơn. Hãy khái thác và bình luận những vấn đề đang đƣợc xã hội
quan tâm.
Câu 6. Ngƣời Việt Nam ở nƣớc ngoài quan tâm đến tin tức báo chí, nhƣng do ít
thời gian nên thỉnh thoảng truy cập tin tức Việt Nam trên điện thoại thông minh. Nhất là
những lúc rảnh rỗi ngắn. Mạng xã hội đƣợc mọi ngƣời quan tâm nhiều hơn.


111

KẾT QUẢ PHỎNG VẤN SÂU 7
Nguyễn Thị Bích Yến, nhà báo, định cƣ tại Cộng hòa Áo hơn 10 năm.
Câu 1. Tôi thƣờng xuyên theo dõi báo chí-truyền thông Việt Nam, cụ thể là
Vietnamplus, báo Tin tức của TTXVN, Vietnamnet, VTV4, VTC10, Soha...
Câu 2. Theo quan sát của tôi thì các tờ báo đó đã dành một số dung lƣợng nhất
định định để đăng tải, quảng bá hình ảnh Việt Nam (thông qua những tin, bài). Tuy
nhiên, tôi chƣa hiểu ý bạn muốn hỏi đến việc quảng bá hình ảnh Việt Nam đó đến đối
tƣợng công chúng nào? Vậy nên tôi sẽ mạo muội trả lời thế này: đa số các quảng bá đó
là nhằm đến đối tƣợng công chúng ngƣời Việt trong và ngoài nƣớc, chứ chƣa hẳn là
nhằm đến đối tƣợng công chúng nƣớc ngoài (Ngoại trừ một số tờ báo, hay VTC10,
VTV4 có phần tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, thì ngƣời nƣớc ngoài có thể đọc, xem
đƣợc). Nhƣng cá nhân tôi thấy dung lƣợng dành cho việc quảng bá, giới thiệu hình ảnh
Việt Nam ra nƣớc ngoài, là chƣa thỏa đáng. Nội dung các chƣơng trình đó chƣa đƣợc

đầu tƣ một cách bài bản và công phu. Tôi có cảm tình với chƣơng trình ''Ngƣời Việt
Bốn Phƣơng'' của VTV4 và chƣơng trình tin tức về kiều bào của VTC10, Talk Vietnam,
VTV. Có thể nói, nội dung của ba chƣơng trình đó (chủ yếu) dành cho công chúng kiều
bào và côngchúng nƣớc ngoài là khá cập nhật, thiết thực, bổ ích, nổi trội...
Câu 3. Các loại hình, thể loại báo chí gây hiệu quả tốt nhất là báo điện tử (sản
phẩm báo chí - truyền thông multi) và truyền hình (phóng sự, phỏng vấn, tin ngắn). Báo
giấy biaay giờ rất khó vận chuyển và chậm nên ít có khán giả.
Câu 4. Tôi thƣờng xuyên xem VietnamPlus. Theo tôi đây là một tờ báo điện tử
uy tín, luôn cập nhật tin tức quốc tế nhanh chóng, chính xác... Tuy nhiên, phần tiếng


112

Anh chƣa đầy đủ. Còn VTV4 có nhiều nội dung khá hay nhƣng chƣa thực sự hấp dẫn và
hiệu quả.
Câu 5. Để nâng cao chát lƣợng tuyên truyền hình ảnh Việt Nam ra thế giới, báo
chí đối ngoại Việt Nam cần phải thay đổi nhiều. Thực ra, đây là một câu hỏi lớn, tôi
thiển nghĩ, Chính phủ và các Bộ ban ngành cùng các cơ quan báo chí-truyền thông và
các nhà khoa học nên ngồi lại, phối hợp với nhau để xây dựng một chiến lƣợc cụ thể
cho vấn đề này.
Câu 6. Theo quan sát của tôi thì phần lớn công chúng ngƣời Việt ở nƣớc ngoài
(thế hệ thứ nhất) luôn quan tâm đến các tin tức trên báo chí- truyền thông Việt Nam, chủ
yếu là các tin tức chính trị, kinh doanh, xã hội (nhất là các tin tức tiêu cực)... Còn thế hệ
ngƣời Việt thứ hai trở đi, nếu có xem thì họ quan tâm đến tin tức du lịch, giải trí. Đây
cũng là đặc điểm tâm lý lứa tuổi phổ biến hiện nay, ngƣời nƣớc ngoài cũng vậy.


113

KẾT QUẢ PHỎNG VẤN SÂU 8

TS Seung-yong Uhm, chuyên gia tổ chức KOICA Hàn Quốc.

1.

Which channels do you usually use to access to information?

(For example: TV, printed press, radio, online newspapers, books, magazines,…? Please
specify the name of the newspapers/magazines/shows that you, or Korean in general, are
most interested in)
Đối với tôi, nhìn chung, báo mạng là nguồn thu thập thông tin chính. Nhƣng cũng nhƣ
nhiều ngƣời dân Hàn Quốc khác, tôi sử dụng rất nhiều kênh: ví dụ, đài phát thanh là một
kênh tốt để tiếp nhận thông tin có chiều sâu. Tôi nghe tin thức và các cuộc phỏng vấn về
những vấn đề hiện nay từ đài phát thanh trong lúc đang lái xe.
For me, in general, online news paper is the main source for my news collection. But as
many other Korean people, I use many channels: for example, radio is a good channel for
in-depth story. While driving a car, I am listening the news or interviews on current issues
from the radio.
2.

In the information that you get from these channels, do you find any content that

promotes the image of Vietnam? How is the frequency and quality of those content?
Tôi muốn chỉ ra rằng vấn đề làm sao để tin tức về Việt Nam đƣợc nhắc đến trong những
kênh truyền thông Hàn Quốc. Hàn Quốc là một quốc gia với rất nhiều vấn đề lớn, thỏa
thuận với lãnh đạo Triều Tiên, chiến tranh hạt nhân, những đấu tranh chính trị, hay cuộc tấn
công của các chính khách nhằm vào Samsung.
Sự thật là rất nhiều ngƣời Hàn Quốc nhận thức đƣợc mối quan hệ hòa hảo giữa Hàn Quốc
và Việt Nam. Cần phải tập trung vào nhóm mục tiêu là những ngƣời dân Hàn Quốc quan

114

tâm đến Việt Nam. Và có thể tận dụng đƣợc ảnh hƣởng của họ tại Hàn Quốc nhƣ một
phƣơng thức để Chính phủ và các cơ quan Việt Nam quảng bá hình ảnh quốc gia.

I would like to point out the problem on how to make Vietnamese news included in such
channel in Korea. Korea is a country which has many big issues, negotiation with North
Korean leader, nuclear weapon, political struggles, or politicians’ political attack on
Samsung.
The fact is that many Koreans are aware of the friendly relationship between Korea and
Vietnam. You need to take approach to focused group of Korean people who are interested
in Vietnam. And you can take advantage of their influence in Korean as the window
through which Vietnam government or other agency promote the image of Vietnam.

3.

Which diplomatic newspapers are the most successful and effective to promote the

image of Vietnam?

Tôi thích báo Vietnam News phiên bản Tiếng Anh.

I like Vietnam News in English version.

4.

Can you specify your evaluation of the effectiveness to promote the image of

Vietnam in terms of: Vietnamese economy, politics, culture, society, education, medical,
raising living standards…?

115

Những vấn đề về kinh tế Việt Nam có thể thu hút sự chú ý của ngƣời dân Hàn Quốc. Kinh
tế VN đang phát triển và có nhiều tiềm năng. Nhiều ngƣời Hàn Quốc nghĩ đến rất nhiều thứ
mà HQ và VN có thể chia sẻ trong tƣơng lai.
Thứ hai là văn hóa Việt Nam. Văn hóa không chỉ là hát và nhảy và còn là cách sống và hệ
thống những giá trị. Rất nhiều ngƣời Hàn Quốc, kể cả tôi, tin rằng những giá trị truyền
thống về gia đình bây giờ vẫn còn tồn tại. Những tâm hồn đẹp của Việt Nam cần đƣợc
quảng bá tại Hàn Quốc.
Những vấn đề khác, nhƣ chính trị, xã hội hay giáo dục có ít tiềm năng để quảng bá hình ảnh
Việt Nam.
Issue about Vietnam’s economy may attract many Korean’s attention. Vietnamese
economy is rising and has much potential. Many Korean take much of the vision what there
will be lots of thing Korean and Vietnam can share in the future.

The second is the culture of Vietnam. Culture is not only singing and dancing but way of
living and value system. Many Korean, including me, believe that traditional value of
family remains currently. Vietnamese people’s beautiful mind should be more decorated
and promoted in Korea.
Other parts, like politics, society or education, do not have strength in promoting
Vietnamese image.

5.

In your opinion, what do Vietnamese newspapers/journalism have to do to promote

the image of Vietnam to the world, in terms of:

116

-

Chủ đề
(1) Sự phát triển kinh tế, tập trung vào sự gia tăng mạnh mẽ, các nguồn lực tự nhiên,

nguồn lực con ngƣời, vv…
(2) Những giá trị Việt Nam về gia đình và các mối quan hệ xã hội
(3) Nguồn lực văn hóa: di sản văn hóa, nguồn lực du lịch, vv....
-

Nội dung: video, hình ảnh. Những bài nghiên cứu học thuật cũng rất quan trọng.

-

Phƣơng thức
(1) phổ biến nội dung thông qua các nền tảng truyền thông nhƣ Youtube hay Facebook
(2) kết nối các cuộc nói chuyện với truyền thông mới (mời diễn giả đến buổi nói chuyện

và cung cấp cho các phƣơng tiện truyền thông mới về nội dung của buổi nói chuyện)
(3) sử dụng truyền thông xã hội, nhƣ blog hay Facebook.

-

Subject
(1) Economic prospective, focusing on sharp rising, natural resource, human resource,

etc.

(2) Vietnamese value on family and social relations
(3) Cultural resource: cultural heritage, tourism resource, etc.
-

Content: Video, image. Especially academic paper is important

-

Method?
(1) disseminating the contents through the media platform, such as YouTube or

Facebook
(2) linking International symposium to news media (inviting speakers to the symposium
and providing news media with the contents of the speaking)
(3) using social media, such as blog or Facebook page.


117