Nghiên cứu đánh giá ảnh hưởng của hoạt động khai thác than đến chất lượng môi trường thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh

B TĨIăNGUYÊNăVĨăMỌIăTR
TR

NGă

NG

I H CăTÀIăNGUYểNăVÀăMỌIăTR

NG HÀ N I

LU NăV NăTH CăS
NGHIÊN C U,ă ỄNHăGIỄă NHăH
HO Tă
MỌIăTR

NGăKHAIăTHỄCăTHANă

NG C A

N CH TăL

NG

NG TH Xẩă ỌNGăTRI U, T NH QU NG NINH

CHUYÊN NGÀNH: KHOA H CăMỌIăTR

NGUY N HOÀNG NAM

HÀ N I, N M 2019

NG


B TĨIăNGUYÊNăVĨăMỌIăTR
TR

NGă

NG

I H CăTÀIăNGUYểNăVÀăMỌIăTR

NG HÀ N I

LU NăV NăTH CăS
NGHIÊN C U,ă ỄNHăGIỄă NHăH
HO Tă
MỌIăTR

NGăKHAIăTHỄCăTHANă

NG C A

N CH TăL

NG

NG TH Xẩă ỌNGăTRI U, T NH QU NG NINH

CHUYÊN NGÀNH: KHOA H CăMỌIăTR
CHUYÊN NGÀNH

: KHOA H CăMỌIăTR

MÃ S

: 8440301

NG

NG

NG

IăH

NG D N KHOA H C 1: PGS.TS. HOÀNG ANH HUY

NG

IăH

NG D N KHOA H C 2: TS. NGUY N TI N THÀNH

HÀ N I,ăN Mă2019


i

CỌNGăTRỊNHă
TR

NGă

CăHOĨNăTHĨNHăT I

IăH CăTÀIăNGUYểNăVÀăMỌIăTR

Cánăb ăh

ngăd nă1: PGS.TS Hoàng Anh Huy

Cánăb ăh

ngăd nă2:ăTS.ăNguy năTi năThƠnh

NGăHÀăN I

Cánăb ăch măph năbi nă1: TS.ăPh măTh ăVi tăAnh
Cánăb ăch măph năbi nă2:ăTS.ăLêăNg căThu n

Lu năv năth căs ăđ
H Iă
TR

NGă

căb oăv ăt i:

NGăCH MăLU NăV NăTH CăS

IăH CăTĨIăNGUYÊNăVĨăMỌIăTR
Ngày19 tháng 01 n mă2019

NGăHĨăN I


ii

L IăCAMă OAN
Tôi tên là: Nguy năHoƠngăNam
MSHV: 1798020014
Tôiă xină camă đoană bƠiă lu nă v nă nƠyă lƠă thƠnhă qu th c hi n c a b n thân tôi
trong su t quá trình nghiên c uăđ tài v a qua.
Nh ng k t qu th c nghi măđ
tôi và các c ng s c th c hi năd

c trình bày trong lu năv nănƠyălƠătrungăth c do

is h

TS. Nguy n Ti n Thành - Gi ngăviênătr

ng d n c a PGS.TS. Hoàng Anh Huy và
ngă

i h c Tài nguyênăvƠăMôiătr

ng.

Các k t qu nêu trong lu năv năch aăđu c công b trong b t k công trình nào
c a các nhóm nghiên c u khác.
Tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m v n iădungăđƣătrìnhăbƠyătrongăb n báo cáo
này.

TÁC GI LU NăV N

Nguy n Hoàng Nam


iii

L IăC Mă N
hoàn thành lu năv nănƠyăm t cách hoàn ch nh, l iăđ u tiên v i lòng kính tr ng
và bi tă năsơuăs c nh t, tôi xin g i l i c mă năsơuăs c t i PGS. TS. Hoàng Anh Huy và
TS. Nguy n Ti n Thành.- Gi ngăviênăTr
t nătìnhăgiúpăđ ,ăh

ngă

i h căTƠiănguyênăvƠăMôiătr

ngăđƣă

ng d n trong quá trình th c hi n và hoàn thành lu năv n.

Xin g i l i c mă nă chơnă thƠnhă t iă Bană lƣnhă đ oă khoaă Môiă tr
th yăcôăkhoaăMôiătr

ng - Tr

ngă

i h că TƠiănguyênăvƠăMôiătr

ng cùng các
ng Hà N iăđƣă

h t lòng ng h ,ăgiúpăđ và t oăđi u ki n thu n l iăgiúpăđ tôi trong su t th i gian
th c hi n lu năv nănƠy.ă
Cu i cùng, tôi xin g i l i c mă năchơnăthƠnhăt iăgiaăđình,ăngu i thân và b n
bè luôn mong mu n tôi hoàn thành t t bài lu năv n.
Trong quá trình th c hi n lu năv nădùăđƣăr t c g ngănh ngăkhôngăth tránh
kh i nh ng thi t sót, vì v y tôi r t mong nh năđ

c s đóngăgópăỦăki n c a quý H i

đ ng, quý th y cô và các b năđ lu năv năc a tôi đ

c hoàn ch nhăh n.ă

Tôi xin chân thành c m n !
Hà N i ngày 28 tháng 11 n m 2018
H c viên

Nguy n Hoàng Nam


iv

DANH M C CÁC CH

VI T T T

Kíăhi uăvi t t t

Tên kí hi u

BOD (Biochemical Oxygen Demand)

Nhuăc uăoxyăsinh h c

BVMT

B oăv ămôiătr

COD (Chemical Oxygen Demand)

Nhuăc uăoxyăhóa h c

CTNH

Ch tăth iănguyăh i

DO (Dissolve oxygen)

Oxy hòa tan

TM

ng

ánhăgiáătácăđ ngămôiătr

ng

HLMT

H mălòăm ăthan

H ND

H iăđ ngănhơnădơn

HTXL

H ăth ngăx ălỦ

MPN (Most Probable Number)

S ăviăkhu năcóăth ăl n nh t

QCVN

Quyăchu năk ăthu tăqu căgia

TSS (Total Suspended Solid)

T ngăch tăr năl l ng

TCCP

Tiêuăchu năchoăphép

TCVN

Tiêuăchu năVi t Nam

TNHH MTV

Tráchănhi măh uăh năm tăthƠnhă
viên

TN&MT

TƠiănguyênăvƠăMôiătr

ng

TKV

T păđoƠnăcôngănghi păthanăậ
Khoángăs năVi tăNam

UBND
WEC (World Energy Council)

yăbanănhơn dân
H iăđ ngăn ngăl

ngătoƠnăc u


v

M CăL C
L IăCAMă OAN ....................................................................................................... i
L IăC Mă N ........................................................................................................... iii
DANH M C CÁC CH

VI T T T ....................................................................... iv

DANH M C B NG ................................................................................................. ix
DANH M C HÌNH ....................................................................................................x
M

U .....................................................................................................................1

1. Tính c p thi t c aăđ tài ..........................................................................................1
2. M c tiêu nghiên c u................................................................................................2
3. N i dung nghiên c u. ..............................................................................................2
CH

NGă1.ăT NG QUAN CÁC V Nă

1.1. M t s

nhăh

NGHIÊN C U ...................................4

ng c a ho tăđ ngăkhaiăthácăthanăđ n ch tăl

1.2. Tình hình nghiên c u ho tăđ ng khai thác và nhăh
thanăđ nămôiătr

ng c a khai thác, ch bi n

ng c a ho tăđ ng khai thác, ch bi n than

ng trên th gi i......................................................................................11

1.2.2. Tình hình khai thác và nhăh
môiătr

ng......4

ng ..................................................................................................11

1.2.1. Tình hình khai thác than và nhăh
đ nămôiătr

ngămôiătr

ng c a ho tăđ ng khai thác, ch bi năthanăđ n

ng t i Vi t Nam ...........................................................................................13

1.3. Tình hình khaiăthácăthanătrênăđ a bàn th xƣă ôngăTri u, t nh Qu ng Ninh .....20

1.3.1. Tình hình khai thác than t i th xƣă ôngăTri u, t nh Qu ng Ninh ..................20
1.4. Khái quát đi u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a th xƣă ôngăTri u, t nh Qu ng
Ninh ...........................................................................................................................23
1.4.1.ă i u ki n t nhiên ...........................................................................................23
1.4.2.ă i u ki n kinh t - xã h i ................................................................................27
CH

NGă2.ă

2.1.ă

iăt

IăT

NG,PH M VI VĨăPH

NGăPHÁPăNGHIÊNăC U ......30

ng nghiên c u.........................................................................................30

2.2. Ph m vi nghiên c u ............................................................................................30
2.2.1.ă aăđi m và th i gian nghiên c u ...................................................................30
2.3.ăPh

ngăphápănghiênăc u....................................................................................30

2.3.1. Khung logic nghiên c u c aăđ tài ..................................................................30
2.3.2.ăPh

ngăphápăđi u tra xã h i h c .....................................................................34


vi

2.3.3. Ph

ngăphápătínhătoánăth iăl

2.3.4.ăPh

ngăphápăx lý s li u ...............................................................................36

2.3.5. Ph

ngăphápăthuăth pătƠiăli u,ăs ăli u th ăc p ................................................37

CH

ng ô nhi m .....................................................35

NGă3.ăK T QU NGHÊN C U ..................................................................38

3.1. Hi nătr ngăkhaiăthácăthanăt iăm ăthanăM oăKhê ................................................38
3.1.1.ă ánhăgiáăngu năth iăvƠăs căépăt iămôiătr

ngăc aăkhuăv căkhaiăthácăthanăt iă

m ăthanăM oăKhê ......................................................................................................42
3.2. Hi n tr ng khu v c khai thác than t i m than M o Khê ..................................47

3.2.1. ánhăgiá ch tăl

ngămôiătr

3.2.2.ă ánhăgiáăv ch tăl
3.2.3. Hi n tr ng ch tăl

ngăđ t ...............................................................47

ngămôiătr
ngămôiătr

ngăn

c qua k t qu phân tích ....................49

ng không khí..................................................59

3.3.ă ánhă giáă tácă đ ng c a ho tă đ ng khai thác than t iă môiă tr
ng

iădơnătrênăđ a bàn th xã .....................................................................................62

3.3.1.ăTácăđ ng c a ho tăđ ng s n xu t than t i s c kh eăng
3.3.2. ánhăgiáă nhăh

i dân ......................62

ng c a ho tăđ ng khai thác than t iămôiătr

dơnăc ăquaăỦăki n c aăng
3.4.ă

ng và s c kh e

ng và s c kh e

iădơnătrênăđ a bàn th xã .................................................63

ăxu tăgi iăphápănh măb oăv ămôiătr

ngătrênăđ aăbƠnăm ăthanăM oăKhê .....69

3.4.1.ăCácăbi năphápăgi măthi uăôănhi mămôiătr

ngăđ t,ăn

c,ăkhôngăkhí .............69

3.4.2.ăGi iăphápănh mănơngăcaoăhi uăqu ătrongăcôngătácăqu nălíămôiătr

ng t iăm ....... 69

K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................................................70
1. K t lu n .................................................................................................................70
2. Ki n ngh ...............................................................................................................71
TÀI LI U THAM KH O .........................................................................................72


vii

THÔNG TIN LU NăV N
H và tên h c viên: NGUY N HOÀNG NAM
L p: CH3AMT1

Khóa: 3

Cán b h

ng d n 1: PGS. TS Hoàng Anh Huy

Cán b h

ng d n 2: TS. Nguy n Ti n Thành

Tênăđ tài: “Nghiên c u đánh giá nh h
ch t l

ng môi tr

ng c a ho t đ ng khai thác than đ n

ng th xã ông Tri u, t nh Qu ng Ninh.”

Tóm t t lu năv n:
1.ă

tăv năđ

Qu ng Ninh có ngu n tài nguyên khoáng s năphongăphú,ăđaăd ng, có nhi u

lo iăđ c thù, tr l ng l n, ch tăl ng cao mà nhi u t nh, thành ph trong c n c
khôngăcóăđ cănh :ăthan,ăcaoălanh,ăđ t sét, cát th yătinh,ăđáăvôiầă90%ătr l ng
than c a c n c thu c v t nh Qu ngăNinh.ă ơyăchínhălƠăđ căđi m hình thành vùng
công nghi p khai thác than t r t s m. Vùng khai thác than, ch bi n, tiêu th than
có ph m vi r t l n, tr i dài t
ôngăTri u, Uông Bí, Hoành B , H Long và C m
Ph . Tuy nhiên, ho tăđ ng khai thác than luôn có nh ng di n bi n ph c t p, gây tác
đ ng x uăđ n nhi uăl nhăv c.
ôngăTri u v iăđ c thù là th xã có tr l

ng tài nguyên than l n. Ngoài ra,

trênăđ a bàn th xã hi năcóă04ăđ năv ho tăđ ng khai thác than, ranh gi i qu n lý tài
nguyên n m tr iătrênăđ aăbƠnă8ăxƣ,ăph ng.ăTrongăđó,ăm Than M o Khê ậ TKV có
tr l ng khai thác than l n nh t và n m sát v iă khuă dơnă c ă Ph ng M o Khê.
ánhă giáă hi n tr ng m că đ ô nhi m c aă n c th i m than và nghiên c u, phân
tích,ăđánhăgiáăhi n tr ngămôiătr ng,ălƠmărõăcácătácăđ ng c a ho tăđ ng khoáng s n
t iămôiătr ng là yêu c u c p thi t.
2.ă

iăt

- Môiă tr

ng nghiên c u
ngă đ t,ă n

c, không khí khu v c khai thác than t i m than M o

Khê ậ TKV.

- Cán b vƠăng

i dân sinh s ng xung quanh khu v c khai thác.

- Trung tâm y t m than M o Khê


viii

3.ăN iădungănghiênăc u
- Thu th p thông tin, s li u v đi u ki n t nhiên - kinh t xã h i và ho t
đ ng s n xu t c a m than.
- Quan tr c và phân tích ch tăl ngămôiătr ngăxungăquanhă(ăkhôngăkhí,ăn
đ t) c a m than M o Khê, th xƣă ôngăTri u, t nh Qu ng Ninh.

c,

- i uătra,ăđánhăgiáă nh h ng c a ho tăđ ng khai thác than m than M o Khê
đ nămôiătr ng, s c kh e c ngăđ ng;
- i uătra,ăđánhăgiáăcôngătácăqu nălỦămôiătr

ng t i khu v c nghiên c u;

xu t m t s gi i pháp nh m gi m thi uătácăđ ng c a ho tăđ ng s n xu t
đ n ch tăl ngămôiătr ng và nâng cao công tác qu nălỦămôiătr ng t i th xƣă ôngă
Tri u, t nh Qu ng Ninh.
4. K t qu đ tăđ

c

1.ă ătƠiăđƣăxácăđ nhăđ c hi nătr ngăkhiaăthácăt iăkhuăv căm ăthanăM oăKhê,ă
xácăđ nhăđ căcácăngu năth iăgơyăôănhi m,ătínhăđ căt iăl ngăphátăth i.
2. ƣăxácăđ nhăđ

căhi nătr ngăch tăl

ngă

t,ăn

c,ăkhôngăkhí

T iăđ t l y m u quan tr căn măđƣăti n hành l y m uă

t,ăn

c, không khí và

ti năhƠnhăphơnătíchăđ aăraăđ

ngămôiătr

c k t qu .

.
3.ă ƣăđánhăgiáăđ căcácătácăđ ng c a ho tăđ ngăkhaiăthácăthanăđ nămôiătr ng
và s c kh eăng iădơnăquaăđi u tra kh o sát t i các trung tâm ý t , qua ý ki n v s c
kh e c aăng

i dân

4.
xu tăđ c các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu t ng công tác qu n lý
môiătr ng khu v căklhaiăthácăthanăc ngănh ăhi u qu trong khai thác v năđ m b o
v môiătr

ng.


ix

DANH M C B NG
B ngă1.1.ăTi năđ ăvƠăs năl

ngăkhaiăthácătheoăt ngăn măc aăD ăán .......................21

B ng 2.1: V trí l y m uăđ t phân tích ch tăl
B ng 2.2: V trí l y m uăn

ngămôiătr

c phân tích ch tăl

ngămôiătr

B ng 2.3: V trí l y m u không khí phân tích ch tăl
B ng 2.4.Th iă l
ph

ng .................................32

ng ô nhi mă trungă bìnhă doă 1ă ng

ng ..............................32

ngămôiătr

ng ......................34

i th i ra trong 1 ngày theo

ngăphápăAveirala ...............................................................................................36

B ngă3.1.ăCácăngu năgơyăôănhi mămôiătr
B ngă3.2:ă

c tính t iăl

ngătrongăho tăđ ngăkhaiăthácăthan .......42

ng các ch t ô nhi măchínhătrongăn

c th i sinh ho t .....44

B ng 3.3: H s phát th i t các ho tăđ ng c a d án ..............................................46
B ng 3.4: Ch tăl

ngămôiătr

ngăđ tăn mă2017,ă2018 ............................................47

B ng 3.5: Ch tăl

ngămôiătr

ngăn

B ngă3.6.ăHƠmăl

ng các ch tătrongăn

B ng 3.7. Ch tăl

ngăn

c th i sinh ho t .........................................52

c th i h mălòăn mă2017,ă201 ...........................................53

B ng 3.8. K t qu phân tích m uăn
B ng 3.9. K tăqu ăphơnătíchăn
ngă môiă tr

c th i sau x lý m than M o Khê ................56

căng m ...................................................................58

B ng 3.10. K t qu phân tích ch tăl
B ng 3.11.ă Ch tă l

c m tăn mă2017,ă2018 ..................................49

ngămôiătr

ngăkhôngăkhíăn mă2017,ă2018 ...59

ngă khôngă khíă xungă quanhă khuă v că m ă thană M oă

Khê ............................................................................................................................61
B ngă 3.12.ă C ă c u b nh t t c aă côngă nhơnă vƠă ng

i dân quanh khu v c m than

M o Khê ....................................................................................................................63
B ng 3.13. T ng h p k t qu ph ng v nă ng

i dân v

nhă h

ng c a ho tă đ ng

khaiăthácăthanătrênăđ a bàn th xã ..............................................................................64
B ng 3.14. Ý ki n c aăng
ph

i dân v nguyên nhân gây ô nhi mămôiătr

ng t iăđ a

ng.......................................................................................................................66

B ng 3.15. Tình tr ng s c kh e c aăng

iădơnătrênăđ a bàn th xã ..........................68


x

DANH M C HÌNH
Hình 2.1.ăKhungălogicăvƠăcácăb
Hìnhă3.1.ăS ăđ ăph

c nghiên c u c aăđ tƠiăđ

c mô t ....................31

ngăphápăkhaiăthácăthan ............................................................40

Hình 3.2. Quy trình công ngh ăkhaiăthácăh mălòăkèmătheoădòngăth i ......................41
Hìnhă3.3.ăHƠmăL

ngăCuătrongăđ t ..........................................................................47

Hìnhă3.4.ăHƠmăl

ngăTSSătrongăn

c ......................................................................51

Hìnhă3.5.ăHƠmăl

ngăCODătrongăn

c.....................................................................51

Hìnhă3.6.ăHƠmăl

ngăBOD5ătrongăn

c...................................................................52

Hìnhă3.7.ăHƠmăl

ng BOD5 trongăn

c ...................................................................55

Hìnhă3.8.ăHƠmăl

ngăCODătrongăn

c.....................................................................55

Hìnhă3.9.ăHƠmăl

ngăTSSătrongăn

c ......................................................................55

Hìnhă3.10.ăHƠmăl

ng B i trong không khí .............................................................60

Hìnhă3.11.ăHƠmăl

ng NOx trong không khí ...........................................................60

Hình 3.12. Ti ng n khu v c m than ......................................................................60
Hình 3.13. nhăh

ng ho tăđ ngăkhaiăthácăthanăđ nămôiătr

ngăđ t........................65

Hình 3.14. nhăh

ng ho tăđ ngăkhaiăthácăthanăđ n môi tr

ngăđ t........................65

Hình 3.15. nhăh

ng ho tăđ ngăkhaiăthácăthanăđ nămôiătr

ng không khí ............65

Hình 3.16. Nguyên nhân ô nhi mămôiătr

ngăđ t ....................................................67

Hình 3.17. Nguyên nhân ô nhi mămôiătr

ngăn

c m t ..........................................67

Hình 3.18. Nguyên nhân ô nhi mămôiătr

ngăn

c .................................................67

Hình 3.19. nhăh

ng ho tăđ ngăkhaiăthácăthanăđ n s c kh e c aăng

Hình 3.20. Tình Tr ng s c kh e c aăng

i dân ........67

i dân........................................................68


1

M ă

U

1. Tínhăc păthi tăc aăđ ătƠi
Trong nh ngăn măquaănh đ

ng l iăđ i m i v kinh t c aă

ngăvƠăNhƠăn

c

đƣăgópăph n t oăđi u ki n thu n l i cho n n kinh t phát tri n nhanh chóng và m nh
m . Song song v i vi c phát tri n kinh t thì kéo theo h l y c a nó là các v năđ ô
nhi mămôiătr
ch y u

ng di n ra ph c t p.ăNguyăc ăăôănhi m

tình tr ngăbáoăđ ng,ătrongăđóă

nh ng qu căgiaăđangăphátătri n,ăn iănhuăc u cu c s ngăngƠyăcƠngăxungăđ t

m nh m v i s c n thi t ph i b o v tƠiănguyênăthiênănhiênăvƠămôiătr

ng.

B t k ho tăđ ng kinh t xã h iăc ngănh ătrongăđ i s ng sinh ho tăconăng
đ u ph i s d ng các ngu năn ngăl

i

ng khác nhau. M cădùăđƣăcóănhi u ti n b v

khoa h c k thu t trong vi c tìm ki m ngu năn ngăl

ng m i,ăsongăchúngăch aăth

thay th cho nhiên li u hoá th ch và có kh n ngăc n ki t b t c lúcănƠoănh ăthanăđá.ă
QuáătrìnhăkhaiăthácăvƠăđ t cháy các nhiên li u hoá th ch có nhăh
môiătr

ng r t l năđ n

ngăđ c bi t là khai thác và ch bi n than. N uănh ăquáătrìnhăđ t cháy than t o

ra các khí nhà kính thì quá trình khai thác than l i gây ô nhi m, suy thoái và có nh ng
s c môiătr

ng di n ra ngày càng ph c t păđ tăconăng

c aăthiênănhiênăđƣă nhăh

iătr

c s tr thù ghê g m

ng tr l i t i phát tri n kinh t c aăconăng

i.

Ho tă đ ngă khaiă thácă thană cóă Ủă ngh a vô cùng quan tr ng trong s
CNH- H Hăđ tăn

c, xong vi c khai thác thi u quy ho ch t ng th không quan tâm

đ n c nhăquanămôiătr

ngăđƣăvƠăđangălƠmăbi năđ ng ngu n tài nguyên thiên nhiên

nh ă m t d năđ t canh tác, gi m di n tích r ng gây ô nhi m ngu nă n
n

c m t,ăn

nghi p

c ng m và c ô nhi m bi n nhăh

c bao g m

ng t i tài nguyên sinh v t và s c

kho c ngă đ ng. Vì v y, vi că ng nă ch n ô nhi mă môiă tr

ng là m t bài toán vô

cùng ph c t pă vƠă khóă kh nă đòiă h i các c p, các ngành cùng tham gia thì m i hy
v ng gi m thi u ô nhi m.
Qu ng Ninh có ngu n tài nguyên khoáng s nă phongă phú,ă đaă d ng, có nhi u
lo iăđ c thù, tr l
khôngăcóăđ
than c a c n

ng l n, ch tăl

ng cao mà nhi u t nh, thành ph trong c n

cănh :ăthan,ăcaoălanh,ăđ t sét, cát th yătinh,ăđáăvôiầă90%ătr l

c
ng

c thu c v t nh Qu ngăNinh.ă ơyăchínhălƠăđ căđi m hình thành vùng


2

công nghi p khai thác than t r t s m. Vùng khai thác than, ch bi n, tiêu th than
có ph m vi r t l n, tr i dài t

ôngăTri u, Uông Bí, Hoành B , H Long và C m

Ph . Tuy nhiên, ho tăđ ng khai thác than luôn có nh ng di n bi n ph c t p, gây tác
đ ng x uăđ n nhi uăl nhăv c.
ôngăTri u v iăđ c thù là th xã có tr l

ng tài nguyên than l n. Ngoài ra,

trênăđ a bàn th xã hi n có 04 đ năv ho tăđ ng khai thác than, ranh gi i qu n lý tài
nguyên n m tr iătrênăđ aăbƠnă8ăxƣ,ăph
tr l

ng.ăTrongăđó,ăm Than M o Khê ậ TKV có

ng khai thác than l n nh t và n m sát v iă khuă dơnă c ă Ph

ánhă giáă hi n tr ng m că đ ô nhi m c aă n
tích,ăđánhăgiáăhi n tr ngămôiătr
t iămôiătr

ng M o Khê.

c th i m than và nghiên c u, phân

ng,ălƠmărõăcácătácăđ ng c a ho tăđ ng khoáng s n

ng là yêu c u c p thi t, nh măđ xu t các gi i pháp x lý, góp ph n làm

h n ch và kh c ph c ô nhi mămôiătr
đ ng khai thác than đ n ch t l

ng “Nghiên c u, đánh giá nh h
ng môi tr

ng t i th xã

ng ho t

ông Tri u, t nh

Qu ng Ninh”
2.ăM cătiêuănghiênăc u

- ánhăgiáăđ

c th c tr ng ho tăđ ng khai thác than t i th xƣă ôngăTri u, t nh

Qu ng Ninh.
môiătr

ánhă giáă hi n tr ng ch tă l

ngă môiătr

ngă vƠă xácă đ nh các áp l că đ i v i

ng t i khu v c nghiên c u.

- ánhăgiáătácăđ ng c a ho tăđ ng s n xu t than M oăKhêăđ n ch tăl
tr

ng và s c kh eăng
-

môiătr

ng môi

i dân;

xu t gi i pháp nh m nâng cao hi u qu qu n lý và c i thi n ch tăl

ng

ng t i khu v c nghiên c u.

3. N i dung nghiên c u.
- Thu th p thông tin, s li u v đi u ki n t nhiên - kinh t xã h i và ho tăđ ng
s n xu t c a m than.
- Quan tr c và phân tích ch tăl

ngămôiătr

ngăxungăquanhă(ăkhôngăkhí,ăn

c,

đ t) c a m than M o Khê, th xƣă ôngăTri u, t nh Qu ng Ninh.
- i u tra,ăđánhăgiáă nhăh

ng c a ho tăđ ng khai thác than m than M o Khê


3

đ nămôiătr

ng, s c kh e c ngăđ ng;

- i uătra,ăđánhăgiáăcôngătácăqu n lý môiătr
đ n ch tăl

ng t i khu v c nghiên c u;

xu t m t s gi i pháp nh m gi m thi uătácăđ ng c a ho tăđ ng s n xu t
ngămôiătr

Tri u, t nh Qu ng Ninh.

ng và nâng cao công tác qu nălỦămôiătr

ng t i th xƣă ôngă


4

CH

NGă1.ăT NGăQUAN CÁC V Nă

1.1. M tă s ă nhă h
tr

ăNGHIểNăC U

ng c aă ho tă đ ngă khaiă thácă thană đ nă ch tă l

ngă môiă

ng.
a. nh h

ng đ n tình hình phát tri n kinh t

T ngăthuăngơnăsáchăchoăđ aăph

ng,ăgópăph n phát tri n kinh t đ tăn

c. Các

doanh nghi pă thamă giaă khaiă thácă đáă trênă đ a bàn huy n ph iă đóngă thu choă đ a
ph

ngăhƠngăn m,ădoăđóăthuăngơnăsáchăc aăđ aăph

nghi p khai thácăđáă n

cătaăđangăb

ngăt ngălênăquaăcácăn m.ăCôngă

căvƠoăgiaiăđo năt ngătr

ng m i c v quy

mô và vi c áp d ng các công ngh tiên ti n, góp ph n quan tr ng vào công cu căđ i
m iăđ tăn

c.

Ho tă đ ng khai thác và ch bi nă thană đƣă gópă ph nă lƠmă t ngă giáă tr công
nghi p,ăđápă ng nhu c u nguyên li u cho nhi u ngành s n xu t khác và góp ph n
tích c c vào vi c khai thác ti mă n ngă l i th , gi i quy t vi că lƠm,ă xoáă đóiă gi m

nghèo,ăt ngăngu năthuăchoăngơnăsáchăvƠăthúcăđ y phát tri n kinh t - xã h i t i các
đ aăph

ng.ă

Phát huy ti măn ngăv khoáng s n s n có c aăđ aăph

ng,ăthayăđ iăc ăc u kinh

t . Gi i quy t nhu c u v t li u xây d ng trong khu v c,ăđápă ngăđ

c yêu c u ngày

càng cao c a các công trình xây d ng.ăThúcăđ y s phát tri năc ăs h t ng và các
ngành công nghi p khác trong khu v c.
Góp ph năthúcăđ y phát tri n m t s ngành d ch v t iăđ aăph
ch aămáyămóc,ăph
b. nh h

ngănh :ăăs a

ngăti n v n t i, và các d ch v v n t iầ.ă

ng đ n c s h t ng

iăkèmăv i nh ng l iăíchăđóăthìăcóăr t nhi u h l yănh :ăđ

ng sá, c u c ng

xu ng c p b xu ng c p tr m tr ng,ăh ăh ng n ng n vì luôn có các xe quá t iăl uă

thôngătrênăđ
ph

ng. Bên c nhăăđó,ăc ngăgiúpăc i thi n nâng c p h th ngăăđi n t iăđ a

ng.ăM i ngày có hàng ch căl

khi n k t c uăđ
c. nh h

t xe t i l n lo i siêu tr ng ch

ng b phá v , ô nhi mămôiătr

đ tăđáăquaăl i

ng và ti ng n.

ng đ n thu nh p

Góp ph nănơngăcaoăđ i s ng c v m t v t ch t và tinh th n,ăthúcăđ y phát tri n


5

kinh t nông thôn và c i thi n kinh t h giaăđìnhă khu v c nông thôn. Gi i quy t vi c
lƠmăchoălaoăđ ng t i ch giúp c i thi năđ
ơyălƠăc ăh i t t mà chính quy năđ aăph

căđ i s ngăc ngănh ăthuănh p c aăgiaăđình.ă

ngăc n ph i t n d ng.

Góp ph nă t ngă thêmă thuă nh p bình quân và nă đ nh kinh t c a các h dân.
Khai thác đáăt o ra thu nh p năđ nh cho m t b ph năng
nhân trong m ,ăgiúpăng

i dân

nông thôn và công

i dân c i thi n cu c s ng và sinh ho tătrongăgiaăăđình.ăGópă

ph n gi mă đóiă nghèo,ă nă đ nh cu c s ngă choă ng

iă dơnă đ aă ph

ng.ă Bênă c nhă đó,ă

m t s h còn có thêm thu nh p t các d ch v khác khi có các m đáăho tăđ ngănh :ă
m c a hàng t p hóa, m d ch v v n t i,ăc ăkhí,ăgòăhƠn...ă
d. nh h

ng đ n s n xu t nông nghi p

Nh ngă tácă đ ng rõ nét nh t t iă môiă tr

ng do khai thác khoáng s n

Vi t

NamăăđóălƠălƠmăbi n d ngăđ a m o và c nh quan khu v c; chi m d ng nhi u di n
tích tr ng tr tăvƠăcơyăxanhăđ m khaiătr

ngăvƠăđ đ tăđáăth i.

M t ph n l n di nătíchăđ t b thu h pădoăc ăs s n xu tăvƠăkhaiăthácăđáăm c
lên nhi u. B i t vi că khaiă thácă đáă đƣă nhă h

ng không nh đ n s sinhă tr

ng,

phát tri n c a cây tr ng và v tă nuôi.ă N ngă su t vì v yă c ngă b gi mă điă r t nhi u.
nh ng khu v c c nh m than,ăđáăh uănh ăcácălo i cây tr ng không th ti p t c sinh
tr

ng và phát tri năđ

c.

Làm t n h iăđ n cây tr ng và gi m qu đ t nông nghi p, phá v môiătr
nhiên, suy gi m h đ ng th c v t.ăDoăl
làm cây tr ng không phát tri nă đ
tr

ng t nhiênăđ

a. nh h

ng b i th i t ho tăđ ngăkhaiăthácăthan,ăđáă

c ho c là phát tri n r t ch m, không th sinh

c d năđ n gi măn ngăsu t th m chí có nh ngăn iăkhôngăth ti p

t c s n xu tăđ t nông nghi păđ
2.3.3.2. nh h

ng t

c

nh ng khu v c g n m đá.ă

ng đ n xã h i

ng đ n vi c làm

Theo T ng c că a ch t và Khoáng s n Vi t Nam, ho tăđ ng khai thác khoáng
s n góp ph n t o ra nhi u vi călƠmăchoăng

i dân, gi i quy t tình tr ng vi c làm c a

m t s laoăđ ng th t nghi p không có vi c làm t iăđ aăph
đ tu iălaoăđ ng ch

trìnhăđ ph thông t iăđ aăph

ng.ăTìnhătr ngăng

i

ngăđangăd ăth a r t nhi u và


6

ch aăcóăvi c làm. Ch y uălƠăđiălƠmăthuê,ălƠmăcôngănhơnă các thành ph . M t s
tr v đ aăph

ngăc ngănh ăđangăsinhăs ng t iăđ aăph

ngăv năch aăcóăvi c làm. T

khi có các m đáăthanhăniênă cácăvùngănôngăthônăđ

c gi i quy t vi c làm t i ch

mà không ph iăđiălƠmăthuêă các thành ph n a. Gi i quy t vi c làm lúc nông nhàn
choă ng

iă dơnă đ aă ph

ng.ăGi i quy t vi c làm cho m t l c l nă laoă đ ng t i ch

c ngănh ătrongăvùng,ăt ngăthuănh p và c i thi năđ i s ng c aăng

i dân. Tuy nhiên,

nhi u nghiên c u ch ra r ng ngành công nghi p khai thác khoáng s nă ch aă lƠmă

đ

cănh ălỦăthuy tăđ ra, th m chíăcònăng

sơu,ăvùngăxaăn iăng

c l i. Các m khoáng s n n m

vùng

i dân ch y u s ng d a vào s n xu t nông ậ lâm nghi p. Ho t

đ ng khai khoáng s d ng ch y uătƠiănguyênăđ t, r ng,ăn

c mà cu c s ngăng

i

dơnălaoăđ ng l i tr c ti p ph thu c vào các ngu n tƠiănguyênăđó.ăM t khác, công
nghiêp khai thác khoáng s n không có tính năđ nh và b n v ng, khi ho tăđ ng này
ch m d t thì công nhân s m t vi c làm [17].
b.

nh h

ng đ n t n n xã h i

C ngătheoăT ng c că

a ch t và Khoáng s n Vi tăNam,ăđ i s ng dân c ,ăană

ninh tr t t c a khu v c khai thác khoáng s n b bi nă đ ng. B i, các m khai
khoángăth
v is l

ng thu hút ngu nălaoăđ ng t nhi uăđ aăph

ngăkhácăđ n, vi c nh păc ă

ng l nă laoă đ ng d nă đ n nhi u h l y. Giá c th tr

v năhóa,ătruy n th ngăđ aăph

ngă t ng,ă đ i s ng

ngăb tácăđ ng, tình hình xã h i ph c t p. Nh ng tác

đ ng rõ nét nh t t iădoăkhaiăthácăđáănóiăriêngăvƠăkhaiăthácăkhoángăs n nói chung
Vi tăNamăđóălƠăthayăđ iămôiătr

ngăv năhóa,ăxƣăh i c tích c c l n tiêu c c.

Theo Ngân hàng Th gi i, tácăđ ng quan tr ng c a vi c khai thác khoáng s n
quy mô l n lên c ngăđ ngăđ aăph

ngălƠăs thayăđ i nhanh k t c u c a xã h i v

m t kinh t ậ xã h i. Các hình th că đóiă nghèoă m iă đ
gi aăắc ădơnăg c”ăv năkhôngăđ
m iăđ n”ăđangăth t v ngătr

t n n xã h iăđ

c thi t l p v i s k t h p

c chia s trong c ăh i vi c làm và nh ngăắng

i

căc ăh i tìm ki m m t công vi c. Chính t đóămƠăcácă

c n y sinh. Các t n n xã h i d năđ

đ c bi t t i khu v c khai thác m . Vì

c hình thành và phát tri n,

đơyă cóă r t nhi uă ng

nhauăđ n làm vi c: bao g măcôngănhơnăđ aăph

i t nhi uă n iăkhácă

ngăvƠăcôngănhơnăt cácăn iăkhácădoă


7

ch doanh nghi păđ aăv . M t s tình tr ng tr m c p, t ch căđánhăbƠiăđangăngƠyă
cƠngăgiaăt ng.ă
2.3.3.3. nh h

a. nh h

ng đ n môi tr

ng đ n không khí

Theo T ng c că
ph

ng

a ch t và Khoáng s n Vi t Nam, v nă đ môiă tr

ngăđƣăxu t hi n tình tr ng ô nhi m không khí, ti ng

rác th i, nhăh

ngăđ n s n xu t nông nghi p

ng

đa

n, ô nhi m ngu năn

c và

nh ng khu v c xung quanh m than,

đá.ăTrongăquáătrình khai thác ch bi n và v n chuy năđáăsinhăraăr t nhi u b i gây nh

h

ng l năđ năđ i s ng sinh ho tăc ngănh ăs n xu t c aăng

i dân. Nh ng ngày tr i

n ng, b i bay mù m t, nh t là khi có xe ô tô t i ch y qua, trong khi tr iăm aăthìăđ
lênhălángăn

c, là m i nguy hi măth

b. nh h

ng tr căchoăng

ng

i dân [17].

ng đ n ti ng n

Theo B TƠiăNguyênăMôiăTr

ng,ămáyăxayăđá,ăb tăđá,ăxeăc điăl i ho tăđ ng

c ngày l nă đêmă gơyă n ào và khó ch uă choă ng

i dân s ng xung quanh khu v c

khaiă thácă than,ă đá.ă Bênă c nhă đó, ti ng n còn gây nhă h

ngày c a m t b ph năng

ngă đ n sinh ho t hàng

i dân s ng ngay c nh các m đá.ăNhi uăđ năv khai thác

than,ăđáăcònăkhaiăthácăc banăăđêm,ăgơyă nhăh

ngăđ n gi ngh ng iăc aăng

và gi h c t p c a con cái các h dân c nhăđó.ăÔ nhi mădoăđ

i dân

năc ngăđƣă m c

bánăkínhă200măcáchăđi m n mìn và trong th i gian n mìn.

nghiêm tr ng, nh t là

Ô nhi m năc ngăx y ra

các khu v căvenăđ

ng v n chuy năđáăvôi.ăỌănhi m do

đ rung x yăraătrongăbánăkínhăkhoángă300măcáchăđi m n mìn. Tuy nhiên,ătácăđ ng
doărungăch aă nhăh

ng rõ r tăđ n các công trình l ch s , tôn giáo, công trình qu c

phòng [11].
M c dù các doanh nghi p ho tă đ ng v i quy mô l n hay nh ,ă đ uă t ă côngă
ngh tiên ti năđ năđơuăc ngăch h n ch đ

c m t ph n nh các ch năđ ng v rung

và n ào. M t khác, các doanh nghi p vì ch y theo l i nhu nă nênă ch aă quană tơmă
đ nă đ i s ng c aă ng
đêmă cácăđ aăph

ng.ă

i dân nên v n có tình tr ngă khaiă thácă than,ă đáă c ngày l n


8

c. nh h

ng đ n ngu n n

c

Theo B TƠiăNguyênăMôiăTr

ng, khai thác than,ăđáăc n m tăl

ng l năn

căđ

gi m b iătrongăquáătrìnhăkhaiăthácăc ngănh ăkh c ph c b i khi v n chuy n.
th a mãn nhu c u này, m đƣă"chi m" ngu năn
thi t cho nông nghi p và sinh ho t c aăng
cung c pă n

c ng m có th b

nhă h

c ng m nông; h th p m căn

h

ng ch y trongătúiăn

d

i vùng khai m do l c và th mă n

ng do các thi t b khaiă thácă đáă th i ra r t
c có th s d ngăđ

c ng m, ô nhi mătúiăn

c ng m có th s d ngăđ

c ch tă l

ng kém c aă n

kém và xói mòn c a nh ngăđ ng ph th i, n păn
nhi m c n
mìnă th
n

c m t l năn

c ch tăl

cn m

c m ,ă t ngă ho t

đ u có than ho c ch t

th i t khaiăthácăthan,ăt ngăho tăđ ng l c có th t ngăch y tràn c aăn
c ch tă l

c t nh ng

c ng m c a nh ng vùng lân c năvƠăthayăđ i

đ ng l căvƠăng ngăđ ng c a nh ngăđ ngăđ t t khai m .

nông ho că đ aă n

c ng m c n

i dân vùng lân c n. Bên c nhăđó, vi c

nhi u d u m . Nh ngătácăđ ng này bao g mărútăn
túiăn

c m tăvƠăn

c ch tăl

ngăkémăvƠoăn

ng

c ng m

ng kém vào nh ng su i c a vùng lân c n d nă đ n ô

c ng m c a nh ng vùng này. Hóa ch t còn l i sau khi n

ngă lƠă đ c h iă vƠă t ngă l

ng mu i c aă n

c m và th m chí là ô nhi m

c.
Nh ng

nhăh

ng c aăkhaiăthácăđáăăđ nămôiătr

s t lún, suy gi măđaăd ng sinh h c, và ô nhi măđ t,ăn

ngănh ăxóiămòn,ăt o các h
c ng măvƠăn

c m t b i các

hóa ch t s d ng trong các quá trình khai thác m .
Các máy ch bi nă đáă nh ngă hi nă sƠng,ă khoană đáă t o ra m tă l
th i. Các ch t th i này có th cóăđ c tính. Các ch t th iănƠyăth
raămôiătr
n

ng,ăraăđ ng ru ng, ra ngu n n

c s d ng hàng ngày c aăng
d. nh h

ng l n ch t

ngăxuyênăđ

c th i

c, sông, su i và có th nhi m vào ngu n

i dân.

ng đ n h sinh thái

Theo B TƠiă Nguyênă Môiă Tr

ng,ă khaiă thácă than,ă đáă gơyă raă nh ng t n th t

tr c ti p ho c gián ti păđ năđ ng, th c v tăhoangădƣ.ăTácăđ ngănƠyătr

c h t là do

nhi u lo n, di chuy n và tái phân b trên b m tăđ t. M t s tácăđ ng có tính ch t
ng n h n và ch gi i h n

n iăkhaiăm , m t s l i có tính ch t lâu dài và nhăh

ng


9

đ năcácăvùngăxungăquanh.ăTácăđ ng tr c ti p nh tăđ n sinh v t hoang dã là phá h y
hay di chuy n loài trong khu v căkhaiăthácăvƠăđ ph li u. Nh ng loài v tădiăđ ng
nh ăthúăs năb n, chim và nh ngăloƠiă năth t ph i r i kh iăn iăkhaiăm . Nh ng loài
di chuy n h n ch nh ă đ ng v tă khôngă x

ngă s ng, nhi u loài bò sát, g m nh m

đƠoăhangăvà nh ng thú nh có th b đeăd a tr c ti p. N u nh ng h , ao, su i b san
l p ho căthoátăn

c thì cá, nh ngăđ ng v t th y sinh và chănháiăc ngăb h y di t.

Th că năc a v tă năth tăc ngăb h n ch do nh ng đ ng v t

c n và

n

căđ u b

h y ho i [11].
Nh ng qu n th đ ng v t b di d i ho c h y ho i s b thay th b i nh ng
qu n th t nh ng vùng phân b lân c n.ă Nh ngă nh ng loài quý hi m có th b
tuy t ch ng. Nhi u loài hoang dã ph thu c ch t ch vào nh ng th c v t sinh
tr

ngă trongă đi u ki nă thoátă n

c t nhiên. Nh ng th c v t này cung c p ngu n

th că năc n thi t,ăn iălƠmăt và tr n tránh k thù. Ho tăđ ng h y ho i th c v t g n
h , h ch a,ăđ m l yă vƠăđ t ng păn
sinh c nh c n thi tăchoăchimăn

căkhácăđƣălƠmăgi m s l

c và nhi u loài

c năkhác.ăPh

ng và ch tăl

ng

ngăphápăsanăl p

b ng cách i ch t th i vào m tăvùngăđ tătr ngăt o nên nh ngăthungăl ngăd c h p là
n iăsinhăs ng quan tr ng c aănh ngăloƠiăđ ng th c v t quý hi m. N uăđ tăđ

c ti p

t căđ vào nh ngăn iănƠyăs làm mát sinh c nh quan tr ng và làm tuy t di t m t s
loƠi.ăTácăđ ng lâu dài và sâu r ngăđ năđ ng, th c v t hoang dã là m t ho c gi m
ch tăl

ng sinh c nh.

Yêu c u v sinh c nh c a nhi u loài sinh v tăkhôngăchoăphépăchúngăđi u ch nh
nh ngă thayă đ i do nhi u lo nă đ t gây ra. Nh ngă thayă đ i này làm gi m kho ng
không gian. Ch m t s loài ít ch ng ch uă đ

c nhi u lo n. Ch ng h n

n iă mƠă

sinh c nh c n thi t b h n ch nh ăh ao ho căn iăsinhăs n quan tr ng thì loài có th
b h y di t. Nh ngăđ ng v t l n và nh ngăđ ng v t khác có th b "c

ng ch "ăđ n

nh ng vùng lân c n mà nh ngăvùngănƠyăc ngăăđƣăđ t m c ch uăđ ng t iăđa.ăS quá
t iă nƠyă th

ng d nă đ n xu ng c p c a sinh c nh còn l iă vƠă doă đóă gi m s c ch u

đ ng và gi m s c sinh s n,ăt ngăc nh tranh n i loài và gian loài và gi m s l
ch ng qu n so v i s l

ng

ngăbanăđ u khi m i b di d i. Bóc l păđ tăđáăn m phía trên


10

qu ng n u không h p lý s chôn vùi và m tăđ t m t,ăđáăm l ra t o ra m tăvùngăđ t
ki t vô d ng r ng l n. Nh ng h khai m vƠăđ tăđáăph th i s không t oăđ
năvƠăn iătrúă n choăđaăs cácăloƠiăđ ng v t. N uăkhôngăđ

c th c

c h i ph c thì nh ng

vùng này ph i tr i qua th i k phong hóa m t s n măho c m t vài th p k đ cho
th c v t tái l p và tr thành nh ng sinh c nh phù h p. N u h i ph căthìătácăđ ngăđ i
v i m t s loài không quá nghiêm tr ng.ăConăng

i không th h i ph căngayăđ

c

nh ng qu n xã t nhiên. Tuy nhiên, có th h tr qua c i t oăđ t và nh ng n l c
h i ph c theo yêu c u c a nh ngăđ ng v t hoang dã. H i ph c không theo yêu c u
c a nh ngăăđ ng v t hoang dã ho c qu n lý không phù h p m t s cách s d ngăđ t
s c n tr tái l p c a nhi u ch ng qu nă đ ng v t g c. Khai m l thiên và nh ng
thi t b v n chuy n ph c v cho quá trình s n xu t c a m mà không ho c r t ít k t
h p vi c thi t l p nh ng m c tiêu s d ngăđ t sau khai m nên vi c c i t oăđ t b
nhi u lo n trong quá trình khai m th

ngăkhôngăđ

cănh banăđ u. Vi c s d ng

đ t hi năhƠnhănh ăch nănuôiăgiaăsúc,ătr ng c y, s n xu t g ...ăđ u ph i h y b t i
khu v c khai m .
Khaiăthácăthan,ăđáăs h y ho i nh ng y u t th m m c a c nhăquan.ăThayăđ i
d ng c aăđ tăth

ng t o ra nh ng hình nh không quen m tăvƠăgiánăđo n. Nh ng

m u hình tuy n m iăđ

c t oăraăkhiăthanăăđ

c khai thác và nh ngăđ ng ch t th i

xu t hi n. Nh ng màu s c và k t c u khác l khi th m th c v t b phá b và ch t
th iăđ

c chuy năđ năđó.ăB i,ărungăăđ ng, n mìn,ămùiăkhíăđ t... nhăh

ngăđ n t m

nhìn, âm thanh và mùi v [13].
Làm ô nhi m ngu nă n

că vƠă đ tă đaiă quanhă m . Sau quá trình khai thác m

th

ngă đ l i các d ngă đ a hình có ti mă n ngă gơyă s t l cao, làm ô nhi m môi

tr

ng, gây nguy hi măchoăconăng

i, v tănuôi,ăđ ng v t hoang dã trong khu v c

sau khai thác.
Môiătr

ng b h y ho i gây nhi u h l yăđ n s c kh e và sinh k c aăng

nghèo,ă trongă đóă ngu nă n
Nhi uăloƠiăđ ng v t s ng
vƠădiăc sang vùng khác.

că vƠă tƠiă nguyênă đ tă th

i

ng b suy thoái m nh nh t.

núiăđáănh chim,ăsócầăc ngăb m tăđiămôiătr

ng s ng


11

e. nh h

ng đ n s c kh e con ng

Theo B TƠiăNguyênăMôiăTr

i

ng, ngu năn

c,ămôiătr

ng s ng b ô nhi m

do b i t các ho tăđ ngăkhaiăthácăthan,ăđá nh ng ghi n,ăsƠng,ăkhoanăđáăgơyăraăvƠă
m t ph nădoăcôngăăđo n v n chuy năđáăđƣăgơyăraăb i

các h dơnăvenăđ

ng giao

thông.
Trong m t s tr

ng h p, khai thác g r ng b sung trong khu v c xung

quanh m đ t ngăkh n ngăch a các lo iăđ tăvƠăđáăth i ra t quá trình khai thác. S
nhi m do rò r các ch t hóa h căc ngătácăđ ngăđ n s c kh e c aăc dơnăđ aăph

ngă

n u không có bi n pháp ki m soát ch t ch . Các máy ch bi năđáănh nghi n sàng,
khoanăđáăt o ra m tăl
ch t th iănƠyăth

ng l n ch t th i. Các ch t th i này có th cóăđ c tính. Các

ngăxuyênăđ

c th iăraămôiătr

sông, su i và có th nhi m vào ngu năn
h

c s d ng hàng ngày c aăng

ng r t l nă đ n s c kh eă c ngă nh môiă tr

c c liênăquanăđ n h sinh thái bi nălƠăkhôngăl
nhăh

ng,ăraăđ ng ru ng, ra ngu năn

i dân nh

ng s ng c a h .ă Cácă tácă đ ng tiêu
ngătr

ngăđ n s c kh e c a nh ngăng

c,

căđ

c.

i s ng g n khu v c khai thác than,

đá.ăB nh t t ngày càng nhi u, nh t là nh ng b nh v hô h p, b nh ngoài da, b nh
tiêu hóa. Do không khí và ngu năn

c b ô nhi m nên b nh t t c aăng

i dân ngày

cƠngăt ngănhanh.ă
1.2.ăTìnhăhìnhănghiênăc uăho tăđ ngăkhaiăthácăvƠă nhăh
bi năthanăđ nămôiătr

ng

1.2.1. Tình hình khai thác than và nh h
than đ n môi tr

ngăc aăkhaiăthác,ăch ă

ng c a ho t đ ng khai thác, ch bi n

ng trên th gi i

1.2.1.1. Công ngh khai thác than
* Công ngh khai thác m l thiên
Khai thác m l thiên là t ng h p các ho tăđ ng khai thác m ti n hành m t
hình th c khai thác m ti n hành trên m tăđ t nh m m căđíchăthuăh i khoáng s n t
lòngăđ tă(lòngăđ t đ

c hi u là c trên m tăđ tăvƠăd

i m tăđ t) [9].

Khai thác m l thiên b tăđ u t gi a th k XVI và di n ra trên kh p th gi i,
m c dù ph n l n vi c khai thác m l thiênăđ

c ti n hành

B c M . Nó tr nên


12

ph bi n trong su t th k 20 và hi n nay là m tăph

ngăphápăkhaiăthácăm ch y u

đ i v i các v a than ví d nh ă Appalachia và trung tây châu M .ă ơyălƠăph

ngă

pháp ch y uătrongăkhaiăthácăthan.ăTuyănhiênăđ a hình khu v căkhaiăthácăthayăđ i
nhi u, kh iăl

ngăđ tăđáăth i l n,ăkhôngăđ

c hoàn nguyên lƠmăthayăđ iămôiătr

ng

sinh thái khu v c.
Các gi i pháp k thu t và công ngh theoăh
l thiênănh ăpháăv đ tăđáăb ngăph

ng hi năđ i hoá t i các m than

ngăphápăkhoanăn mìn, áp d ngăph

ngăphápă

cày x i, công ngh khoan n mìn t ng cao, công ngh khoan n mìnătrongăđi u ki n
đ a ch t thu v nă ph c t p, công ngh n mìn nh m gi m ch nă đ ngă đ m b o an
toàn cho các công trình công nghi p và dân sinh g n m .ăNh ăv y, công ngh khai

thácăđ

c áp d ng t các m l thiên hay là h th ngăkhaiăthácăc ăgi i hoá toàn b ,

s d ng bãi th i trong và bãi th i ngoài.
Thi t b công ngh ch y uăđ
lo i khoan xoay c uă cóă đ

c s d ng t i các m l thiên hi n nay là các

ngă kínhă m iă khoană 100ă - 250 mm; máy xúc v i dung

tích g u xúc 4 - 5 m3 và 8 -12 m3; v n t i than t m đ n nhà máy tuy n than và
c ng tiêu th b ng ôtô, ho c liên h p ôtô - b ngăt i. Trong m t s n măg năđơyă
các m xu ngăsơuăd
g uăng
H

i m c thông thu t nhiênăđƣăđ

c s d ng máy xúc thu l c

c có dung tích g uăxúcăđ n 4m3 đ đƠoăsơuăđáyăm [8],[9].
ng phát tri n m r ng m l thiênăđ kéo dài tu i th c a m là áp d ng

công ngh bócăđ tăđáătheoăl p d c d ng; khai thác ch n l căđ ti t ki m tài nguyên
và nâng cao ch tăl

ng than. V thi t b s đ i m i theo s d ngămáyăkhoanăđ

ng

kính 200-300 mm, máy xúc có dung tích g uăđ n 25 m3 và ôtô t đ tr ng t iăđ n
100 t n.
* Công ngh khai thác than h m lò
Khai thác h m lò là công ngh theoăđóăkhôngăcóăvi c bóc l p ph mƠăng
đƠoăcácăh măbênăd

i ta

i m tăđ tăđ l y qu ng.

Quy trình công ngh khai thác là m t t p h p c a nhi u khâu công tác, c n
ph i th c hi n theo m t trình t th i gian và không gian nh tă đ nhă đ l yă đ
khoáng s n có ích. Quy trình công ngh khai thác than h m lò có th đ

c

c hi u theo


13

ngh aăr ngăvƠătheoăngh aăh p.ăTheoăngh aăr ng,ăđóăs là t p h p các quá trình m
v a và chu n b ru ng than, quá trình kh uăthanătrongăcácăg

ngăkhaiăthác,ăquáătrìnhă

v n t i than lên m tăđ t và hàng lo t các v năđ khácănh ăsƠngătuy n than, thông gió
m ,ă thoátă n

c, cung c p v t li u, máy móc thi t b vƠă n ngă l

ng, các quá trình

công ngh trên m t b ng công nghi p,...ăTheoăngh aăh păthìăđóăch là t p h p các
công vi c chu n b và khai thác, c năđ

c th c hi n trong m t khu khai thác.

Quy trình công ngh khai thác than

lò ch đ

c chia thành các công tác chính

và các công tác ph . Các công tác chính là các khâu tách than kh i kh i nguyên ban
đ u, phá v thanăđ n c h t c n thi t, xúc b c và v n t i than, ch ng gi lò ch và
đi u khi n áp l c m . Các công tác ph bao g m vi c di chuy n thi t b v n t i theo
ti nă đ c aă g

ngă lòă ch , cung c p v t li u, máy móc, thi t b ,ă n ngă l

ch , thông gió, ch ng b i,ăthoátăn

ng vào lò

c, chi u sáng, thông tin liên l c...ăNh ăv y, v i

các d ng công ngh khai thác than khác nhau, s có các t p h p các công tác chính và

ph khác nhau, t c là các quy trình công ngh khai thác than khác nhau.
Công ngh khai thác than h m lò có th đ

c chia thành 4 d ngăchính.ă óălƠă

công ngh th công, công ngh bánă c ăkhíă hoá,ă côngă ngh c ăkhíă hoáă toƠnă b và
công ngh t đ ng hoá. Trong d ng công ngh th công, h u h t các khâu công tác
chínhăđ u ph i th c hi n b ng s căng
mócăđƣălƠmăthayăconăng

i

i; còn

m t s công tác chính và khi ng d ng công ngh t

đ ng hoá, thì có th lo i tr s có m tăth
1.2.2. Tình hình khai thác và nh h
đ n môi tr

công ngh bánăc ăkhíăhoáăthìămáyă

ng xuyên c a conăng

i trong lò ch .

ng c a ho t đ ng khai thác, ch bi n than

ng t i Vi t Nam

a. Tình hình khai thác than t i Vi t Nam
Trong nh ngăn măg năđơy,ădoăm c tiêu th thanătrongăn
càng l n nên s năl

ngăkhaiăthácăthanăhƠngăn măt ngărõăr t. Ch riêng kh i doanh

nghi p thu c TKV, s năl
khaiăthácăđ

ngăkhaiăthácăđƣăđ y m nh

m căcao.ăN mă2002,ăTKVă

c 14,8 tri u t năthan.ăN mă2003,ăTKVăđƣăkhaiăthácăđ

than nguyên khai, tiêu th 18,2 tri u t n,ăhoƠnăthƠnhătr
l

c và xu t kh u ngày

c 20 tri u t n

căh nă2ăn măch tiêu s n

ng than c aăn mă2005ătrongăk ho chă5ăn mă2001ăậ 2005ămƠă

i h iă

ng toàn