Cải tiến việc tổ chức dạy học và chất lượng học thực hành môn tin học lớp 7 trường THCS quang trung

MỤC LỤC
1 .MỞ ĐẦU
Trang
1.1 Lí do chọn đề tài............................................................................................2
1.2 Mục đích nghiên cứu.....................................................................................2
1.3 Đối tượng nghiên cứu....................................................................................3
1.4 Phương pháp nghiên cứu...............................................................................3
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM................................................3
2.1 Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.......................................................3
2.2 Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm........................4
2.3 Các sáng kiến kinh nghiệm hoặc các giải pháp đã sử dụng để giải quyết
vấn đề ..................................................................................................................5
2.4 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản
thân, đồng nghiệp và nhà trường.......................................................................14
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................................15
3.1 Kết luận .......................................................................................................15
3.2 Kiến nghị .....................................................................................................16

1


1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Môn tin học ở trường phổ thông hiện hành có nhiệm vụ trang bị cho học
sinh những hiểu biết cơ bản về công nghệ thông tin và vai trò của nó trong xã
hội hiện đại. Môn học này, giúp học sinh bước đầu làm quen với phương pháp
giải quyết vấn đề theo quy trình công nghệ và kĩ năng sử dụng máy tính phục vụ
học tập và cuộc sống.
Từ năm học 2006 - 2007, môn tin học ở cấp THCS là môn học tự chọn có
thời lượng 2 tiết/tuần ở tất cảc các lớp ở cấp học. Là môn học mới đưa vào
trường phổ thông và có những đặc thù riêng như liên quan chặt chẽ với sử dụng

máy tính, cách suy nghĩ và giải quyết vấn đề theo quy trình công nghệ, coi trọng
làm việc theo nhóm. Đặc trưng của môn Tin học là kiến thức đi đôi với thực
hành. Do vậy, để dạy học Tin học có hiệu quả, giáo viên một mặt trang bị cho
học sinh kiến thức khoa học về Tin học, phát triển tư duy, mặt khác phải chú
trọng rèn luyện kỹ năng thực hành, ứng dụng, tạo mọi điều kiện để học sinh
được thực hành, nắm bắt và tiếp cận những công nghệ mới của tin học phục vụ
học tập và đời sống.
Qua thời gian trực tiếp giảng dạy môn Tin học nói chung, Tin học 7 nói
riêng tại trường THCS Quang Trung bản thân tôi nhận thấy rằng học sinh cũng
đã được làm quen ở nhà và được thoải mái trong không khí học tập tuy nhiên
nhiều học sinh còn yếu về kĩ năng thực hành trên máy tỏ ra ngại thực hành, thao
tác cơ bản trên máy còn chưa chuẩn; đa số thực hành trên máy chỉ tập trung vào
học sinh khá và giỏi, số còn lại chỉ quan sát.
Căn cứ vào số lượng học sinh trong lớp của năm học 2017 – 2018 và tình
hình cơ sở vật chất của trường THCS Quang Trung hiện nay: 1 lớp có 43- 55
học sinh trong khi đó phòng thực hành chỉ có 25 máy tính hoạt động ổn định. Vì
vậy số lượng máy tính chỉ đảm bảo tối đa 25 em thực hành nếu 1 em/ 1 máy.
Trước những băn khoăn trăn trở như thế nên tôi đa nghiên cứu và thực hiện đề
tài: Cải tiến việc tổ chức dạy học và chất lượng học thực hành môn Tin học lớp 7
trường THCS Quang Trung.
1.2 Mục đích nghiên cứu
Công nghệ thông tin là một trong các phương tiện quan trọng nhất của sự
phát triển, đang làm biến đổi sâu sắc đời sống kinh tế, văn hoá, xã hội, giáo dục
của thế giới hiện đại, trong đó có Việt Nam. Phấn đấu thực hiện các mục tiêu cụ
thể của ngành là: Tổ chức tốt việc dạy và học tin học ở tất cả các cấp học, bậc
học, ngành học nhằm phổ cập tin học trong nhà trường.

2

Năm học 2017 – 2018 nhà trường trang bị phòng máy vi tính mới số
lượng 25 máy để giảng dạy. Vấn đề thật khó khăn khi phải đảm bảo đủ số lượng
các tiết thực hành cho các lớp và đảm bảo vấn đề chất lượng giờ dạy thực hành,
tôi nhận thấy rằng cần phải cải tiến việc tổ chức dạy học và học thực hành môn
Tin học nói chung và Tin học 7 nói riêng trong nhà trường nhằm đáp ứng đủ yêu
cầu chất lượng và số lượng giờ học thực hành cho học sinh giúp các em có được
kiến tức cơ bản nền tảng với môn học khá mới mẻ này tạo sự say mê ham thích
môn học. Nhằm phát huy khả năng sáng tạo say mê hứng thú hơn đối với môn
Tin học, đồng thời trao đổi kinh nghiệm giảng dạy với đồng nghiệp. Đó là mục
đích chính khi tôi chọn đề tài này.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là học sinh khối 7 trường THCS Quang Trung. Việc
nghiên cứu và thực hiện nhằm cải tiến việc tổ chức dạy học và học thực hành
môn tin học sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh, phân loại được đối
tượng và đưa ra các yêu cầu phù hợp với các đối tượng học sinh đó.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Khảo sát thực trạng hiện tại, tiến hành thực nghiệm qua tiết dạy thực tế,
có đối chứng kết quả trước và sau khi thực hiện.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
Trong vài thập kỷ gần đây, đã có sự bùng nổ về thông tin hay gọi là thời
đại thông tin. Cùng với việc sáng tạo ra hệ thống công cụ mới, con người cũng
đã tập trung trí tuệ từng bước xây dựng ngành khoa học tương ứng để đáp ứng
những yêu cầu khai thác tài nguyên thông tin. Trong bối cảnh đó, ngành Tin học
được hình thành và phát triển thành một ngành khoa học độc lập với các nội
dung, mục tiêu, phương pháp nghiên cứu riêng và ngày càng có nhiều ứng dụng
trong hầu hết các lĩnh vực hoạt động của xã hội loài người.
Đưa Tin học vào nhà trường nói là một việc làm cần thiết để các em làm
quen và tiếp cận với công nghệ khoa học tiên tiến. Chỉ có đổi mới căn bản
phương pháp dạy học và chúng ta có thể tạo được sự đổi mới thực sự trong giáo

dục, mới có thể đào tạo được lớp người năng động, sáng tạo có tiềm năng cạnh
tranh trí tuệ trong bối cảnh nhiều nước trên thế giới hướng tới nền kinh tế tri
thức.
Hoạt động nhận thức của con người là từ trực quan sinh động đến tư duy
trừu tượng. Đối với học sinh học tự chọn Tin học này cũng không nằm ngoài
với nguyên lý nhận thức đó. Việc dạy tin học trong nhà trường hiện nay đối với
nước ta không phải là dễ, vì Tin học nó gắn liền với một công cụ riêng của môn
3


học là máy tính. Vậy làm thế nào để cho học sinh dễ hiểu một cách nhanh chóng
chính xác và có kĩ năng thực hành là một nhiệm vụ rất quan trọng của người
giáo viên dạy Tin học hiện nay.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Thực tế qua những năm tôi học tập và được trực tiếp giảng dạy bộ môn tin
học cũng như qua trao đổi với đồng nghiệp tôi nhận thấy: hầu như được nhà
trường tạo mọi điều kiện thuận lợi cả về CSVC trang thiết bị, kế hoạch và con
người phục vụ công tác đưa tin học vào nhà trường. Tuy nhiên chất lượng bộ
môn qua các năm học chưa cao, đặc biệt là kĩ năng thực hành trên máy của học
sinh còn yếu, thậm chí một số học sinh còn rất ngại khi sử dụng máy để rèn
luyện các kĩ năng. Đồng thời do các em phải học nhiều môn học, học thêm
nhiều nên các em cũng không có thời gian dành cho thực hành môn tin học,
muốn đạt chất lượng cao các em phải tiếp xúc với máy tính nhiều nhưng mỗi
tuần chỉ có 2 tiết trên lớp thì các em chưa thể thực hành hết các kiến thức đã học
mà nếu có thực hành hết thì sẽ chóng quên.
Bên cạnh đó cũng có những khó khăn phải kể đến đó là phòng thực hành
với số lượng máy tính còn ít (25 máy hoạt động ổn định) không đủ để đáp ứng
số lượng học sinh trong trường cũng như trong một lớp học có 43 – 55 học sinh/
1 lớp, như vậy trung bình từ 1,72 – 2,2 em/ 1 máy tính.
Tài liệu học tập môn tin học còn hạn chế (các em ít có tài liệu tham thảo)

cho nên học sinh thụ động trên lớp cũng như học ở nhà.
Việc tổ chức dạy và học thực hành môn Tin học được thực hiện: Giáo viên
giao bài tập thực hành trên máy chiếu một số em tự giác làm bài, các em còn lại
ngồi làm việc riêng, nhiều em ngồi xa lo chơi nói chuyện riêng không chú ý.
Lớp học đông, nhốn nháo dẫn đến tranh giành máy tính, giáo viên rất khó kiểm
soát lớp và không hướng dẫn được đến từng đối tượng học sinh cụ thể. Tất cả
những khó khăn trên đã làm phá vỡ kế hoạch lên lớp của người giáo viên. Kết
quả sau khoá học kỹ năng thực hành của nhiều em còn yếu kém, kết quả kiểm
tra thực hành trên máy không đạt hoặc đạt ở mức trung bình.
Môn Tin học được đưa vào giảng dạy tại trường THCS Quang Trung là
môn học tự chọn nên chưa ý thức được tầm quan trọng của bộ môn vì thế chất
lượng học tập còn hạn chế. Một bộ phận học sinh chưa coi trọng môn học, xem
đây là một môn phụ nên chưa có sự đầu tư thời gian cho việc học. Một thực tế
khác là ý thức học tập của một số học sinh không cao, không hứng thú trong học
tập, lười hoạt động, không tích cực tự giác, ý thức tự học, tự rèn luyện yếu.
Qua những tiết học đầu tiên tôi tiến hành khảo sát đã thu được kết quả như
sau:
4


Kết quả khảo sát đầu năm học 2017-2018
Loại
Kết quả kiểm tra lí thuyết (%) Kết quả kiểm tra thực hành (%)
Giỏi
10%
7%
Khá
20%
9%
TB Khá

30%
12%
Trung bình
35%
40%
Yếu, kém
5%
32%
Kết quả khảo sát đầu năm học 2017-2018 (phần thực hành)
Kết quả kiểm tra đầu năm
Cần hướng dẫn
Không biết thao tác
TT Lớp Sĩ số HS tự thao tác
SL
%
SL
%
SL
%
1
7A1
49
10
20,4
24
49
15
30,6
2
7A2

48
12
25
25
52,1
11
22,9
3
7A3
51
15
29,4
23
45,1
13
25,5
4
7A4
54
16
29,6
25
46,3
13
24,1
5
7A5
43
9
20,9

20
46,5
14
32,6
6
7A6
55
19
34,5
25
45,5
11
20
7
7A7
53
15
28,3
25
47,2
13
24,5
Qua khảo sát cho thấy kết quả kiểm tra lý thuyết học sinh hiểu bài và làm
được bài, với các tỉ lệ tương đối hợp lý. Còn về kết quả kiểm tra thực hành trên
lớp của học sinh thì tỉ lệ thực hành đạt yêu cầu không cao (chiếm khoảng 70%)
con số đó đã chứng tỏ khi kiểm tra thực hành học sinh còn lúng túng, còn thiếu
kỹ năng thực hành máy tính do quá trình tham gia các tiết học thực hành trên lớp
học sinh phải ngồi ghép hoặc không có máy, về nhà học sinh không biết thực
hành cái gì vì không có tài liệu học tập.
Là một giáo viên dạy bộ môn Tin học tôi luôn suy nghĩ phải đưa ra những

giải pháp như thế nào để các em thực hành đạt được hiệu quả cao và tạo được sự
thích thú trong giờ học thực hành. Sau một thời gian suy nghĩ tiến hành thực
nghiệm tôi đã thu được những kết quả rất tốt sau đây tôi xin đưa ra một số giải
pháp trong việc nâng cao chất lượng giờ học thực hành tin học 7.
2.3. Các sáng kiến kinh nghiệm hoặc các giải pháp đã sử dụng để giải quyết
vấn đề
a. Điều hành tổ chức hoạt động của học sinh trên lớp
Việc thiết kế tốt một bài dạy và phù hợp với từng đối tượng học sinh xem
như đã thành công một nửa, nhưng đó chỉ xem như bước khởi đầu cho một tiết
dạy còn khâu quyết định thành công chính là ở khâu tổ chức điều khiển các đối
tượng học sinh trên lớp. Do đặc điểm tình hình của trường THCS Quang Trung
tôi nhận tấy cần phải cải tiến việc tổ chức dạy - học thực hành và các công việc
cấp thiết phải làm ngay là:
5


- Máy tính được đánh số thứ tự từ 1 đến 25. Phân công cụ thể học sinh
ngồi thực hành trên một máy tính cố định suốt cả năm học để tránh tình trạng
các em tranh giành nhau làm cho việc ổn định lớp mất nhiều thời gian gây mất
trật tự lớp học và đòi hỏi các em phải có trách nhiệm bảo quản, giư gìn máy tính
của mình.
- Chia lớp thực hành theo nhóm để đảm bảo yêu cầu: 2 học sinh/1máy (có
vài lớp thì một vài máy phải có 3 học sinh) lưu số thứ tự đăng kí các em xen kẽ
học sinh giỏi, học sinh khá với học sinh trung bình và yếu kém khai thác tối đa
năng lực thực sự của các em. Nhưng em khá giỏi có thể hướng dân cho học sinh
trung bình, yếu kém
- Quá trình thực hành một em thao tác em còn lại nhiệm vụ quan sát, sửa
sai các lỗi thường gặp, sau khi chạy xong chương trình thì đổi vị trí cho nhau.
- Giáo viên theo dõi từng nhóm xem các em có làm đúng nhiệm vụ không,
nếu phát hiện lỗi sai thường gặp giáo viên cho lớp học dừng lại sửa sai rút kinh

nghiệm chung cho cả lớp học.
- Trong quá trình thực hành giáo viên cho điểm nhóm hoặc cá nhân xuất
sắc để khuyến khích học sinh học tập tích cực chủ động và sáng tạo.
- Soạn bài tập thực hành từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, bám sát
nội dung SGK cũng như phân phối chương trình môn học do Phòng Giáo Dục
qui định và phô tô 25 bài tập phát cho 25 máy trực tiếp làm bài theo yêu cầu
được giao.
- Cài đặt phần mềm phù hợp với yêu cầu như: Windows XP, Office 2003,
Turbo Pascal, và một số phần mềm phục vụ giảng dạy. Cài đặt phần mềm Deep
Freeze khoá cứng ổ đĩa máy tính để phòng chống Virus gây ra lỗi phần mềm,
khắc phục triệt để các lỗi do người sử dụng gây ra, cài đặt phần mềm Netoff
school nhằm thuận tiện cho việc quản lí và hướng dẫn học sinh thực hành.
Các bước tiến hành:
- Giáo viên nêu vấn đề, yêu cầu và nội dung thực hành.
- Giáo viên thao tác mẫu các kĩ năng trên máy chiếu cho học sinh quan sát.
- Hướng dẫn các nhóm thực hành, khuyến khích học sinh tích cực hoạt động.
- GV quản lí, giám sát học sinh thực hành theo nhóm:
+ Trong quá trình học sinh thực hành, giáo viên quan sát và hỗ trợ khi
cần.
+ Phát hiện các nhóm thực hành không có hiệu quả để uốn nắn điều chỉnh.
+ Trợ giúp tránh can thiệp sâu làm hạn chế tính sáng tạo của học sinh.
+ Giáo viên đưa nhiều cách thực hiện thao tác giúp các em nâng cao kĩ
năng.
6


+ Xây dựng mối quan hệ thân thiện, hợp tác giữa thầy - trò, trò - trò trong
môi trường học tập an toàn. Giáo viên hướng dẫn cho học sinh khá – giỏi để
nhóm đối tượng hỗ trợ này nắm chắc kiến thức; sau đó chính các học sinh này sẽ
đóng vai hướng dẫn các bạn cùng nhóm thực hiện các bài tập do giáo viên giao.

Việc này giúp các em thoải mái trao đổi, không sợ sai; tăng kỹ năng phối hợp,
hợp tác.
- Nhận xét, đánh giá kết quả học tập:
+ Tổ chức cho các nhóm tự nhận xét kết quả thực hành, nhóm trưởng
nhận xét về kĩ năng, thái độ học tập của các bạn trong nhóm.
+ Giáo viên cũng nên có nhận xét ngắn gọn để kịp thời động viên các
nhóm thực hành tốt và rút kinh nghiệm đối với các nhóm chưa thực hành tốt.
b. Thiết kế bài dạy thực hành phải phù hợp với nhiều đối tượng học sinh
Công việc thiết kế chu đáo trước một bài dạy và phù hợp với nhiều đối
tượng là khâu quan trọng không thể thiếu của một tiết dạy học mà bất kì một
giáo viên nào cũng phải biết. Để thiết kế một bài dạy phù hợp cho nhiều đối
tượng học sinh thì phải làm được những việc sau:
- Với việc chia nhóm, học sinh có điều kiện hỗ trợ lẫn nhau. Tuy nhiên, để
thực hành theo nhóm hiệu quả, buộc giáo viên phải lựa chọn nội dung đưa vào
thực hành phù hợp với nhiều đối tượng học sinh. Vì vậy, giáo viên cần xác định
đúng mức nội dung thực hành, mục tiêu trọng tâm của bài học về kiến thức, kĩ
năng thái độ phải vừa sức với học sinh, thuộc nội dung học sinh đã được học.
- Tham khảo thêm tài liệu để mở rộng và đi sâu hơn vào bản chất của kiến
thức, giúp giáo viên nắm một cách tổng thể, để giải thích cho học sinh khi cần
thiết.
- Chuẩn bị tốt phòng thực hành, các thiết bị dạy học.
- Cuối cùng làm hoàn chỉnh tiến trình của một giờ dạy học với đầy đủ các
hoạt động cụ thể.
Nếu thực hiện tốt những việc này xem như giáo viên đã chuẩn bị tốt tâm
thế để bước vào giờ dạy và đã thành công bước đầu.
c. Ví dụ về thiết kế và điều hành tổ chức các hoạt động của tiết thực hành
BÀI THỰC HÀNH 3: BẢNG ĐIỂM CỦA LỚP EM (Tiết 1)
* Thiết kế bài học
A. Xác định mục tiêu trọng tâm của bài:
+ Học sinh biết nhập các công thức và sử dụng công thức trên trang tính.

+ Đối tượng học sinh yếu: Nhập được công thức , sử dụng được một số
công thức để tính toán ở mức đơn giản.

7


+ Đối tượng học sinh khá - giỏi: Sử dụng khá thành thạo công thức, biết
thay thế nhập công thức bằng ô địa chỉ. Chỉ ra được lợi ích khi sử dụng cách
nhập công thức bằng ô địa chỉ.
B. Chuẩn bị phòng máy, thiết bị dạy học.
* Thiết kế và điều hành tổ chức hoạt động học tập của học sinh trên lớp.
Nhập công thức:
Mục tiêu:
- Học sinh biết lập công thức để tính giá trị, nhập công thức lũy thừa.
- Sau khi đã phân nhóm thực hành phù hợp, giáo viên tiến hành các bước.
- Nêu nội dung và các yêu cầu.
- Hướng dẫn học sinh thảo luận theo nhóm với yêu cầu của bài tập 1 trước
khi bắt tay vào thực hành tính toán bằng các câu hỏi sau:
? Nêu cách sử dụng các phím dấu "+, *, - ,^, / ,và lũy thừa"?
- Giáo viên cho các nhóm quan sát, nhất là đối tượng học sinh yếu.
Bài tập 1: Sử dụng công thức để tính giá trị sau đây trên trang tính:
- Gv: thực hành trên máy cho hs quan sát cách làm
* Phép tính: 20 + 15;

* Phép tính: (20 - 15) × 3

* Phép tính: (20 × 5) : 4

* Phép tính: (20 : 5)×32

Sau khi giáo viên hướng dẫn học sinh cách nhập công thức tính giá trị của
các phép tính trên máy tính - học sinh quan sát cách làm.
+ Học sinh nhập công thức để giá trị các phép tính của câu a,b bài tập 1.
8


+ Đối tượng học sinh khá, giỏi thực hiện thao tác nhập công thức tính giá trị các
phép tính của câu c, d bài tập 1.
Giáo viên quan sát, tuỳ từng trường hợp cụ thể để chỉ dẫn thêm, đối với
những đối tượng học sinh còn thao tác chậm hoặc còn lúng túng trong xác định
các kí hiệu của phép tính để nhập. Kiểm tra đánh giá kết quả thực hiện hoạt
động. Chú ý điều chỉnh một số lỗi học sinh hay mắc phải trong quá trình thực
hành.
Lập bảng tính và sử dụng công thức
Mục tiêu:
- Học sinh biết cách lập bảng tính, sử dụng các ô địa chỉ để lập công thức. Biết
tính điểm tổng kết của môn học.
- Đối với đối tượng học sinh yếu: Học sinh lập được bảng tính, biết cách sử
dụng ô địa chỉ để lập công thức. Làm bài tập 2: tạo trang tính và nhập công
thức:

Nhập theo công thức vào ô tính tương ứng theo bảng sau:
E

F

G

H

I

1
2
3

=A1*5
=A1+B2
=A1*B2
=A1*B2
=(A1+B2)*4
=A1*C4
=B2-A1
=(A1+B2)-C4 =(A1+B2)/C4
=B2^A1-C4
=B2*C4
=(C4-A1)/2
=(B2+C4)
= (B2+C4)/2 =(A1+B2+C4)/3
Qua bài tập 2 giáo viên cho học sinh thấy được lợi ích của việc lập công
thức bằng ô địa chỉ (Giáo viên thay thực tế một số giá trị ở ô địa chỉ và cho học
sinh quan sát ở ô kết quả - học sinh nhận xét).
- Với đối tượng học sinh khá - giỏi: Lập bảng tính, sử dụng công thức để tính
toán vào một bài toán cụ thể như tính lãi suất ngân hàng. Làm bài tập 3.
- Hãy sử dụng công thức để tính xem trong vòng một năm, hàng tháng em có
bao nhiêu tiền trong sổ tiết kiệm?
- Hãy lập trang tính như hình 26 để khi thay đổi số tiền gừi ban đầu và lãi suất
thì không cần phải nhập lại công thức.
- Lưu bảng tính với tên So tiet kiem

9


Tổ chức hoạt động:
- Nêu nội dung và các yêu cầu.
- Hướng dẫn thảo luận theo nhóm, yêu cầu của bài tập với các câu hỏi sau:
? Nêu cách tính lãi suất tiền gửi trong một tháng, một năm.
? Cách lập công thức tính.
? Khi thay đổi số tiền gửi tiền lãi suất được thay đổi như thế nào?
? So sánh lợi ích cách lập bằng địa chỉ với cách lập bằng công thức?
Trong bài tập này, đối tượng học sinh yếu quan sát và thực hiện lại một số thao
tác theo yêu cầu của giáo viên
- GV quản lí, giám sát học sinh thực hành theo nhóm, nhắc nhở, điều chỉnh kịp
thời các nhóm thực hành không hiệu quả và nhận xét đánh giá kết quả.
- Kiểm tra học sinh trong các nhóm:
- Tổ chức cho các nhóm tự nhận xét về kết quả và sự tích cực của các thành viên
trong nhóm tạo cho các em có ý thức thi đua cao trong học tập.
- Giáo viên tổng kết, bổ sung kiến thức:
+ Nhấn mạnh lợi ích của việc sử dụng địa chỉ và việc sử dụng công thức.
+ Nhận xét ngắn gọn về tình hình làm việc của các nhóm để nhắc nhở,
khuyến khích tạo không khí thi đua nhau trong học tập ở các nhóm.
BÀI THỰC HÀNH 4: BẢNG ĐIỂM CỦA LỚP EM (TIẾT 1)
* Thiết kế bài học:
a/ Xác định mục tiêu trọng tâm của bài:
+ Học sinh biết nhập các công thức và hàm vào ô tính.
+ Biết sử dụng một số hàm cơ bản Average, Max, Min.
+ Đối tượng học sinh yếu: Nhập được công thức để tính điểm trung
bình, sử dụng được một số hàm để tính toán ở mức đơn giản.
+ Đối tượng học sinh khá-giỏi: Sử dụng thành thạo công thức, hàm.
b/ Chuẩn bị phòng máy, thiết bị dạy học (máy tính, máy chiếu), sao chép một số

tệp bảng tính của các bài thực hành trước có liên quan đến bài thực hành (tệp
Danh sach lop em, So theo doi the luc)
* Thiết kế và điều hành tổ chức hoạt động học tập của học sinh trên lớp.
Lập công thức tính điểm trung bình.
10


Mục tiêu:
- Học sinh lập được công thức để tính điểm trung bình.
- Hoạt động theo nhóm, ưu tiên đối tượng học sinh yếu.
- Nêu nội dung và các yêu cầu.
- Hướng dẫn học sinh thảo luận theo nhóm với yêu cầu của bài tập 1 trước khi
bắt tay vào thực hành tính toán bằng các câu hỏi sau:
? Lập công thức tính điểm trung bình như thế nào?
? Các thành phần trong công thức có thể là những đối tượng nào?
- Giáo viên thao tác cho các nhóm quan sát, đặc biệt là đối tượng học sinh yếu
Tổ chức hướng dẫn cho các nhóm thực hành:
+ Đối tượng học sinh yếu thao tác nhập công thức để tính điểm trung
bình của các bạn trong lớp trong cột Điểm trung bình, tính điểm trung bình của
cả lớp và ghi vào ô cuối cùng của cột Điểm trung bình - Hình 30. Cho học sinh
lập từng công thức một để ghi nhớ. Giáo viên quan sát, tuỳ từng trường hợp cụ
thể để chỉ dẫn thêm (VD: sử dụng địa chỉ của các ô thay cho các giá trị cụ thể
trong ô, sử dụng địa chỉ của khối,...)

+ Đối tượng học sinh khá -giỏi: Thao tác tính điểm trung bình cho các
học sinh trong danh sách, tính điểm trung bình của cả lớp. Yêu cầu học sinh phải
biết sử dụng địa chỉ của khối trong công thức tính toán. Với đối tượng này giáo
viên có thể rút ngắn danh sách học sinh trong trang tính để tránh việc các em
mất nhiều thời gian vào việc nhập và chỉnh sửa số liệu trong công thức.
Hướng dẫn cho học sinh ghi lại một số kết quả tính bằng công thức để so sánh

với việc sử dụng hàm trong hoạt động sau.
- Giáo viên chỉnh một số lỗi học sinh hay mắc phải trong quá trình thực hành.
Sử dụng các hàm để tính toán
Mục tiêu:
- Học sinh sử dụng được các hàm AVERAGE, MAX, MIN để tính toán

11


- Với đối tượng học sinh yếu: Biết sử dụng hàm AVERAGE để tính điểm trung
bình, sử dụng được các hàm Max, Min để tìm ĐTB cao nhất và ĐTB thấp nhất.
- Với đối tượng học sinh khá - giỏi: sử dụng được các hàm AVERAGE, MAX,
MIN để tính toán với phần tham số của hàm đa dạng. Tổ chức hoạt động:
- Nêu nội dung và các yêu cầu.
- Hướng dẫn học sinh thảo luận theo nhóm với yêu cầu của bài tập:
? Sử dụng hàm nào để tính điểm trung bình?
? xác định điểm trung bình cao nhất, thấp nhất ta sử dụng những hàm
nào?
? Các thành phần trong tham số của hàm có thể là những đối tượng nào?
Tổ chức hướng dẫn cho các nhóm thực hành:
+ Đối tượng học sinh yếu thao tác sử dụng hàm Average để tính điểm
trung bình của các bạn trong lớp trong cột Điểm trung bình, tính điểm trung
bình của cả lớp và ghi vào ô cuối cùng của cột Điểm trung bình. Cơ bản sử
dụng được các hàm Max, Min để xác định được điểm trung bình cao nhất, thấp
nhất
+ Đối tượng học sinh khá -giỏi: Thao tác tính điểm trung bình cho các
học sinh trong danh sách, tính điểm trung bình của cả lớp bằng hàm thích hợp.
Yêu cầu học sinh phải biết sử dụng địa chỉ của các ô, khối trong phần tham số
của các hàm để tính toán.
+ Xác định được điểm trung bình cao nhất và thấp nhất của bài tập 3.

+ Trong quá trình này, đối tượng học sinh yếu quan sát và thực hiện lại
một số thao tác theo yêu cầu của giáo viên.
- GV nhắc nhở, điều chỉnh kịp thời các nhóm thực hành không hiệu quả
- Nhận xét đánh giá kết quả .
- Kiểm tra 1-2 học sinh: Trình bày lại các thao tác.
- Các nhóm tự nhận xét về kết quả và tích cực của các thành viên trong nhóm.
- Giáo viên tổng kết, bổ sung kiến thức:
Nhấn mạnh lợi ích việc sử dụng hàm, địa chỉ so với sử dụng công thức.
Chỉ cho học sinh thấy việc nhập công thức tương tự nhau sẽ mất nhiều
thời gian, ta có thể thực hiện thao tác sao chép (giáo viên thực hiện) để gây hứng
thú cho học sinh trong tiết lý thuyết sau. Nhận xét ngắn gọn về tình hình làm
việc của các nhóm để nhắc nhở, khuyến khích tạo không khí thi đua nhau trong
học tập ở các nhóm.
BÀI THỰC HÀNH 5: CHỈNH SỬA TRANG TÍNH CỦA EM (TIẾT 2)
* Thiết kế bài học:
a/ Xác định mục tiêu trọng tâm của bài:
12


- Học sinh thực hiện sao chép và di chuyển dữ liệu.
- Thực hiện sao chép công thức.
Xác định các kĩ năng, kiến thức các đối tượng học sinh cần đạt:
+ Học sinh thực hiện được và thực hiện thành thạo các các thao tác sao
chép công thức và di chuyển dữ liệu.
. + Đối tượng học sinh yếu: Học sinh thực hiện được các thao tác sao
chép công thức và di chuyển dữ liệu.
+ Đối tượng học sinh khá-giỏi: Học sinh thực hiện được và thực hiện
thành thạo các thao tác sao chép công thức và di chuyển dữ liệu.
b/ Chuẩn bị phòng máy, thiết bị dạy học (máy tính, máy chiếu),
* Thiết kế và điều hành tổ chức hoạt động học tập của học sinh trên lớp.

Thực hành sao chép và di chuyển công thức và dữ liệu
Bài tập 3:
GV: Thực hiện thao tác trên màn chiếu - HS quan sát các thao tác và thực hiện
trân máy tính nhóm của mình.
a,Tạo bảng tính

b.Tính tổng trong ô D1
+ Cách 1 sử dụng công thức:

+ Cách 2 sử dụng hàm:

c. Sao chép công thức ô D1 sang các ô D2; E1; E2; E3 ta nhận được kết quả:

- Di chuyển công thức trong ô D1 vào ô G1 và công thức trong ô D2 vào ô G2:

Tìm hiểu các t/h tự điều chỉnh của công thức khi chèn thêm cột mới.
Bài 4 SGK/48 Thực hành chèn và điều chỉnh độ rộng của cột, chiều cao của
13


hàng.

+ Chèn 1 hàng, chèn 1 cột
GV: Yêu cầu HS mở “Bảng theo dõi thể lực” đã lưu ở bài thực hành 2.
GV: cho học sinh nhắc lại các thao tác điều chỉnh độ rộng của cột và chiều cao
của hàng, cách chèn thêm một cột, một hàng
- Gọi 1 học sinh thực hiện thao tác trên màn chiếu cả lớp theo dõi và thực hành
trên máy tính nhóm của mình, quản lí, giám sát học sinh thực hành theo nhóm,
nhắc nhở, điều chỉnh kịp thời các nhóm thực hành không hiệu quả
- Kiểm tra 1-2 học sinh: Trình bày lại các thao tác trong 2 hoạt động.

- Tổ chức cho các nhóm tự nhận xét về kết quả và sự tích cực của các thành viên
trong nhóm tạo cho các em có ý thức thi đua cao trong học tập.
- Giáo viên tổng kết, bổ sung kiến thức:
Nhấn mạnh lợi ích của việc sao chép và di chuyển công thức đỡ tốn nhiều
thời gian trong việc nhập lại công thức.
Công cụ chèn thêm cột, hàng và mở độ rộng của cột và hàng làm cho
công việc làm bảng thuận tiện hơn rất nhiều.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với
bản thân, đồng nghiệp và nhà trường
Tình hình lớp ổn định, trật tự. Trong giờ thực hành không có hiện tượng
nhốn nháo, máy hỏng. Giáo viên có điều kiện tiếp xúc, hướng dẫn từng em học
sinh đặc biệt là các em yếu kỹ năng thực hành. Chất lượng giờ dạy, giờ học thực
hành vì thế mà được nâng lên rõ rệt.
Kỹ năng thao tác trên máy tính của một số em học sinh rất tốt khiến giáo
viên trực tiếp giảng dạy cũng phải bất ngờ và qua đó tôi đã rút ra được nhiều bài
học quý giá cho bản thân. Máy tính chạy tốt, có hệ thống bảo vệ phòng chống
virus và lỗi phần mềm thông thường.
So sánh kết quả kiểm tra khi thực hiện đề tài tôi thấy trước khi thực hiện
đề tài: Tỉ lệ học sinh đạt kết quả giỏi còn thấp mà đặc biệt là tỉ lệ học sinh trung
bình lại rất cao tới 35%. Học sinh nào làm được bài tập, học sinh nào không làm
được giáo viên rất khó nắm bắt được, số lượng máy hư hỏng ngày càng nhiều,
14


việc chủ động làm bài của các em bị giới hạn vì bài tập thực hành nhiều và với
lớp học đông nên giáo viên hướng dẫn cũng không thể trả lời, kèm cặp được
từng em. Sau khi thực hiện đề tài: Tỉ lệ học sinh đạt kết quả khá giỏi tăng lên rõ
rệt, đặc biệt là tỉ lệ học sinh có kỹ năng thực hành trên máy chưa đạt yêu cầu
giảm xuống đáng kể, chỉ còn 4%, điều này phù hợp với yêu cầu chung cho học
sinh .

Kết quả khảo sát phần thực hành sau khi thực hiện
Kết quả kiểm tra đầu năm
Sĩ
TT Lớp
Tự thao tác
Cần hướng dẫn Không biết thao tác
số
SL
%
SL
%
SL
%
1
7A1 49
17
34.7%
30
61.2%
2
4.1%
2
7A2 48
16
33.3%
30
62.5%
2
4.2%
3

7A3 51
20
39.2%
29
56.9%
2
3.9%
4
7A4 54
22
40.7%
30
55.6%
2
3.7%
5
7A5 43
14
32.6%
27
62.8%
2
4.7%
6
7A6 55
26
47.3%
28
50.9%
1

1.8%
7
7A7 53
21
39.6%
30
56.6%
2
3.8%
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận.
Qua quá trình thử nghiệm, áp dụng SKKN tôi nhận thấy SKKN này phù
hợp với nhu cầu thực tiễn trong quá trình giảng dạy thực hành môn Tin học.
Khi áp dụng SKKN cũng đòi hỏi người sử dụng phải luôn biết tự nghiên cứu,
tạo cảm hứng và khơi gợi sự sáng tạo cho họ. Đồng thời nó có sức ảnh hưởng
đến HS qua các bài kiểm tra, mang tính đặc trưng; Giáo dục trực quan, phong
phú, đẹp mắt, sinh động.
Sáng kiến là sự kết hợp hoàn hảo của việc dạy và học, học phải đi đôi với
hành. Như ta đã biết, giáo dục ngày nay được xem là quốc sách hàng đầu của
nước ta. Xã hội ngày càng chăm lo cho giáo dục, nhà nhà, người người đều đi
học và có con em đến trường, do đó, nhu cầu về giảng dạng môn Tin học tại các
trường là rất cần thiết. Do vậy giúp được học sinh tăng khả năng thực hành là
đều hết sức phấn khởi đối với các bậc giáo viên cũng như phụ huynh học sinh
trong việc chăm lo cho con em của mình.
Tôi đã áp dụng sáng kiến kinh nghiệm của mình được năm, kết quả đạt
được rất tốt. Tôi cũng đã chia sẻ SKKN này với một số đồng nghiệp giảng dạy ở
các trường khác. Tôi nhận được sự thích thú và đồng tình và cùng nhau
thử nghiệm. Kết quả đạt được của SKKN này cũng khiến các đồng nghiệp tôi,
phụ huynh học sinh bất ngờ và thích thú, HS yêu thích học môn Tin học và biết
15

vận dung kiến thức đã học vào thực tiễn. Tôi nhận thấy SKKN này có khả năng
áp dụng rộng rãi trong các trường Trung học cơ sở trong Thành phố cung như
trong tỉnh.
3.2. Kiến nghị:
Để nâng cao được chất lượng giờ học thực hành tốt hơn tôi xin đề xuất một số
vấn đề sau:
- Phòng máy phải được trang bị đầy đủ thiết bị cho việc dạy học và thực hành.
- Số lượng máy phải trang bị đủ cho từ 1- 2 em HS/1 máy.
Trên đây là những điều tôi rút ra khi dạy học bộ môn tin học 7, tôi rất mong
nhận được sự đóng góp ý kiến của các đồng chí để đề tài của tôi đạt kết quả cao
hơn.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Thanh Hóa, ngày 02 tháng 3 năm 2018
Người thực hiện
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác.

Lê Thị Hà

16


Tài liệu tham khảo
Quá trình thực hiện đề tài tôi đã tham khảo các tài liệu sau:
1. Quách Tuấn Ngọc, Tin học căn bản
2. Bùi Thế Tâm, Tin học văn phòng
3. Phó Đức Hoà, ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tích cực.
4. Phạm Thế Long, Tin học quyển 2, 3, 4 và một số thông tin từ các
website, diễn đàn, blog trên Internet.

17