Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 trường THCS đông hải về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì

MỤC LỤC
I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
2. Mục đích nghiên cứu
3. Đối tượng nghiên cứu.
4. Phương pháp nghiên cứu.
II. NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận
2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
3. Giải pháp sử dụng để giải quyết vấn đề
3.1 Phương pháp trần thuật
3.2 Phương pháp giảng giải
3.3 Phương pháp vấn đáp
3.4 Phương pháp sử dụng các phương tiện trực quan
3.5 Phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ
3.6 Phương pháp dạy học đặt vấn đề và giải quyết vấn đề
3.7 Phương pháp giao cho học sinh làm các bài tập ở nhà
3.8 Giáo viên lồng ghép giáo dục cho học sinh về quan hệ bạn bè
trong tuổi dậy thì khi dạy sinh học 8 và đặc biệt là chương sinh sản.
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục,
với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận.
2. Kiến nghị.

I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài.

1
1
1

2
2
3
3
3
5
5
6
6
8
12
13
14
14
16
17
17
17


Sinh học là một trong những bộ môn khoa học thực nghiệm. Trong quá
trình giảng dạy giáo viên thường sử dụng phương pháp thí nghiệm, vấn đáp…để
giúp học sinh tìm ra kiến thức. Sinh học lớp 8 nghiên cứu về cơ thể người, nếu
sử dụng phương pháp dạy học đó để truyền đạt kiến thức cho học sinh thì hiệu
quả giảng dạy đôi khi chưa cao. Vậy giáo viên phải kết hợp sử dụng phương
pháp như thế nào để học sinh có thể tiếp thu dễ dàng và cảm thấy thích thú học
tập bộ mơn?
Hơn thế nữa tuổi dậy thì là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ con lên người lớn
với nhiều thay đổi rõ rệt về tâm sinh lý. Đây là lứa tuổi diễn ra bao điều kỳ diệu,
cái tuổi cơ thể có những biến đổi bất ngờ. Lứa tuổi đó tính tình con người thay

đổi, đơi điều rắc rối, những nỗi băn khoăn tưởng như không ai giải đáp được.
Rắc rối vậy mà biết mấy tự hào, bởi mình đang lớn lên, đang trưởng thành.
Do khơng hiểu biết rõ và tâm lí muốn làm người lớn, học sinh THCS nói
chung và ngay chính tại địa bàn phường Đơng Hải, với những học trị cũ của
trườngTHCS Đơng Hải nói riêng, mấy năm về trước cũng đã có vài trường hợp
học sinh vừa học hết cấp 2 đã phải nghỉ học , lập gia đình và sinh con do đã có
bầu ở tuổi vị thành niên.
Vì thế việc “Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 trường THCS Đơng
Hải về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì” là một việc
vơ cùng quan trọng, nó khơng chỉ giúp các em có cái nhìn rõ ràng hơn về cơ thể
mà qua đó cịn biết cách bảo vệ cơ thể và có những mối quan hệ bạn bè trong
sáng hơn, lành mạnh hơn.
Với kinh nghiệm qua nhiều năm dạy bộ môn Sinh học lớp 8, để góp phần
giáo dục học sinh tơi mạnh dạn đưa ra một ý kiến rút ra được trong suốt quá
trình dạy học Sinh học 8 là: “Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 trường
THCS Đơng Hải về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì”
2. Mục đích nghiên cứu.
Trang bị cho học sinh phát triển tồn diện, có tri thức, có đạo đức, sức
khỏe, thẩm mỹ, góp phần hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất, năng
lực và các kỹ năng sống cần thiết, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp giáo dục hiện
nay.
Phân loại các loại bài dạy trong chương trình sinh học 8 có thể lồng ghép
“Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 trường THCS Đơng Hải về giữ gìn vệ
sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì”. Nhằm định hướng cho HS
hiểu và ý thức được một số vấn đề về giới tính đang được quan tâm hiện nay, có
liên quan trực tiếp tới q trình dạy và học mơn Sinh học ở trường THCS.
Giúp học sinh ham mê, yêu thích bộ mơn sinh học.
Học sinh biết được các khái niệm: tuổi dậy thì, hiện tượng xuất tinh, hiện
tượng kinh nguyệt, thụ tinh và thụ thai.
Trang bị cho các em biết cách giữ vệ sinh ở tuổi dậy thì, biết cách giữ mối

quan hệ bạn bè trong sáng.
Biết một số tri thức về quan hệ tình dục an tồn và hậu quả của có thai ở
tuổi vị thành niên.
3. Đối tượng nghiên cứu.
2


Vấn đề giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 trường THCS Đơng Hải về
giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì những năm gần đây.
4. Phương pháp nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu bằng thu thập thông tin qua các đợt tập huấn của
Phòng giáo dục, hội thảo mở chuyên đề về việc giáo dục kỹ năng sống cho học
sinh thông qua dạy học các bộ mơn nói chung và bộ mơn sinh học 8 nói riêng ở
trường THCS , qua tham khảo nhiều tài liệu liên quan đến giáo dục giới tính cho
học sinh. Ngồi ra có thể tìm hiểu thêm thơng tin và tiếp nhận các dịch vụ chăm
sóc sức khỏe sinh sản từ:
Các sách tham khảo có từ thư viện trường học.
Các giáo viên bộ môn sinh học, giáo dục công dân, văn học,…
Cán bộ y tế của các cơ sở y tế , các cộng tác viên dân số và cán bộ đoàn thể
nơi cư trú, nơi làm việc
Phương pháp thực nghiệm, đúc kết kinh nghiệm từ thực tiễn giảng dạy, từ
thực tế việc học môn Sinh học của học sinh.
Phương pháp quan sát thực tế tức là theo dõi sự thay đổi tâm sinh lí của
chính học sinh mình đang giảng dạy qua các năm.
Phương pháp mơ tả, tổng hợp, phân tích các số liệu , hình ảnh, nội dung có
liên quan tạo cho học sinh nhu cầu nhận thức có mong muốn tìm hiểu các kiến
thức về giới tính, sức khỏe sinh sản, giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè ở
tuổi dậy thì.

II. NỘI DUNG

3


1. Cơ sở lý luận.
“Giáo dục giới tính cho học sinh về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn
bè trong tuổi dậy thì”- khả năng đáp ứng của bộ môn sinh học, đặc biệt sinh học
8 đối với đề tài này là rất lớn, tin tưởng đội ngũ giáo viên của chúng ta có thể
tiếp cận và thực hiện được.
Thực tế việc giáo dục toàn diện cho học sinh, trong đó có “Giáo dục giới
tính cho học sinh về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì”
ở nước ta cịn hạn chế và gặp khơng ít khó khăn như: giáo viên bộ môn với 45
phút phải lo chuyển tải các nội dung bài dạy, phương tiện dạy học bộ môn sinh
học ở nhiều nơi cịn thiếu và khơng đồng bộ. Trong thời gian qua nhiệm vụ này
được xem là của giáo viên chủ nhiệm. Trong khi đó giáo viên chủ nhiệm cả tuần
cũng chỉ có một tiết sinh hoạt lớp. Thầy cô giáo chủ nhiệm được giao phụ trách
học sinh nhưng khơng có thời gian nắm tình hình của từng em ...
Chính vì vậy mà tơi mạnh dạn đưa ra vấn đề : “Giáo dục giới tính cho học
sinh khối 8 trường THCS Đơng Hải về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn
bè trong tuổi dậy thì” nhằm góp phần nhỏ bé vào cơng cuộc phát triển toàn diện
cho học sinh.
2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
a. Khái quát về chức trách, nhiệm vụ được giao.
Bản thân nhiều năm liền được nhà trường phân công giảng dạy bộ môn
sinh nhất là sinh học 8, nên việc lồng ghép “Giáo dục giới tính cho học sinh
khối 8 trường THCS Đơng Hải về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè
trong tuổi dậy thì” vào bộ mơn sinh học có nhiều thuận lợi thu được nhiều thành
quả quan trọng.
b. Thuận lợi - khó khăn.
Thuận lợi:
Bộ mơn sinh học 8 nghiên cứu về con người với các đặc điểm tiến hóa vượt

trội so với các lớp động vật khác, cơ thể con người thật gần gũi nhưng thật hết
sức bí ẩn và thú vị khi khám phá ra những điều bí ẩn chứa trong nó. Sinh học 8
cung cấp một số kiến thức cơ bản về cấu tạo và chức năng của các hệ cơ quan
trong cơ thể người, qua đó giúp các em học sinh hiểu và vận dụng các kiến thức
đó vào cuộc sống, vào việc vệ sinh cơ thể, tránh xa các tác động xấu ảnh hưởng
đến học tập và tương lai của các em. Việc lồng ghép “Giáo dục giới tính cho
học sinh khối 8 trường THCS Đơng Hải về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ
bạn bè trong tuổi dậy thì”cho học sinh thơng qua chương trình sinh học 8 có rất
nhiều thuận lợi, đem lại hiệu quả giáo dục thiết thực.
Trang thiết bị, phục vụ cho công tác dạy học bộ môn sinh học từng bước
được đầu tư.
Đa số học sinh chăm ngoan, ham học và cầu tiến.
Phụ huynh quan tâm đến việc học tập của con em mình.
Giáo viên dạy bộ mơn sinh học tâm huyết, vững về tay nghề, có kiến thức
xã hội và kỹ năng sống chuẩn mực.
Khó khăn:
Sự quan tâm đến việc học hành, giáo dục con em của phần lớn bà con địa
phương chưa được chú trọng, chủ yếu giao trắng cho nhà trường.
4


Các em học sinh còn rụt rè, e ngại, xấu hổ khi nói đến các vấn đề liên quan
đến giới tính, sức khỏe sinh sản,...
Sự đầu tư trang thiết bị của nhà nước đối với trường học còn rất hạn chế
ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng tiếp thu kiến thức của các em cũng như khả
năng phát triển các năng lực tư duy, các kỹ năng sống cần thiết khác.
Chế độ đãi ngộ đối với giáo viên chưa kịp thời ảnh hưởng không nhỏ đối
với công tác giảng dạy và giáo dục học sinh.
c. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động thực trạng trên.
Giáo viên dạy bộ môn sinh vững về tay nghề, có kinh nghiệm về giáo dục

kỹ năng sống, tâm huyết, yêu ngành, yêu trẻ, hết lịng vì học sinh thân u.
Trong chương trình sinh 8, nội dung xuyên suốt nói về cơ thể con người thật
gần gũi nhưng thật hết sức bí ẩn và thú vị, dễ lồng ghép “Giáo dục giới tính cho
học sinh khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì”,
kích thích hứng thú học tập cho học sinh.
Học sinh thuộc địa bàn cịn tương đối khó khăn, năng lực nhận thức hạn chế,
vận dụng chưa cao, kiến thức xã hội yếu, nên địi hỏi giáo viên ngồi việc giảng
dạy kiến thức cho các em, kết hợp lồng ghép “Giáo dục giới tính cho học sinh
khối 8 trường THCS Đông Hải về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè
trong tuổi dậy thì” thơng qua bộ mơn sinh học 8 địi hỏi phải khéo léo, kiên trì,
có kinh nghiệm, am hiểu tình hình địa phương.
Đời sống của bà con tương đối nghèo nàn, trình độ dân trí thấp, nhận thức
của nhân dân cịn hạn chế, nhiều gia đình ít quan tâm đến việc học của con em
làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giảng dạy và giáo dục học sinh.
d. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra.
Được sự quan tâm đầu tư của các cấp ủy đảng, của ngành giáo dục của các
nhà trường đối với công tác giảng dạy bộ mơn sinh học ở trường phổ thơng nói
chung với việc lồng ghép giáo dục giới tính cho học sinh thơng qua chương trình
sinh học 8 nói riêng.
Giáo viên đã phân loại kiến thức giáo dục giới tính dựa vào nội dung bài
học, khả năng nhận thức của các em từ đó đưa ra những phương pháp dạy học
kết hợp lồng ghép giáo dục giới tính cụ thể cho từng bài hiệu quả .
Sử dụng các phương pháp dạy học theo hướng tích cực. Khơi gợi được tính
thích khám phá, say mê nghiên cứu của các em.
Các em ngoài việc lĩnh hội được trọn vẹn kiến thức về sinh học người trong
chương trình sinh học 8 một cách vững chắc mà cịn cơ bản hình thành và phát
triển được các kỹ năng nắm bắt, hiểu, vận dụng và xử lý được các kiến thức đó
vào cuộc sống, vào việc vệ sinh cơ thể, tránh xa các tác động xấu ảnh hưởng đến
học tập và tương lai của các em.
Trang thiết bị, phục vụ cho cơng tác dạy cịn khó khăn từng bước được đầu

tư mua sắm như tranh ảnh, mơ hình, dụng cụ thí nghiệm thực hành...vv song vẫn
cịn rất nhiều bất cập, hạn chế làm ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng tiếp thu
kiến thức của các em cũng như khả năng phát triển các năng lực tư duy, các kỹ
năng sống cần thiết khác.
Đa số học sinh chăm ngoan, ham học và cầu tiến.
5


Bên cạnh nhiều phụ huynh quan tâm đến việc học tập của con em mình vẫn
cịn khơng ít phụ huynh hầu như không quan tâm, để mặc các em muốn học thì
học, khơng học thì thơi, hoặc ép các em bỏ học đi làm phụ giúp gia đình. Để các
em lập gia đình sớm....vv, việc giáo dục các em thơng qua mối quan hệ giữa nhà
trường - gia đình – xã hội thiếu hiệu quả.
Chế độ đãi ngộ đối với giáo viên chưa kịp thời ảnh hưởng không nhỏ đến
chất lượng giảng dạy và giáo dục học sinh nói chung và bộ mơn sinh học nói
riêng.
Đa số các em học sinh thường rất u thích bộ mơn sinh học nhất là sinh học
8 vì mơn sinh học 8 cung cấp một số kiến thức cơ bản về cấu tạo và chức năng
của các hệ cơ quan trong cơ thể người. Qua đó giúp các em học sinh hiểu và vận
dụng các kiến thức đó vào cuộc sống, vào việc vệ sinh cơ thể, tránh xa các tác
động xấu ảnh hưởng đến bản thân. Nâng cao năng lực nhận thức và các kỹ năng
sống cần thiết khác.
* Khi chưa áp dụng đề tài, kết quả khảo sát về ý thức, thái độ, trình độ nhận
thức của học sinh về giới tính, sức khỏe sinh sản, biện pháp giữ gìn vệ sinh cơ thể
và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì cịn đáng lo ngại:
Năm học 2016-2017:
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu

Lớp Sĩ số
SL
TL% SL
TL% SL
TL% SL
TL%
33
0
0%
10
30,3% 18
54,5% 5
15,2%
8A
Kết quả về chất lượng giáo dục kỹ năng sống:
Năm học
Tự tin vào bản thân
Xử lý tốt tình huống
trong cuộc sống
2014-2015(chưa lồng ghép
35%
25%
giáo dục giới tính)
3. Giải pháp sử dụng để giải quyết vấn đề.
Nội dung “Giáo dục giới tính” được tích hợp trong các nội dung của các bài
học đặc biệt là chương sinh sản, nên các phương pháp “Giáo dục giới tính” cũng
được tích hợp vào các phương pháp giảng dạy bộ môn. Tuy nhiên, muốn đạt
được mục tiêu của “Giáo dục giới tính” là khơng chỉ giúp cho người học có kiến
thức mà phải hình thành cho họ sự quan tâm, có hành vi đúng với bản thân, với
quan hệ bạn bè, nên không chỉ đừng lại ở phương pháp dạy truyền thống mà nên

kết hợp với việc sử dụng các phương pháp tích cực sẽ phát huy được tính chủ
động sáng tạo của người học. Một số phương pháp “Giáo dục giới tính” có thể
sử dụng là:
3.1 Phương pháp trần thuật.
Sử dụng phương pháp này để mơ tả sự vật hiện tượng.
VD: Có thể mô tả, kể chuyện cho học sinh về một số khái niệm có liên
quan như:
* Tuổi dậy thì:
Tuổi dậy thì là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ con lên người lớn với nhiều thay
đổi rõ rệt về tâm sinh lý. Đây là lứa tuổi diễn ra bao điều kỳ diệu, cái tuổi cơ thể
có những biến đổi bất ngờ. Lứa tuổi đó tính tình người ta như thay đổi, đôi điều
6


rắc rối, những nỗi băn khoăn tưởng như không ai giải đáp được. Rắc rối vậy mà
biết mấy tự hào, bởi mình đang lớn lên, đang trưởng thành.
* Xuất tinh:
Xuất tinh là hiện tượng tinh dịch (tinh trùng và dịch nhờn) từ trong hệ sinh
dục nam giới phóng ra ngồi. Bạn trai lớn lên đến một lúc nào đó có khả năng
này. Có nhiều bạn trai xuất tinh khơng có kích thích lúc ngủ gọi là mộng tinh. Là
hiện tượng bình thường ở nam giới, đánh dấu tuổi dậy thì chính thức ở nam.
* Hiện tượng kinh nguyệt:
Ở người và một số động vật có hiện tượng kinh nguyệt. Vậy hiện tượng
kinh nguyệt ở người xảy ra như thế nào?
Trứng rụng là do sự tác động của kích thích tố của tuyến yên tiết ra. Khi
trứng rụng bao noãn biến thành thể vàng, tiết ra một loại kích thích tố kìm hãm
sự hoạt động của tuyến yên đối với sự chín trứng. Cùng với sự giảm kích thích
tố của thể vàng, lớp niêm mạc xốp rộp lên và cuối cùng bong ra gây hiện tượng
đứt các mạch máu nhỏ làm chảy máu (hành kinh) trong 3 – 4 ngày. Hiện tượng
này xảy ra theo chu kỳ (hàng tháng) 28 – 32 ngày. Đây là dấu hiệu chứng tỏ

trứng không được thụ tinh và cũng là hiện tượng sinh lý bình thường, đánh dấu
tuổi dậy thì chính thức ở người con gái, tuổi đã có khả năng sinh con.
* Thụ tinh –Thụ thai:
Nếu trứng gặp được tinh trùng trong ống dẫn trứng ( ở 1/3 phía ngồi), sẽ
xảy ra sự thụ tinh để tạo thành hợp tử. Hợp tử phân chia và bám vào lớp niêm
mạc tử cung đã được chuẩn bị sẵn để làm tổ và phát triển thành thai gọi là sự thụ
thai.
3.2. Phương pháp giảng giải.
Đây cũng là phương pháp dùng lời nói, thường sử dụng khi giải thích các
vấn đề. GV nêu ra các dẫn chứng để làm rõ những kiến thức mới và khó về giới
tính.
VD: Khi nói về cấu tạo cơ quan sinh dục nam: Giáo viên có thể giải thích
cho học sinh vị trí của tinh hồn là nằm ngồi cơ thể vì việc sản xuất tinh trùng
tại ống sinh tinh cần nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ cơ thể (330C– 340C).
3.3. Phương pháp vấn đáp.
Trong phương pháp này GV đưa ra câu hỏi, HS trả lời, cũng có khi HS hỏi
GV trả lời hoặc giữa HS và HS…
Ví dụ: Các biện pháp giữ gìn vệ sinh cơ thể trong tuổi dậy thì:
1/ Đối với nam giới:
+ Hỏi: Tuổi dậy thì của nam giới xuất hiện ở lứa tuổi nào?
+ Đáp: Khoảng 11 – 12 tuổi.
+ Hỏi: Dấu hiệu nào đánh dấu dậy thì chính thức ở nam?
+ Đáp: Xuất tinh lần đầu. Quanh quy đầu là nơi đọng các chất dịch sinh
dục, vài giọt nước tiểu, mồ hơi. Cần giữ gìn vệ sinh: kéo bao quy đầu ra sau, rửa
sạch sẽ bằng nước sạch và xà phịng tắm diệt khuẩn.
* Giảng giải: Ngồi ra cịn có những dấu hiệu khác:
- Lớn nhanh, cao vượt, cơ bắp phát triển, vai rộng ngực nở. Chọn quần áo
kích cở phù hợp với cơ thể.
7

- Mọc ria mép, lông nách, lông mu. Tuyến mồ hôi, tuyến nhờn phát triển.
Cần thường xuyên vệ sinh thân thể, nếu không tốt gây ra các bệnh về da liễu hay
là nơi trú ẩn của những vi khuẩn gây ra các chứng bệnh như hôi nách.
- Cơ quan sinh dục to ra. Phải mặc quần lót, nhất là những em thường tham
gia các hoạt động TDTT. Nên chọn quần thấm ẩm, thoáng mát và khi mặc cảm
thấy dễ chịu. Quần pha nhiều ni lơng bí ẩm khiến cơ quan sinh dục dễ mẫn ngứa
khó chịu. Quần bó quá mức khiến tinh hồn ln dính chặt vào người nên bị
nóng, có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất tinh trùng.
2/Đối với nữ giới:
+ Hỏi: Tuổi dậy thì của nữ giới xuất hiện ở lứa tuổi nào?
+ Đáp: Khoảng 10 – 11 tuổi.
+ Hỏi: Dấu hiệu nào đánh dấu dậy thì chính thức ở nữ?
+ Đáp: Bắt đầu hành kinh.
Máu kinh vốn rất sạch, nhưng ra ngồi cơ thể nó trở thành môi trường tốt
cho vi khuẩn hoạt động. Nên phải thường xuyên giữ gìn vệ sinh. Chú ý trong
thời gian này nên ít vận động, khơng được ngâm mình ở những nơi nước dơ bẩn,
… nên thường xuyên tắm rửa bằng nước ấm và xà phòng tắm diệt khuẩn. Một số
bạn gái bị đau bụng, đau lưng, đau đầu,… trước và trong khi hành kinh. Đó là
do chất prostaglandin mà cơ thể tạo ra để gây co bóp tử cung giúp niêm mạc
bong và thải ra ngồi. Nếu có nhiều prostaglandin, bạn đau nhiều, thậm chí có
thể buồn nơn và đi ngồi nữa. Nhưng đau hành kinh khơng phải là bệnh, bạn gái
mới lớn có thể đau bụng vì các chất nội tiết trong cơ thể còn chưa ổn định.
Trong thời gian đau có thể dùng Cao ích mẫu hoặc thuốc điều kinh của Đơng y;
ngồi ra khi đau nhiều cũng có thể dùng một số loại thuốc giảm đau như
ibuprofen, aspirin, alaxan…
* Giảng giải: Ngồi ra cịn có những dấu hiệu khác:
- Lớn nhanh; da trở nên mịn màng; hông nở rộng; mông, đùi phát triển.
Cũng như nam nên chọn quần áo kích cở phù hợp với cơ thể.
- Mọc lông nách, lông mu. Tuyến mồ hôi, tuyến nhờn phát triển.Cũng như

nam nên thường xuyên vệ sinh, nếu không tốt gây ra các bệnh về da liễu hay là
nơi trú ẩn của những vi khuẩn gây bệnh.
- Bộ phận sinh dục và vú phát triển. Phải chọn và mặc quần áo lót phù hợp
với cơ thể đồng thời phải kín đáo và khơng gây khó chịu cho cơ thể.
Trong thời gian dậy thì cả nam và nữ đều có hiện tượng xuất hiện mụn
trứng cá. Đó là vì các tuyến nhờn bên dưới da tăng cường hoạt động, đào thải
nhiều qua da. Khi một chút bã nhờn khơng thốt khỏi mặt da nó dần dần tích lại
thành một “cục” nhỏ màu trắng trắng vàng vàng, chính là trứng cá. Khơng nên
nặn mụn, vì nặn khiến mụn lan ra. Cịn nếu “không thể dừng được” bạn chỉ nặn
các nốt “đã chín” và dễ nặn. Trước khi nặn nên rửa tay sạch để tránh gây nhiễm
trùng. Nên ăn nhiều rau, quả, thức ăn nhiều chất xơ giúp bài tiết dễ dàng, uống
nhiều nước; cũng nên rửa mặt sạch sẽ, chà xát mặt nhẹ nhàng giúp máu lưu
thông, nhưng chớ rửa quá nhiều khiến da mặt khô, các tuyến tiết thêm chất
nhờn, có thể làm trứng cá nặng thêm.
Ngồi ra, trong thời gian này cả nam và nữ thường mắc một chứng “bệnh”
mà dễ bị người khác phát hiện nhất, đó là bệnh hôi nách. Thực ra đây không
8


phải là bệnh gì, mà cũng có cách xử lý được. Dậy thì làm cho các tuyến mồ hơi
tăng cường hoạt động, nách ẩm ướt hơn. Mùi ở nách là do các vi khuẩn phân
hủy mồ hôi này. Mỗi người một mùi, có người coi là đặc điểm nhận dạng, là sự
hấp dẫn riêng. Nhưng cũng có bạn thấy mùi hơi khó chịu. Bạn có thể giảm mùi
bằng cách mặc áo vải cơ-tơng thấm ẩm và thống khí để mồ hôi dễ bay hơi và
quan trọng là tắm rửa, thay quần áo thường xun thì nách khơng kịp hơi. Có
bạn dùng chanh hoặc phèn chua xát vào nách sau khi tắm thấy đỡ mùi hơi, bạn
thử xem. Ngồi ra cịn có thể dùng thuốc khử mùi.
3.4. Phương pháp sử dụng các phương tiện trực quan.
Các phương tiện trực quan như: tranh ảnh, băng hình, phim ảnh... Đó là các
phương tiện rất hữu ích cho việc giảng dạy các kiến thức về giáo dục giới tính

gây hứng thú và ấn tượng sâu sắc cho HS.
VD: GV khi dạy bài “Cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai” GV
có thể dùng một số hình ảnh có liên quan như:

Dân số tăng nhanh
• Ý nghĩa của việc tránh thai:

Sức ép đến mơi trường

Gia đình ấm no hạnh phúc
• Những nguy cơ khi có thai ở tuổi vị thành niên:

9


Mẹ 16 tuổi sinh con
Những bé trai được sinh vào tuần 22
4 tháng tuổi nặng 300g
đến tuần 27 có tỉ lệ chết yểu cao nhất
Theo thống kê mới nhất của Hội Kế hoạch hóa gia đình Việt Nam: Trung bình
mỗi năm cả nước có khoảng 300.000 ca nạo hút thai ở độ tuổi 15 - 19, trong đó
60 - 70% là học sinh, sinh viên .
Với con số kỷ lục này, Việt Nam trở thành nước có tỷ lệ nạo phá thai ở tuổi vị
thành niên cao nhất Đông Nam Á và đứng thứ 5 trên thế giới.
* Vậy nếu lỡ mang thai mà khơng muốn sinh thì giải quyết như thế nào?

*Và kết quả là:
+ GV đưa một loạt các hình ảnh đau thương.
+ Sau đó GV tổng kết – nêu ý chính của bài theo mục đích.

10


11


Những ngôi mộ ảo dựng lên từ nỗi ăn năn của những người mẹ tuổi teen
Dù còn nguyên vẹn hay khơng các em vẫn có tên, ngày sinh ra cũng là
ngày mất.
*Em nghĩ như thế nào khi hiện nay số lượng trẻ em vị thành niên có
thai ngày càng nhiều?
HS: Đây là một hiện tượng xấu, cần phải tránh. Muốn vậy phải trang bị cho
bản thân mình kiến thức về sức khỏe sinh sản ở tuổi vị thành niên, tránh quan hệ
tình dục ở lứa tuổi này. Phải có ý thức bảo vệ, giữ gìn bản thân, đó là tiền để cho
cuộc sống sau này .
Thông tin bổ sung:
Hiện nay, hàng năm trên thế giới có khoảng 16 triệu trẻ em gái từ 15 – 19
tuổi sinh con, chiếm 10% tổng số trẻ em sinh ra trên toàn thế giới. Ở Việt Nam,
hằng năm ở lứa tuổi vị thành niên có khoảng 300000 trường hợp phá thai (chiếm
hơn 20% tổng số người nạo phá thai) và đang có chiều hướng gia tăng.

Từ đó GV có thể chốt về cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai:
1. Nguyên tắc tránh thai
- Ngăn trứng chín và rụng.
12


- Tránh không để tinh trùng gặp trứng.
- Chống sự làm tổ của trứng đã thụ tinh.
2. Biện pháp tránh thai

3.5. Phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ.
Lớp được chia thành các nhóm nhỏ (4-6 HS) được duy trì trong cả tiết học
hay thay đổi tuỳ theo hoạt động. Các nhóm được giao cùng nhiệm vụ hoặc khác
nhau. Các nhóm bầu nhóm trưởng, thư kí để ghi chép các ý kiến thảo luận.
Các bước tiến hành:
* Làm việc chung cả lớp: GV nêu vấn đề, phân công nhiệm vụ cho các
nhóm, cung cấp tài liệu.
* Làm việc theo nhóm: + Từng cá nhân làm việc độc lập.
+ Trao đổi ý kiến trong nhóm.
+ Các nhóm thảo luận dưới nhiều hình thức.
*Thảo luận tổng kết trước tồn lớp:
Các nhóm lần lượt báo cáo kết quả ⇒ Thảo luận chung ⇒ GV tổng kết ý
kiến các nhóm.
VD: Khi dậy bài “Các bệnh lây truyền qua đường sinh dục” GV có thể
yêu cầu HS vẽ sơ đồ tư duy để tổng hợp kiến thức tồn bài bằng phương pháp
thảo luận nhóm.
* Làm việc theo nhóm:
- Mỗi nhóm 6 HS: các nhóm thảo luận và trình bày lên khổ giấy lớn.
- Cử đại diện trình bày về ý tưởng và sản phẩm của nhóm.
* Tổng kết: GV tổng kết trên cơ sở kết quả thảo luận của nhóm rồi có thể
giới thiệu sơ đồ minh họa:

13


3.6. Phương pháp dạy học đặt vấn đề và giải quyết vấn đề.
* Đặt vấn đề: - Tạo tình huống có vấn đề.
- Phát hiện và nhận dạng vấn đề nảy sinh.
- Phát biểu vấn đề cần giải quyết.

* Giải quyết vấn đề: - Đề xuất các giả thuyết.
- Lập kế hoạch giải.
- Thực hiện kế hoạch giải.
* Kết luận: - Thảo luận kết quả và đánh giá.
- Phát biểu kết luận.
- Đề xuất vấn đề mới.
Ví dụ: Bài “ Đại dịch AIDS: Thảm họa của lồi người ”
• Tạo tình huống có vấn đề:
GV cho HS quan sát một số hình ảnh về con đường lây nhiễm HIV/AIDS
và yêu cầu HS nêu được các con đường lây nhiễm HIV/AIDS là gì?

* Giải quyết vấn đề: HS quan sát hình ảnh kết hợp hiểu biết thực tế nêu ra
các con đường lây nhiễm HIV/AIDS là:
- Qua đường máu.
- Quan hệ tình dục khơng an tồn.
- Lây từ mẹ sang con.
GV hướng dẫn HS thảo luận để bảo vệ giả thiết của mình, bác bỏ các giả
thiết khác.
Tiếp theo GV cho HS xem một số hình ảnh mà cịn khơng ít người hiểu
nhầm là sẽ lây nhiễm HIV/AIDS:

Bắt tay
Tiếp xúc thông thường Dùngchung bát đĩa
*Kết luận:
+ Các con đường lây nhiễm HIV/AIDS là:
- Qua đường máu.

Muỗi đốt

14

- Quan hệ tình dục khơng an tồn.
- Lây từ mẹ sang con.
+ Các con đường không lây nhiễm HIV/AIDS là:
- Giao tiếp thơng thường: ơm hơn, bắt tay, nói chuyện, ho, hắt hơi,...
- Dùng chung nhà tắm, bể bơi, bồn tắm, mặc chung quần áo, ngồi chung
ghế,...
- Ăn uống chung bát đũa, cốc chén,...
- Côn trùng đốt như muỗi.
- Hiến máu an toàn…
3.7. Phương pháp giao cho HS làm các bài tập ở nhà
Các bài tập giúp cho HS vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn.Vì
vậy hình thành cho HS kĩ năng học tập, kĩ năng “Giáo dục giới tính cho học
sinh khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì”
Ví dụ: Bài “ Đại dịch AIDS: Thảm họa của loài người ”
GV cho HS quan sát một hình ảnh về biểu tượng Ruy băng đỏ, biểu tượng
đó đại diện cho cuộc chiến nào? Em đã làm gì để thực hiện cuộc chiến đó?

HS dựa vào kiến thức của bài học và hiểu biết của bản thân về nhà phải nêu
được biểu tượng Ruy băng đỏ được dùng đại diện cho cuộc chiến chống AIDS
trên thế giới. Từ đó đề ra được những việc làm góp phần thực hiện cuộc chiến
chống AIDS trên thế giới như:
- Không tiêm trích ma túy.
- Khơng dùng chung kim tiêm.
- Khơng quan hệ tình dục bừa bãi.
- Khi cần truyền máu thì phải kiểm tra máu trước khi truyền máu.
- Tuyên truyền giáo dục cho mọi người cùng làm theo.
3.8. GV lồng ghép giáo dục cho học sinh về quan hệ bạn bè trong tuổi
dậy thì khi dạy sinh học 8 và đặc biệt là chương sinh sản:

Ở tuổi đang lớn này, giao lưu bạn bè rất phát triển, quan hệ mở rộng ra
nhiều. Bạn trẻ đang làm quen dần với cuộc sống xã hội, tập giao tiếp với mọi
người. Bạn bè trở thành một phần rất quan trọng trong cuộc sống.
1/ Quan hệ bạn bè rộng rãi và sâu sắc hơn:
Bạn trẻ chúng ta có một hình thức chơi bạn bè đặc biệt phổ biến đó là nhóm
bạn, hội bạn. Nhóm, hội có nhiều loại rất đa dạng, có thể là gần nhà nhau, cũng
có thể là “cùng chí hướng” như hóm học tập, hội đá bóng, hội âm nhạc,… Các
nhóm bạn chơi đóng vai trị quan trọng trên bước đường trưởng thành của mỗi
bạn trẻ, bởi đây là bước đầu ta tập hịa mình vào một tập thể, học tập ở các bạn
những đức tính tốt, học cách quan hệ và u q mọi người. Nhóm bạn là nơi
nâng đỡ tinh thần, chia sẻ mọi vui buồn và giúp bạn trẻ tự tin hơn. Đôi khi “tinh
15


thần hội” trở thành cực đoan, phát triển thành hiện tượng “bè phái”, coi thường
các bạn ngoài hội một cách vơ lý, gây đố kỵ giữa các nhóm bạn, đơi khi cịn dẫn
đến xơ xát.
2/ Ý thức về giới tính, những xao động tình cảm của tuổi mới lớn:
Đến tuổi này ý thức của chúng ta về giới tính trở nên rõ rệt hơn trước. Có
thể bạn chú ý hơn đến cách ăn mặc, kiểu đầu tóc sao cho đẹp trai, xinh gái.
Trong các cuộc chuyện trị, bạn thích bàn luận về giới kia. Ý thức về giới len lỏi
vào trong quan hệ bạn bè. Gán ghép bạn này với bạn khác là một trò đùa khá
được ưa chuộng, nhiều khi làm cho người bị gán ghép phải bối rối. Một số bạn ở
tuổi này bắt đầu để ý đến những bạn khác giới. Giữa đám đơng bạn bè, có thể có
một bạn nào đó trở thành “đối tượng”, mà bạn hay nghĩ tới, thích lại gần. Đó là
những rung động trong sáng buổi ban đầu, có thể khiến bạn muốn hồn thiện
mình để đẹp hơn trong mắt “người ta”. Sự hấp dẫn có thể khá mạnh mẽ, làm bạn
xúc động, nhưng bạn hãy tin rằng tình cảm lúc này phần nhiều là cảm tính, rồi
nó sẽ qua đi tự nhiên như nó đến vậy thơi. Tình cảm tuổi học trị rất đáng q, ta
hãy nâng niu nó, nhưng hãy chờ đợi những tình cảm thật sự sâu sắc sau này.

3/ Một hiện tượng đáng chê trách:
Đa số các bạn gái thường phẫn nộ đối với việc một số bạn nam quấy nhiễu
bạn gái bằng những lời lẽ, hành vi xấu. Họ túm tụm đứng chắn ngoài cổng
trường, chọc ghẹo trên đường đến trường hoặc quấy nhiễm ngay trong lớp khiến
các bạn gái luôn nơm nớp lo sợ. Làm một số bạn gái khơng dám đến trường
hoặc về nhà. Cịn những người khơng bao giờ biết ân hận vì những hành động
xấu của mình khi lớn lên sẽ mãi mãi không biết cách sống với người khác giới.
Không những mọi người khơng có cảm tình với họ, mà trong cuộc sống lứa đôi
họ sẽ mất đi nhiều hạnh phúc. Hãy học tính tốt bụng và thương yêu người thân,
bạn bè và mọi người xung quanh. Điều đó mang lại cho bạn vẻ đẹp tâm hồn
khơng dễ gì có được.
4/ Một số tri thức bạn trẻ cần biết:
4.1/ Tình dục an toàn:
Lời khuyên hàng đầu đối với tuổi mới lớn là đừng vội u và nhất thiết
khơng nên quan hệ tình dục. Tuy vậy không thể phủ nhận sự thật là có những
bạn vội vàng trong việc ấy, kết quả là những sự cố phá thai hoặc sinh con rất đau
lòng. Lại cũng có những bạn mắc bệnh mà giấu diếm rất tội nghiệp, khơng chữa
trị nên có thể bị hậu quả về sau. Đang ở tuổi học tập, bạn trẻ chúng ta cần xây
dựng cho mình một nhân cách tốt và khơng ngừng trau dồi tri thức. Bổ sung cho
mình những hiểu biết về tình dục an tồn, đây là những kiến thức cần thiết cho
cả cuộc đời của bạn. Những hiểu biết này không hề làm mất đi sự trong trắng
hồn nhiên của bạn. Hiểu biết là chuẩn bị tốt cho tương lai.
4.2/ Hậu quả của việc có thai ngoài ý muốn:
4.2.1/Về sức khỏe:
Vị thành niên nữ chưa phát triển toàn diện về thể chất. Xương chậu nhỏ dễ
gây đẻ khó và con dễ bị ngạt, dễ bị mất máu, nhiễm trùng hoặc gây tử vong cho
mẹ hoặc con đôi khi cả hai. Nữ vị thành niên mang thai dễ có nguy cơ sẩy thai,
đẻ non, ngơi thai bất thường, thai chết lưu hơn so với phụ nữ tuổi 20 trở lên. Nữ
vị thành niên sinh con lần đầu có rủi ro cao hơn những lần sinh sau, nguy cơ bị
16

nhiễm độc thai nghén (phù, huyết áp cao và nguy cơ sản giật) ảnh hưởng đến
tính mạng. Con của các bà mẹ đó thường thiếu cân và nguy cơ tử vong cao hơn
rất nhiều so với con của các bà mẹ đã trưởng thành.
4.2.2/ Về kinh tế và xã hội:
- Bị hạn chế cơ hội học tập.
- Ít cơ hội phát triển nghề nghiệp, khó tìm việc làm.
- Là gánh nặng về kinh tế cho bản thân và gia đình.
- Cha mẹ trẻ dễ bị ức chế, tự ti và tuyệt vọng, nhất là người mẹ.
- Con cái của cha mẹ vị thành niên dễ phải gánh chịu khó khăn về kinh tế,
tâm lí, xã hội.
4. Hiệu quả của SKKN đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng
nghiệp và nhà trường.
Nhờ giáo dục giới tính thơng qua bộ môn mà học sinh nắm được những kỹ
năng sống cơ bản. Trong từng tiết dạy nhờ giáo dục, uốn nắn, động viên, nhắc
nhở mà các em tiến bộ rõ rệt về kỹ năng giao tiếp. Cách xưng hô với bạn bè có
cải thiện, thân mật hơn. Mối quan hệ giữa thầy cô, bạn bè gần gũi hơn, thân thiết
hơn. Kỹ năng nói của các em cũng tiến bộ rõ nét. Các em khơng cịn rụt rè, e
ngại khi học về giới tính hay cấu tạo cơ quan sinh dục nữa.
Hơn nữa các em đã biết giải thích những hiện tượng xảy ra chính trên cơ
thể mình, các em đã biết giữ vệ sinh thân thể, vệ sinh trường lớp, nhà cửa.
Khơng kì thị, xa lánh những người chẳng may bị bệnh HIV-AIDS.
Các em đã biết được những dấu hiệu thay đổi trên cơ thể ở độ tuổi dậy thì
giúp các em khơng phải hốt hoảng lo sợ khi thấy mình có dấu hiệu thay đổi bất
thường. Từ đó các em biết cách rèn luyện thân thể, các em nữ biết cách giữ vệ
sinh kinh nguyệt, phòng tránh các bệnh phụ khoa. Giúp các em nhận thức rõ về
giới từ đó tránh được các điều đáng tiếc xảy ra ở tuổi vị thành niên.
Đặc biệt kết quả khảo sát về ý thức, thái độ, trình độ nhận thức của học sinh
về giới tính, sức khỏe sinh sản, biện pháp giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè

trong tuổi dậy thì tăng lên rõ rệt qua các lần kiểm tra cụ thể như sau:
Năm học 2016-2017:
Bài kiểm tra lần 1:
Lớp Sĩ số
8A

33

Giỏi
SL
4

Khá
TL%
SL
12,12% 15

Trung bình
Yếu
TL%
SL
TL%
SL
45,45% 14
42,43% 0

TL%

Bài kiểm tra lần 2:
Lớp Sĩ số

8A

33

Giỏi
SL
6

Khá
TL%
SL
18,18% 19

Trung bình
Yếu
TL%
SL
TL%
SL
57,58% 8
24,24% 0

TL%
0

17


Kết quả thu được về chất lượng giáo dục kỹ năng sống qua các năm ( lớp 8)
Năm học

Tự tin vào bản thân
Xử lý tốt tình huống
trong cuộc sống
2015-2016 (lồng ghép
87%
72%
giáo dục giới tính )
2016-2017 (lồng ghép
giáo dục giới tính )

89%

75%

III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.
1. Kết luận:
Trên đây là một vài kinh nghiệm nhỏ của bản thân đã rút ra được trong q
trình dạy mơn sinh học 8. Đối với việc giáo dục giới tính cho học sinh chúng ta
phải tiến hành thường xuyên, kết hợp với theo dõi, kiểm tra, động viên, nhắc
nhở. Do ý thức của mỗi em cũng khác nhau nên không thể một sớm một chiều
các em thay đổi được.
Do vậy trong từng tiết dạy tùy nội dung bài mà giáo viên lồng ghép giáo
dục giới tính sao cho phù hợp, tránh tình trạng ơm đồm lo xốy vào giáo dục
giới tính mà qn đi truyền thụ nội dung chính của bài học.
Giáo viên giảng dạy thơng qua bộ mơn tìm biện pháp lồng ghép linh hoạt,
nhẹ nhàng, hiệu quả nhằm giáo dục giới tính cho học sinh mà không ảnh hưởng
đến nội dung kiến thức của bài học. Do đặc trưng bộ môn nên việc thực hiện đề
tài này mang tính khả thi. Sau gần một năm thực hiện các em học sinh có
chuyển biến rõ rệt từ thái độ chuyển thành hình vi, quan hệ bạn bè, nếp sống có
văn hóa.

2. Kiến nghị
Đối với Giáo viên:
Để lồng ghép giáo dục giới tính cho học sinh một cách có hiệu quả, người
thầy phải thực sự kiên trì, nhẫn nại, lịng u nghề, hết mình với học sinh, có
trách nhiệm cao trong cơng việc, khơng ngừng trau dồi kiến thức, kinh nghiệm..
chỉ có điều đó mới thật sự giúp người thầy hồn thành tốt cơng việc, đồng thời
giúp các em yêu thích hơn, tích cực hơn trong từng tiết học.
Cần có sự đồng thuận cao của các thầy cô giáo ở tất cả các bộ môn.
Đối với nhà trường:
Tăng cường công tác dự giờ, thao giảng, hội giảng, sinh hoạt chuyên đề cấp
tổ, cấp trường dạy minh họa chuyên đề kỹ năng sống cho học sinh, nhằm trao
đổi kinh nghiệm nâng cao giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản cho các em
thông qua bộ môn nói chung và bộ mơn sinh học 8 nói riêng.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

TP. Thanh Hóa, ngày 19 tháng 3 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
khơng sao chép nội dung của người khác.
Hàn Thị Hà
18


TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Trần Xuân Nhĩ (1983) Giải phẩu sinh lí người. NXB Giáo dục, Hà Nội
2. Tạ Thuý Lan, Võ Văn Toàn (2002). Một số vấn đề về sinh lí sinh dục và
sinh sản. NXB ĐHQG Hà Nội.
3. Nguyễn Quang Vinh, Trần xuân Nhĩ (1987). Giải phẫu sinh lí người. NXB
Giáo dục, Hà Nội
4. Nguyễn Quang Vinh, Trần Đăng Cát, Đỗ Mạnh Hùng. Sinh học 8, NXB
Giáo dục

5. Trịnh Hữu Hằng, Đỗ Cơng Huỳnh (2001). Sinh lí người và động vật, NXB
Khoa học và kĩ thuật
6. Tạ Thuý Lan, Trần Thị Loan (2004). Giải phẫu sinh lí người. NXB Đại học
sư phạm.

19


DANH MỤC TÊN ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐƯỢC CÁC
CẤP CÔNG NHẬN
- Kinh nghiệm hướng dẫn học sinh giỏi giải bài tập Sinh học 9- Phần các quy
luật Di truyền ở trường THCS Thiệu Vân.
Đạt loại B- cấp Thành phố năm học 2015-2016

20


21