Kinh nghiệm sử dụng phương pháp dạy học tích hợp trong bài trục đối xứng góp phần phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo trong học tập môn hình học cho học sinh lớp 8 trường THCS

SỞ GIÁO DỤC &ĐÀO TẠO THANH HĨA
PHỊNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BÁ THƯỚC

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
SỬ DỤNG DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG BÀI: “TRỤC
ĐỐI XỨNG” GĨP PHẦN PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CHỦ
ĐỘNG SÁNG TẠO TRONG HỌC TẬP MƠN HÌNH HỌC CHO
HỌC SINH LỚP 8 TRƯỜNG THCS TÂN LẬP

Người thực hiện: Nguyễn Trung Kiên
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THCS Tân Lập
SKKN thuộc lĩnh mực: Tốn

THANH HĨA NĂM 2018


1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
Dạy học tích hợp là một quan niệm dạy học nhằm hình thành ở học
sinh những năng lực giải quyết hiệu quả các tình huống thực tiễn dựa trên
sự huy động nội dung, kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều môn học khác nhau
nhiều lĩnh vực khác nhau. Điều đó cũng có nghĩa là đảm bảo để mỗi học
sinh biết cách vận dụng kiến thức học được trong nhà trường vào các hoàn
cảnh thực tế mới lạ, khó khăn, bất ngờ, qua đó trở thành một người cơng
dân có trách nhiệm, một người lao động có năng lực. Dạy học tích hợp địi
hỏi việc học tập trong nhà trường phải được gắn với các tình huống của
cuộc sống mà sau này học sinh có thể đối mặt vì thế nó trở nên có ý nghĩa
đối với các em. Với cách hiểu như vậy, dạy học tích hợp phải được thể hiện
ở cả nội dung chương trình, phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra
đánh giá, hình thức tổ chức dạy học. Như vậy, thực hiện dạy học tích hợp sẽ

phát huy tối đa sự trưởng thành và phát triển cá nhân mỗi học sinh, giúp
các em thành cơng trong vai trị của người chủ gia đình, người cơng dân,
người lao động tương lai.
Để phát triển năng lực tồn diện cho học sinh thì phương pháp dạy
học tích hợp là một phương pháp mang lại hiệu quả thiết thực nhất. Trong
Dạy học tích hợp giáo viên tổ chức, hướng dẫn để học sinh biết huy động
tổng hợp kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm giải
quyết các nhiệm vụ học tập, đời sống; thơng qua đó hình thành những kiến
thức, kĩ năng mới; phát triển được những năng lực cần thiết, nhất là năng
lực giải quyết vấn đề trong học tập và trong thực tiễn cuộc sống.
Qua thực tế dạy học nhiều năm tôi thấy rằng việc kết hợp kiến thức giữa
các mơn học “tích hợp” vào để giải quyết một vấn đề nào đó trong một mơn học
là việc làm hết sức cần thiết. Điều đó khơng chỉ địi hỏi người giáo viên giảng
dạy bộ môn không chỉ nắm bắt nhuần nhuyễn kiến thức bộ mơn mình giảng dạy
mà cịn cần phải không ngừng trau dồi kiến thức của những môn học khác phục
vụ cho giảng dạy của bộ mơn mình phụ trách để giúp các em giải quyết các tình
huống, các vấn đề đặt ra trong môn học một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất.
Hưởng ứng cuộc thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp” của Phịng GD&ĐT Bá
Thước phát động và sự quan tâm của BGH trường THCS Tân Lập. Tơi đã soạn
giảng bài “Đối xứng trục” HÌNH HỌC 8 theo chủ đề này và đã đạt được
những kết quả khả quan trong việc giảng dạy tại trường THCS Tân Lập. Vì vậy
tơi đã mạnh dạn viết sáng kiến kinh nghiệm này để chia sẻ cùng đồng nghiệp và
mong được sự góp ý chân thành của các đồng nghiệp để sáng kiến này áp dụng
đạt kết quả cao hơn, cùng nhau góp sức cho ngành giáo dục đạt hiệu quả cao
hơn vì thế hệ trẻ tương lai của đất nước.
1.2. Mục đích nghiên cứu

- Nghiên cứu về đề tài này để được rõ ý nghĩa, vai trò của việc tích hợp
kiến thức liên mơn trong dạy học Hình học nói chung và hình học lớp 8 nói
riêng.

2


- Tạo khơng khí hứng thú, phấn khích cho học sinh THCS - Lứa tuổi hiếu
động thích khám phá, tìm tịi và thể hiện, khiến cho các tiết học khơng bị đơn
điệu, nhàm chán mà trong một tiết học, các em có thể củng cố được nhiều kiến
thức ở các bộ mơn khác nhau.
- Tìm hiểu một số bài dạy có thể tích hợp được kiến thức của nhiều mơn
học.
- Rèn luyện tư duy suy luận nhanh nhạy, kĩ năng liên hệ, tổng hợp, đánh
giá, nhận xét, so sánh, đối chiếu… và nhiều kĩ năng khác cho học sinh.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là bài “Đối xứng trục” HÌNH HỌC 8 có tích hợp
kiến thức của các môn Vật lý, Sinh học, Mỹ thuật, Công nghệ, Lịch sử, Địa lý và
tình huống thực tiễn.
Học sinh khối lớp 8 trường THCS Tân Lập trong 2 năm học 2016-2017 và
2017- 2018
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: Tham khảo, nghiên
cứu tài liệu hướng dẫn về phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực nói chung và
phương pháp, kỹ thuật dạy học tích hợp. Tham khảo SGK, SGV, sách chuẩn
kiến thức kĩ năng bộ mơn Hình học 8. Sử dụng phần mềm mindmap thiết kế bản
đồ tư duy
- Phương pháp quan sát sư phạm: Quan sát thái độ, mức độ hứng thú học
tập của học sinh.
- Phương pháp tổng kết, rút kinh nghiệm dạy và học: Tích lũy các giờ dạy
trên lớp, dự giờ đồng nghiệp, đồng nghiệp dự giờ góp ý.
- Phương pháp thực nghiệm: Lựa chọn lớp thực nghiệm và lớp đối chứng;
áp dụng dạy thử nghiệm trên lớp.
- Phương pháp phân tích: So sánh chất lượng giờ dạy, lực học, mức độ

tích cực của học sinh khi chưa áp dụng SKKN với khi đã áp dụng SKKN.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm:
Trong dạy học, tích hợp liên mơn được hiểu là sự kết hợp, tổ hợp các nội
dung từ các môn học trong các lĩnh vực học tập khác nhau thành một môn tổng
hợp mới hoặc lồng ghép các nội dung cần thiết vào những nội dung vốn có của
mơn học ví như lồng ghép nội dung dân số vào mơn Sinh học, mơn Địa lí; nội
dung giáo dục môi trường môn Sinh học, môn Công dân… Như vậy thơng qua
dạy học tích hợp liên mơn thì những kiến thức, kỹ năng học được ở mơn này có
thể sử dụng như những công cụ để nghiên cứu, học tập các mơn học khác: chẳng
hạn sử dụng Tốn học như những công cụ đắc lực để nghiên cứu Sinh học hay
Tin học được sử dụng như một công cụ để mơ hình hóa các q trình sinh học,
các thí nghiệm sinh học…
3


2.1.1. Mục tiêu của dạy học tích hợp liên mơn:
- Làm cho q trình học tập có ý nghĩa hơn: Hình thành ở người học,
những năng lực rõ ràng.
- Giúp học sinh phân biệt cái cốt yếu với cái ít quan trọng hơn: Do dự tính
được những điều cần thiết cho học sinh.
- Quan tâm đến việc sử dụng kiến thức trong tình huống cụ thể: Giúp học
sinh hịa nhập vào thực tiễn cuộc sống.
- Giúp người học xác lập mối quan hệ giữa các khái niệm đã học.
2.1.2 Đặc điểm của dạy học tích hợp liên mơn:
- Lấy người học làm trung tâm.
- Định hướng, phân hóa năng lực người học.
- Dạy và học các năng lực thực tiễn.
- Dạy học tích hợp liên mơn giúp học sinh trở thành người học tích cực,
người cơng dân có năng lực giải quyết tốt các tình huống có vấn đề mang tính

tích hợp trong thực tiễn cuộc sống.
- Dạy học tích hợp liên môn cho phép rút ngắn được thời gian dạy học
đồng thời vẫn tăng được khối lượng và chất lượng thơng tin.
2.1.3 Các quan điểm tích hợp trong dạy học hiện nay:
- Tích hợp “đơn mơn”: Xây dựng chương trình học tập theo hệ thống của
một mơn học riêng biệt. Các môn học được tiếp cận một cách riêng rẽ.
- Tích hợp “đa mơn”: Một chủ đề trong nội dung học tập có liên quan với
những kiến thức, kỹ năng thuộc một số môn học khác nhau. Các môn tiếp tục
được tiếp cận riêng, chỉ phối hợp với nhau ở một số đề tài nội dung.
- Tích hợp “liên môn”: Nội dung học tập được thiết kế thành một chuỗi
vấn đề, tình huống địi hỏi muốn giải quyết phải huy động tổng hợp kiến thức,
kỹ năng của những môn học khác nhau.
- Tích hợp “xun mơn”: Nội dung học tập hướng vào phát triển những kỹ
năng, năng lực cơ bản mà học sinh có thể sử dụng vào tất cả các mơn học trong
việc giải quyết các tình huống khác nhau.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.2.1. Thực trạng đối với giáo viên
* Thuận lợi:
Bản thân là một giáo viên đã có nhiều năm giảng dạy bộ mơn Tốn lớp 8 ở
trường THCS. Thường xuyên được tiếp xúc với phương pháp, kỹ thuật và công
nghệ dạy học hiện đại; Được đào tạo cơ bản dạy đúng chuyên nghành đào tạo,
thường xuyên được tham gia các lớp tập huấn chuyên đề.
* Khó khăn:
4


Qua dự giờ thăm lớp của một số đồng nghiệp thấy việc vận dụng các
phương pháp dạy học tích hợp đơi khi cịn cứng nhắc, chưa linh hoạt, nhiều tiết
học cịn khơ khan, chưa tạo ra được khơng khí nhẹ nhàng, hấp dẫn vui vẻ trong
giờ học, việc tổ chức các hoạt động học tập của học sinh có khi cịn mang tính

hình thức…Dẫn đến hiệu quả dạy học chưa được như mong muốn.
2.2.2. Thực trạng đối với học sinh:
* Thuận lợi:
Đối vơi các em học sinh lớp 8 các em đã tiếp cận 3 năm học với kiến thức
chương trình bậc THCS. Khơng cịn bỡ ngỡ, lạ lẫm với những hình thức kiểm
tra, đánh giá mà giáo viên đề ra, biết sử dụng kiến thức liên môn vào trong các
nội dung bài học của mơn tốn. Đối với bộ mơn Tốn các em đã được làm quen
với bài giảng theo phương pháp tích hợp. Mặt khác đối với các mơn học khác
như mơn Văn học. lịch sử, Địa lí Cơng nghệ … các em đã được tìm hiểu về kiến
thức nhiều mơn được tích hợp trong các bài học. Vì vậy nên khi cần thiết kết
hợp kiến thức của một mơn học nào đó vào bộ mơn tốn để giải quyết một vấn
đề trong bài học, các em sẽ không cảm thấy bỡ ngỡ. Như vậy khi giảng dạy học
sinh lớp 8 việc sử dụng phương pháp tích hợp cơ bản là thuận lợi
* Khó khăn:
Một bộ phận nhỏ học sinh chưa hứng thú với việc học tập bộ mơn Tốn,
biểu hiện qua việc:
- Học tập một cách thụ động, thiếu phương pháp và động cơ học tập, chưa
tích cực, chủ động tham gia vào quá trình tự tìm tịi lĩnh hội kiến thức;
- Mất tập trung thậm chí làm việc riêng hoặc ngồi lì trong giờ học;
- Do điều kiện kinh tế cịn gặp nhiều khó khăn nên khơng có nhiều thời
gian làm bài tập, ơn bài cũ, và chuẩn bị bài mới...
* Kết quả kiểm tra học sinh:
Cụ thể thực trạng về hứng thú học tập môn Toán được khảo sát đầu năm
học của học sinh khối 8 trường THCS Tân Lập (trước khi áp dụng sáng kiến
kinh nghiệm) như sau:
Bảng 1: Bảng kết quả khảo sát mức độ tích cực, chủ động học tiết học
“Đối xứng trục”

Năm học

Tổng
số

Rất tích
cực

Tích cực

Bình thường

Khơng tích
cực

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

2014 - 2015

24

0

0

3

12,5

6

25

15

62,5

2015 - 2016

25

0

0

3

12,0

6

24,0

16

64,0

5


Nhận xét: Tỉ lệ học sinh không mấy hứng thú với việc học tập mơn Tốn là
khá cao 56,7% trong đó có đến 20,0% khơng thích học mơn Tốn điều này ảnh
hưởng rất lớn đến chất lượng dạy học môn Tốn tại đơn vị.
- Có tình trạng trên là do nhiều nguyên nhân, trong đó: Do kiến thức tiền đề
của các em ở các lớp dưới không tốt (mất gốc), hơn nữa trong mơn Tốn phân
mơn Hình học lại rắc rối kém hấp dẫn, yêu cầu pjhair nắm chắc kiến thức và lập
luận chặt chẽ.
- Từ thực trạng nói trên dẫn đến chất lượng học tập mơn Hình lớp 8 còn
thấp, cụ thể như sau:
Bảng 2. Kết quả điểm kiểm tra 10 phút tiết sau tiết đối xứng trục, năm học
2014- 2015 và năm học 2015-2016 :
Lớ
p

Năm học

Sĩ
số

Điểm dưới
TB

Điểm TB

Điểm Khá

SL

SL

SL

%

%

%

Điểm
Giỏi
SL

%

8

2014-2015

24

7

29.2

13

54.2

3

12,5

1

4.1

8

2015- 2016

25

6

24

15

60

3

12

1

4

Kết quả chất lượng mơn Tốn đầu năm học cho thấy tỉ lệ học sinh khá giỏi
mơn Tốn là khá khiêm tốn (chỉ chiếm khoảng 30,0%), trong khi đó tỉ lệ học
sinh yếu mơn Tốn khá cao so với mặt bằng chung chất lượng của nhà trường.
2.3. Giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề:
Từ thực trạng nói trên để gây hứng thú học tập và nâng cao chất lượng
học tập mơn Tốn cho học sinh bản thân phải áp dụng nhiều biện pháp trong đó
biện pháp tích hợp kiến thức liên mơn và hiểu biết xã hội liên hệ thực tiễn vào
một tiết học có sử dụng công nghệ thông tin và bản đồ tư duy là mang lại hiệu
quả cao nhất. Để dạy học tích hợp mang lại hiệu quả cao người giáo viên cần:
Sau đây là tiết dạy theo chủ đề tích hợp đã được thử nghiệm ở khối 8
trường THCS Tân Lập trong năm học 2016-2017 và học kỳ I năm học 20172018.
TÍCH HỢP KIẾN THỨC CÁC MÔN VẬT LÝ, MỸ THUẬT, SINH HỌC, LỊCH
SỬ, ĐỊA LÝ VÀO GIẢNG DẠY TIẾT 9 - HÌNH HỌC 8: “ĐỐI XỨNG TRỤC”

I. Mục tiêu dạy học:
1. Kiến thức:
HS nắm vững định nghĩa hai điểm đối xứng với nhau qua một đường thẳng;
hiểu được định nghĩa về hai hình đối xứng với nhau qua một đường thẳng; nhận
biết được hai đoạn thẳng đối xứng với nhau qua một đường thẳng; hiểu được
định nghĩa về hình có trục đối xứng và qua đó nhận biết được hình thang cân là

hình có trục đối xứng.
6


2. Kĩ năng:
HS biết về điểm đối xứng với một điểm cho trước, vẽ đoạn thẳng đối
xứng với đoạn thẳng cho trước qua một đường thẳng. Biết chứng minh hai điểm
đối xứng với nhau qua một một đường thẳng.
3. Thái độ:
Tích cực hợp tác. Rèn tính cẩn thận và say mê học tập.
Thấy rõ trục đối xứng có ứng dụng rất nhiều lĩnh vực
Học sinh cần có năng lực vận dụng những kiến thức liên môn sau để
giải quyết các vấn đề dạy học đặt ra cụ thể là:
- Môn Vật lý : Hiểu về cách vẽ ảnh của vật qua gương phẳng, thấy rõ hơn
độ lớn của ảnh bằng độ lớn của vật.... Bài 5: Vật lý 7- Ảnh của một vật tạo bởi
gương phẳng; Bài 6: Thực hành quan sát và vẽ ảnh của một vật tạo bởi gương
phẳng.
- Mơn Cơng nghệ: Biết cách trang trí phịng khách, nhà ở .... theo kiểu đối
xứng trục tạo nên sự thoải mái, thuận tiện cho sinh hoạt, học tập, nghỉ ngơi.
+ Môn Công nghệ 6: Bài 8: Sắp xếp đồ đạc hợp lí trong nhà ở.
+ Mơn Cơng nghệ 8: Chương I : Bản vẽ các khối hình học
- Mơn Mỹ thuật 6: Bài 18: Trang trí hình vng. Trang trí hình vng cơ
bản cần các trục đối xứng để ta vẽ họa tiết cho đều, và dựa vào đường trục để vẽ
các mảnh chính phụ cho cân đối
- Mơn Sinh học: Học sinh thấy rõ được lợi ích lá mọc kiểu đối xứng, rồi
động vật cũng có tính đối xứng trên hình dạng của chúng.
+ Mơn Sinh học: Lớp 6 – Chương IV Lá- Bài 19 : Đặc điểm bên ngoài của
lá. Lớp 7- Chương 6: Ngành động vật có xương sống; Lớp cá chép – Lớp lưỡng
cư – Lớp bị sát – Lớp chim – Lớp thú.
- Mơn Lịch sử: Lịch sử 7: Bài 28: Sự phát triển của văn hoá dân tộc cuối

thế kỉ XVIII- nửa đầu thế kỉ XIX.
- Mơn Địa lí: HS thấy được khí hậu trên Trái Đất chia thành năm vành đai
nhiệt, các vành đai đối xứng nhau qua đường xích đạo.
+ Mơn Địa lí 6 : Bài 22: Các đới khí hậu trên Trái Đất
II. Thiết bị dạy học, học liệu
- Máy chiếu, thước thẳng chia khoảng, tranh ảnh. Tấm bìa có hình dạng
tam giác cân, tam giác đều, chữ H, B, A, K
- Chèn một số hình ảnh các địa danh nêu trong bài dạy.
- Đề kiểm tra
- Các tài liệu tham khảo
III. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học
7


1. Ổn định lớp (1p)

Kiểm tra sỹ số HS- Ổn định tổ chức lớp

2. Kiểm tra bài cũ (3p)
HS1: Thế nào là đường trung trực của đoạn thẳng? Vẽ đường trung trực
của đoạn thẳng AB. (01 HS lên bảng trả lời và vẽ hình, HS khác nhận xét, GV
nhận xét cho điểm)
3. Bài mới (31p)
GV đặt vấn đề vào bài: Trong môn Mỹ Thuật người ta thường gấp giấy để
cắt một số chữ cái.

H

B

M

A

K

? Những chữ nào có thể gấp giấy cắt được thì chúng ta cùng vào tìm hiểu
bài học ngày hơm nay.
Hoạt động 1: Tìm hiểu về hai điểm đối xứng nhau qua một đường
thẳng (7p)
- Mục tiêu: HS hiểu được định nghĩa hai điểm đối xứng với nhau qua một
đường thẳng.
- Cách tổ chức dạy học: Giáo viên giao nhiệm vụ, học sinh thực hiện
nhiệm vụ. Giáo viên theo dõi, quan sát, phát hiện kịp thời những khó khăn của
học sinh hỗ trợ và khuyến khích học sinh hợp tác, giúp đỡ nhau khi thực hiện
nhiệm vụ học tập. Học sinh trình bày, trao đổi, thảo luận về kết quả thực hiện
nhiệm vụ học tập.
- Phương pháp, kỹ thuật dạy học: Hoạt động cá nhân, theo cặp, vấn đáp
gợi mở, giải quyết vấn đề.
- Phương pháp kiểm tra đánh giá: Qua ý thức, thái độ thực hiện nhiệm vụ
của học sinh, kết quả thực hiện nhiệm vụ của các cá nhân.
- Tiến trình dạy học:
Hoạt động của GV

Hoạt động của HS
1. Hai điểm đối xứng
nhau qua một đường thẳng
GV yêu cầu HS đọc hiểu ?1 SGK trong thời HS làm ?1
A
gian 01 phút và làm bài vào giấy nháp.

Mời 01 em lên bảng trình bày bài làm.
d

B

H
A'

HS nhận xét thảo luận,
GV cho học sinh nhận xét, thảo luận về bài nhận xét về bài làm của bạn
làm của bạn trên bảng về tính chính xác !
trên bảng.
GV chốt lại về cách vẽ và các yêu cầu để thực
8


hiện đúng.
Mỗi cặp HS trao đổi giấy
GV yêu cầu 02 HS ngồi cạnh nhau đổi giấy nháp nháp và góp ý cho bạn.
và kiểm tra bài làm của bạn rồi góp ý theo hướng
dẫn của GV.
HS ghi: A đối xứng với A’
qua đường thẳng d
GV: Ta nói điểm A đối xứng với A’ qua đường
thẳng d. Hay điểm A’ đối xứng với A qua đường
thẳng d. Hay hai điểm A và A’ đối xứng với nhau HS trả lời: Khi đường thẳng
qua đường thẳng d.
đó là đường trung trực của
đoạn thẳng nối 2 điểm đó.
GV: Khi nào thì hai điểm gọi là đối xứng nhau HS: Ghi nhớ định nghĩa.

qua một đường thẳng?
HS: điểm đối xứng của B là
B.
GV đưa định nghĩa:
HS:Nắm được cách quy ước.
GV: Cho B ∈ d tìm điểm đối xứng của B qua
HS : Hai điểm S và S’ là
đường thẳng d.
hai điểm đối xứng nhau qua
Lưu ý phần quy ước SGK
mặt gương phẳng.
Tích hợp mơn Vật lý
Ở môn Vật lý 7 Bài 6 Khi thực hành vẽ ảnh
của điểm S qua guơng phẳng là điểm S’. Hai
điểm S và S’ có quan hệ gì?

01 HS lên bảng vẽ tia
phản xạ IA bằng cách vẽ S' là
Như vậy, khi vẽ tia phản xạ tương ứng của tia ảnh của S.
SI ta có nhất thiết cần vẽ pháp tuyến tại I khơng,
trình bày cách vẽ tia phản xạ đó ?
HS: Vì mọi tia phản xạ đều
GV. Tại sao em lại vẽ như vậy ?
có phương đia ảnh.
GV nhận xét về ý thức học tập, thực hiện HS tiếp thu và ghi nhớ.
nhiệm vụ của từng học sinh và cặp học sinh.
Hoạt động 2: Tìm hiểu về hai hình đối xứng nhau qua một đường
thẳng (7p)
- Mục tiêu: HS hiểu được định nghĩa hai hình đối xứng với nhau qua một
đường thẳng.

- Cách tổ chức dạy học: Giáo viên giao nhiệm vụ, học sinh thực hiện
nhiệm vụ. Giáo viên theo dõi, quan sát, phát hiện kịp thời những khó khăn của
học sinh hỗ trợ và khuyến khích học sinh khi thực hiện nhiệm vụ học tập. Học
sinh trình bày, trao đổi, thảo luận về kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.
- Phương pháp, kỹ thuật dạy học: Hoạt động cá nhân, suy diễn quy nạp,
9


đặt và giải quyết vấn đề.
- Phương pháp kiểm tra đánh giá: Qua ý thức, thái độ thực hiện nhiệm vụ
của học sinh, kết quả thực hiện nhiệm vụ của các cá nhân.
- Tiến trình dạy học:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
2. Hai hình đối xứng nhau
qua một đường thẳng
HS cả lớp làm nháp, 01 em
GV yêu cầu HS đọc, hiểu làm ?2
lên bảng làm ?2 .
01 em lên kiểm tra và cũng
GV cho 01 em lên dùng thước kiểm tra C’ có khẳng định C’ thuộc A’B’ vì
thuộc A’B’ không ?
A

GV kiểm tra 01 số bài làm của HS ở lớp, nhận
xét về bài làm của HS.
GV: A đối xứng với A’ qua d, B đối xứng B’
qua d, C đối xứng với C’ qua d và C ∈ AB thì C’
thuộc A’B’.

C

B

d
A'

C'

B'

3 điểm A’,B’C’ thẳng hàng.
Giả sử điểm D thuộc đoạn thẳng AB, hỏi D’ là
điểm đối xứng với D qua d có thuộc A’B’
khơng?
HS: D’ thuộc A’B’.
GV: Ta nói đoạn thẳng AB và A’B’ đối xứng
nhau qua d
HS: ghi nhớ
GV cho học sinh rút ra định nghĩa ?
Định nghĩa (SGK)
GV: Giới thiệu trục đối xứng của hai hình.
GV cho HS quan sát hình 53 trên máy chiếu và
giới thiệu các trục đối xứng của các cạnh, góc
và tam giác ABC.
HS ghi: d gọi là trục đối xứng
của hai hình
A'

A

B

B'

HS ghi nhớ
C

C'

10


Tích hợp mơn Vật lý
So sánh độ lớn của vật với độ lớn của ảnh
trong hai trường hợp sau ?

Từ đó ta rút ra điều gì ?

HS: Độ lớn của vật bằng độ
lớn của ảnh.

GV lưu ý: Nếu hai đoạn thẳng (góc, tam giác)
đối xứng nhau qua một đường thẳng thì
chúng
HS rút ra chú ý : Hai hình đối
bằng nhau.
xứng nhau qua 1 đường thẳng
thì chúng bằng nhau.
Hoạt động 3: Tìm hiểu về hình có trục đối xứng (7p)
- Mục tiêu: HS hiểu được định nghĩa về hình có trục đối xứng và qua đó

nhận biết được hình thang cân là hình có trục đối xứng.
- Cách tổ chức dạy học: Giáo viên giao nhiệm vụ, học sinh thực hiện
nhiệm vụ. Giáo viên theo dõi, quan sát, phát hiện kịp thời những khó khăn của
học sinh hỗ trợ và khuyến khích học sinh khi thực hiện nhiệm vụ học tập. Học
sinh trình bày, trao đổi, thảo luận về kết quả thực hiện nhiệm vụ.
- Phương pháp, kỹ thuật dạy học: Hoạt động cá nhân, trực quan, đặt và
giải quyết vấn đề.
- Phương pháp kiểm tra đánh giá: Qua ý thức, thái độ thực hiện nhiệm vụ
của học sinh, kết quả thực hiện nhiệm vụ.
- Tiến trình dạy học:
11


Hoạt động của GV

Hoạt động của HS
3. Hình có trục đối xứng
A

GV cho HS đọc sách giáo giới thiệu AH là trục
đối xứng của Δ cân ABC.
GV: (HS khá giỏi) Khi nào hình H có trục đối
xứng ?
GV giới thiệu: H có trục đối xứng d
GV : yêu cầu HS làm bài tập ?4 SGK
Mỗi hình sau có bao nhiêu trục đối xứng

B

C

H

HS đọc
HS trả lời được: Hình H
có trục đối xứng khi mỗi
điểm đối xứng với mỗi
điểm thuộc hình H qua
đường thẳng d đều thuộc
hình H .
HS ghi nhớ.
HS đứng tại chỗ trả lời:
Hình a có 1 trục đối xứng
Hình b có 3 trục đối xứng
Hình c có vơ số trục đối
xứng

Tích hợp mơn mỹ thuật
Quay lại câu hỏi đầu bài chúng ta gấp giấy để
- HS trả lời chữ cái H, A
cắt được những chữ cái nào?
ta có thể dùng gấp giấy để
cắt vì khi gấp tấp bìa theo
trục đối xứng thì thì 2
GV Trong các tứ giác đã học ( hình thang, hình phần của tấm bìa trùng
nhau. ( HS gấp thực hành)
thang cân) hình nào có trục đối xứng.
HS : Hình thang cân

H

B

M

A K

A

D

H

K

B

GV thơng báo về định lí về trục đối xứng của
hình thang cân.
HS đọc định lí SGK

C

Hoạt động 4. Củng cố - Liên hệ thực tế (8p)
- Mục tiêu: Củng cố kiến thức trọng tâm của bài học của học sinh. HS
biết được trục đối xứng được ứng dụng trong các môn học, lĩnh vực khác. Từ đó
học sinh có ý thức vận dụng kiến thức liên mơn vào giải quyết các tình huống
thực tiễn.
12

- Cách tổ chức dạy học: Giáo viên giao nhiệm vụ, học sinh và nhóm học
sinh. Giáo viên theo dõi, quan sát, phát hiện kịp thời những khó khăn của học
sinh hỗ trợ và khuyến khích học sinh khi thực hiện nhiệm vụ học tập. Học sinh
trình bày, trao đổi, thảo luận về kết quả thực hiện nhiệm vụ. Giáo viên giới thiệu,
học sinh nhận biết.
- Phương pháp, kỹ thuật dạy học: Hđ nhóm, trực quan, sơ đồ tư duy.
- Phương pháp kiểm tra đánh giá: Qua ý thức, thái độ thực hiện nhiệm vụ
của học sinh, kết quả thực hiện nhiệm vụ.
Tiến trình dạy học:
Hoạt động của GV
GV chia lớp thành 04 nhóm
?Qua bài học, hãy lập sơ đồ tư duy thể hiện kiến
trức trọng tâm của bài ?
GV chia lớp thành 04 nhóm (mỗi nhóm 06 em)
để thực hiện yêu cầu trên.
GV theo dõi, quan sát, phát hiện kịp thời những
khó khăn của học sinh hỗ trợ và khuyến khích
học sinh hợp tác, giúp đỡ nhau khi thực hiện
nhiệm vụ học tập.

Hoạt động của HS
4.Củng cố - Liên hệ thực tế
HS hiểu yêu cầu của GV.
HS chia theo 4 nhóm. Phân
cơng nhóm trưởng, thư kí.
Mỗi nhóm học sinh nhận
giấy A0, bút để thực hiện
nhiệm vụ trong thời gian 3
phút.

Đại diện các nhóm dán kết
quả bảng nhóm trên bảng,
trao đổi, thảo luận về kết quả
thực hiện nhiệm vụ học tập.

GV nhận xét, đánh giá về ý thức thực hiện nhiệm
vụ của các HS; tổng hợp, phân tích, đánh giá kết
quả hoạt động và quá trình thảo luận của học
sinh.
HS ghi nhớ

GV đưa sơ đồ tư duy lên máy chiếu cho HS quan Học sinh thấy được những
sát và định hướng cho học sinh về cách lập khoa ứng dụng của trục đối xứng
học, hợp lí, dễ nhớ.
trong cuộc sống
BT: GV trình chiếu các hình ảnh trong thực tế
yêu cầu HS tìm trục đối xứng (GV có thể cho HS
nêu tên địa danh, vật,...)
Hình 1: Trục đối xứng là
bàn. Đây là cách trang trí
phịng khách theo kiểu đối
xứng, chúng ta đã được tìm
hiểu trong mơn Cơng Nghệ
6-ChươngII- Trang trí nhà
ở

Hình 1: Phòng khách
13

Tích hợp mơn Cơng Nghệ 6
GV: Phịng khách trên được sắp xếp theo
phong cách đối xứng, từ ghế sofa đến những
chiếc đèn bàn ấn tượng đều được sắp xếp giống Hình 2a,b Trục đối xứng là 2
nhau một cách hồn hảo tạo nên sự hài hịa cho đường vng góc hoặc
căn phịng.
đường chéo. Sử dụng trục
đối xứng trong mơn Mỹ
Thuật 6 – Bài 18 : Trang trí
hình vng

Hình 2a: Trang trí họa tiết

Hình 2b: Trang trí hình vng
Tích hợp mơn Mỹ thuật 6
Trong môn Mỹ Thuật lớp 6 : Các hoạ tiết thường
được sắp xếp đối xứng( bằng nhau, giống nhau)
qua các đường trục ngang dọc và đường chéo.

Hình 3a: Cây thuốc dạ cẩm

Hình 3a,b: Lá cây được sắp
xép mọc theo kiểu đối nhau.
Cấu tạo hình dạng bên ngồi
của động vật đa số có hình
dạng đối xứng ( trục đối
xứng)
Mơn Sinh học 6: Chương
IV: Lá – Bài 19: Đặc điểm
bên ngồi của lá

Mơn sinh 7: Từ động vật
bậc thấp đến động vật bậc
cao
14


Hình 3b: Hình dạng con bướm
Tích hợp mơn Sinh học 6,7
-Kiểu lá mọc đối (mọc đối xứng trục) có tác
dụng tiếp nhận được nhiều ánh sáng, để tiến
hành quang hợp giúp cho sự sinh trưởng phát
triển của cây tốt hơn.
-Trong các lồi cơn trùng hay trong tất cả các
lồi động vật tiến hố cao nhất đều có tính đối
xứng trong cơ thể của nó.

Hình 4a: Ngọ mơn
Tích hợp mơn Lịch sử 7 và Lịch sử thế giới.
GV: Sử dụng trục đối xứng trong xây dựng, kiến
trúc làm cho cơng trình khu đại nội Cố Đơ Huế
từ cổng nhìn vào có kiến trúc hài hoà cân đối.
Tạo nên một vẻ đẹp cổ kính mà hiện đại để lại
trong lịng du khách mỗi lần đến Huế không thể
quên. Cố Đô Huế được xây dựng từ thời Gia
Long (1802) và đạt tới quy mơ hồn chỉnh dưới
triều Minh Mạng (1820 – 1840), được bổ sung ở
các thời vua Nguyễn tiếp theo, thành một tổng
thể kiến trúc độc đáo và đa dạng. Năm 1993
UNESCO đã cấp bằng công nhận cố đô Huế là
Di sản văn hố thế giới.

Hình 4a Trục đối xứng là
đường nối điểm giữa của
mái nhà với điểm giữa của
chân cổng Cố Đơ Huế.Cố
Đơ Huế cũng như nhiều
cơng trình kiến trúc cổ mà
các em đã biết đến qua môn
Lịch Sử 6, Lịch sử 7 người
cũng ta xây dựng theo kiểu
đối xứng.

15


Cực Bắc
Vành đai
lạnh

66°33’
B
23°27’B
0
°

23°27’
N
Vành đai
lạnh
Cực Nam

66°33’
N

Hình 5:Các vành đai nhiệt

Tích hợp mơn Địa lí 6
Sự phân bố lượng ánh sáng và nhiệt của Mặt
Trời trên bề mặt Trái Đất không đồng đều. Nơi
nào có góc chiếu sáng càng lớn, thời gian chiếu
sáng càng dài thì càng nhận được nhiều ánh sáng
và nhiệt. Chính vì thế, người ta có thể chia bề
mặt Trái Đất ra năm vành đai nhiệt đới, các vành
đai nhiệt đới đối xứng nhau qua đường xích đạo.

Hình 5: Khí hậu trên trái đất
chia ra thàng năm vành đai
khí hậu, các vành đai đối
xứng nhau qua đường xích
đạo.

Hình 6a : Máy bay đang bay
Hình 6a,b: Trục đối xứng
đương thẳng nối từ đi đến
đầu lái của máy bay và tàu
thủy

Hình 6b: Tàu thủy
16

Tích hợp khoa học kĩ thuật hiện đại
Ngày nay khi khoa học ngày càng phát triển và
hiện đại, thì các nhà khoa học ln quan tâm đến
tính đối xứng để tạo ra các phương tiện bay trên HS : Nghe, hiểu
trời hay đi dưới biển, nhờ có đối xứng mà máy
bay không bị dơi khi hoạt động và tàu thủy
không bị chìm.
GV: Tốn học khơng khơ khan và ít mang
tính thực tế như một số người vẫn thường nghĩ.
Mà sự thật Tốn học rất phong phú và sinh
động, nó có vai trò rất quan trọng đối với đời
sống con người và sự phát triển của nền văn
minh nhân loại. Vì lí do đó, các em cần u thích
mơn Tốn, Tốn học là một hành trang hữu ích
để đi đến những ước mơ và hứa hẹn nhiều điều
thú vị nếu sau này chúng ta tiếp tục nghiên cứu
về mơn Tốn.
IV. Hướng dẫn về nhà (2p)
- Học thuộc và nắm được hai điểm, hai hình đối xứng nhau qua d. Nhận
biết và tìm được hình có trục đối xứng
- Làm bài tập 36, 37, 38 SGK.
- Chuẩn bị cho tiết sau Luyện Tập
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục,
với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.
2.4.1. Đối với hoạt động giáo dục.
Qua một năm học 2016-2017 và học kì I năm học 2017-2018 áp dụng
SKKN tôi nhận thấy tiết học đạt hiệu quả cao hơn rất nhiều so với cách dạy
truyền thống. Qua đó tạo cho học sinh hứng thú trong học tập, yêu thích mơn
Hình học, đồng thời các em cũng tích cực chủ động sáng tạo hơn trong việc

chiếm lĩnh tri thức.
Sáng kiến kinh nghiệm này tôi đã áp dụng trong thời gian qua và chất
lượng học sinh đã được cải thiện rõ rệt:
Kết quả sau khi áp dụng SKKN trong giảng dạy tiết đối xứng trục ở năm
học 2016-2017 và học kì I năm học 2017- 2018 thì kết quả như sau:
Bảng 3. Kết quả điểm kiểm tra 10 phút tiết sau tiết đối xứng trục, năm học
2016- 2017 và học kì I năm học 2017 – 2018:
Lớp

8
8

Năm học

Sĩ số

2016-2017
24
Học kì I
28
2017- 2018

Điểm dưới
Điểm TB
TB
SL
%
SL
%

01

4,1

01

3,5

Điểm Khá

Điểm Giỏi

SL

%

SL

%

33,3

7

29,3

8

33,3

8 28.6

13

46,5

6

21,4

8

17


Bảng 4. Kết quả khảo sát mức độ tích cực, chủ động học tập tiết đối xứng
trục ở trường THCS Tân Lập.
Năm học
2016 - 2017
Học kì I
2017 - 2018

Tổng Rất tích cực
số
SL
%
24
7
29,2
28

7

25

Tích cực

Bình thường

SL
8

%
33,3

SL
6

%
25

11

39.3

7

25

Khơng tích

cực
SL
%
3
12,5
3

10.7

Qua so sánh bảng thống kê điểm kiểm tra 10 phút sau tiết Đối xứng trục
của lớp 8 trường THCS Tân Lập qua các năm học 2014-2015, 2015-2016 và
2016-2017, học kì I năm học 2017-2018, tơi thấy hiệu quả học tập của học sinh
lớp 8 trong các năm học 2016-2017, và học kì I năm học 2017-2018 được nâng
lên rõ rệt. Cụ thể như sau: tỉ lệ học sinh đạt điểm khá, giỏi đã cao hơn ( giỏi: từ
4,1%; 4% tăng lên 33.3%; 21,4% ; khá: từ 12.5%; 12% tăng lên 29,3%; 46,5%,
điểm dưới trung bình từ 29,2%; 24% giảm cịn 4.1%; 3,5%). Điều đó chứng tỏ
rằng việc sử dụng dạy học tích hợp trong tiết Đối xứng trục hình học lớp 8 ở
trường THCS Tân Lập là có hiệu quả và hết sức cần thiết. Học sinh nắm kiến
thức tốt hơn, nhiều học sinh nhớ bài được ngay tại lớp. Đồng thời qua so sánh
bảng mức độ tích cực, chủ động học tập của học sinh các năm học 2014-2015,
2015-2016 và 2016-2017, học kì I năm học 2017-2018, tơi nhận thấy rằng số
học sinh tích cực, chủ động trong các hoạt động học tập đã tăng lên rõ rệt ( từ
12,5%; 12% tăng lên 62,5%; 64,3%), số học sinh khơng tích cực đã giảm đi
đáng kể ( Từ 62,5%; 64% giảm xuống còn 12,5%; 10,7%), từ đó làm tăng tính
sáng tạo và hứng thú học tập cho học sinh.
2.4.2. Đối với bản thân.
Khi sử dụng hợp lí dạy học tích hợp trong các tiết dạy Hình học kết hợp
với các phương pháp dạy học khác, bản thân thấy tự tin khi đứng lớp, truyền đạt
và khắc sâu được các kiến thức sinh học cho học sinh.
2.4.3. Đối với đồng nghiệp.

Đây cũng là một cách thức tổ chức dạy học đạt kết quả tốt được đồng
nghiệp ủng hộ và áp dụng trong các tiết dạy của mình.
2.4.4. Đối với nhà trường.
Việc đổi mới phương pháp dạy học trong đó có phương pháp dạy học tích
hợp các bộ môn làm cho chất lượng giảng dạy bộ môn được nâng lên rõ rệt. Từ
đó góp phần nâng cao chất lượng đại trà của nhà trường.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
Trong thực tế hiện nay, còn nhiều học sinh học tập một cách thụ động, chỉ
đơn thuần là nhớ kiến thức một cách máy móc mà chưa rèn luyện kỹ năng tư
duy. Học sinh chỉ học bài nào biết bài đấy, cô lập nội dung của các môn, phân
18


mơn mà chưa có sự liên hệ kiến thức với nhau vì vậy mà chưa phát triển được tư
duy logic và tư duy hệ thống. Sử dụng phương pháp dạy học tích hợp giúp các
em giải quyết được các vấn đề trên và nâng cao hiệu quả học tập. Không những
vậy, chúng ta cịn hiểu được dạy học tích hợp, thấy được sự tương thích vượt trội
của dạy học tích hợp. Từ đó thấy được vai trị quan trọng của nó trong học tập
và trong đời sống
Việc vận dụng dạy học tích hợp trong dạy học các tiết ơn tập sẽ dần hình
thành cho HS tư duy mạch lạc, hiểu biết vấn đề một cách sâu sắc, có cách nhìn
vấn đề một cách hệ thống, khoa học. Sử dụng dạy học tích hợp kết hợp với các
phương pháp dạy học tích cực khác như vấn đáp gợi mở, thuyết trình… có tính
khả thi cao góp phần đổi mới PPDH, đặc biệt là đối với các lớp ở cấp THCS.
Do vậy sử dụng dạy học tích hợp là một trong những phương pháp dạy học
tích cực, phát huy cao độ tính chủ động sáng tạo của HS, tạo ra hứng thú, thúc
đẩy động cơ bên trong của quá trình học. HS hiểu sâu nhớ lâu, biết vận dụng
những kiến thức mình đã phát hiện lại bằng hoạt động kiểm tra đánh giá, phát
triển năng lực giải quyết các vấn đề gặp phải, rèn luyện khả năng tư duy, óc sáng

tạo một phẩm chất không thể thiếu của người lao động trong xã hội ngày nay.
3.2. Kiến nghị
- Đối với nhà trường: Cần tổ chức các buổi tập huấn thêm về sử dụng
phương pháp dạy học tích hợp để giáo viên có thể thành thạo trong hình thành
dạy học tích hợp cho các tiết dạy của mình.
- Đối với tổ chun mơn: Nên tổ chức các tiết dạy mẫu bằng Phương
pháp dạy học tích hơp ở tất cả các mơn để mọi người đi dự giờ, góp ý rút kinh
nghiệm. Từ đó mọi người tìm ra phương pháp riêng cho từng bài, từng bộ mơn
mà mình đảm nhận.
- Khi viết sáng kiến này tơi đã rất cố gắng để hồn thành và mong muốn
đem lại tính khả thi cao nhưng khơng tránh khỏi những sai sót. Rất mong sự góp
ý của đồng nghiệp để sáng kiến này hồn thiện hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA
HIỆU TRƯỞNG

Bá Thước, ngày 20 tháng 3 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
khơng sao chép nội dung của người khác.
NGƯỜI VIẾT

Nguyễn Trung Kiên

19


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Chỉ thị số 55/2008/CT-BGD&ĐT ngày 30-9-2008 của Bộ trưởng bộ
GDĐT về tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng công nghệ thông tin giáo
dục giai đoạn 2008- 2012.

2. Tài liệu về đổi mới dạy học mơn tốn THCS (tài liệu tham khảo) của
Bộ giáo dục đào tạo.
3.Nghị quyết số 29- NQ/TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 của BCH TW tại
hội nghị trung ương 8 khóa XI
4. Luật số 38/2005/QH11 – Luật giáo dục ngày 14/6/2005 của Quốc hội.
5. Tài liệu BDTX THCS Modul 18 ban hành kèm theo thông tư số
31/2011/TT-BGDĐT ngày 08 tháng 8 năm 2011 của Bộ Giáo dục và Đào tạo
về Ban hành Chương trình bồi dưỡng thường xuyên giáo viên trung học cơ sở.

DANH MỤC
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC CẤP
CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Nguyễn Trung Kiên
Chức vụ và đơn vị công tác: Trường THCS Tân Lập – Bá Thước
Tên đề tài, Sáng kiến
Một số kinh nghiệm giúp học
sinh yếu mơn tốn trường THCS
Tân Lập
Một số kinh nghiệm hướng dẫn
học sinh lớp 7 trường THCS
Tân Lập cách nhận dạng và giải
các bài toán về đại lượng tỉ lệ
thuận, tỉ lệ nghịch

Cấp đánh
giá xếp loại

Kết quả
đánh giá

xếp loại

Năm học
đánh giá
xếp loại

Cấp huyện

C

2012

Cấp huyện

C

2016

20