Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo yêu cầu chương trình giáo dục mầm non
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (971.88 KB, 109 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
HOÀNG THỊ HỒNG THƯƠNG
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN
CỦA TRẺ MẪU GIÁO Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON
HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO YÊU CẦU
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC MẦM NON
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ÐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả
nghiên cứu trong Luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trong bất kì
công trình nghiên cứu nào của tác giả khác..
Thái Nguyên, tháng 9 năm 2018
Tác giả luận văn
Hoàng Thị Hồng Thương
i
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành Luận văn “Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của
trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ tỉnh Điện Biên theo yêu
cầu chương trình giáo dục mầm non ” tác giả đã nhận được rất nhiều sự quan
tâm, giúp đỡ nhiệt tình của các thầy giáo, cô giáo, các cơ quan, đồng nghiệp,
trường học, bạn bè và người thân.
Trước hết, tôi xin bày tỏ sự kính trọng, lòng biết ơn sâu sắc đến cô giáo
TS. Lê Thùy Linh người đã hướng dẫn trực tiếp hướng dẫn khoa học, tận tình
chỉ bảo giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu hoàn thành luận văn.
Cảm ơn trường CĐSP Điện Biên, Phòng đào tạo (Sau đại học), khoa
Tâm lý - Giáo dục, trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên.
Tôi xin cảm ơn Lãnh đạo Phòng GD& ĐT Huyện Nậm Pồ, lãnh đạo địa
phương, Ban giám hiệu các trường mầm non huyện Nậm Pồ đã tạo mọi điều
kiện thuận lợi giúp đỡ tôi có thời gian và tư liệu hoàn thành luận văn.
Mặc dù trong quá trình thực hiện tôi đã có nhiều cố gắng, nỗ lực để hoàn
thành luận văn, nhưng chắc chắn sẽ không tránh khỏi thiếu sót. Kính mong
nhận được sự quan tâm, chỉ bảo của các thầy cô giáo cũng như những ý kiến
của các bạn quan tâm.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
Thái Nguyên, tháng 9 năm 2018
Tác giả luận văn
Hoàng Thị Hồng Thương
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ÐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
NHỮNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN.....................................iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
DANH MỤC CÁC HÌNH ..................................................................................vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................. 3
4. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
6. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH
GIÁ
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ MẪU GIÁO Ở TRƯỜNG MẦM
NON................7
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.................................................................. 7
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài ....................................................................
7
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước........................................................................ 8
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài .................................................................
10
1.2.1. Quản lý giáo dục...................................................................................... 10
1.2.2. Đánh giá và đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ..............................
12
iii
1.2.3. Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ....................
14
1.3. Hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo ....................................
14
1.3.1. Ý nghĩa đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo .....................................
14
iii
1.3.2. Mục tiêu đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo ................................... 15
1.3.3. Hình thức đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo.................................. 15
1.3.4. Phương pháp đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo ............................ 16
1.3.5. Nguyên tắc đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo ............................... 20
1.4. Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo ở trường
mầm non ............................................................................................................ 23
1.4.1. Mục tiêu quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo
ở trường mầm non ............................................................................................. 23
1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo
ở trường mầm non ............................................................................................. 23
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển
của trẻ mẫu giáo ở trường mầm non.................................................................. 26
1.5.1. Nhận thức của nhà quản lý, giáo viên ..................................................... 26
1.5.2. Năng lực đánh giá của giáo viên ............................................................. 28
1.5.3. Năng lực quản lý hoạt động đánh giá của nhà quản lý............................ 28
1.5.4. Văn bản quản lý về hoạt động đánh giá .................................................. 28
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................. 30
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ SỰ
PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ MẪU GIÁO TẠI CÁC TRƯỜNG MẦM
NON HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN................................................ 31
2.1. Khái quát về đặc điểm kinh tế xã hội và đặc điểm cấp học mầm non
huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ..........................................................................
31
2.1.1. Khái quát đặc điểm kinh tế - xã hội huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ...... 31
2.1.2. Giới thiệu về đặc điểm cấp học mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên
.... 32
2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................ 34
2.2.1. Mục đích khảo sát.................................................................................... 34
2.2.2. Đối tượng khảo sát................................................................................... 34
2.2.3. Nội dung khảo sát .................................................................................... 34
iv
2.3. Kết quả khảo sát ......................................................................................... 35
2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về hoạt động
đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo ............................................................. 35
2.3.2. Thực trạng hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo ở các
trường Mầm non huyện Nậm Pồ ....................................................................... 40
2.3.3. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu
giáo ở các trường Mầm non huyện Nậm Pồ ...................................................... 53
2.3.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá sự
phát triển của trẻ mẫu giáo ở các trường Mầm non huyện Nậm Pồ.................. 60
2.4. Đánh giá chung về thực trạng..................................................................... 62
2.4.1. Ưu điểm ................................................................................................... 62
2.4.2. Hạn chế .................................................................................................... 63
2.4.3. Nguyên nhân ............................................................................................ 64
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................. 66
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ SỰ
PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ MẪU GIÁO Ở CÁC TRƯỜNG MẦM
NON HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN................................................ 67
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 67
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .......................................................... 67
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện ......................................................... 67
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 67
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 67
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 68
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu
giáo ở các trường mầm non ............................................................................... 68
3.2.1. Tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức, năng lực và trách nhiệm
của cán bộ quản lý và giáo viên đối với hoạt động đánh giá sự phát triển
của trẻ mẫu giáo tại các trường mầm non ......................................................... 68
v
3.2.2. Tổ chức chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch đánh giá sự phát triển của
trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non .................................................................. 70
3.2.3. Bồi dưỡng năng lực đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo cho
giáo viên ở các trường mầm non. ...................................................................... 72
3.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá sự phát
triển của trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non. .................................................. 74
3.3 Khảo nghiệm về tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp................... 76
3.3.1. Mục tiêu của khảo nghiệm ...................................................................... 76
3.3.2. Các bước tiến hành .................................................................................. 76
3.3.3. Kết quả khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ..... 78
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 80
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................. 82
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 83
1. Kết luận.......................................................................................................... 83
2. Khuyến nghị................................................................................................... 84
2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên ........................................ 84
2.2. Đối với phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Nậm Pồ .................................. 84
2.3. Đối với các trường mầm non trong huyện Nậm Pồ. .................................. 85
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 86
PHỤ LỤC
vi
NHỮNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
STT
Chữ viết tắt
Nguyên nghĩa
1
BGH
Ban giám hiệu
2
CBQL
Cán bộ quản lý
3
CBQL - GV - NV
Cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên
4
CNTT
Công nghệ thông tin
5
CS-GD
Chăm sóc - giáo dục
6
CSVC
Cơ sở vật chất
7
CTGDMN
Chương trình giáo dục mầm non
8
ĐG
Đánh giá
9
ĐTB
Điểm trung bình
10
GD
Giáo dục
11
GD-ĐT
Giáo dục - Đào tạo
12
GDMN
Giáo dục mầm non
13
GV
Giáo viên
14
HDĐG
Hoạt động đánh giá
15
HS-SV
Học sinh sinh viên
16
QL
Quản lý
17
QLGD
Quản lý giáo dục
18
THCS-TH-MN
Trung học cơ sở - Tiểu học - Mầm non
iv
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Ý nghĩa của hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu ............... 36
Bảng 2.2. Nhận thức về mục tiêu của hoạt động đánh giá sự phát triển của
trẻ mẫu giáo ....................................................................................... 39
Bảng 2.3. Đánh giá về thực trạng mức độ đạt được mục tiêu đánh giá sự
phát triển của trẻ mẫu giáo ................................................................ 41
Bảng 2.4. Đánh giá trẻ hàng ngày ..................................................................... 44
Bảng 2.5. Đánh giá theo giai đoạn .................................................................... 45
Bảng 2.6. Ý kiến sử dụng phương pháp đánh giá trẻ mẫu giáo ........................ 47
Bảng 2.7. Đánh giá về mức độ đảm bảo các nguyên tắc đánh giá sự phát
triển của trẻ mẫu giáo ........................................................................ 50
Bảng 2.8. Ý kiến thực trạng lập kế hoạch quản lý hoạt động đánh giá sự
phát triển của trẻ mẫu giáo ................................................................ 53
Bảng 2.9. Ý kiến đánh giá về thực trạng tổ chức, chỉ đạo hoạt động đánh
giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo .................................................... 55
Bảng 2.10: Ý kiến đánh giá về kiểm tra, đánh giá hoạt động đánh giá sự
phát triển của trẻ mẫu giáo ở trường Mầm non................................. 58
Bảng 2.11. Ý kiến đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động
đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo............................................. 61
Bảng 3.1. Ý kiến của giáo viên về nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên về
hoạt động đánh giá trẻ mẫu giáo ....................................................... 73
Bảng 3.2. Ý kiến đánh giá về mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý
hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo ở các trường
mầm non ............................................................................................ 78
Bảng 3.3. Ý kiến đánh giá về tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt
động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo tại các trường
mầm non huyện Nậm Pồ tỉnh Điện Biên .......................................... 79
5
DANH MỤC CÁC HÌNH
Biểu đồ 3.1. Mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá
sự phát triển của trẻ mẫu giáo tại các trường mầm non huyện
Nậm Pồ tỉnh Điện Biên ...................................................... 78
Biểu đồ 3.2. Mức độ khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá
sự phát triển của trẻ mẫu giáo tại trường mầm non huyện
Nậm Pồ tỉnh Điện Biên ................................................................. 80
6
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1
Giáo dục mầm non (GDMN) là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục
quốc dân. Mục tiêu của GDMN là giúp trẻ em phát triển toàn diện về thể chất,
tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách,
chuẩn bị cho trẻ vào học lớp một. Trẻ được tiếp cận với GDMN càng sớm,
càng thúc đẩy quá trình học tập và phát triển ở giai đoạn tiếp theo. Những
nghiên cứu về GDMN cho thấy giai đoạn phát triển của trẻ ở lứa tuổi mầm non
có tính quyết định đến sự phát triển về thể lực, nhân cách, năng lực phát triển
trí tuệ của trẻ trong suốt cả cuộc đời. Chính vì thế, hầu hết các quốc gia trên thế
giới đều coi GDMN là nền tảng của giáo dục và đào tạo.
Ở nước ta, công tác GDMN đã được Đảng và nhà nước quan tâm. Văn
bản số 2417/TTg-KGVX ngày 31 tháng 12 năm 2015 của Thủ tướng Chính phủ
về việc kéo dài một số chính sách đối với trẻ em và giáo viên mầm non đã chỉ
rõ quan điểm: “Nhà nước có trách nhiệm quản lý, đầu tư phát triển giáo dục
mầm non, tăng cường hỗ trợ cơ sở vật chất, đào tạo đội ngũ giáo viên; ưu tiên
đào tạo các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng núi, vùng
sâu, vùng xa, hải đảo, biên giới theo hướng xây dựng các trường công lập kiên
cố, đạt chuẩn. Việc chăm lo để mọi trẻ em năm tuổi được đến trường, lớp mầm
non là trách nhiệm của các cấp, các ngành, của mỗi gia đình và toàn xã hội.
Đẩy mạnh xã hội hóa với trách nhiệm hơn của Nhà nước, của xã hội và gia
đình để phát triển giáo dục mầm non”. Nhà nước quy định một số chính sách
phát triển giáo dục mầm non trong đó có chính sách đối với trẻ em, giáo viên
mầm non và cơ sở giáo dục mầm non. Nhà nước có trách nhiệm quản lý, tăng
cường đầu tư cho GDMN; hỗ trợ cơ sở vật chất, đào tạo đội ngũ nhà giáo, đồng
thời đẩy mạnh xã hội hoá, tạo điều kiện thuận lợi về cơ chế, chính sách để mọi
tổ chức, cá nhân và toàn xã hội tham gia phát triển GDMN. Nhà nước ưu tiên
đầu tư cho các vùng có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn; từng bước thực hiện
2
đổi mới nội dung, phương pháp GDMN, gắn với đổi mới giáo dục phổ thông
chuẩn bị tốt cho trẻ vào lớp 1, góp phần tích cực, thiết thực nâng cao chất lượng
giáo dục [8].
Đánh giá là khâu quan trọng góp phần nâng cao chất lượng giáo dục,
trong đó đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non có ảnh hưởng
trực tiếp đến chất lượng hoạt động chăm sóc - giáo dục trẻ. Đánh giá sự phát
triển của trẻ nhằm xác định mức độ phát triển của trẻ so với mục tiêu của từng
độ tuổi để có biện pháp thích hợp giúp trẻ tiến bộ. Kết quả đánh giá sự phát
triển của trẻ giúp giáo viên có cơ sở để xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp
với đối với trẻ và đề xuất đối với các cấp quản lý giáo dục trong việc nâng cao
chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ của lớp/ trường/ địa phương. Đánh giá sự
phát triển của trẻ giúp các cấp quản lý giáo dục có được những thông tin cần
thiết về thực trạng thực hiện chương trình giáo dục mầm non, từ đó có những
biện pháp quản lý phù hợp để nâng cao chất lượng. Các biện pháp quản lý là hệ
thống các tác động nhằm đảm bảo cho quá trình đánh giá sự phát triển của trẻ
diễn ra khách quan, trung thực, chính xác, góp phần vào thực hiện có hiệu quả
mục tiêu đánh giá [9].
Trên thực tế, hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm
non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên còn nhiều hạn chế, chưa mang lại hiệu quả
như mong muốn. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên như: trình độ
đội ngũ giáo viên chưa đồng đều, còn rất nhiều mô hình lớp ghép 2 độ tuổi và 3
độ tuổi; cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi, thiết bị dạy học chưa đáp ứng đủ cho
việc giáo dục và vui chơi của trẻ, các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự
phát triển của trẻ mầm non chưa có tính hệ thống và đồng bộ.
Xuất phát từ những yêu cầu về lý luận và thực tiễn trên, với tư cách là
cán bộ chuyên môn phụ trách cấp học mầm non tôi đã chọn đề tài nghiên cứu
“Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo ở các trường
mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo yêu cầu chương trình giáo dục
3
Mầm non” nhằm góp phần vào việc nâng cao chất lượng hoạt động quản lý và
nâng cao chất lượng giáo dục mầm non của địa phương.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động đánh giá
sự phát triển của trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, từ đó đề
xuất các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non của địa phương.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo ở trường
mầm non.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo ở
trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
4. Phạm vi nghiên cứu
- Đề tài nghiên cứu việc quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ
mẫu giáo ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo tiếp cận
nội dung quản lý.
- Số liệu khảo sát năm 2017, 2018.
- Khách thể khảo sát: Khảo sát 77 người (22 cán bộ quản lý, 55 giáo viên)
ở
11 trường mầm non trên địa bàn Huyện Nậm Pồ tỉnh Điện Biên bao gồm:
Trường Mầm non Si Pa Phìn, Trường Mầm non Phìn Hồ, Trường Mầm non
Chà Nưa, Trường Mầm non Chà Cang, Trường Mầm non Nậm Khăn, Trường
Mầm non Pa Tần, Trường Mầm non Na Cô Sa, Trường Mầm non Nà Khoa,
Trường Mầm non Nà Hỳ, Trường Mầm non Nà Bủng, Trường Mầm non Chà
Tở.
5. Giả thuyết khoa học
Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo góp phần quan
trọng vào việc thực hiện mục tiêu giáo dục mầm non. Ở các trường mầm non
4
huyện Nậm Pồ tỉnh Điện Biên, hoạt động đánh sự phát triển của trẻ mẫu giáo
và quản lý hoạt động đánh giá còn tồn tại nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến chất
lượng thực hiện mục tiêu giáo dục. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý
phù hợp với điều kiện thực tế của các trường mầm non và của địa phương thì
hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo sẽ được nâng cao, góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục của từng nhà trường, chất lượng giáo dục mầm
non của địa phương.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển
của trẻ mẫu giáo ở trường mầm non
6.2. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ
mẫu giáo ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
6.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của
trẻ mẫu giáo nhằm ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên và
khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu tài liệu, phân tích, khái quát hóa, so sánh, tổng hợp các thông
tin, tư liệu có liên quan đến vấn đề đánh giá trong giáo dục mầm non, quản lý
giáo dục, quản lý hoạt động đánh giá trong giáo dục, các văn bản pháp quy, ..
để tổng quan tư liệu nghiên cứu vấn đề, xác định hệ thống khái niệm và xây
dựng khung lí thuyết của vấn đề nghiên cứu.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra viết: Chúng tôi thiết kế phiếu trưng cầu ý kiến
tìm hiểu nhận thức, nguyện vọng của CBQL, GV để thu thập thông tin về thực
trạng hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo và thực trạng quản lý
hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non huyện
Nậm Pồ.
5
Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Nghiên cứu hồ sơ, giáo án
của giáo viên; nghiên cứu kế hoạch đánh giá sự phát triển của trẻ, phiếu đánh
giá trẻ , … từ đó, rút ra được những nhận xét về thực trạng đánh giá và thực
trạng quản lý hoạt động đánh giá.
- Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động giáo viên và trẻ mẫu giáo
trong giờ học và giờ chơi để thu thông tin hỗ trợ cho việc đánh giá thực trạng
vấn đề nghiên cứu.
- Phương pháp phỏng vấn/trò chuyện: Tiến hành gặp gỡ và trao đổi với
giáo viên đang thực hiện nhiệm vụ chăm sóc - giáo dục trẻ và tiến hành đánh
giá trẻ tại các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên; Ban giám hiệu,
Tổ trưởng chuyên môn.
7.3. Các phương pháp khác
- Lấy ý kiến của các chuyên gia trong đánh giá và quản lý hoạt động
đánh giá để làm sáng tỏ những thêm những những vấn đề lý luận và thực tiễn
của đề tài.
- Phương pháp xử lí số liệu và đánh giá bằng thống kê: Để xử lí định
lượng số liệu điều tra thực trạng làm căn cứ đánh giá định tính kết quả nghiên
cứu.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ
lục; luận văn được cấu trúc thành ba chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của
trẻ mẫu giáo ở trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo yêu cầu
chương trình giáo dục Mầm non.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ
mẫu giáo ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo yêu cầu
chương trình giáo dục Mầm non.
6
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ
mẫu giáo ở trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo yêu cầu
chương trình giáo dục Mầm non.
7
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ MẪU GIÁO Ở TRƯỜNG MẦM NON
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài
Từ khi xuất hiện mô hình nhà trường thì cũng là thời điểm các hình thức
đánh giá người học từ đó cũng ra đời. Tuy nhiên ở mỗi giai đoạn lịch sử, mỗi
quốc gia đều có các hình thức đánh giá khác nhau nhưng về cơ bản đều đưa ra
những quy định chuẩn, phù hợp với yêu cầu của giáo dục chung và của xã hội
hiện tại. Chẳng hạn: Thời kì phong kiến sử dụng thi, kiểm tra theo các quy định
nghiêm ngặt để đánh giá kết quả của người học; Thời kì tiền công nghiệp thi,
kiểm tra phải phù hợp với trình độ người học và coi đó là một cách thức dạy và
học, có vai trò khuyến khích tính tích cực, tự giác của học sinh; Thời kì hậu
công nghiệp đánh giá phát triển theo tiêu chí hướng vào mục đích, yêu cầu của
chương trình giảng dạy.
Hiện nay ở hầu hết các nước có nền kinh tế phát triển trên thế giới luôn
ưu tiên quan tâm cho giáo dục mầm non. Giáo dục mầm non ở các nước đó
được coi là mối quan tâm hàng đầu của toàn xã hội. Xu hướng tập trung đánh
giá quá trình phát triển của trẻ và xác định những vấn đề đặc biệt trong quá
trình phát triển của trẻ được chú trọng đặc biệt. Có thể kể đến một số nghiên
cứu ở các nước trên thế giới như sau:
Tại trường mầm non ở Mỹ, cách đánh giá sự sẵn sàng vào học lớp 1 của
trẻ được chuẩn bị rất kỹ lưỡng. Ví dụ, để thu thập thông tin đánh giá sự phát
triển ngôn ngữ của trẻ giáo viên hỏi trẻ về trường hợp chữ viết thường và chữ
viết hoa, cách phát âm chữ cái. Trẻ cũng được yêu cầu viết tên mình, cắt một
hình tròn và xác định các chữ cái, con số [15].
Ở Đức, mức độ sẵn sàng cho lớp một lại được đánh giá hoàn toàn khác,
trẻ được yêu cầu đếm đồ vật thay cho việc phải nhận diện mặt số. Trẻ được
8
kiểm tra khả năng phân biệt giữa các hình dạng khác nhau và vẽ một số vật thể
đơn giản [15].
Các nhà giáo dục mầm non ở Úc dùng các chiến lược đa dạng nhằm thu
thập, ghi chép, tổ chức, tổng hợp và diễn dịch thông tin thu được để đánh giá
việc học của trẻ tại lớp. Những quy trình đánh giá liên tục bao gồm nhiều
phương pháp đa dạng ghi nhận và đánh giá các cách khác nhau mà trẻ sử dụng
để đạt được những kết quả này. Các quy trình này không chỉ tập trung duy nhất
vào những giai đoạn cuối cùng trong việc học của trẻ mà cũng còn để xem xét
những tiến bộ từng bước của từng trẻ, ghi nhận và trân trọng không chỉ những
bước tiến bộ vượt bậc mà trẻ đạt được trong việc học mà cả những tiến bộ nhỏ
của trẻ nữa [15].
Điều đặc biệt của hệ thống giáo dục mầm non ở Hàn Quốc là “Giáo dục
phụ mẫu”. Vào cuối mỗi kì học, từng gia đình đăng kí để họp một buổi riêng
với cô giáo phụ trách. Tương tự, ở Singapore, theo quy định bắt buộc của nhà
trường, hàng tháng phải có sự giao lưu giữa giáo viên và phụ huynh. Trong
những buổi gặp gỡ đó, giáo viên làm nhiệm vụ thông báo, trao đổi cặn kẽ với
bố mẹ về tất cả kết quả học tập cũng như các vấn để của từng trẻ. Điều đó có
nghĩa là giáo viên mầm non ở Hàn Quốc, ở Singapore sẽ phải thường xuyên
thu thập thông tin (phương pháp portiolio) về những khả năng của cá nhân trẻ
trong trường mầm non, về sự phát triển của trẻ để trao đổi với phụ huynh
nhằm phối hợp cùng nhau trong việc chăm sóc, giáo dục trẻ một cách phù hợp
và hiệu quả [15].
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước
Nhiều nghiên của các nhà khoa học trong nước đã có nhiều công trình
nghiên cứu về hệ thống lý luận QLGD, giáo dục Đại học, quản lý nhà trường,
quản lý chất lượng giáo dục; có nhiều công trình xây dựng cơ sở lý luận về hoạt
động đánh giá và quản lý hoạt động đánh giá của người học.
9
Trong cuốn “Quản lý giáo dục”, tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc đã chỉ ra
sự khác biệt trong quản lý giáo dục với quản lý kinh tế xã hội: “Trong giáo dục,
rất khó đo lường, đánh giá việc đạt được các mục đích. Trong các trường học
có khá nhiều nhân tố cản trở việc đánh giá trực tiếp thành tựu hay mức độ đạt
được mục tiêu.Việc thiếu những căn cứ chấp nhận được trong việc đánh giá sẽ
tạo nên những khó khăn nghiêm trọng trong quản lý ” [11].
Trong cuốn “Quản lý chất lượng trong giáo dục - đào tạo”, tác giả
Nguyễn Đức Chính nêu: “Nếu như kiểm soát chất lượng là hình thức quản lý
chất lượng phù hợp với cơ chế tập trung; quản lý chất lượng tổng thể phản ánh
trình độ phát triển cao của các trường học thì bảo đảm chất lượng phù hợp với
cơ chế chuyển đổi trong quản lý giáo dục ở nước ta” [6].
Trong cuốn “Đo lường - đánh giá trong giáo dục”, tác giả Nguyễn Đức
Chính cho rằng: “Đánh giá giáo dục vừa là một lĩnh vực nghiên cứu của khoa
học quản lý giáo dục, vừa là một công cụ hữu hiệu của quản lý giáo dục nhằm
phán đoán giá trị của sự nghiệp giáo dục để điều chỉnh, kiểm nghiệm trình độ
phát triển của sự nghiệp giáo dục và cải tiến để giáo dục ngày càng đáp ứng tốt
hơn nhu cầu của cộng đồng xã hội” [7].
Trong tài liệu “Các kỹ thuật đánh giá trong lớp học” tác giả Nguyễn Thị
Ngọc Bích cùng nhóm nghiên cứu đã khẳng định “Kiểm tra đánh giá trong giáo
dục có giá trị không chỉ cho người dạy, người học mà còn cả nhà quản lý. Đây
cũng là khâu quan trọng tác động lớn đến quá trình nâng cao chất lượng đào tạo.
Việc kiểm tra đánh giá khách quan, nghiêm túc, đúng cách, đúng hướng sẽ là
động lực mạnh mẽ khích lệ sự vươn lên trong học tập của người học, thúc đẩy
sự tìm tòi sáng tạo không ngừng của người học. Đối với chương trình giáo dục
phổ thông ở Việt Nam hiện nay, mục tiêu đánh giá được phân chia thành ba lĩnh
vực là kiến thức, kỹ năng và thái độ. Mỗi mục tiêu thuộc lĩnh vực lại được diễn
tả cụ thể hơn bởi các chuẩn kiến thức, kỹ năng. Bên cạnh mục tiêu được phân
chia như trên, cần hướng tới mục tiêu đánh giá theo cách tiếp cận năng lực” [1].
10
Trong công trình nghiên cứu “Về việc chuẩn bị cho trẻ mẫu giáo đến
trường phổ thông” do phòng Tâm lý-Viện nghiên cứu trẻ em trước tuổi học tiến
hành năm 1992-1993 đã sử dụng bộ test “Đến tuổi học” và một số trắc nghiệm
thích hợp để đánh giá sự chuẩn bị của trẻ đã học mẫu giáo với việc đến trường
phổ thông.
Phan Lan Anh “Đánh giá trong giáo dục mầm non” (Tài liệu bồi dưỡng
thường xuyên cho giáo viên Mầm non, Bộ Giáo dục và Đào tạo) Tác giả đã
giới thiệu những vấn đề chung về đánh giá trong giáo dục mầm non và đưa ra
các chỉ dẫn cụ thể về việc xây dựng công cụ cho giáo viên mầm non tiến hành
đánh giá sự phát triển của trẻ với hai hình thức đánh giá là: đánh giá hàng ngày
và đánh giá sau chủ đề đối với trẻ mẫu giáo [1]
Có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động đánh giá người học
nhưng lại tập trung vào bậc học phổ thông và giáo dục đại học như:
Tác giả Ngô Quang Sơn với luận án “Biện pháp quản lý công tác đánh giá
kết quả học tập của HV trong đào tạo trực tuyến ở các trường đại học, cao đẳng
hiện nay” [20]; tác giả Cấn Thị Thanh Hương với luận án “Nghiên cứu quản lý
kiểm tra đánh giá kết quả học tập trong giáo dục đại học ở Việt Nam” [13]; tác
giả Mai Danh Huấn với luận án “Xây dựng và quản lý quy trình kiểm tra đánh
giá thành tích học tập của sinh viên hệ chính quy, phù hợp với phương thức đào
tạo theo tín chỉ” [12]… Những nghiên cứu trên của các tác giả mặc dù đã
tiếp cận dưới góc độ của khoa học QLGD, song chưa có công trình nào khái
quát một cách toàn diện, sâu sắc về quản lý đánh giá sự phát triển của trẻ mầm
non.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý giáo dục
Quản lý không chỉ là một hoạt động cụ thể mà đã trở thành một khoa học,
một nghệ thuật và trở thành một trong những nghề phức tạp nhất trong xã hội
hiện đại - nghề quản lý. Chính vậy mà lý luận về QL ngày càng phong phú và
phát triển. Có nhiều cách tiếp cận khác nhau xung quanh khái niệm “Quản lý”:
11
Quản lý là hoạt động có mục đích của con người, là sự tác động có tổ
chức, có hướng đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt được
mục tiêu chung. Quản lý là một hoạt động thực hiện những tác động hướng
đích của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý để khai thác có hiệu quả những
tiềm năng và cơ hội tổ chức làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích
của tổ chức đặt ra [5].
Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công
việc các thành viên thuộc một hệ thống đơn vị và việc sử dụng các nguồn lực
phù hợp để đạt được các mục đích đã định [11].
Khái niệm QLGD hiện nay còn có nhiều cách tiếp cận và diễn đạt khác
nhau như:
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: "QLGD là hệ thống tác động có mục
đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể QL (hệ giáo dục) nhằm làm cho hệ
vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện các tính
chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá
trình dạy học - giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ thống GD tới mục tiêu dự kiến tiến
lên trạng thái mới về chất" [14].
Theo tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “QLGD là quá trình tác động có kế
hoạch, có tổ chức của các cơ quan QLGD các cấp tới thành tố của quá trình dạy
học - giáo dục nhằm làm cho hệ giáo dục vận hành có hiệu quả và đạt tới mục
tiêu giáo dục nhà nước đề ra” [5].
Từ các nhận xét trên, có thể kết luận như sau: QLGD là những tác động
có hệ thống, có ý thức hợp với quy luật của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau
lên tất cả các mắt xích của hệ thống giáo dục nhằm đảm bảo cho hệ thống giáo
dục vận hành liên tục, phát triển mở rộng cả về số lượng cũng như chất lượng.
QLGD được tiếp ở góc độ vĩ mô và góc độ vi mô:
Ở góc độ vĩ mô: Chủ thể QLGD là hệ thống các cơ quan QLGD trong hệ
thống GD quốc dân, đối tượng của QL là hệ thống GD quốc dân và hệ thống
QL,
12
mục tiêu của QL là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài cho
đất nước.
Tiếp cận góc độ vĩ mô: quản lý giáo dục là những tác động có hệ thống,
có ý thức, hợp quy luật của chủ thể quản lý các cấp khác nhau đến tất cả các
mắt xích của hệ thống giáo dục, nhằm đảm bảo cho hệ thống giáo dục vận hành
đúng quy luật và liên tục phát triển, mở rộng cả về số lượng cũng như chất
lượng, thực hiện mục tiêu của nền giáo dục: nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực,
bồi dưỡng nhân tài phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.
Ở góc độ vĩ mô: Chủ thể QLGD là chủ thể QL nhà trường (Hiệu trưởng,
giám đốc cơ sở GD), đối tượng của QL là các quá trình dạy học, quá trình giáo
dục và các thành tố tham gia vào các quá trình đó (GV, HS-SV, các lực lượng
khác, cơ sở vật chất, tài chính, ...)
Quản lý nhà trường là hệ thống tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp
quy luật của chủ thể quản lý nhà trường làm cho nhà trường vận hành theo
đường lối, quan điểm giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính chất của
nhà trường Việt Nam, đưa nhà trường tới mục tiêu dự kiến tiến lên trạng thái
mới về chất, góp phần thực hiện mục tiêu chung của giáo dục là hình thành,
phát triển nhân cách người học theo yêu cầu của xã hội.
1.2.2. Đánh giá và đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non
1.2.2.1. Đánh giá
Bất cứ một quá trình nào lĩnh vực nào mà con người tham gia vào cũng
nhằm tạo ra những biến đổi nhất định, muốn biết những biến đổi đó diễn ra ở
mức độ nào thì cần phải đánh giá. Trong thực tiễn, đánh giá được thực hiện ở
các lĩnh vực khác nhau và diễn ra trong những tình huống rất đa dạng, đánh giá
là hoạt động của con người nhằm phán xét về một hay nhiều đặc điểm của sự
vật, hiện tượng, con người theo những quan niệm và chuẩn mực nhất định mà
người đánh giá cần tuân theo. Trong giáo dục, đánh giá là bộ phận hợp thành
rất quan trọng, một khâu không thể tách rời của quá trình giáo dục và đào tạo,
13
đánh giá có vai trò tích cực trong việc điều chỉnh giáo dục, là cơ sở cho việc
nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.
Khái niệm đánh giá được sử dụng trong lĩnh vực giáo dục được hiểu
theo nhiều cách khác nhau. Theo C.E. Beeby (1997) “Đánh giá là sự thu
thập và lý giải một cách có hệ thống những bằng chứng dẫn tới sự phán xét
về giá trị theo quan điểm hành động”. Theo R.Tyler “Quá trình đánh giá là
chủ yếu là quá trình xác định mức độ thực hiện các mục tiêu của chương
trình giáo dục” (1984). Theo Owen & Rogers (1999) “Đánh giá là việc thu
thập thông tin một cách hệ thống và đưa ra những nhận định dựa trên cơ sở
các thông tin thu được”.
Như vậy, quan niệm về đánh giá được xem xét phù hợp với mục đích,
đối tượng cụ thể cần đánh giá. Chúng tôi quan niệm: đánh giá là sự thu thập
thông tin một cách hệ thống về thực trạng của đối tượng được đánh giá, từ đó
đưa ra những nhận định xác thực dựa trên cơ sở các thông tin thu được, làm cơ
sở cho việc đề xuất những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
Đánh giá là một quá trình bao gồm việc chuẩn bị cho đánh giá, thu thập,
phân tích, xử lý các thông tin thu được, chuyển giao kết quả đến những người
liên quan để có được những quyết định thích hợp. Sản phẩm của đánh giá là các
thông tin và bằng chứng thu được trong quá trình đánh giá, các nhận định rút ra
trên cơ sở các thông tin và bằng chứng thu được, các kết luận. Đánh giá trong
giáo dục bao gồm việc trả lời các câu hỏi như: mục đích của đánh giá; những gì
cần được đánh giá; ai đánh giá; những thủ tục của đánh giá; phương pháp nào
được sử dụng; đánh giá bằng những tiêu chuẩn nào...
1.2.1.2. Đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non
Đánh giá trong giáo dục mầm non là quá trình hình thành những nhận
định, những phán đoán về kết quả của quá trình giáo dục: phân tích những
thông tin thu được, đối chiếu với mục tiêu, tiêu chuẩn đã đề ra nhằm cải thiện
thực trạng và điều chỉnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục trẻ [4].
14
