Nghiên cứu phát thải khí CO2 trong hoạt động hàng không dân dụng việt nam và đề xuất các biện pháp giảm thiểu
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.38 MB, 109 trang )
L I CAM OAN
Tên tôi là: Cao Lam Giang
Mã s h c viên: 1582440301010
L p: 23KHMT21
Khóa h c: 23
Chuyên ngành: Khoa h c Môi tr
ng
Tôi xin cam đoan t p lu n v n đ
Mã s : 60440301
c chính tôi th c hi n d
i s
h
ng d n c a
PGS.TS. V Hoàng Hoa v i đ tài nghiên c u trong lu n v n: “Nghiên c u phát th i
khí CO 2 trong ho t đ ng hàng không dân d ng Vi t Nam và đ xu t các bi n pháp
gi m thi u”.
ây là đ tài nghiên c u m i, không trùng l p v i các đ tài lu n v n nào tr
c đây,
do đó, không ph i là b n sao chép c a b t k m t lu n v n nào. N i dung c a lu n v n
đ
c th hi n theo đúng quy đ nh. Các s li u, ngu n thông tin trong lu n v n là do tôi
đi u tra, trích d n và đánh giá. Vi c tham kh o các ngu n tài li u đã đ
c th c hi n
trích d n và ghi ngu n tài li u tham kh o đúng quy đ nh.
Tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m v n i dung tôi đã trình bày trong lu n v n này.
Hà N i, ngày ……. tháng 5 n m 2017
Tác gi lu n v n
Cao Lam Giang
i
L IC M
N
H c viên xin g i l i c m n chân thành t i các th y cô giáo b môn Qu n lý môi
tr
ng, tr
ng
i h c Th y l i đã gi ng d y t n tình, quan tâm, trau d i ki n th c,
đ ng viên h c viên không ng ng n l c trang b thêm ngu n ki n th c, k n ng t t
nh t đ hoàn thành lu n v n, s gi ng d y và ch b o không m t m i c a các th y cô
giáo trong su t th i gian qua.
c bi t là s h
ng d n ân c n, t m c a PGS.TS. V
Hoàng Hoa và s giúp đ t n tâm c a PGS. TS V
Th ng trong su t th i gian t khi h c viên đ
c Toàn, TS Nguy n Th Xuân
c nh n đ tài Lu n v n đã giúp đ và
ch b o cho h c viên r t nhi u đi u, trau d i thêm ki n th c chuyên môn, cách th c
hoàn thành lu n v n và nh ng k n ng s ng mà t h c viên khó có th hoàn thi n
đ
c.
H c viên c ng xin bày t l i c m n t i các cán b t i các phòng ban
và sau đ i h c, cán b t i v n phòng khoa Môi tr
ng Tr
ng
ào t o đ i h c
i h c Th y l i đã t o
đi u ki n, c ng nh cung c p cho h c viên nh ng thông tin b ích và k p th i đ h c
viên có th hoàn thành lu n v n.
Tôi c ng xin bày t l i c m n t i Ths.V Th Thanh – C c Hàng không Vi t Nam đã
t n tình giúp đ trong quá trình th c hi n lu n v n.
Xin chân thành c m n!
ii
M CL C
DANH M C B NG BI U ........................................................................................... vi
DANH M C HÌNH ..................................................................................................... vii
DANH M C CÁC T
M
VI T T T .................................................................................x
U .........................................................................................................................1
1. Tính c p thi t c a đ tài ...........................................................................................1
2. M c đích c a đ tài ..................................................................................................2
3.
it
ng và ph m vi nghiên c u ............................................................................2
5. N i dung và k t qu d ki n đ t đ
c .....................................................................3
6. B c c c a lu n v n .................................................................................................4
CH
NG 1: T NG QUAN V V N
NGHIÊN C U...........................................6
1.1. T ng quan v bi n đ i khí h u ..............................................................................6
1.1.1. Các nguyên nhân c a s bi n đ i khí h u hi n nay. .....................................6
1.1.2. Các khí gây hi u ng nhà kính ch y u. .......................................................7
1.2. Hi n tr ng phát th i khí nhà kính trong các l nh v c ............................................9
1.2.1. L nh v c N ng l
ng (bao g m c giao thông)............................................9
1.2.2. Các quá trình Công nghi p. ........................................................................10
1.2.3. L nh v c Nông nghi p ................................................................................11
1.2.4. L nh v c s d ng đ t, thay đ i s d ng đ t và lâm nghi p (LULUCF).....11
1.2.5. L nh v c Ch t th i ......................................................................................12
1.2.6. T ng h p phát th i/h p th khí nhà kính ....................................................13
iii
1.3. nh h
ng c a phát th i khí CO 2 trong ngành Hàng không đ i v i Bi n đ i khí
h u. ............................................................................................................................. 13
1.4. T ng quan các ph
ng pháp lu n tính toán l
ng phát th i khí CO 2 trong ngành
hàng không dân d ng ................................................................................................. 15
1.4.1. Tình hình chung .......................................................................................... 15
1.4.2. Các ph
CH
ng pháp tính toán l
NG 2: NGHIÊN C U
TRONG HO T
ng phát th i khí CO 2 . ................................ 16
ÁNH GIÁ CÁC NGU N PHÁT TH I KHÍ CO 2
NG HÀNG KHÔNG DÂN D NG VI T NAM .......................... 23
2.1. T ng quan v ngành Hàng không dân d ng Vi t Nam. ..................................... 23
2.1.1. Mô hình t ch c qu n lý. ............................................................................ 23
2.1.2. Th tr
ng ................................................................................................... 24
2.1.3. Các m c tiêu phát tri n v n t i hàng không ............................................... 25
2.1.4. Chính sách qui ho ch phát tri n ngành hàng không ................................... 29
2.2. Các ngu n phát th i khí CO 2 c a ho t đ ng hàng không Vi t Nam .................. 31
2.2.1. Phát th i khí CO2 t các đ
ng bay qu c t .............................................. 37
2.2.2. Phát th i khí CO 2 t các đ
ng bay n i đ a. .............................................. 39
2.2.3. Phát th i khí CO 2 t các đ
ng bay Qu c t và n i đ a............................. 42
2.2.4. ánh giá đ tin c y c a s li u thu th p giai đo n 2010 – 2016. ............... 45
2.3. K t lu n Ch
CH
ng 2 .............................................................................................. 45
NG 3: CÁC BI N PHÁP GI M THI U PHÁT TH I KHÍ CO 2 CHO HO T
NG HÀNG KHÔNG DÂN D NG VI T NAM..................................................... 47
3.1. C s đ xu t gi m phát th i khí CO 2 . ............................................................... 47
iv
3.2.
xu t áp d ng ph
ng pháp tính toán phát th i khí CO 2 cho ngành hàng
không dân d ng Vi t Nam. ........................................................................................48
3.3. D báo s phát th i khí CO 2 c a ho t đ ng ngành hàng không dân d ng Vi t
Nam ............................................................................................................................53
3.3.1. D báo s phát tri n c a ngành hàng không ..............................................53
3.3.2. D báo s phát th i khí CO 2 cho ho t đ ng ngành hàng không dân d ng
Vi t Nam giai đo n 2017 - 2030 .............................................................................55
3.4.
xu t các gi i pháp gi m thi u phát th i .........................................................70
3.4.1. Các h n ch và thách th c trong quá trình gi m phát th i khí CO 2 ngành
hàng không dân d ng Vi t Nam. ............................................................................70
3.4.2.
xu t các gi i pháp ng n h n. .................................................................73
3.4.3.
xu t các gi i pháp dài h n .....................................................................76
K T LU N ...................................................................................................................78
TÀI LI U THAM KH O .............................................................................................82
PH L C ......................................................................................................................83
v
DANH M C B NG BI U
B ng 1.1. M c đ tác h i c a các khí gây hi u ng nhà kính......................................... 8
B ng 1.2. Phát th i khí nhà kính n m 2010 do đ t nhiên li u ........................................ 9
B ng 1.3. Phát th i khí nhà kính n m 2010 do phát tán................................................ 10
B ng 2.1. M t s ch tiêu phát tri n ngành hàng không Vi t Nam ............................... 25
B ng 2.2. Chi n l
c phát tri n đ i tàu bay đ n n m 2020 .......................................... 27
B ng 2.3. Bi u m u (M) báo cáo hàng n m c a Vietnam Airline g i C c hàng không
Vi t Nam ....................................................................................................................... 33
B ng 2.4. L
ng nhiên li u th c a Hàng không Vi t Nam giai đo n 2010 -2016 ..... 35
B ng 2.5. S li u v t ng l
ng nhiên li u s d ng và phát th i CO 2 giai đo n 2010 -
2016 ............................................................................................................................... 36
B ng 2.6. L
ng nhiên li u tiêu th và phát th i khí CO 2 c a đ
ng bay Qu c t giai
đo n 2010 – 2016 .......................................................................................................... 37
B ng 2.7. L
ng nhiên li u tiêu th và phát th i khí CO2 c a đ
ng bay qu c n i giai
đo n 2010 – 2016 .......................................................................................................... 40
B ng 2.8. L
ng nhiên li u tiêu th và phát th i khí CO 2 ngành hàng không dân d ng
giai đo n 2010 – 2016 ................................................................................................... 42
B ng 3.1. L
ng nhiên li u tiêu th và phát th i khí CO 2 c a đ
ng bay Qu c tê giai
đo n 2017 – 2030 .......................................................................................................... 58
B ng 3.2. L
ng nhiên li u tiêu th và phát th i khí CO 2 c a đ
ng bay Qu c n i giai
đo n 2017 – 2030 .......................................................................................................... 62
B ng 3.3. L
ng nhiên li u tiêu th và phát th i khí CO 2 c a đ
ng bay qu c t và
qu c n i giai đo n 2017 – 2030 .................................................................................... 66
vi
DANH M C HÌNH
Hình 1.1. N ng đ khí CO 2 trong không khí ..................................................................8
Hình 1.2. Phát th i khí nhà kính n m 2010 trong l nh v c n ng l
ng ........................10
Hình 1.3. Phát th i khí nhà kính n m 2010 trong l nh v c nông nghi p ......................11
Hình 1.4. Phát th i/h p th khí nhà kính n m 2010 trong l nh v c LULUCF ..............12
Hình 1.5. Phát th i khí nhà kính n m 2010 trong l nh v c ch t th i .............................12
Hình 1.6. Phát th i/h p th khí nhà kính n m 2010 theo các l nh v c..........................13
Hình 2.1. Mô hình t ch c qu n lý ngành Hàng không dân d ng Vi t Nam ................23
Hình 2.2. L
ng nhiên li u tiêu th và phát th i CO 2 đ i v i các đ
ng bay qu c t
giai đo n 2010-2016. .....................................................................................................38
Hình 2.3. Hi u qu s d ng nhiên li u đ i v i các đ
ng bay qu c t giai đo n 2010-
2016. ..............................................................................................................................38
Hình 2.4. T l c i thi n hi u qu s d ng nhiên li u đ i v i các đ
ng bay qu c t .39
giai đo n 2010-2016. .....................................................................................................39
Hình 2.5. L
ng nhiên li u tiêu th và phát th i CO 2 đ i v i các đ
ng bay qu c n i
giai đo n 2010-2016. .....................................................................................................40
Hình 2.6. Hi u qu s d ng nhiên li u đ i v i các đ
ng bay qu c n i giai đo n 2010-
2016. ..............................................................................................................................41
Hình 2.7. T l c i thi n hi u qu s d ng nhiên li u đ i v i các đ
ng bay qu c n i
giai đo n 2011-2016. .....................................................................................................42
Hình 2.8. T ng l
ng nhiên li u tiêu th và l
ng phát th i khí CO 2 ngành hàng
không giai đo n 2010-2016 ...........................................................................................43
vii
Hình 2.9. Hi u qu s d ng nhiên li u đ i v i các đ
ng bay qu c t và qu c n i giai
đo n 2010-2016. ............................................................................................................ 43
Hình 2.10. T l c i thi n hi u qu s d ng nhiên li u đ i v i các đ
ng bay qu c t
và qu c n i giai đo n 2011-2016. ................................................................................. 44
Hình 2.11. T c đ gia t ng phát th i khí CO 2 ngành hàng không giai đo n 2011-2016
....................................................................................................................................... 44
Hình 2.12. So sánh hi n tr ng phát th i khí CO 2 đ
ng bay qu c t và qu c n i giai
đo n 2011-2016 ............................................................................................................. 45
Hình 3.1. Bi u đ d báo l
ng nhiên li u tiêu th và phát th i khí CO 2 đ
ng bay
qu c t giai đo n 2017 – 2030. ..................................................................................... 59
Hình 3.2. Bi u đ d báo hi u qu s d ng nhiên li u đ
ng bay qu c t giai đo n
2017 – 2030. .................................................................................................................. 59
Hình 3.3. T l c i thi n hi u qu s d ng nhiên li u đ
ng bay qu c t giai đo n
2017 – 2030. .................................................................................................................. 60
Hình 3.4. T c đ gia t ng phát th i khí CO 2 đ
ng bay qu c t giai đo n 2017–2030
...................................................................................................................................... .60
Hình 3.5. T c đ gia t ng phát th i khí CO 2 đ
ng bay qu c t giai đo n 2017 – 2030
....................................................................................................................................... 61
Hình 3.6. Bi u đ d báo l
ng nhiên li u tiêu th và phát th i khí CO 2 đ
ng bay
qu c n i giai đo n 2017 – 2030. ................................................................................... 63
Hình 3.7. Bi u đ d báo hi u qu s d ng nhiên li u đ
ng bay qu c n i giai đo n
2017 – 2030. .................................................................................................................. 63
Hình 3.8. T l c i thi n hi u qu s d ng nhiên li u đ
ng bay qu c n i giai đo n
2017 – 2030. .................................................................................................................. 64
Hình 3.9. T c đ gia t ng phát th i khí CO 2 đ
ng bay qu c n i giai đo n 2017 –
2030. .............................................................................................................................. 64
viii
Hình 3.10. T c đ gia t ng l
ng nhiên li u s d ng đ
ng bay qu c n i giai đo n
2017 – 2030. ..................................................................................................................65
Hình 3.11.Bi u đ d báo l
ng nhiên li u tiêu th và phát th i khí CO 2 đ
ng bay
qu c t và n i đ a giai đo n 2017 – 2030. .....................................................................67
Hình 3.12. Bi u đ d báo hi u qu s d ng nhiên li u đ
ng bay qu c t và qu c n i
giai đo n 2017 – 2030. ..................................................................................................67
Hình 3.13. T l c i thi n hi u qu s d ng nhiên li u đ
ng bay qu c t và qu c n i
giai đo n 2017 – 2030. ..................................................................................................68
Hình 3.14. T c đ gia t ng phát th i khí CO 2 đ
ng bay qu c t và qu c n i giai đo n
2017 – 2030. ..................................................................................................................69
Hình 3.15. T c đ gia t ng phát l
ng nhiên li u s d ng đ
ng bay qu c t và qu c
n i giai đo n 2017 – 2030. ............................................................................................69
Hình 3.16. Bi u đ so sánh phát th i CO 2 đ
ng bay qu c t và qu c n i giai đo n
2017 – 2030. ..................................................................................................................70
ix
DANH M C CÁC T
VI T T T
B KH
: Bi n đ i khí h u
CAAV
: C c Hàng không Vi t Nam
CHKQT
: C ng hàng không Qu c t
CORSIA
:
EU
: European Union - Liên minh Châu Âu
FRED
:
GCD
: Great – Circle Distance - Kho ng cách gi a hai sân bay
GWP
:
IATA
:
ICAO
:
IPCC
:
KNK
: Khí nhà kính
LHQ
: Liên Hi p qu c
LULUCF :
Carbon Offsetting Scheme for International Aviation - K ho ch bù
đ p khi phát th i đ i v i hàng không qu c t
Fuel Reporting & Emission Database - Ph n m m Báo cáo nhiên
li u và khí th i
Global Warming Potential -Hi u su t nóng d n lên c a Trái đ t qua
hi n t
ng nhà kính khi so sánh t
ng đ i v i khí CO 2
International Air Transport Association - Hi p h i v n t i hàng
không qu c t
International Civil Aviation Organization - T ch c Hàng không dân
d ng qu c t
Intergovernmental Panel on Climate Change v bi n đ i khí h u
Land use, land-use change and forestry - S d ng đ t, thay đ i s
d ng đ t và lâm nghi p
MBM
: Market-Based Measure - Các gi i pháp th tr
MRV
:
NAPAs
:
TBN
: Trung bình n m
tCO 2 eq
: T n CO 2 t
UNFCCC :
y ban liên chính ph
ng toàn c u
Monitoring reporting and verification - H th ng ki m soát, báo cáo
và xác minh
National Adaptation Programme of Action - Ch
ng trình hành
đ ng thích ng Qu c gia
ng đ
ng
United Nations Framework Convention on Climate Change - Công
c khung c a Liên H p Qu c v bi n đ i khí h u
x
M
U
1. Tính c p thi t c a đ tài
Bi n đ i khí h u đ t ra m t trong nh ng thách th c l n nh t đ i v i nhân lo i trong
th k 21. Các qu c gia trên kh p th gi i đã cam k t gi m phát th i khí nhà kính, do
đó là m t y u t góp ph n quan tr ng đ gi cho s gia t ng nhi t đ toàn c u
d
m c
i 2oC so v i th i k ti n công nghi p.
Theo Báo cáo th ng kê c a t ch c Hàng không dân d ng Qu c t (ICAO) phát th i
CO 2 c a ngành hàng không trong n m 2012 là 667 tri u t n CO 2, chi m 2% l
ng
CO 2 toàn c u. L
ng
ng CO 2 phát th i t các chuy n bay qu c t chi m 62% t ng l
CO 2 c a ho t đ ng v n t i hàng không. D báo hàng n m t ng l
hàng không t ng t 3-4% và t ng l
l
ng CO 2 c a ngành
ng CO 2 c a ngành hàng không chi m 13% t ng
ng khí th i c a ho t đ ng v n t i.
Tuy ch chi m t l % nh trong t ng l
ng phát th i c a c ngành Giao thông v n t i,
nh ng trong th i gian qua, v n t i hàng không Vi t Nam đã phát tri n nhanh chóng
v i t c đ cao, đ t 14,5 tri u khách/n m (t ng bình quân 11,7%/n m).
Th tr
ng hàng không Vi t Nam đã đ t đ
c t c đ t ng tr
ng cao
m c trung bình
hàng n m vào kho ng 14,5%/ n m trong giai đo n t n m 2011-2016. Theo d báo
c a Hi p h i V n t i Hàng không Qu c t (IATA), th tr
t ng tr
tr
ng nhanh th 7 trên th gi i trong giai đo n 2013-2016, v i t c đ t ng
ng kho ng 9,8,%, cho l
t ng tr
ng hàng không Vi t Nam
ng hành khách khách và hàng hóa qu c t t
ng v n chuy n hành khách và hàng hóa làm gia t ng l
ng ng. S
ng khí CO 2 phát th i.
Do v y, vi c l a ch n đ tài “Nghiên c u phát th i khí CO 2 trong ho t đ ng hàng
không dân d ng Vi t Nam và đ xu t các bi n pháp gi m thi u” là r t c n thi t và có
ý ngh a quan tr ng trong vi c h i nh p phát tri n và ng phó v i B KH c a Vi t Nam
nói chung và c a ngành hàng không nói riêng, đáp ng đ
c theo tinh th n n i dung
quy t đ nh s 4206/Q -BGTVT ngày 28 tháng 12 n m 2016 v vi c ban hành K
ho ch hành đ ng gi m phát th i khí CO 2 trong ho t đ ng hàng không dân d ng Vi t
Nam giai đo n 2016 – 2020.
1
2. M c đích c a đ tài
- Hi n tr ng phát th i khí CO 2 trong ngành hàng không dân d ng Vi t Nam giai đo n
2010 – 2016.
-
xu t áp d ng ph
ng pháp tính toán phát th i trong ho t đ ng hàng không dân
d ng Vi t Nam;
- D báo l
ng phát th i CO 2 giai đo n 2017 - 2030 trong ho t đ ng hàng không dân
d ng Vi t Nam;
-
xu t các gi i pháp làm gi m thi u s phát th i khí CO 2 trong ho t đ ng hàng
không dân d ng Vi t Nam.
3.
it
ng và ph m vi nghiên c u
a/
it
ng nghiên c u
Tính toán phát th i khí CO 2
b/ Ph m vi nghiên c u
Ph m vi không gian:
- Trên không: Các ho t đ ng trong khai thác máy bay c a Hàng không dân d ng Vi t
Nam, bao g m c t cánh và h cánh.
- M t đ t: Trong ph m vi lu n v n không nghiên c u các ho t đ ng ph c v t i m t
đ t nh xe v n chuy n hành khách, xe v n chuy n hàng hóa, hành lý, xe ti p x ng, các
lo i xe ph c v khác…do công vi c đánh giá, thu th p s li u v s phát th i khí CO 2
c a các ho t đ ng nói trên r t ph c t p, m t nhi u công s c, chi phí cao và ph i ph i
h p v i nhi u các đ n v khác nhau trong ngành hàng không nói riêng và ngành giao
thông v n t i nói chung. M t khác, các ho t đ ng trên m t đ t đó c ng ch a đ
cB
giao thông v n t i quy đ nh rõ trong các v n b n chính th c là thu c ngành hàng
không dân d ng hay thu c giao thông đ
ng b
Ph m vi th i gian: T n m 2010 đ n 2016, d báo đ n n m 2030.
2
4. Ph
- Ph
ng pháp nghiên c u
ng pháp thu th p, t ng h p phân tích, đánh giá s li u:
+ Thu th p, th ng kê, và t ng h p các s li u t ng quan v B KH, nh h
ng c a
B KH, tính toán phát th i CO 2 , các s li u liên quan trong ngành hàng không dân
d ng Vi t Nam và các công trình nghiên c u khác.
+ S d ng các s li u đánh giá v phát th i CO 2 trong n
c và trên th gi i; các s
li u ngành hàng không dân d ng qu c t c a T ch c Hàng không dân d ng qu c t
(ICAO) và Hi p h i v n t i hàng không qu c t ( IATA);
- Ph
ng pháp tính toán phát th i khí CO 2
+ Ph
ng pháp c a T ch c hàng không dân d ng Qu c t (ICAO);
+ Ph
ng pháp c a y ban liên chính ph v bi n đ i khí h u (IPCC);
+ Ph
ng pháp c a Hi p h i v n t i hàng không Qu c t (IATA);
+ Ph
ng pháp c a Liên minh Châu Âu (EU).
- Ph
ng pháp chuyên gia t v n: Trong l nh v c nh Hàng không, n ng l
môi tr
ng và
ng.
5. N i dung và k t qu d ki n đ t đ
c
a/ N i dung tóm t t
- T ng quan ho t đ ng hàng không dân d ng Vi t Nam, s phát th i khí CO 2 c a
ngành hàng không giai đo n 2010 – 2016.
- T ng quan các ph
ng pháp lu n tính toán l
ng phát th i khí CO 2 trong ngành
Hàng không dân d ng
-
xu t áp d ng ph
ng pháp tính toán phát th i phù h p.
- ánh giá và d báo xu h
b/ K t qu d ki n đ t đ
ng phát th i CO 2 đ n n m 2030.
c
3
- ánh giá hi n tr ng phát th i KNK
Vi t Nam nói chung và hi n tr ng phát th i khí
CO 2 do các ho t đ ng khai thác máy bay c a ngành hàng không dân d ng Vi t Nam
(2010 – 2016).
-
xu t áp d ng ph
ng pháp tính toán phát th i khí CO 2 trong ho t đ ng hàng
không dân d ng Vi t Nam;
-
ánh giá và d báo xu h
ng phát th i khí CO 2 giai đo n t n m 2017 đ n n m
2030 trong ho t đ ng hàng không;
-
xu t các gi i pháp nh m gi m thi u phát th i khí CO 2 trong ho t đ ng hàng
không ng n h n và dài h n;
6. B c c c a lu n v n
Lu n v n có 3 ch
Ch
ng g m:
ng 1. T ng quan v v n đ nghiên c u
1.1.T ng quan v bi n đ i khí h u
1.2. Các gi i pháp ng phó v i bi n đ i khí h u
1.3. Hi n tr ng phát th i khí nhà kính trong các l nh v c
1.4. T ng quan các ph
ng pháp lu n tính toán l
ng phát th i khí CO 2 trong ngành
Hàng không dân d ng
Ch
ng 2. Nghiên c u đánh giá các ngu n phát th i khí CO 2 trong ho t đ ng hàng
không dân d ng Vi t Nam.
2.1. Gi i thi u chung v ho t đ ng hàng không dân d ng Vi t Nam
2.2. Các ngu n phát th i khí CO 2 c a ho t đ ng hàng không dân d ng Vi t Nam
2.3. Nh ng nguyên t c trong đo l
2.4. K t lu n ch
ng và tính toán l
ng 2
4
ng phát th i khí CO 2
Ch
ng 3. Các bi n pháp gi m thi u phát th i khí CO 2 cho ho t đ ng hàng không dân
d ng vi t Nam
3.1. C s đ xu t gi m phát th i khí CO 2
3.2.
xu t áp d ng ph
ng pháp tính toán l
ng phát th i khí CO 2 cho ngành Hàng
không dân d ng Vi t Nam
3.3. D báo s phát th i khí CO 2 c a ho t đ ng ngành Hàng không dân d ng Vi t
Nam
3.4.
xu t các gi i pháp gi m thi u phát th i
K t lu n và ki n ngh
Tài li u tham kh o
Ph l c
5
CH
NG 1: T NG QUAN V V N
NGHIÊN C U
1.1. T ng quan v bi n đ i khí h u
Bi n đ i khí h u ngh a là thay đ i c a khí h u do ho t đ ng c a con ng
i (tr c ti p
ho c gián ti p) làm thay đ i thành ph n c a khí quy n toàn c u và s thay đ i này
đ
c c ng thêm vào kh n ng bi n đ ng t nhiên c a khí h u quan sát đ
nh ng th i k có th so sánh đ
c. Công
c khung c a Liên H p Qu c v B KH
(UNFCCC) n m 1992 đ nh ngh a: là “nh ng nh h
nh ng bi n đ i trong môi tr
c trong
ng có h i c a bi n đ i khí h u,là
ng v t lý ho c sinh h c gây ra nh ng nh h
ng có h i
đáng k đ n thành ph n, kh n ng ph c h i ho c sinh s n c a các h sinh thái t
nhiên và đ
c qu n lý ho c đ n ho t đ ng c a các h th ng kinh t - xã h i ho c đ n
s c kh e và phúc l i c a con ng
i”[1].
1.1.1. Các nguyên nhân c a s bi n đ i khí h u hi n nay.
1.1.1.1. Bi n đ i khí h u do các y u t t nhiên
Thay đ i c a các tham s qu đ o Trái đ t: Do Trái đ t t quay xung quanh tr c c a
nó và quay quanh m t tr i, theo th i gian, m t vài bi n thiên theo chu k đã di n ra.
Nh ng bi n đ i chu k n m c a các tham s này làm thay đ i l
ng b c x m t tr i
cung c p cho h th ng khí h u và do đó làm thay đ i khí h u Trái đ t.
Bi n đ i trong phân b l c đ a - bi n c a b m t Trái đ t: B m t Trái đ t có th b
bi n d ng qua các th i k đ a ch t do s trôi d t c a các l c đ a, các quá trình v n
đ ng ki n t o, phun trào c a núi l a,…
S bi n đ i v phát x c a m t tr i và h p th b c x c a Trái đ t: S phát x c a
m t tr i đã có nh ng th i k y u đi gây ra b ng hà và có nh ng th i k ho t đ ng
mãnh li t gây ra khí h u khô và nóng trên b m t Trái đ t.
Ho t đ ng c a núi l a: Khí và tro núi l a có th
nh h
ng đ n khí h u trong nhi u
n m. Bên c nh đó, các sol khí do núi l a ph n chi u b c x m t tr i tr l i vào không
gian, và vì v y làm gi m nhi t đ l p b m t Trái đ t.
1.1.1.2. Bi n đ i khí h u do các tác đ ng c a con ng
6
i
Theo các k t qu nghiên c u và công b t
y Ban Liên Chính Ph v bi n ð i khí
h u thì nguyên nhân gây ra bi n ð i khí h u ch y u là do các ho t ð ng c a con ngý i
Nh v y, bi n đ i khí h u không ch là h u qu c a hi n t
ng hi u ng nhà kính (s
nóng lên c a trái đ t) mà còn b i nhi u nguyên nhân khác. Tuy nhiên, có r t nhi u
b ng ch ng khoa h c cho th y t n t i m i quan h gi a quá trình t ng nhi t đ trái đ t
v i quá trình t ng n ng đ khí CO 2 và các khí nhà kính khác trong khí quy n, đ c bi t
trong k nguyên công nghi p. Chính vì v y, s gia t ng n ng đ khí CO 2 trong khí
quy n s làm cho nhi t đ trái đ t t ng và nguyên nhân c a v n đ bi n đ i khí h u là
do trái đ t không th h p th đ
ch tl
ng khí CO 2 và các khí gây hi u ng nhà
kính khác đang d th a trong b u khí quy n.
1.1.2. Các khí gây hi u ng nhà kính ch y u.
Nhi t đ b m t Trái đ t đ
m t Trái đ t và n ng l
tinh. N ng l
c t o nên do s cân b ng gi a n ng l
ng M t tr i đ n b
ng b c x c a Trái đ t vào kho ng không gian gi a các hành
ng M t tr i ch y u là các tia sóng ng n d dàng xuyên qua c a s khí
quy n. Trong khi đó, b c x c a Trái đ t v i nhi t đ b m t trung bình +16oC là sóng
dài có n ng l
ng th p, d dàng b khí quy n gi l i. Các tác nhân gây ra s h p th
b c x sóng dài trong khí quy n là khí Carbon dioxide (CO 2 ), b i, h i n
c, mêtan
(CH 4 ), CFC ...
K t qu c a s c a s trao đ i không cân b ng v n ng l
ng gi a Trái đ t v i không
gian xung quanh, d n đ n s gia t ng nhi t đ c a khí quy n Trái đ t. Hi n t
di n ra theo c ch t
ng t nh nhà kính tr ng cây và đ
ng này
c g i là “hi u ng nhà
kính”.
Các KNK đ
c kh ng ch trong Công
c khí h u bao g m: CO 2 , CH 4 , Nitrous oxide
(N 2 O), Hydro fluorocarbons (HFCs), Perfluorocarbons (PFCs), Sulfur hexafluoride
(SF 6 )[2].
7
Hình 1.1. N ng đ khí CO 2 trong không khí
(Ngu n: IPCC, 2013)
- CO 2 phát th i khi đ t cháy nhiên li u hóa th ch (than, d u, khí) và là ngu n khí nhà
kính ch y u do con ng
i gây ra trong khí quy n. CO2 c ng sinh ra t các ho t đ ng
công nghi p nh s n xu t xi m ng và cán thép.
- CH4 sinh ra t các bãi rác, lên men th c n trong ru t đ ng v t nhai l i, h th ng khí,
d u t nhiên và khai thác than.
- N 2 O phát th i t phân bón và các ho t đ ng công nghi p.
- HFCs đ
c s d ng thay cho các ch t phá h y ôzôn (ODS) và HFC-23 là s n ph m
ph c a quá trình s n xu t HCFC-22.
- PFCs sinh ra t quá trình s n xu t nhôm.
- SF6 s d ng trong v t li u cách đi n và trong quá trình s n xu t magiê.
M c đ tác h i c a 6 lo i khí trên đ
c th hi n
b ng sau:
B ng 1.1. M c đ tác h i c a các khí gây hi u ng nhà kính
Ký hi u
Hi u s GWP
Tu i th trên t ng
khí quy n (n m)
Carbon dioxide
Methane
CO 2
CH 4
1
21
100
12
Nitrous oxide
Hydro fluorocarbons
Perfluorocarbons
Sulphur hexafluoride
N2O
HFCs
PFCs
SF 6
310
150-11700
6500-9200
23900
114
Tên g i
8
Trong đó hi u s GWP, là t vi t t t ti ng Anh, Global Warming Potential, t m d ch là
hi u su t nóng d n lên c a trái đ t qua hi n t
ng nhà kính khi so sánh t
ng đ i v i
khí CO 2 .
1.2. Hi n tr ng phát th i khí nhà kính trong các l nh v c
1.2.1. L nh v c N ng l
ng (bao g m c giao thông)
T i Vi t Nam, phát th i KNK trong l nh v c n ng l
ng bao g m phát th i t quá
trình đ t nhiên li u và phát th i do phát tán trong quá trình khai thác, v n chuy n nhiên
li u.
Phát th i khí nhà kính do đ t nhiên li u: Phát th i KNK do đ t nhiên li u trong n m
2010 là 124.275 nghìn t n CO 2 t
ng đ
các phân ngành công nghi p n ng l
ng (tCO 2 eq), trong đó phát th i nhi u nh t là
ng (41.057,9 nghìn t n), công nghi p s n xu t và
xây d ng (38.077,6 nghìn t n) và giao thông v n t i (31.817,9 nghìn t n).
B ng 1.2. Phát th i khí nhà kính n m 2010 do đ t nhiên li u
n v : nghìn t n CO 2 t ng đ ng
Phân ngành
CO 2
CH 4
N2O
T ng
Công nghi p n ng l ng
40.940,1
15,0
102,8
41.057,9
Công nghi p s n xu t và Xây 37.852,3
71,8
153,4
38.077,6
d ng
Giao thông v n t i
31.624,7
105,3
87,9
31.817,9
Th ng m i/D ch v
3.293,7
9,1
11,4
3.314,2
Dân d ng
6.773,2
297,1
27,4
7.097,6
Nông nghi p, Lâm nghi p và 1.617,3
9,2
4,3
1.630,8
Th y s n
Các ngành khác không s d ng 1.251,8
5,0
22,1
1.279,0
n ng l ng
T ng
123.353,2
512,4
409,3
124.275,0
Ngu n: Báo cáo ki m kê khí nhà kính n m 2010,
D án “T ng c ng n ng l c ki m kê qu c gia khí nhà kính t i Vi t Nam”, 2014
Phát th i khí nhà kính do phát tán: Phát th i KNK do phát tán là phát th i KNK x y ra
trong quá trình khai thác, x lý, b o qu n và v n chuy n nhiên li u hóa th ch đ n đi m
s d ng cu i cùng.
9
B ng 1.3. Phát th i khí nhà kính n m 2010 do phát tán
n v : nghìn t n CO 2 t ng đ ng
Ngu n phát tán
CH 4
N2O
CO 2
Khai thác than h m lò
Khai thác than l thiên
D u
Khí đ t t nhiên
T ng
T ng
0,0
0,0
775,4
670,7
1.752,3
490,8
10.813,4
2.389,6
0,0
0,0
3,4
0,2
1.752,3
490,8
11.592,2
3.060,5
1.446,1
15.446,1
3,6
16.895,8
Ngu n: Báo cáo ki m kê khí nhà kính n m 2010,
D án “T ng c ng n ng l c ki m kê qu c gia khí nhà kính t i Vi t Nam”, 2014
T ng phát th i KNK n m 2010 trong l nh v c n ng l
đ
ng là 141.170,8 nghìn tCO 2 eq
c th hi n chi ti t trong hình 1.4 và b ng 1 ph l c.
Hình 1.2. Phát th i khí nhà kính n m 2010 trong l nh v c n ng l
Qua s li u t ng h p phát th i KNK n m 2010 trong l nh v c n ng l
ng
ng, ta nh n th y
phát th i KNK c a ngành Giao thông v n t i cao, đ ng th 3 (23%) trong l nh v c
n ng l
ng. Trong 31.817,9 tCO 2 eq này ( bao g m CO 2 , CH 4 và N 2 O) thì khí CO 2
chi m t l r t cao lên đ n 99,4%. Do đó có th nói l
ng phát th i KNK ngành giao
thông v n t i ch y u là khí CO 2 [3].
1.2.2. Các quá trình Công nghi p.
Phát th i KNK trong l nh v c các quá trình công nghi p đ
đ ng công nghi p không liên quan đ n l nh v c n ng l
tính toán phát th i KNK t l nh v c này ch đ
m ng và s n xu t vôi. T ng l
ng.
c
c tính t các ho t
i v i n m 2010, vi c
c th c hi n cho hai ngành s n xu t xi
ng CO 2 phát th i t l nh v c các quá trình công nghi p
10
n m 2010 là 21.172 nghìn tCO 2 eq trong đó t s n xu t xi m ng là 20.077 nghìn t n
chi m 94,8%; s n xu t vôi là 1.095 nghìn t n, chi m 5,2%[3].
1.2.3. L nh v c Nông nghi p
T ng phát th i KNK n m 2010 trong l nh v c nông nghi p là 88.354,77 nghìn tCO 2 eq
trong đó phát th i t canh tác lúa n
c chi m 50,49%, t quá trình tiêu hóa th c n:
10,72%, t qu n lý phân bón: 9,69%, t đ t nông nghi p: 26,95%, t đ t ph ph m
nông nghi p: 2,15% ( Hình 1.3). Các s li u v di n tích tr ng l a đ
xem trong b ng 2 ph l c, s li u v s gia súc và gia c m n m 2010
ct
i n m 2010
b ng 3 ph l c
và s li u t ng phát th i khí nhà kính n m 2010 trong l nh v c nông nghi p đ
hi n
c th
b ng 4 ph l c[3].
Hình 1.3. Phát th i khí nhà kính n m 2010 trong l nh v c nông nghi p
1.2.4. L nh v c s d ng đ t, thay đ i s d ng đ t và lâm nghi p (LULUCF)
Phát th i/h p th KNK trong l nh v c LULUCF ch y u x y ra trong quá trình thay
đ i tr l
ng r ng và sinh kh i, quá trình s d ng đ t và thay đ i s d ng đ t.
Trong n m 2010, t ng di n tích đ t đang s d ng, đ t đã thay đ i m c đích s d ng
v i t ng s 33,095 tri u ha, trong đó đ t r ng là 13,388 tri u ha, chi m 40,45% và đ t
tr ng tr t là 10,075 tri u ha, chi m 30,44% (Hình 1.4). Các s li u v t ng di n tích
đ t đ t đã thay đ i m c đích s d ng trong n m 2010 xem b ng 5, s li u v di n tích
r ng và các vùng sinh thái t i Vi t Nam xem b ng 6, s li u v phát th i/h p th khí
nhà kính n m 2010 trong l nh v c LULUCF xem b ng 7 ph n ph l c[3].
11
Hình 1.4. Phát th i/h p th khí nhà kính n m 2010 trong l nh v c LULUCF
1.2.5. L nh v c Ch t th i
T ng l
ng phát th i KNK t l nh v c ch t th i trong n m 2010 là 15.352 nghìn
tCO 2 eq, trong đó ch y u phát th i t n
c th i sinh ho t là 6.827 nghìn tCO 2 eq,
chi m 44,5%, phát th i t các bãi chôn l p rác là 5 nghìn tCO 2 eq, chi m 32,6% (Hình
1.5) và b ng 12 ph l c.
Các s li u v kh i l
ng ch t th i r n đô th đ
c x lý t i các bãi chôn l p đ
hi n trong b ng 8, thành ph n ch t th i trung bình
đ
c th i và COD trong n
2010
b ng 9, s n l
c th
ng, đ n v n
c
c th i c a m t s ngành công nghi p quan tr ng n m
b ng 10, và s li u ch t th i y t đ c h i đ
c đ t hàng n m
b ng 11 ph n
ph l c[3].
Hình 1.5. Phát th i khí nhà kính n m 2010 trong l nh v c ch t th i
12
1.2.6. T ng h p phát th i/h p th khí nhà kính
Trong n m 2010, t ng l
ng phát th i KNK t i Vi t Nam là 246,83 tri u tCO 2 eq n u
tính c l nh v c LULUCF. N u không tính LULUCF, t ng l
266,05 tri u tCO 2 eq, trong đó phát th i trong n ng l
ng phát th i KNK là
ng chi m t tr ng l n nh t:
53,05%, ti p theo là nông nghi p: 33,20%. Phát th i t các quá trình công nghi p và
ch t th i t
ng ng là 7,97% và 5,78%. K t qu ki m kê khí nhà kính n m 2010 đ
th hi n trong b ng 13 ph l c. T ng h p l
th hi n
c
ng phát th i KNK theo t ng ngành đ
c
hình 1.8[3].
Hình 1.6. Phát th i/h p th khí nhà kính n m 2010 theo các l nh v c
1.3. nh h
khí h u.
ng c a phát th i khí CO2 trong ngành Hàng không đ i v i Bi n đ i
Phát th i khí CO 2 c a ngành Hàng không chi m 13% trong các ho t đ ng phát th i
c a ngành Giao thông v n t i. Các nhà môi tr
ng h c nói r ng hàng không đ
cx p
là m t trong nh ng lo i hình giao thông v n t i gây ô nhi m nh t, v i 16.000 máy bay
th
ng m i s n sinh ra trên 600 tri u t n khí CO 2 m i n m. Khí h u b thay đ i,
nguyên nhân b t ngu n t các khí gây nên hi u ng nhà kính nh khí CO 2 , đ
c nhi u
chuyên gia đánh giá s tr thành m i đe d a l n và dai d ng nh t đ i v i nhân lo i. H
tiên đoán nhi t đ t ng lên m t cách nhanh chóng s làm m c n
nên l l t và h n hán d d i.
Hi p Qu c c ng đ a ra
c bi n t ng cao, gây
y ban Liên Chính ph v Thay đ i Khí h u c a Liên
c tính: Ngành hàng không chi m 3,5% nguyên nhân c nh
báo toàn c u v các hi m ho do con ng
i gây nên, và con s này có th lên đ n 15%
vào n m 2050. Các nhà khoa h c c a NASA cho bi t: Các v t khí th i ra t đ ng c
máy bay s ng ng t l i và t o nên các đám mây li ti, có kh n ng gi l i nhi t l
13
ng
phát lên t b m t c a Trái đ t, do đó làm t ng hi u ng nhà kính.
đ
c dùng đ gi i thích cho nguyên nhân m lên c a h u h t các tr
n
c M trong giai đo n t 1975 đ n n m 1994.
i u này có th
ng h p trên toàn
Ngành hàng không c ng nh các lo i hình v n t i ph c v khác đ u v n hành b ng
đ ng c và tiêu th nhiên li u. Vi c v n hành đ ng c máy bay c a các ch ng lo i
máy bay dân d ng, máy bay quân s ho c th m chí ngay c khinh khí c u đ u ph i
gi i phóng n ng l
ng.
Chúng ta có th k đ n các ch t nh mu i than, nh ng ch t gây ô nhi m khác đ
th i ra không khí gây nên “hi u ng nhà kính”.
c
i đa s các máy bay đ u s d ng
đ ng c van đ y đ t x ng, s n ph m sinh ra sau ph n ng cháy có ch a chì tetra-ethyl
và có th gây ô nhi m đ t
khu v c sân bay. Bên c nh đó, trong quá trình v n hành,
các đ ng c s gây ra ph n ng đ t t o ra Cacbon dioxit v i s l
ng l n.
Xét v m t kích c và ch ng lo i c a máy bay, nh ng máy bay có kích th
góp ph n gây ô nhi m môi tr
cl ns
ng nhi u h n. Các lo i máy bay dân d ng hay v n t i
c l n khi ho t đ ng, chúng gi i phóng nh ng hóa ch t khác v i s l
ng l n mà
nh ng ch t này có th tác d ng v i m t s ch t khí khác trong t nhiên gây ra “hi u
ng nhà kính”.
Ngoài ra, m t s máy bay ph n l c trong quá trình v n hành phát ra các bình x t và
th i ra v t h i n
c làm t ng s hình thành mây tinh th đá.
Hi n nay, t i r t nhi u qu c gia và khu v c, hàng không là l nh v c làm gia t ng nhanh
nh t s phát x Cacbon dioxit. Theo
y ban Liên Chính ph v Bi n đ i khí h u
(IPCC) đã đánh giá: Vào n m 2050, ngành hàng không s th i ra 4% t ng l
CO 2 mà con ng
i th i ra và làm t ng thêm 13% l
ng khí
ng ozone t p trung do các máy
bay ph n l c gây nên.
C ng theo IPCC cho bi t, các nh h
ng trên s tác đ ng r t l n đ n vi c làm trái đ t
nóng d n lên.
14
1.4. T ng quan các ph ng pháp lu n tính toán l
ngành hàng không dân d ng
ng phát th i khí CO2 trong
1.4.1. Tình hình chung
Theo công b n m 2007 c a
y ban Liên chính ph v Bi n đ i khí h u (IPCC) c a
Liên H p Qu c, ngành hàng không đóng góp kho ng 2% t ng l
c a con ng
i trên th gi i. M c dù m c t ng tr
ng l
ng phát th i khí CO 2
ng hành khách hàng không
toàn c u trung bình m i n m kho ng 5%, ngành hàng không đã qu n lý đ h n ch
m c gia t ng phát th i xu ng kho ng 3% (so v i m c t ng t
v n chuy n hành khách). i u đó đ
ng ng v i m c t ng
c th c hi n thông qua m t s c i ti n bao g m c
đ u t công ngh m i và h p tác đ th c hi n các quy trình khai thác m i.
Theo báo cáo n m 2007 c a IPCC, ngành hàng không phát th i kho ng 770 tri u t n CO 2
vào n m 2015, t
ng đ
ng v i kho ng 2% t ng l
ra và kho ng 13% c a t ng l
ng khí th i CO 2 do con ng
ng phát th i t ho t đ ng giao thông v n t i. L
th i phát sinh t các chuy n bay qu c t chi m kho ng 62% t ng l
it o
ng khí
ng phát th i.
T n m 1996, ICAO đã ban hành các ngh quy t, chính sách liên quan đ n b o v môi
tr
ng theo Ngh đ nh th Kyoto và Công
c khung c a Liên H p Qu c v Bi n đ i
khí h u (UNFCCC). Theo đánh giá c a ICAO, l
chi m kho ng 2% l
ng khí th i c a ngành hàng không
ng khí th i toàn c u (trong đó 1,3% t ho t đ ng v n chuy n
hàng không qu c t ). Do v y vi c nghiên c u s phát th i khí CO 2 trong các ho t đ ng
ngành hàng không dân d ng Vi t Nam là r t c n thi t, phù h p v i xu th chung c a
th gi i v vi c gi m thi u s phát th i khí CO 2 .
N m 2013, t i k h p l n th 38
th ng nh t xây d ng m t Ch
i H i đ ng ICAO đã thông qua Ngh quy t A38-18
ng trình v các bi n pháp d a trên th tr
ng (MBM)
toàn c u đ gi i quy t các v n đ v phát th i CO 2 t ngành hàng không nh m đ t
đ
c s đ ng thu n và c ch chung cho t t c các qu c gia thành viên. Gi i pháp th
tr
ng đ i v i khí th i bao g m 03 hình th c: mua bán khí th i; thu và phí khí th i;
bù đ p khí th i và ch áp d ng đ i v i ho t đ ng v n chuy n hàng không qu c t . T t
c các gi i pháp này nh m góp ph n đ t đ
c m c tiêu v môi tr
h n và cách th c linh ho t h n so v i ph
ng pháp truy n th ng.
v này, tháng 3/2014, ICAO đã thành l p Nhóm T v n môi tr
15
ng v i chi phí th p
th c hi n nhi m
ng (AEG) g m các
