Nghiên cứu hệ thống giáo dục phật giáo của thái lan và hướng vận dụng cho giáo dục phật giáo của việt nam (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
--------------------

NGUYỄN VĂN THÔNG

NGHIÊN CỨU HỆ THỐNG GIÁO DỤC PHẬT
GIÁO THÁI LAN VÀ HƯỚNG VẬN DỤNG
CHO GIÁO DỤC PHẬT GIÁO VIỆT NAM
Demo Version - Select.Pdf SDK

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS BÙI MINH HIỀN

HUẾ, NĂM 2014

i


MỤC LỤC
Trang phụ bìa .............................................................................................................i
Lời cam đoan ............................................................................................................ii
Lời cảm ơn ...............................................................................................................iii
Mục lục 1 .................................................................................................................... 1
Danh mục các chữ viết tắt .........................................................................................5
Danh mục các sơ đồ, biểu bảng ................................................................................. 6
A. MỞ ĐẦU ...............................................................................................................7

1. Lý do chọn đề tài ...............................................................................................7
2. Mục đích nghiên cứu ..........................................................................................8
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ....................................................................8
4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................8
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..........................................................................................8
6. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................9
7. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................9
8. Cấu trúc của luận văn..........................................................................................9
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỆ THỐNG GIÁO DỤC PHẬT GIÁO ......10
1.1. Khái quát
lịch Version
sử nghiên cứu
vấn đề ................................................................
10
Demo
- Select.Pdf
SDK
1.2. Các khái niệm cơ bản:....................................................................................12
1.2.1. Hệ thống .................................................................................................12
1.2.2. Hệ thống giáo dục (HTGD) ....................................................................13
1.2.3. Hệ thống giáo dục quốc dân ...................................................................14
1.2.4. Hệ thống giáo dục Phật giáo (HTGDPG) ...............................................17
1.3. Một số vấn đề lý luận về hệ thống giáo dục ..................................................18
1.3.1. Vai trò, tầm quan trọng của hệ thống giáo dục đối với sự phát triển quốc
gia (kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa, giáo dục của quốc gia) ........................18
1.3.2. Các nguyên tắc xây dựng hệ thống giáo dục ..........................................19
1.3.3. Phân loại hệ thống giáo dục....................................................................20
1.3.4. Các thành tố cơ bản của hệ thống giáo dục ............................................20
1.3.5. Chức năng, nhiệm vụ, đặc điểm của hệ thống giáo dục (quốc dân) .......24
1.4. Một số vấn đề lý luận về hệ thống giáo dục phật giáo ..................................28

1


1.4.1. Giáo dục Phật giáo trong hệ thống giáo dục xã hội (Triết lý, mục tiêu,
nội dung giáo dục) ............................................................................................28
1.4.2. Các cấp độ hệ thống giáo dục Phật giáo .................................................32
1.4.2.1. Hệ thống giáo dục Phật giáo của quốc gia ......................................32
1.4.2.2. Hệ thống giáo dục Phật giáo tại các cơ sở giáo dục – đào tạo ........33
1.4.2.3. Hệ thống giáo dục Phật giáo theo đặc thù truyền thống: Phật giáo
Bắc tông; Phật giáo Nam tông; Phật giáo Mật tông .....................................33
Chương 2: HỆ THỐNG GIÁO DỤC PHẬT GIÁO CỦA THÁI LAN ..............37
2.1. Khái quát về đất nước Thái Lan ....................................................................37
2.1.1. Điều kiện tự nhiên ..................................................................................37
2.1.1.1. Vị trí địa lý ......................................................................................37
2.1.1.3. Đặc điểm khí hậu ............................................................................37
2.1.1.5. Đất đai, thổ nhưỡng .........................................................................38
2.1.1.6. Dân số, chủng tộc, tôn giáo, ngôn ngữ ............................................38
2.1.2. Lịch sử ....................................................................................................39
2.1.3. Tình hình kinh tế ....................................................................................40
2.1.4. Mô hình Nhà nước ..................................................................................41

Demo Version - Select.Pdf SDK

2.1.5. Văn hóa – xã hội .....................................................................................43
2.1.6. Giáo dục ..................................................................................................45
2.2. Thực trạng giáo dục Phật giáo ở Thái Lan ....................................................49
2.2.1. Bối cảnh lịch sử và triết lý giáo dục Phật giáo Thái Lan .......................49
2.2.2. Nhận thức và thái độ của Chính phủ về giáo dục Phật giáo ...................51
2.2.3. Nhận thức và thái độ của nhân dân về giáo dục Phật giáo .....................52

2.3. Hệ thống giáo dục Phật giáo ở Thái Lan .......................................................54
2.3.1. Hệ thống giáo dục truyền thống .............................................................54
2.3.2. Hệ thống giáo dục cấp tiến .....................................................................55
2.3.4. Giáo dục Phật giáo trong hệ thống giáo dục chính quy..........................60
2.3.5. Quy mô hệ thống giáo dục Phật giáo ở Thái Lan ...................................60
2.4. Bộ máy tổ chức quản lý hệ thống giáo dục Phật giáo ...................................61
2.4.1.Bộ máy quản lý cấp trung ương ..............................................................61
2.4.2. Bộ máy quản lý ở địa phương (cơ sở) ....................................................62

2


2.5. Đánh giá tác động của hệ thống giáo dục Phật giáo đối với sự phát triển của
Thái Lan ................................................................................................................63
Chương 3: HƯỚNG VẬN DỤNG KINH NGHIỆM CỦA HỆ THỐNG GIÁO
DỤC PHẬT GIÁO THÁI LAN VÀO GIÁO DỤC PHẬT GIÁO VIỆT NAM ......68
3.1. Những cơ sở đề xuất hướng vận dụng kinh nghiệm của hệ thống giáo dục
Phật giáo Thái Lan vào giáo dục Phật giáo Việt Nam ..........................................68
3.1.1. Quan điểm, đường lối giáo dục của Nhà nước Việt Nam về hợp tác quốc
tế trong giáo dục ...............................................................................................68
3.1.2. Định hướng đổi mới giáo dục Việt Nam (Theo định hướng hội nhập
quốc tế) ............................................................................................................69
3.1.3. Tôn chỉ, mục đích, định hướng của Giáo hội Phật giáo Việt Nam ........69
3.2. Nguyên tắc đề xuất hướng vận dụng .............................................................70
3.2.1. Phù hợp với chính sách tôn giáo của Đảng, Chính phủ Việt Nam .........70
3.2.2. Phù hợp với mục đích của nền giáo dục Việt Nam và mục đích, tôn chỉ
của giáo dục Phật giáo Việt Nam .....................................................................70
3.2.2.1. Phù hợp với mục đích của nền giáo dục Việt Nam .........................70
3.2.2.2. Phù hợp với mục đích và tôn chỉ của giáo dục Phật giáo Việt Nam .....71

Demo Version - Select.Pdf SDK

3.2.3. Đảm bảo tính thực tiễn và truyền thống dân tộc Việt Nam ....................71
3.3. Đề xuất các biện pháp vận dụng kinh nghiệm của hệ thống giáo dục Phật
giáo Thái Lan vào giáo dục Phật giáo Việt Nam ..................................................72
3.3.1. Nâng cao nhận thức của xã hội, cộng đồng về vai trò của giáo dục Phật
giáo trong việc giáo dục con người ..................................................................72
3.3.1.1. Mục đích, ý nghĩa ............................................................................72
3.3.1.2. Liên hệ thực tiễn tại Việt Nam và cách thực hiện ...........................72
3.3.2. Phát huy ảnh hưởng của giáo dục Phật giáo đối với giáo dục đạo đức,
giữ gìn và bảo tồn truyền thống dân tộc Việt Nam ..........................................73
3.3.2.1. Mục đích, ý nghĩa ............................................................................73
3.3.2.2. Liên hệ thực tiễn tại Việt Nam và cách thực hiện ...........................74
3.3.3. Củng cố, kiện toàn bộ máy quản lý giáo dục Phật giáo từ trung ương đến
địa phương ........................................................................................................75
3.3.3.1. Mục đích, ý nghĩa ............................................................................75
3.3.3.2. Liên hệ thực tiễn ngành Giáo dục của GHPGVN và cách thực hiện ....75
3


3.3.4. Xây dựng và phát triển các cơ sở giáo dục Phật giáo từ trung ương đến
địa phương ........................................................................................................77
3.3.4.1. Mục đích, ý nghĩa ............................................................................77
3.3.4.2. Liên hệ thực tiễn Việt Nam và cách thực hiện ................................77
3.3.5. Tăng cường các biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo trong các cơ sở
giáo dục - đào tạo Phật học...............................................................................78
3.3.5.1. Mục đích, ý nghĩa ............................................................................78
3.3.5.2. Liên hệ thực tiễn Việt Nam và cách thực hiện ................................78
3.3.6. Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý, giảng sư cho các cơ sở giáo dục Phật giáo 80
3.3.6.1. Mục đích, ý nghĩa ............................................................................80

3.3.6.2. Liên hệ thực tiễn Việt Nam và cách thực hiện ................................80
3.3.7. Phát huy hơn nữa công tác xã hội hóa giáo dục của giáo dục Phật giáo 83
3.3.7.1. Mục đích, ý nghĩa ............................................................................83
3.3.7.2. Liên hệ thực tiễn Việt Nam và cách thực hiện ................................83
3.3.8. Bảo tồn, giữ gìn, tu bổ các chùa chiền, cơ sở giáo dục Phật giáo cho cư
dân trong cộng đồng .........................................................................................85
3.3.8.1. Mục đích, ý nghĩa ............................................................................85

Demo Version - Select.Pdf SDK

3.3.8.2. Liên hệ thực tiễn Việt Nam và cách thực hiện ................................85
3.3.9. Mở mang, phát triển, xây dựng thêm chùa chiền, cơ sở giáo dục Phật
giáo ở vùng sâu, vùng xa có cư dân sinh sống .................................................86
3.3.9.1. Mục đích, ý nghĩa ............................................................................86
3.3.9.2. Liên hệ thực tiễn Việt Nam và cách thực hiện ................................87
3.3.10. Giáo dục Phật giáo cần chú trọng hơn nữa đến giáo dục người trưởng
thành .................................................................................................................88
3.3.10.1. Mục đích, ý nghĩa ..........................................................................88
3.3.10.2. Liên hệ với thực tiễn Việt Nam và cách thực hiện ........................88
C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ....................................................................96
1. Kết luận .............................................................................................................96
2. Khuyến nghị ......................................................................................................97
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................98
PHỤ LỤC

4


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Ký hiệu viết tắt

Nội dung đầy đủ

ÂL

Âm lịch

CCPH

Cao cấp Phật học

CĐPH

Cao đẳng Phật học

CHXHCNVN

Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam

CS/CSGD

Cơ sở/Cơ sở giáo dục

DL

Dương lịch

GD

Giáo dục

GDĐH

Giáo dục đại học

GDMN

Giáo dục mầm non

GDNN

Giáo dục nghề nghiệp

GDPT

Giáo dục phổ thông

GDSĐH

Giáo dục sau đại học

GH

Giáo hội

GHPGVN

Giáo hội Phật giáo Việt Nam

GHTG

HS

Giáo hội Tăng-già

Demo Version - Select.Pdf
Học sinh SDK

HV

Học viên

SV

Sinh viên

HTGD

Hệ thống giáo dục

HTGDPG

Hệ thống giáo dục Phật giáo

MBU

Mahāmakut Buddhist University

MCU

Mahāchulalongkorn Buddhist University

NCS

Nghiên cứu sinh

PG

Phật giáo

PL

Phật lịch

TCN

Trước Công nguyên

TCPH

Trung cấp Phật học

THCN

Trung học chuyên nghiệp

THPT

Trung học phổ thông

VĐH

Viện đại học

5


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU BẢNG
Sơ đồ
Sơ đồ 2.1. Sơ đồ hệ thống giáo dục Thái Lan ..........................................................48
Sơ đồ 2.2. So sánh hệ thống giáo dục Việt Nam & Thái Lan ..................................48
Bảng
Bảng 3.1. Kết quả trưng cầu ý kiến về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .....92
Bảng 3.2. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ...........94

Demo Version - Select.Pdf SDK

6


A. MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Giáo dục – đào tạo có vai trò chủ yếu trong việc hình thành, phát triển nhân
cách con người, là yếu tố then chốt thúc đẩy sự đi lên của xã hội; vì vậy tất cả các
dân tộc, các quốc gia trên toàn cầu đều rất quan tâm đến lĩnh vực này.
Giáo dục Việt Nam từ sau thực hiện Đổi mới đến nay đã có những thành tựu
quan trọng , góp phần không nhỏ vào sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất
nước, thể hiện qua các mặt sau: 1) Quy mô giáo dục và mạng lưới cơ sở giáo dục
phát triển, đáp ứng tốt hơn nhu cầu học tập của nhân dân; 2) Chất lượng giáo dục ở
các cấp học và trình độ đào tạo từng bước được cải thiện; 3) Công bằng xã hội trong
tiếp cận giáo dục được cải thiện; 4) Quản lý giáo dục có bước chuyển tích cực theo

hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa; 5) Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục tăng
nhanh về số lượng, từng bước cải thiện về chất lượng; 6) Giáo dục ngoài công lập
phát triển, đặc biệt trong giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp; 7) Đầu tư cho
giáo dục từ ngân sách nhà nước ngày càng tăng; 8) Hệ thống giáo dục quốc dân
thống nhất và tương đối hoàn chỉnh…
Đại hội Đảng lần thứ XI đã chỉ rõ những định hướng lớn về “đổi mới căn

Demo Version - Select.Pdf SDK

bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội
hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế”. Đó cũng là những định hướng lớn để xây
dựng, hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân Việt Nam đáp ứng có hiệu quả yêu
cầu phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng
hiện nay.
Giáo dục Phật giáo là một bộ phận tổ thành của hệ thống giáo dục xã hội
mang tính quốc tế, tính khu vực và tính đặc thù của từng dân tộc, tạo nên những giá
trị mang bản sắc dân tộc. Hệ thống giáo dục Phật giáo được hình thành và phát triển
theo những nguyên tắc cơ bản của một hệ thống giáo dục nói chung, và có những
nét đặc thù riêng của hệ thống giáo dục Phật giáo. Việc nghiên cứu, tham khảo kinh
nghiệm quốc tế để xây dựng và hoàn thiện hệ thống giáo dục Phật giáo Việt Nam
theo tinh thần hội nhập quốc tế là một nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn
thiết thực.
Thái Lan là một nước có nền giáo dục Phật giáo phát triển mạnh ở Đông
Nam Á. Tinh thần giáo dục, triết lý giáo dục Phật giáo có ảnh hưởng mạnh mẽ đến
giáo dục xã hội, giáo dục cộng đồng, giáo dục nhà trường,... góp phần hình thành
7


nên những thế hệ con người mang đậm bản sắc dân tộc, giàu truyền thống,... Chính
sách giáo dục và hệ thống giáo dục Phật giáo của quốc gia và của Giáo hội Phật

giáo Thái Lan giữ vai trò quyết định trong việc phát triển nền giáo dục Phật giáo ở
đất nước này. Đây là một mô hình rất đáng để nghiên cứu và đúc kết, rút ra những
kinh nghiệm cho giáo dục Phật giáo Việt Nam vì Việt Nam là nước có những điểm
tương đồng với Thái Lan; và giáo dục Phật giáo cũng đang được xã hội quan tâm
phát triển, để giáo dục Phật giáo thực sự góp phần vào sự nghiệp phát triển nền giáo
dục dân tộc theo tinh thần “Đạo pháp – Dân tộc – Chủ nghĩa Xã hội – Hòa bình”.
Từ những lý do trên, với tư cách là một nhà sư Phật giáo, tôi chọn “Nghiên
cứu hệ thống giáo dục Phật giáo của Thái Lan và hướng vận dụng cho giáo dục
Phật giáo của Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu luận văn trình độ thạc sĩ, chuyên
ngành Quản lý giáo dục.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát, đánh giá thực trạng hệ thống giáo
dục Phật giáo của nước Thái Lan, đề xuất vận dụng những kinh nghiệm vào việc
xây dựng, hoàn thiện hệ thống giáo dục Phật giáo Việt Nam trong giai đoạn hiện
nay.
3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Demo
Version
Select.Pdf
3.1. Khách thể
nghiên
cứu: Hệ- thống
giáo dụcSDK
Phật giáo của Thái Lan.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Kinh nghiệm xây dựng và phát triển hệ thống giáo dục
Phật giáo của Thái Lan và giá trị vận dụng vào giáo dục Phật giáo Việt Nam.
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Hiện nay, nghiên cứu hệ thống giáo dục các nước trên thế giới đã được một
số nhà nghiên cứu thực hiện và đã đạt được những kết quả nhất định nhưng đối với

hệ thống giáo dục Phật giáo của Thái Lan vẫn chưa có một công trình nghiên cứu
nào đầy đủ. Khảo sát, phân tích, đánh giá đúng thực trạng, từ đó đề xuất được
hướng vận dụng những kinh nghiệm của Thái Lan sẽ nâng cao được hiệu quả trong
xây dựng và hoàn thiện hệ thống giáo dục Phật giáo Việt Nam.
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
5.1. Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về hệ thống giáo dục, hệ thống giáo dục Phật giáo.
5.2. Nghiên cứu hệ thống giáo dục Phật giáo của Thái Lan (quá trình hình thành,
phát triển; cơ cấu hệ thống; các loại hình nhà trường và cơ sở giáo dục Phật giáo,…)
5.3. Đề xuất hướng vận dụng một số kinh nghiệm của hệ thống giáo dục Phật giáo
Thái Lan vào giáo dục Phật giáo Việt Nam hiện nay.
8


6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
6.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Đọc, phân tích, dịch thuật một số tài liệu về hệ thống giáo dục, hệ thống giáo
dục Phật giáo của Thái Lan. Tổng hợp các tài liệu, văn kiện của Đảng, Nhà nước về
chính sách tôn giáo, giáo dục Phật giáo, các tài liệu nghiên cứu của giới khoa học về
giáo dục Phật giáo có liên quan đến đề tài; phân tích, so sánh các vấn đề về hệ thống
giáo dục Phật giáo giữa Việt Nam và Thái Lan.
6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra viết: Lập các phiếu hỏi (Nội dung; Mục đích;...).
- Phương pháp quan sát thực tiễn: Quan sát các hoạt động về thực thi hệ thống
giáo dục trong các dịp tham quan, học hỏi, trao đổi kinh nghiệm.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm của các cơ sở giáo
dục Phật giáo trong việc thực thi hệ thống giáo dục.
- Phương pháp chuyên gia: Trao đổi với các chuyên gia, các nhà nghiên cứu
chính sách, các nhà quản lý giáo dục, Tăng ni sinh, Phật tử về thực thi, ảnh hưởng
của hệ thống giáo dục Phật giáo ở Thái Lan.
6.3. Phương pháp thống kê toán học

Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý kết quả nghiên cứu.

Version
7. PHẠM VIDemo
NGHIÊN
CỨU - Select.Pdf SDK
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu hệ thống giáo dục Phật giáo của Thái Lan; có
phân tích, so sánh với hệ thống giáo dục Phật giáo của Việt Nam.
8. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN
Gồm 3 phần: Mở đầu, nội dung nghiên cứu, kết luận và khuyến nghị.
A. Phần thứ nhất: Mở đầu
B. Phần thứ hai: Nội dung nghiên cứu, có ba chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về hệ thống giáo dục Phật giáo.
Chương 2: Hệ thống giáo dục Phật giáo của Thái Lan.
Chương 3: Đề xuất hướng vận dụng kinh nghiệm hệ thống giáo dục Phật
giáo của Thái Lan cho giáo dục Phật giáo của Việt Nam.
+ Kết luận
+ Khuyến nghị
* Danh mục tài liệu tham khảo
* Phụ lục

9