Luận văn thạc sỹ - Hoạt động cho vay hộ nông dân tại NHNo&PTNT chi nhánh Huyện Ý Yên – Bắc Nam Định – Thực trạng và giải pháp

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
------------

NGUYỄN THỊ HỒNG HIỆP

HOẠT ĐỘNG CHO VAY HỘ NÔNG DÂN TẠI
NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI
NHÁNH HUYỆN Ý YÊN – BẮC NAM ĐỊNH THỰC TRẠNG VÀ
GIẢI PHÁP

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ


2

HÀ NỘI - 2018


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
------------

NGUYỄN THỊ HỒNG HIỆP

HOẠT ĐỘNG CHO VAY HỘ NÔNG DÂN TẠI
NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI
NHÁNH HUYỆN Ý YÊN – BẮC NAM ĐỊNH THỰC TRẠNG VÀ
GIẢI PHÁP

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ CHÍNH TRỊ
MÃ NGÀNH: 8310102

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ

Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN KHÁNH HƯNG


2

HÀ NỘI - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi
cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi thực hiện và không vi phạm
yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Hồng Hiệp


LỜI CẢM ƠN
Để có thể hoàn thành được luận văn này, tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn chân
thành và sâu sắc đến các thầy, cô giáo Viện đào tạo sau đại học, Khoa Kinh tế học, bộ
môn Lịch sử kinh tế và đặc biệt là TS. Trần Khánh Hưng - người đã trực tiếp hướng
dẫn tôi hoàn thiện luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo Ngân hàng No&PTNT Chi nhánh
Huyện Ý Yên – Bắc Nam Định cùng toàn thể các bạn đồng nghiệp nơi tôi đang công
tác đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt để tôi hoàn thành luận văn này.
Cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã động viên giúp đỡ tôi trong suốt thời
gian qua.
Xin kính chúc các thầy cô giáo, các quý vị sức khỏe, hạnh phúc và thành đạt.

Xin trân trọng cảm ơn!
Học viên

Nguyễn Thị Hồng Hiệp


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU....................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY HỘ NÔNG DÂN
CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.........................................................................4
1.1. Đặc điểm kinh tế của hộ nông dân và sự cần thiết của tín dụng ngân hàng đối
với phát triển kinh tế hộ nông dân.............................................................................4
1.1.1. Hộ nông dân................................................................................................4
1.1.2. Đặc điểm kinh tế hộ nông dân.....................................................................5
1.1.3 Vai trò kinh tế hộ nông dân trong quá trình phát triển nông nghiệp và kinh tế
nông thôn...............................................................................................................5
1.1.4. Sự cần thiết của tín dụng ngân hàng đối với phát triển kinh tế hộ nông dân 6
1.2. Cơ sở lý luận về hoạt động cho vay hộ nông dân tại Ngân hàng thương mại..8
1.2.1 Những vấn đề cơ bản về hoạt động cho vay hộ nông dân của ngân hàng
thương mại.............................................................................................................8
1.2.2. Đặc điểm cho vay hộ nông dân..................................................................11
1.2.3. Các tiêu chí đánh giá về hoạt động cho vay hộ nông dân của ngân hàng
thương mại...........................................................................................................12
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay hộ nông dân của Ngân hàng
thương mại.................................................................................................................17
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CHO VAY HỘ NÔNG DÂN TẠI
NGÂN HÀNG No&PTNT CHI NHÁNH HUYỆN Ý YÊN – BẮC NAM ĐỊNH

GIAI ĐOẠN 2015 – 2017...........................................................................................23
2.1. Giới thiệu khái quát về Agribank Chi nhánh huyện Ý Yên.............................23
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển Chi nhánh...............................................23
2.1.2 Cơ cấu tổ chức của Chi nhánh....................................................................23
2.1.3. Nguồn nhân lực của Chi nhánh..................................................................26
2.1.4. Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng giai đoạn 2015-2017........26
2.2 Thực trạng hoạt động cho vay hộ nông dân tại Ngân hàng Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn huyện Ý Yên...........................................................................32
2.2.1. Quy định của hệ thống Agribank về hoạt động tín dụng đối với hộ nông dân.......32
2.2.2. Quy trình nghiệp vụ cho vay hộ nông dân.................................................35


2.2.3. Phân tích, đánh giá về kết quả cho vay hộ nông dân tại Agribank Ý Yên
giai đoạn 2015-2017............................................................................................40
2.3. Đánh giá chung về hoạt động cho vay hộ nông dân của Chi nhánh
NHNoHuyện Ý Yên giai đoạn 2015-2017.................................................................49
2.3.1 Kết quả đạt được........................................................................................49
2.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân..................................................................52
2.3.3. Bài học kinh nghiệm về hoạt động cho vay hộ nông dân tại Ngân hàng
No&PTNT huyện Ý Yên – Bắc Nam Định..........................................................54
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CHO
VAY HỘ NÔNG DÂN TẠI NGÂN HÀNG No&PTNT CHI NHÁNH HUYỆN Ý
YÊN – BẮC NAM ĐỊNH...........................................................................................57
3.1 Những thuận lợi, khó khăn và phương hướng đối với hoạt động cho vay hộ
nông dân tại Ngân hàng No&PTNT huyện Ý Yên – Bắc Nam Định......................57
3.1.1. Thuận lợi....................................................................................................57
3.1.2. Khó khăn...................................................................................................58
3.1.3.Mục tiêu phát triển của Ngân hàng No&PTNT huyện Ý Yên – Bắc Nam Định.. 59
3.1.4. Phương hướng đối với hoạt động cho vay hộ nông dân.............................60
3.2 Một số giải pháp đối với hoạt động cho vay hộ nông dân tại Ngân hàng

No&PTNT huyện Ý Yên – Bắc Nam Định...............................................................61
3.2.1. Đối với các tổ vay vốn tại địa phương.......................................................61
3.2.2. Hoàn thiện quy trình cho vay.....................................................................62
3.2.3. Nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ tín dụng.....................................63
3.2.4 Thường xuyên trau dồi về nghiệp vụ tín dụng............................................64
3.2.5. Tăng cường hiệu lực công tác kiểm tra - kiểm soát...................................64
3.2.5 Các giải pháp khác......................................................................................66
3.3 Một số kiến nghị...................................................................................................68
3.3.1 Đối với chính quyền địa phương các cấp....................................................68
3.3.2 Đối với NHNo&PTNT cấp trên..................................................................68
KẾT LUẬN................................................................................................................70
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................71


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT
AGRIBANK
CBTD
CBVC
CN
CP
DSCV
DSTN
GD
HCNS

: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam
: Cán bộ tín dụng
: Cán bộ viên chức
: Chi nhánh
: Chính phủ

: Doanh số cho vay
: Doanh số thu nợ
: Giao dịch
: Hành chính nhân sự

HĐBT

: Hội đồng Bộ trưởng

HM
HMTD
HND
KHKD
KTNQ
NĐ
NH
NHNN
NHTM
NHNo&PTNT
No&PTNT
QĐ
PGD
TCTD
TD
TT
XHCN
XLRR
NQH
TPKT

: Hạn mức
: Hạn mức tín dụng
: Hộ nông dân
: Kế hoạch kinh doanh
: Kế toán ngân quỹ
: Nghị định
: Ngân hàng
: Ngân hàng Nhà nước
: Ngân hàng thương mại
: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
: Quyết định
: Phòng giao dịch
: Tổ chức tín dụng
: Tín dụng
: Thông tư
: Xã hội chủ nghĩa
: Xử lý rủi ro
: Nợ quá hạn
: Thành phần kinh tế

DANH MỤC BẢNG, HÌNH
BẢNG


Bảng 2. 1

Kết quả huy động vốn của Chi nhánh giai đoạn 2015-2017...................28

Bảng 2.2

Kết quả cho vay của Chi nhánh giai đoạn năm 2015-2017....................29

Bảng 2.3

Kết quả thu dịch vụ của Chi nhánh giai đoạn 2015-2017.......................30

Bảng 2.4

Kết quả kinh doanh của Chi nhánh giai đoạn 2015-2017.......................31

Bảng 2.5

Kết quả cho vay thu nợ của Chi nhánh giai đoạn 2015-2017.................40

Bảng 2.6

Kết quả doanh số cho vay hộ nông dân của Chi nhánh giai đoạn 2015-2017. .41

Bảng 2.7

Kết quả tổng dư nợ hộ nông dân của Chi nhánh giai đoạn 2015-2017...42

Bảng 2.8

Dư nợ hộ nông dân phân theo ngành nghề vay vốn của Chi nhánh giai
đoạn 2015-2017.....................................................................................43

Bảng 2.9

Dư nợ hộ nông dân phân theo thời gian vay vốn của Chi nhánh giai đoạn
2015-2017..............................................................................................44

Bảng 2.10

Hệ số thu nợ hộ nông dân của Chi nhánh giai đoạn 2015-2017.............45

Bảng 2.11

Kết quả thu lãi hộ nông dân của Chi nhánh giai đoạn 2015-2017..........46

Bảng 2.12

Tình hình nợ quá hạn của Chi nhánh giai đoạn 2015-2017....................47

Bảng 2.13

Vòng quay vốn tín dụng của Chi nhánh giai đoạn 2015-2017..............48

Bảng 2.14

Kết quả hoạt động cho vay hộ nông dân của Chi nhánh giai đoạn
2014-2017.............................................................................................49

Bảng 3.1

Một số chỉ tiêu kế hoạch cơ bản năm 2018...........................................60

HÌNH
Hình 2.1

Cơ cấu tổ chức của Agibank chi nhánh Ý Yên.......................................24


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
------------

NGUYỄN THỊ HỒNG HIỆP

HOẠT ĐỘNG CHO VAY HỘ NÔNG DÂN TẠI
NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI
NHÁNH HUYỆN Ý YÊN – BẮC NAM ĐỊNH
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ CHÍNH TRỊ
MÃ NGÀNH: 8310102

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ

HÀ NỘI - 2018


i
MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Nông nghiệp, nông dân, nông thôn là vấn đề có tầm chiến lược và mang tính
đột phá trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế - xã hội đất
nước. Với nhận thức đầu tư cho lĩnh vực này có ý nghĩa quan trọng, bảo đảm phát triển
kinh tế - xã hội của đất nước nên chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp,
nông thôn luôn được Đảng và Nhà nước ta quan tâm. Trong những năm qua, Chính

phủ và Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã đưa ra nhiều cơ chế, chính sách nhằm tháo
gỡ khó khăn, tăng cường vốn cho khu vực nông nghiệp, nông thôn sản xuất, kinh
doanh. Nhà nước có nhiều chính sách cho phát triển nông nghiệp và nông thôn, trong
đó nổi bật là Nghị định số 41/2010/NĐ-CP ngày 12/04/2010 và Nghị định số 55/NĐCP ngày 09/06/2015 về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn
theo hướng các tổ chức tín dụng (TCTD) phải tạo thuận lợi hơn cho nông dân để được
hưởng ưu đãi của Nhà nước. Điều này đã tạo điều kiện cho ngành Ngân hàng nói
chung và Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn (NHNo&PTNT) nói riêng
mở rộng và từng bước hoàn thiện cơ chế cho vay hộ nông dân, đa dạng hóa trong đầu
tư. Trong quá trình đầu tư vốn đã khẳng định được hiệu quả của đồng vốn cho vay và
khả năng quản lý, sử dụng vốn của các hộ nông dân trong quá trình sản xuất kinh
doanh, mở rộng thêm ngành nghề, gia tăng sản phẩm cho xã hội, tăng thu nhập cho gia
đình và hoàn trả được vốn cho Nhà nước.
Là một chi nhánh của NHNo&PTNT Bắc Nam Định, NHNo&PTNT chi nhánh
huyện Ý Yên có chức năng chủ yếu là huy động vốn và cho vay phục vụ phát triển
nông nghiệp và nông thôn với đối tượng chính là các hộ nông dân trên địa bàn. Thời
gian qua, NHNo&PTNT chi nhánh huyện Ý Yên đã có những giải pháp nhằm tạo
chuyển biến lớn về cơ cấu tài chính để đáp ứng nhu cầu về nguồn vốn cho sản xuất
kinh doanh của hộ nông dân, tăng khả năng tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng
cho hộ nông dân qua đó góp phần quan trọng vào việc giải quyết những khó khăn về
vốn của hộ nông dân, từ đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế trên địa bàn huyện Ý
Yên, đồng thời còn góp phần mở rộng mạng lưới hoạt động của Chi nhánh. Tuy nhiên,
khả năng tiếp cận nguồn vốn của hộ nông dân vẫn còn bị hạn chế bởi trình độ hiểu


ii
biết, khả năng nhận thức về việc sử dụng vốn và bị ràng buộc bởi nhiều quy định, thủ
tục rườm rà, chi phí vốn vay cao. Nhu cầu vay vốn của hộ nông dân ngày càng lớn
trong khi tình hình sản xuất còn phụ thuộc nhiều vào thời tiết, sự biến động khó lường
của thiên tai, dịch bệnh; giá cả thị trường nông sản; hiệu quả sử dụng vốn vay chưa
thực sự được chú trọng nên hoạt động tín dụng hộ nông dân của NHNo&PTNT chi

nhánh huyện Ý Yên sẽ càng tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Trước yêu cầu mở rộng tín dụng phải đi kèm với việc nâng cao chất lượng tín
dụng, đảm bảo an toàn vốn vay thì việc đánh giá đúng thực trạng hoạt động cho vay hộ
nông dân, đặc biệt là chỉ ra được những hạn chế cùng nguyên nhân để có những giải
pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay hộ nông dân ở
NHNo&PTNT chi nhánh huyện Ý Yên là hết sức cần thiết. Đó là lý do học viên chọn
đề tài nghiên cứu: “Hoạt động cho vay hộ nông dân tại NHNo&PTNT chi nhánh
Huyện Ý Yên – Bắc Nam Định – Thực trạng và giải pháp”
2. Mục tiêu nghiên cứu.
Trên cơ sở hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về hoạt động cho vay của
ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị trường để phân tích thực trạng hoạt động
cho vay hộ nông dân của NHNo&PTNT Chi nhánh Huyện Ý Yên – Bắc Nam Định thời
gian qua, chỉ rõ những kết quả đạt được, những hạn chế cùng những nguyên nhân của
chúng, rút ra những bài học kinh nghiệm để từ đó đề xuất các giải pháp phát triển cho
vay hộ nông dân nhằm đáp ứng đủ kịp thời và hiệu quả nhu cầu về vốn của hộ nông dân.
3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu.
- Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động cho vay hộ nông dân của
NHNo&PTNT Chi nhánh Huyện Ý Yên – Bắc Nam Định
- Phạm vi nghiên cứu:
Để đánh giá thực trạng hoạt động cho vay hộ nông dân của NHNo&PTNT Chi
nhánh Huyện Ý Yên – Bắc Nam Định, đề tài tập trung vào khoảng thời gian từ năm
2015 đến năm 2017.
Các giải pháp đề xuất để phát triển cho vay hộ nông dân của NHNo&PTNT Chi
nhánh huyện Ý Yên – Bắc Nam Định được xem xét trong khoảng thời gian từ nay đến
năm 2020.


iii
4. Phương pháp nghiên cứu.
- Luận văn được tiếp cận nghiên cứu trên giác độ lịch sử kinh tế và sử dụng các

phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng.
Trong nghiên cứu, các phương pháp chính được sử dụng bao gồm:
+ Phương pháp lịch sử kết hợp với phương pháp lôgic.
+ Các phương pháp thống kê như thống kê mô tả, thống kê so sánh
+ Phương pháp so sánh, tổng hợp.
Dữ liệu sử dụng trong nghiên cứu chủ yếu là các dữ liệu thứ cấp, được thu thập từ
nhiều nguồn:
+ Dữ liệu nội bộ trong hệ thống Agribank.
+ Dữ liệu thu thập từ các nguồn khác như: sách báo, các phương tiện thông tin đại
chúng (truyền hình, mạng Internet,...), các website và báo cáo thường niên của một số
NHTM trên địa bàn.
5. Kết cấu của luận văn.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục, luận
văn được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY HỘ NÔNG DÂN
CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Chương 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CHO VAY HỘ NÔNG DÂN TẠI
NHNo&PTNT CHI NHÁNH HUYỆN Ý YÊN – BẮC NAM ĐỊNH GIAI ĐOẠN
2015 – 2017
Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CHO
VAY HỘ NÔNG DÂN TẠI NHNo&PTNT CHI NHÁNH HUYỆN Ý YÊN – BẮC
NAM ĐỊNH
Chương 1: Luận văn làm sáng tỏ cơ sở lý luận về hoạt động cho vay hộ nông
dân của Ngân hàng thương mại. Trước tiên, luận văn đi vào tìm hiểu các vấn đề liên
quan đến hộ nông dân để nắm bắt bản chất của đối tượng khách hàng này cũng như
đặc điểm kinh tế hộ nông dân từ đó khẳng định vai trò của kinh tế hộ nông dân trong
quá trình phát triển nông nghiệp và kinh tế nông thôn ở Việt Nam và sự cần thiết của
Tín dụng Ngân hàng với phát triển kinh tế hộ. Hộ nông dân là những hộ sống ở nông

iv
thôn, có ngành nghề sản xuất chính là nông nghiệp, nguồn thu nhập và sinh sống chủ
yếu bằng nghề nông. Kinh tế hộ nông dân là hình thức kinh tế có quy mô gia đình, các
thành viên có mối quan hệ gắn bó với nhau về kinh tế cũng như huyết thống với đất
đai là tư liệu sản xuất quan trọng nhất và nguồn nhân lực chính được sử dụng là lao
động gia đình. Chiếm tới hơn 70% dân số, kinh tế hộ nông dân có những đóng góp
quan trọng vào quá trình phát triển nông nghiệp và kinh tế nông thôn ở Việt Nam.
Đóng góp không nhỏ vào thành công ấy không thể không kể đến vai trò của Tín dụng
Ngân hàng. Giải quyết bài toán về nhu cầu vốn của hộ nông dân, Tín dụng Ngân hàng
đã tạo điều kiện cho các hộ nông dân tiếp cận và áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật
vào sản xuất kinh doanh, tiếp cận với cơ chế thị trường và từng bước điều tiết sản xuất
phù hợp với nhu cầu của thị trường. Đồng thời, Tín dụng Ngân hàng cũng thúc đẩy
kinh tế hộ nông dân chuyển từ sản xuất tự cung tự cấp sang sản xuất hàng hoá, tăng
thu nhập, ổn định đời sống, góp phần thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông
nghiệp và nông thôn.
Tiếp theo, luận văn đi vào nghiên cứu những vấn đề cơ bản liên quan đến hoạt
động cho vay hộ nông dân của Ngân hàng thương mại. Việc đánh giá về hoạt động cho
vay hộ nông dân được dựa trên các tiêu chí cả về số lượng và chất lượng đứng trên
quan điểm, góc nhìn của cả ngân hàng và khách hàng vay vốn. Để phát huy hết vai trò
là “đòn bẩy” thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp nông thôn, các Ngân hàng thương
mại phải có chính sách tín dụng hợp lý, đúng đắn cùng quy trình tín dụng đơn giản,
nhanh gọn nhưng vẫn đảm bảo tính chặt chẽ, tập trung cải thiện chất lượng dịch vụ và
thái độ phục vụ khách hàng, nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ ngân hàng. Bên
cạnh các yếu tố thuộc về ngân hàng và khách hàng, hoạt động cho vay hộ nông dân
của Ngân hàng thương mại cũng chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi các yếu tố thuộc về cơ
chế, chính sách của Nhà nước, yếu tố cạnh tranh, tình hình phát triển kinh tế xã hội, sự
ổn định về chính trị và những nhân tố bất khả kháng với hậu quả rất khó lường.
Chương 2: Sau khi làm sáng tỏ cơ sở lý luận về hoạt động cho vay hộ nông dân
của Ngân hàng thương mại, chương 2 luận văn đi sâu vào phân tích thực trạng hoạt
động cho vay hộ nông dân tại Ngân hàng No&PTNT huyện Ý Yên – Bắc Nam Định

giai đoạn 2015-2017 đồng thời làm rõ về cơ cấu tổ chức của Chi nhánh, nguồn nhân


v
lực của Chi nhánh và kết quả hoạt động kinh doanh của Chi nhánh giai đoạn này. Đến
thời điểm 31/12/2017, tổng dư nợ của Chi nhánh đã đạt 2.336 tỷ đồng, tổng nguồn vốn
huy động đã đạt 2.366 tỷ đồng. Với phương châm hoạt động “Đi vay để cho vay”
Agribank Ý Yên đã từng bước khẳng định được vai trò, vị trí của mình trong nền kinh
tế thị trường, đứng vững và phát triển trong cơ chế mới, từng bước thực hiện công
cuộc hiện đại hóa hoạt động Ngân hàng.
Với đặc thù là địa bàn nông thôn với đối tượng khách hàng chính là hộ nông dân,
việc cho vay hộ nông dân của Ngân hàng No&PTNT chủ yếu được thực hiện thông
qua tổ vay vốn. Hiện nay, Agribank Ý Yên có mạng lưới 419 tổ vay vốn trải đều ở
khắp các xã, thị trấn trong huyện nên việc triển khai cho vay qua tổ vay vốn khá thuận
lợi và nhận được sự ủng hộ của các cấp chính quyền cũng như người dân trên địa bàn.
Luận văn đi vào làm rõ những vấn đề về hoạt động của tổ vay vốn, trách nhiệm, quyền
lợi của thành viên Tổ vay vốn và tổ trưởng Tổ vay vốn, khẳng định vai trò quan trọng
của Tổ vay vốn với hoạt động cho vay hộ nông dân của Chi nhánh. Sau khi giới thiệu
về các sản phẩm tín dụng đối với hộ nông dân, quy trình nghiệp vụ cho vay hộ nông
dân, luận văn đi sâu vào phân tích, đánh giá kết quả cho vay hộ nông dân của Chi
nhánh giai đoạn 2015-2017 dựa trên các tiêu chí về tỷ lệ tăng trưởng doanh số cho vay,
tỷ lệ tăng trưởng dư nợ, hệ số thu nợ, tỷ lệ thu lãi, tỷ lệ nợ quá hạn và vòng quay vốn
tín dụng.
Trong giai đoạn 2015-2017, hoạt động cho vay hộ nông dân tại Agribank Chi
nhánh huyện Ý Yên đã đạt được một số kết quả nổi bật sau :
- Về các chỉ tiêu định lượng : Doanh số cho vay, doanh số thu nợ, tổng dư nợ cho
vay hộ nông dân liên tục tăng qua các năm. Đến cuối năm 2017, Agribank đã cấp vốn
cho 11.717 hộ nông dân thông qua mạng lưới 419 tổ vay vốn. Hoạt động cho vay hộ
nông dân luôn chiếm tỷ trọng lớn trong toàn bộ hoạt động tín dụng. Hệ số thu nợ
tương đối cao chứng tỏ hoạt động thu nợ của Chi nhánh khá tốt. Tỷ lệ thu lãi luôn đạt

trên 95% chứng tỏ hoạt động của tổ vay vốn là tương đối hiệu quả. Tỷ lệ nợ quá hạn ở
mức cho phép chứng tỏ chất lượng tín dụng của Chi nhánh tương đối ổn định.
- Khả năng tiếp cận vốn vay thuận lợi hơn : Việc cho vay qua tổ vay vốn giảm
cho khách hàng về thời gian và chi phí đi lại, rút ngắn được thời gian cho vay vốn.


vi
- Về chất lượng tín dụng : việc cho vay thực hiện qua tổ vay vốn nên về cơ bản
tiền vay được sử dụng đúng mục đích, tỷ lệ nợ xấu tỷ lệ nợ xấu luôn ở dưới mức quy
định của Ngân hàng cấp trên .
- Về hiệu quả cho vay : Việc triển khai cho vay theo tổ vay vốn đúng hướng, tổ
chức thu lãi vào một ngày cố định hàng tháng tại xã đã tiết kiệm được cả chi phí cho
khách hàng và Agribank, năng suất lao động cao hơn, giảm tải được công việc cho cả
cán bộ tín dụng và kế toán.
- Về cơ chế cho vay: thủ tục cho vay ngày càng được Chi nhánh đơn giản hóa, lãi
suất cho vay được công bố minh bạch, phương thức cho vay hạn mức tín dụng linh
hoạt cho khách hàng, phương thức thu hồi nợ hợp lý, không thu phí trả nợ trước hạn...
là những điểm mạnh của Chi nhánh được khách hàng đánh giá cao.
Tuy vậy, hoạt động cho vay hộ nông dân của Chi nhánh vẫn còn tồn tại một số
hạn chế cần khắc phục:
- Tiến độ giải ngân món vay đôi lúc còn chậm: nhiều lúc cán bộ tín dụng làm hồ
sơ vay vốn không kịp gây ra tình trạng chậm trễ, không đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn,
làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng.
- Chất lượng đội ngũ cán bộ tín dụng
Một số cán bộ TD còn chưa sâu sát địa bàn, chưa chủ động tìm kiếm khách hàng
mà lệ thuộc nhiều vào tổ trưởng. Một số cán bộ tín dụng đặc biệt là cán bộ tín dụng trẻ
mới ra trường kỹ năng thẩm định còn non kém, thẩm định cho vay theo kiểu cảm tính.
- Về tổ vay vốn : Một số tổ vay vốn ở một số xã hoạt động tổ vay vốn mang tính
hình thức. Việc chi trả hoa hồng chưa gắn với tiêu chí chất lượng tín dụng, mức hoa
hồng được nhận chưa đủ khuyến khích tổ trưởng tổ vay vốn có trách nhiệm cao hơn

nên việc đôn đốc thu hồi nợ chưa đạt kết quả cao như kỳ vọng.
- Về phía hộ nông dân
Bên cạnh những thành tựu đạt được thì cũng tồn tại những hạn chế nhất định:
Trình độ dân trí chưa cao, ít hiểu biết về pháp luật, sử dụng vốn vay không hiệu quả,
không đúng mục đích hoặc ý thức trả nợ kém.
Từ thực tiễn hoạt động cho vay hộ nông dân của Agribank chi nhánh Huyện Ý
Yên thời gian qua có thể rút ra những bài học kinh nghiệm sau đây:


vii
- Cơ chế cho vay cần đơn giản, linh hoạt nhưng chặt chẽ
- Chú trọng công tác tập huấn, đào tạo cán bộ để nâng cao chất lượng cung
ứng dịch vụ
- Nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc khách hàng
- Mở rộng quy mô tín dụng hộ song song với việc phát triển các dịch vụ khác
- Mở rộng các kênh cung ứng vốn, đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất
- Coi trọng công tác quảng bá thương hiệu, quảng cáo các sản phẩm dịch vụ
tiện ích đến các đối tượng khách hàng
Chương 3:Luận văn đề cập đến phương hướng và giải pháp đối với hoạt động
cho vay hộ nông dân tại Chi nhánh trong thời gian tới.
Về thuận lợi, đặt tại vị trí trung tâm của một huyện nhiều tiềm năng phát triển, là
một ngân hàng thương mại Nhà nước đã gắn bó với bà con nông dân nhiều năm nay,
Agribank Ý Yên đã và đang được nhiều khách hàng tin tưởng và lựa chọn vay vốn
phát triển sản xuất kinh doanh, cải thiện chất lượng cuộc sống.
Về khó khăn, Bên cạnh những mặt hạn chế của chính bản thân Agribank Ý Yên
thì thách thức lớn nhất đối với hoạt động cho vay của Agribank Ý Yên là sự cạnh tranh
giữa các NHTM và các tổ chức tín dụng khác trên địa bàn huyện ngày càng gay gắt và
quyết liệt, gây không ít khó khăn cho Agribank Ý Yên trong việc tìm và giữ được
khách hàng vay vốn.
Mục tiêu phát triển của Ngân hàng No&PTNT huyện Ý Yên – Bắc Nam Định

trong thời gian tới được xác định như sau:
- Không ngừng giữ vững và củng cố vị thế về huy động vốn và và vai trò là ngân
hàng thương mại Nhà nước chủ lực hàng đầu về đầu tư tín dụng trong lĩnh vực nông
nghiệp nông thôn;
- Phát triển đa dạng các sản phẩm tín dụng, huy động vốn và các sản phẩm dịch
vụ khác.
- Tiếp tục phát huy giữ vững thương hiệu Agribank, kinh doanh với năng suất,
chất lượng, hiệu quả an toàn cao, giảm chi phí đầu vào, nâng cao hiệu quả nguồn vốn,
hạ thấp tỷ lệ nợ xấu, kiểm soát chặt chẽ các lĩnh vực rủi ro, đảm bảo an toàn vốn, tăng


viii
tích lũy, đảm bảo cải thiện đời sống của CBVC trong đơn vị.
- Tăng cường ứng dụng công nghệ trong quản lý và kinh doanh từng bước nâng
cao chất lượng trong dịch vụ ngân hàng.
- Nâng cao chất lượng lao động, ưu tiên phát triển đầu tư nguồn nhân lực, tăng
cường đào tạo và cập nhật kiến thức cho đội ngũ cán bộ công nhân viên, xây dựng
nguồn nhân lực trẻ, có trình độ chuyên môn, có hiểu biết sâu rộng và kĩ năng tốt.
- Nâng cao năng lực điều hành và phát triển các kỹ năng quản trị ngân hàng hiện
đại; nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác kiểm tra, kiểm toán nội bộ.
Để phát huy tối đa hiệu quả của hoạt động cho vay hộ nông dân, Luận văn đã đưa
ra các giải pháp sau:
-Thứ nhất, đối với các tổ vay vốn tại địa phương: Hoạt động cho vay hộ nông
dân lấy tổ vay vốn làm trọng tâm, tập trung vào củng cố và nâng cao hiệu quả hoạt
động của mạng lưới tổ vay vốn, có biện pháp thay thế kịp thời những tổ vay vốn hoạt
động thiếu hiệu quả, đồng thời giao chỉ tiêu cụ thể, chi tiết tới từng tổ vay vốn. Có chế
độ biểu dương, khen thưởng kịp thời những tổ vay vốn xuất sắc nhằm khích lệ các tổ
vay vốn phát huy hết vai trò, trách nhiệm của mình.
- Thứ hai, hoàn thiện quy trình cho vay : Việc thiết lập hồ sơ và thủ tục vay vốn
cần đơn giản hóa nhưng vẫn đảm bảo tính chặt chẽ, đồng bộ phù hợp với đối tượng

khách hàng là bà con nông dân. Quy trình giải ngân, thu nợ đảm bảo tính chính xác,
nhanh chóng, thuận tiện cho khách hàng, tránh tình trạng khách hàng phải đi lại nhiều
lần mới lĩnh được tiền vay. Tiếp tục nhân rộng, phát triển mô hình “Điểm giao dịch
lưu động bằng ô tô chuyên dùng” tại các xã có số lượng khách hàng vay lớn, địa bàn
hoạt động xa trụ sở ngân hàng để thuận tiện cho quá trình giải ngân, thu nợ cho bà con.
- Thứ ba, nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ tín dụng: Cán bộ tín dụng phải
thường xuyên sâu sát các tổ vay vốn để kịp thời đôn đốc các hộ vay trả lãi và nợ gốc
đúng hạn. Tiếp tục nâng cao đạo đức nghề nghiệp, tuân thủ triệt để quy trình tác
nghiệp, không ngừng nâng cao năng lực, kỹ năng thẩm định, quản lý khoản vay trước,
trong và sau khi cho vay thông qua việc đào tạo, tập huấn và tổ chức thi sát hạch định
kỳ. Chi nhánh cần thực hiện cơ chế thưởng, phạt nghiêm minh, tạo ra bầu không khí


ix
thi đua, khuyến khích sáng tạo, phát huy trách nhiệm và quyền hạn cá nhân trong việc
đầu tư vốn sao cho an toàn, hiệu quả nhất.
- Thứ tư, thường xuyên trau dồi về nghiệp vụ tín dụng: Thường xuyên phân tích
chất lượng tín dụng, hạn chế tình trạng cho vay trái địa bàn và cho vay thế chấp bên
thứ 3, lấy tăng trưởng số hộ vay làm nhiệm vụ trọng tâm và có chính sách khen thưởng
cao đối với những cán bộ có số hộ vay tăng trưởng trong từng quý.
- Thứ năm, tăng cường hiệu lực công tác kiểm tra - kiểm soát : Công tác kiểm
tra, kiểm soát là khâu hết sức quan trọng trong ngành ngân hàng vì nó có tác dụng
ngăn ngừa, phát hiện và xử lý kịp thời các rủi ro có thể xảy ra trong ngân hàng. Đối
với lãnh đạo đơn vị cũng phải thường xuyên đi khảo sát, kiểm tra thực tế tại cơ sở, để
có thể nắm bắt kịp thời nhu cầu của thị trường cũng như các phản ánh của khách hàng
để có định hướng trong chỉ đạo, điều hành..
- Thứ sáu, các giải pháp khác: Tuyên truyền, phổ biến các chính sách, chế độ,
các sản phẩm tiền vay cũng như quy định cho vay của Agribank tới người dân bằng
nhiều hình thức. Phối hợp chặt chẽ với các cấp chính quyền địa phương, các tổ chức
đoàn thể, các tổ vay vốn, xây dựng được mối quan hệ tốt đẹp, tranh thủ sự ủng hộ của

các cơ quan chính quyền tại phương nhằm nâng cao uy tín và thị phần trên địa bàn.
Chi nhánh cũng cần tăng cường hoạt động PR xây dựng hình ảnh Ngân hàng đẹp trong
lòng khách hàng.
Bên cạnh việc đưa ra các giải pháp, luận văn còn đưa ra một số kiến nghị với
chính quyền địa phương các cấp và kiến nghị với NHNo&PTNT cấp trên.
Với định hướng kinh doanh tập trung đẩy mạnh và ưu tiên vốn đầu tư vào lĩnh
vực nông nghiệp, nông thôn, nông dân, hoạt động tín dụng của Agribank chi nhánh
huyện Ý Yên đã góp phần giải quyết được nhu cầu về vốn cho các hoạt động sản xuất
kinh doanh của các hộ nông dân trên địa bàn. Nhờ đó, các hoạt động kinh tế của hộ
nông dân đã có nhiều chuyển biến tích cực, thu nhập, đời sống của hộ được cải thiện
và đóng góp tích cực trong công cuộc xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới
trên địa bàn huyện. Để ngày càng làm tốt vai trò chủ lực đối với sự nghiệp phát triển
“tam nông”, đưa vốn và các dịch vụ ngân hàng đến từng hộ sản xuất đòi hỏi Agribank
Ý Yên cần nghiên cứu, đánh giá tình hình cụ thể các mặt hoạt động, nhất là hoạt động


x
tín dụng đối với hộ nông dân để từ đó có các giải pháp phù hợp. Với ý nghĩa đó, đề tài
đã hoàn thành các mục tiêu đề ra và có các đóng góp chủ yếu sau:
Thứ nhất, hệ thống hóa và làm rõ cơ sở lí luận về hoạt động cho vay hộ nông dân
của ngân hàng thương mại, về chỉ tiêu đánh giá về hoạt động cho vay và những nhân
tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay hộ nông dân của ngân hàng thương mại.
Thứ hai, phân tích thực trạng hoạt động cho vay hộ nông dân của NHNo&PTNT
chi nhánh huyện Ý Yên – Bắc Nam Định giai đoạn từ năm 2015-2017, chỉ rõ những kết
quả đạt được, những hạn chế cùng những nguyên nhân của chúng và rút ra một số bài
học kinh nghiệm.
Thứ ba, đề xuất một số giải pháp đối với hoạt động cho vay hộ nông dân của
NHNo&PTNT chi nhánh huyện Ý Yên – Bắc Nam Định trong thời gian tới, đồng thời,
đề xuất một số kiến nghị nhằm làm tăng thêm tính khả thi của các giải pháp đề xuất.
Trên đây là tóm tắt toàn bộ cơ sở lý luận, thực trạng về hoạt động cho vay hộ

nông dân của Ngân hàng No&PTNT huyện Ý Yên – Bắc Nam Định giai đoạn 20152017, góp phần đưa ra cái nhìn tổng quan nhất về hoạt động cho vay hộ nông dân và
các giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay hộ nông dân của Chi nhánh.
Việc vận dụng các giải pháp này vào hoạt động của Chi nhánh chắc chắn sẽ mang lại
hiệu quả đáng kể, góp phần tích cực vào thành tích chung của Chi nhánh và của Ngân
No&PTNT Việt Nam.


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
------------

NGUYỄN THỊ HỒNG HIỆP

HOẠT ĐỘNG CHO VAY HỘ NÔNG DÂN TẠI
NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI
NHÁNH HUYỆN Ý YÊN – BẮC NAM ĐỊNH
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ CHÍNH TRỊ
MÃ NGÀNH: 8310102

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ

Người hướng dẫn: TS. Trần Khánh Hưng

HÀ NỘI - 2018


1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Nông nghiệp, nông dân, nông thôn là vấn đề có tầm chiến lược và mang tính
đột phá trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế - xã hội đất
nước. Với nhận thức đầu tư cho lĩnh vực này có ý nghĩa quan trọng, bảo đảm phát triển
kinh tế - xã hội của đất nước nên chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp,
nông thôn luôn được Đảng và Nhà nước ta quan tâm. Trong những năm qua, Chính
phủ và Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã đưa ra nhiều cơ chế, chính sách nhằm tháo
gỡ khó khăn, tăng cường vốn cho khu vực nông nghiệp, nông thôn sản xuất, kinh
doanh. Nhà nước có nhiều chính sách cho phát triển nông nghiệp và nông thôn, trong
đó nổi bật là Nghị định số 41/2010/NĐ-CP ngày 12/04/2010 và Nghị định số 55/NĐCP ngày 09/06/2015 về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn
theo hướng các tổ chức tín dụng (TCTD) phải tạo thuận lợi hơn cho nông dân để được
hưởng ưu đãi của Nhà nước. Điều này đã tạo điều kiện cho ngành Ngân hàng nói
chung và Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn (NHNo&PTNT) nói riêng
mở rộng và từng bước hoàn thiện cơ chế cho vay hộ nông dân, đa dạng hóa trong đầu
tư. Trong quá trình đầu tư vốn đã khẳng định được hiệu quả của đồng vốn cho vay và
khả năng quản lý, sử dụng vốn của các hộ nông dân trong quá trình sản xuất kinh
doanh, mở rộng thêm ngành nghề, gia tăng sản phẩm cho xã hội, tăng thu nhập cho gia
đình và hoàn trả được vốn cho Nhà nước.
Là một chi nhánh của NHNo&PTNT Bắc Nam Định, NHNo&PTNT chi nhánh
huyện Ý Yên có chức năng chủ yếu là huy động vốn và cho vay phục vụ phát triển
nông nghiệp và nông thôn với đối tượng chính là các hộ nông dân trên địa bàn. Thời
gian qua, NHNo&PTNT chi nhánh huyện Ý Yên đã có những giải pháp nhằm tạo
chuyển biến lớn về cơ cấu tài chính để đáp ứng nhu cầu về nguồn vốn cho sản xuất
kinh doanh của hộ nông dân, tăng khả năng tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng
cho hộ nông dân qua đó góp phần quan trọng vào việc giải quyết những khó khăn về
vốn của hộ nông dân, từ đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế trên địa bàn huyện Ý
Yên, đồng thời còn góp phần mở rộng mạng lưới hoạt động của Chi nhánh. Tuy nhiên,
khả năng tiếp cận nguồn vốn của hộ nông dân vẫn còn bị hạn chế bởi trình độ hiểu

2

biết, khả năng nhận thức về việc sử dụng vốn và bị ràng buộc bởi nhiều quy định, thủ
tục rườm rà, chi phí vốn vay cao. Nhu cầu vay vốn của hộ nông dân ngày càng lớn
trong khi tình hình sản xuất còn phụ thuộc nhiều vào thời tiết, sự biến động khó lường
của thiên tai, dịch bệnh; giá cả thị trường nông sản; hiệu quả sử dụng vốn vay chưa
thực sự được chú trọng nên hoạt động tín dụng hộ nông dân của NHNo&PTNT chi
nhánh huyện Ý Yên sẽ càng tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Trước yêu cầu mở rộng tín dụng phải đi kèm với việc nâng cao chất lượng tín
dụng, đảm bảo an toàn vốn vay thì việc đánh giá đúng thực trạng hoạt động cho vay hộ
nông dân, đặc biệt là chỉ ra được những hạn chế cùng nguyên nhân để có những giải
pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay hộ nông dân ở
NHNo&PTNT chi nhánh huyện Ý Yên là hết sức cần thiết. Đó là lý do học viên chọn
đề tài nghiên cứu: “Hoạt động cho vay hộ nông dân tại NHNo&PTNT chi nhánh
Huyện Ý Yên – Bắc Nam Định – Thực trạng và giải pháp”
2. Mục tiêu nghiên cứu.
Trên cơ sở hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về hoạt động cho vay của
ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị trường để phân tích thực trạng hoạt động
cho vay hộ nông dân của NHNo&PTNT Chi nhánh Huyện Ý Yên – Bắc Nam Định thời
gian qua, chỉ rõ những kết quả đạt được, những hạn chế cùng những nguyên nhân của
chúng, rút ra những bài học kinh nghiệm để từ đó đề xuất các giải pháp phát triển cho
vay hộ nông dân nhằm đáp ứng đủ kịp thời và hiệu quả nhu cầu về vốn của hộ nông dân.
3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu.
- Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động cho vay hộ nông dân của
NHNo&PTNT Chi nhánh Huyện Ý Yên – Bắc Nam Định
- Phạm vi nghiên cứu:
Để đánh giá thực trạng hoạt động cho vay hộ nông dân của NHNo&PTNT Chi
nhánh Huyện Ý Yên – Bắc Nam Định, đề tài tập trung vào khoảng thời gian từ năm
2015 đến năm 2017.
Các giải pháp đề xuất để phát triển cho vay hộ nông dân của NHNo&PTNT Chi

nhánh huyện Ý Yên – Bắc Nam Định được xem xét trong khoảng thời gian từ nay đến
năm 2020.


3

4. Phương pháp nghiên cứu.
- Luận văn được tiếp cận nghiên cứu trên giác độ lịch sử kinh tế và sử dụng các
phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng.
Trong nghiên cứu, các phương pháp chính được sử dụng bao gồm:
+ Phương pháp lịch sử kết hợp với phương pháp lôgic.
+ Các phương pháp thống kê như thống kê mô tả, thống kê so sánh
+ Phương pháp so sánh, tổng hợp.
Dữ liệu sử dụng trong nghiên cứu chủ yếu là các dữ liệu thứ cấp, được thu thập từ
nhiều nguồn:
+ Dữ liệu nội bộ trong hệ thống Agribank.
+ Dữ liệu thu thập từ các nguồn khác như: sách báo, các phương tiện thông tin đại
chúng (truyền hình, mạng Internet,...), các website và báo cáo thường niên của một số
NHTM trên địa bàn.
5. Kết cấu của luận văn.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục, luận
văn được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY HỘ NÔNG DÂN
CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Chương 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CHO VAY HỘ NÔNG DÂN TẠI
NHNo&PTNT CHI NHÁNH HUYỆN Ý YÊN – BẮC NAM ĐỊNH GIAI ĐOẠN
2015 – 2017
Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CHO
VAY HỘ NÔNG DÂN TẠI NHNo&PTNT CHI NHÁNH HUYỆN Ý YÊN – BẮC
NAM ĐỊNH