đề án thực trạng và biện pháp khác phục lạm phát ở Việt Nam

Bài Luận
Đề Tài:
thực trạng và biện pháp khắc phục
lạm phát ở Việt Nam
1
Lời mở đầu
1. Giới thiệu chung về lạm phát
Cơ chế thị trường đã rung lên hồi chuông cảnh báo bao sự thay đổi của nền kinh tế
Việt Nam trong những thập niên gần đây. Trong nền kinh tế thị trường hoạt động đầy
sôi động và cạnh tranh gây gắt để thu được lợi nhuận cao và đứng vững trên thị trường.
Các nhà kinh tế cũng như các doanh nghiệp phải nhanh chóng tiếp cận, nắm bắt những
vấn đề của nền kinh tế mới. Bên cạnh bao vân đề cần có để kinh doanh còn là những
vấn đề nổi cộm khác trong kinh tế. Một trong những vấn đề nổi cộm ấy là lạm phát.
Lạm phát như một căn bệnh của nền kinh tế thị trường, nó là vấn đề hết sức phức tạp
đòi hỏi sự đầu tư lớn về thời gian và trí tuệ mới có thể mong mốn đặt được kết quả khả
quan. Lạm phát ảnh hưởng tới toàn bộ nền kinh tế quốc dân,đến đời sống xã hội đặc
biệt là giới lao động. Nét đặc trưng của thực trạng nền kinh tế có lạm phá, giá cả hầu hết
các hang hóa đều tăng cao và sức mua của đồng tiền ngày càng giảm nhanh.
Ở nước ta, từ cuối thế kỉ 19 đến đầu thế kỉ 20. Lạm phát diễn ra nghiêm trọng và
kéo dài. Phá vỡ toàn bộ kế hoạch của nền kinh tế, phương hại đến tất cả các mối quan
hệ trong nền kinh tế - xã hội mà nguồn gốc của nó là do hậu quả nặng nề của chiến
tranh, cơ cấu kinh tế bất hợp lý kéo dài.
Trong thời gian gần đây, vấn đề lạm phát đã được nhiều người quan tâm, nghiên
cứu và đế xuất phương án khác phục. Và ở nước ta hiện nay, chống lạm phát, giữ vững
nền kinh tế phát triển ổn định, cân đối là mục tiêu rất quan trọng trong phát triển kinh tế
xã hội, nâng cao đời sống nhân dân.
2. Sự cần thiết phải phân tích lạm phát
Trước hết ta nói về ảnh hưởng của lạm phát. Nhìn chung, lạm phát vừa phải có thể
đem lại những điều lợi bên cạnh những tác hại không đáng kể; còn lạm phát cao và siêu
lạm phát gây ra những tác hại nghiêm trọng đối với kinh tế và đời sống. Tác động của
lạm phát còn tùy thuộc vào lạm phát đó có dự đoán trước được hay không, nghĩa là công

chúng và các thể chế có tiên tri được mức độ lạm phát hay sự thay đổi mức độ lạm phát
là một điều bất ngờ. Nếu như lạm phát hoàn toàn có thể dự đoán trước được thì lạm phát
không gây nên gánh nặng kinh tế lớn bởi người ta có thể có những giải pháp để thích
nghi với nó. Lạm phát không dự đoán trước được sẽ dẫn đến những đầu tư sai lầm và
phân phối lại thu nhập một cách ngẫu nhiên làm mất tinh thần và sinh lực của
nền kinh tế.
Tác động phân phối lại thu nhập và của cải
2
Tác động chính của lạm phát về mặt phân phối phát sinh từ những loại khác nhau
trong các loại tài sản và nợ nần của nhân dân. Khi lạm phát xảy ra, những ngươi có tài
sản, những người đang vay nợ là có lợi vì giá cả của các loại tài sản nói chung đều tăng
lên, con giá trị đồng tiền thì giảm xuống. Ngược lại, những người làm công ăn lương,
những người gửi tiền, những người cho vay là bị thiệt hại
Tác động đến phát triển kinh tế và việc làm
Trong điều kiện nền kinh tế chưa dạt đến mức toàn dụng, lạm phát vừa phải thúc
đẩy sự phát triển kinh tế vì nó có tác dụng làm tăng khối tiền tệ trong lưu thông, cung
cấp thêm vốn cho các đơn vị sản suất kinh doanh, kích thích sự tiêu dùng của chính phủ
và nhân dân.
Giữa lạm phát và thất nghiệp có mối quan hệ nghịch biến: khi lạm phát tăng lên thì
thất nghiệp giảm xuống và ngược lại khi thất nghiệp giảm xuống thì lạm phát tăng lên.
Nhà linh tế học A.W. Phillips đã đưa ra “Lý thuyết đánh đổi giữa lạm phát và việc làm”,
theo đó một nước có thể mua một mức độ thất nghiệp tháp hơn nếu sẵn sàng trả giá
bằng một tỷ lệ lạm phát cao hơn.
Các tác động khác
Vì vậy phân tích, nghiên cứu lạm phát là một điều tất yếu, cần thiết, cấp bách.
CHƯƠNG I. CÁC LÝ THUYẾT CHUNG VỀ LẠM PHÁT
3
1. Các khái niệm về lạm phát
- Lạm phát là một phạm trù vốn có của nền kinh tế thị trường, nó xuất hiện khi cá
yêu cầu của các quy luật kinh tế hang hóa không được tôn trọng, nhất là quy luật lưu

thong tiền tệ. Ở đâu còn sản xuất hàng hóa, còn tồn tại những quan hệ hàng hóa tiền tệ
thì ở đó ẩn nấu khả năng lạm phát và lạm phát chỉ xuất hiện khi các quy luật của lưu
thông tiền tệ bị vi phạm.
- Trong bộ “ Tư bản “ nổi tiếng của mình C.Mác viết: “ việc phát hành tiền giấy
phải được giới hạn ở số lượng vàng hoặc bặc thực sự lưu thông nhờ các đại diện tiền
giấy của mình”. Điều này có nghĩa là khi khối lượng tiền giấy do nhà nước phát hành
vào lưu thông vượt quá số lượng vàng mà nó đại diện thì giá trị của tiền giấy giảm
xuống và tình trạng lạm phát xuất hiện.
- Theo các nhà kinh tế học hiện đại: “ Lạm phát là sự tăng lên của mức giá trung
bình theo thời gian’. Định nghĩa này được sử dụng rộng rãi trên thị trường.
Lạm phát được đặc trưng bởi chỉ số lạm phát. Nó chính là GNP danh nghĩa/ GNP
thực tế. trong thực tế nó được thay thế bằng chỉ số giá tiêu dung hoặc chỉ số bán buôn
Ip
=
∑
ip.d
ip: chỉ số giá của từng loại nhóm hàng
d: tỷ trọng mức tiêu dùng của từng loại hàng
2. Tác động của lạm phát
Tác động đến lĩnh vực sản suất
Đối với nhà sản xuất, tỷ lệ lạm phát cao làm cho giá đầu vào và đầu ra biến
động không ngừng, gây ra sự ổn định giả tạo của quá trình sản xuất. Sự mất giá của
đồng tiền làm vô hiệu quả hoạt động hạch toán kinh doanh. Hiệu quả sản xuất kinh
doanh ở một vài xí nghiệp có thể thay đổi, gây ra những xáo động về kinh tế. Nếu một
doanh nghiệp nào đó có tỷ suất lợi nhuận thấp hơn lạm phát sẽ có nguy cơ phá sản rất
lớn.
Tuy nhiên, xét ở một góc độ nào đó, khi tỉ lệ lạm phát thấp, không ảnh hưởng đế
nền kinh tế thì có thể sẽ kích thích tăng trưởng kinh tế. Từ đó sẽ khuyế khích các doanh
nghiệp đi vay để mở rộng sản xuất, sản lượng sẽ tăng lên. Ngoài ra cũng kích thích tiêu
dung, cầu tiêu dùng tăng lên do đó hàng hóa bán chạy làm sản lượng tăng

4
Tác động đến lĩnh vực lưu thông
Lạm phát thúc đẩy quá trình đầu cơ tích trữ dẫn đến khan hiếm hàng hóa. Các nhà
doanh nghiệp thấy rằng khi lạm phát khó phán đoán thì việc đầu tư vốn vào lĩnh vực sán
xuất sẽ gặp rủi ro cao. Do có nhiều người tham gia vào quá trình lưu thông nên lĩnh vực
này trở nên hỗn loạn. Tiền vừa ở trong tay người bán xong lại nhanh chóng bị đẩy ra
khỏi kênh lưu thông, tốc độ lưu thông tăng vọt thúc đẩy lạm phát gia tăng. Người giầu
thùa tiền dùng tiền vơ vét, thu gom hàng hóa, tài sản làm mất cân đối cung- cầu hàng
hóa, giá cả hàng hóa tăng lên làm lạm phát gia tăng
Tác động đến lĩnh vực tiền tệ, tín dụng
Lạm phát làm cho quan hệ tín dụng, thương mại và ngân hàng bị thu hẹp. Số
người gửi tiền vào ngân hàng giảm đi rất nhiều. Về phía hệ thống ngân hàng, do lượng
tiền gửi vào giảm mạnh nên không đáp ứng được nhu cầu của người đi vay, cộng với sự
sụt giá của đồng tiền quá nhanh, sự điều chỉnh lãi suất tiền gửi không làm an tâm những
người đang có lượng tiền mặt nhàn rỗi trong tay. Về phía người đi vay, họ là những
người có lợi lớn nhờ sự mất giá đồng tiền. Do vậy, hoạt động của hệ thống ngân hàng
không còn bình thường nữa mà lâm vào khủng hoảng. Chức năng kinh doanh tiền tệ bị
hạn chế, các chức năng của tiền tệ không còn nguyên vẹn bởi khi có lạm phát chẳng có
ai tích trữ tiền mặt. Như vậy ngân hàng gặp khó khăn trong việc huy động vốn, hệ thống
ngân hàng phải luôn cố gắng duy trì mức lãi suất ổn định mà lãi suất thực = lãi suất
danh nghĩa – tỷ lệ lạm phát, vậy muốn giữ lãi suất ổn định thì lãi suấy danh nghĩa cùng
một tỉ lệ với tỷ lệ lạm phát.
Trong khi đó người đi vay lại thấy có lợi lớn nhờ sự mất giá nhanh chóng của
đồng tiền nên đi vây nhiều hơn. Do vậy hoạt động của ngân hàng không còn cân bằng
nữa. Chức năng kinh doanh tiền tệ bị hạn chế bởi khi có lạm phát không ai muốn tích
trữ tiền dưới hình thức tiền mặt nữa.
Tác động đến cán cân ngân sách - chính của Nhà nước
Lạm phát gây ra sự biến động lớn trong giá cả và sản lượng hàng hóa, khi lạm
phát xảy ra những thông tin trong xã hội bị phá hủy do biến động giá cả làm cho thị
trường bị rối loạn. Người ta khó phân biệt được những doanh nghiệp làm ăn tốt và kém.

Đồng thời, lạm phát làm cho nhà nước thiếu vốn, do đó nhà nước không còn đủ sức
cung cấp tiền cho các khoản dành cho phúc lợi, an sinh xã hội…các ngành, các lĩnh vực
dự định được chính phủ đầu tư và hỗ trợ vốn bị thu hẹp lại hoặc không có. Một khi ngân
sách nhà nước bị thâm hụt thì các mục tiêu cải thiện và nâng cao đời sống kinh tế xã hội
sẽ không có điều kiện thực hiện được.
5
Như vậy, lạm phát đã ảnh hưởng đế mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, tuy
nhiên không nên chỉ nhìn nhận mặt tiêu cực của vấn đề, ở đây cũng vậy, cần thấy rằng,
lạm phát vừa phải có thể đem lại những điều kiện thuận lợi góp phần thúc đẩy tăng
trưởng kinh tế bên cạnh những tác hại không đáng kể. Vì vậy, thúc đẩy tăng trưởng kinh
tế và kiểm soát lạm phát là bài toán luôn thường trực trên bàn nghị sự của các Chính phủ
nhưng cũng khó giải nhất đối với tất cả các nền kinh tế, kể cả nền kinh tế thị trường
phát tiển. Việt Nam cũng không phải là ngoại lệ.
3. Phân loại lạm phát
Có nhiều cách khác nhau để phân loại lạm phát. Dựa trên các tiêu thức khác nhau
sẽ có cách phân loại khác nhau
Căn cứ vào định lượng:
- Lạm phát vừa phải: Còn gọi là lạm phát một con số, có tỷ lệ lạm phát dưới
10%/năm. Lạm phát vừa phải làm cho giá cả biến động tương đối. Trong thời kỳ này
nền kinh tế hoạt động một cách bình thường, đời sống của người lao động được ổn
định. Những tác động của lạm phát này là không đáng kể vì vậy nó thường được các
nước duy trì để thúc đẩy nền kinh tế phát triển.
- Lạm phát phi mã: Lạm phát xảy ra khi giá cả tăng tương đối nhanh với tỷ lệ 2
con số trong một năm. Lạm phát này sẽ làm cho giá cả tăng nhanh chóng, gây biến
động lớn về kinh tế. Lúc này người dân tich trữ hàng hóa, vàng bạc, bất động sản và
không cho vay với mức lãi suất bình thường, ngân hàng không huy động được vốn,…
Lạm phát này ảnh hưởng xấu đến sản xuất và thu nhập, là mối đe dọa đối với sự ổn
định của nền khinh tế- xã hội.
- Siêu lạm phát: 3 con số 1 năm, lạm phát xảy ra khi giá cả hàng hóa tăng lên với
tốc độ rất nhanh. Tốc độ và tỷ lệ siêu lạm phát vượt xa lạm phát phi mã. Lạm phát này

làm cho đời sống và nền kinh tế suy sụp một cách nhanh chóng: tiền lương thực tế
giảm mạnh, thông tin không còn chính xác, các yếu tố thị trường biến dạng, hoạt động
sản xuất kinh doanh lâm vào tình trạng bị rối loạn, mất phương hướng
Căn cứ vào định tính
- Lạm phát cân bằng: giá cả tăng tương ứng với thu nhập thực tế của người lao
động, tăng phù hợp với hoạt động sản xuất hưởng đến đời sống hàng ngày của người
lao động và đến nền kinh tế nói chung.
- Lạm phát không cân bằng: Giá cả tăng không tương ứng với thu nhập thực tế của
người lao động
6
- Lạm phát dự đoán trước được: là loại lạm phát xảy ra hàng năm trong một thời
ký tương đối dài và tỷ lệ lạm phát ổn định đều đặn. Loại lạm phát này có thể dự đoán
trước được tỷ lệ của nó trong các năm tiếp theo. Về mặt tâm lý, người dân đã quen với
tình trạng lạm phát đó và đã có sự chuẩn bị trước, nên lạm phát này không gây ảnh
hưởng đến đời sống – kinh tế.
- Lạm phát bất thường: xảy ra đột biến mà có thể từ trước đến giờ chưa xuất hiện.
Loại lạm phát này ảnh hưởng đến tâm lý, đời sống người dân vì họ chưa kịp thích
nghi. Từ đó, loại lạm phát này sẽ gây ra biến động đối với nền kinh tế và niềm tin của
người dân vào chính quyền có phần giảm sút.
4. Nguyên nhân gây ra lạm phát
Lạm phát do cầu kéo ( Demand pull – inflation):
Đây chính là sự mất cân đối trong quan hệ cung - cầu. Nguyên nhân dẫn đến việc
tăng cầu hoặc hàng hóa dịch vụ. Nhưng đây không phải là nguyên nhân duy nhất làm
tăng cầu. Áp lực lạm phát sẽ tăng sau từ 1 đến 3 năm, nếu cầu về hàng hoá vượt quá
mức cung, song sản xuất vẫn không được mở rộng hoặc do sử dung máy móc với công
suất giới hạn hoặc vì nhân tố sản xuất không đáp ứng được sự ra tăng của cầu. Sự mất
cân đối sẽ được giá cả lấp đầy từ đó mà lạm phát do cầu tăng lên (lạm phát do cầu kém
xuất hiện.
Lạm phát do chi phí đẩy( cost push- inflation):
Lạm phát này phát sinh khi chi phí gia tăng một cách độc lập với tổng cầu. Ta có một

số trường hợp chi phí đẩy:
- Chi phí tiền lương: tiền lương gia tăng do áp lực từ chính sách tăng lương của
chính phủ, từ áp lực của công đoàn… Cần lưu ý trường hợp tiền lương tăng lên do sức
ép của thị trường, do nhu cầu mở rộng của doanh nghiệp thì chỉ được xem là lạm phát
do cầu kéo.
- Lợi nhuận: nếu doanh nghiệp thuộc loại có quyền lực trên thị trường (doanh
nghiệp độc quyền, nhóm độc quyền), để nhằm mục tiêu kiếm lợi nhuận cao, doanh
nghiệp sẽ đẩy giá tăng lên độc lập với tổng cầu.
- Nguồn tài nguyên cạn kiệt: khi các nguồn tài nguyên bị khai thác ngày càng cạn
kiệt thì tất yếu sẽ làm cho giá cả dần tăng lên, gia tăng chi phí của doanh nghiệp và từ
đó doanh nghiệp muốn có lời phải đẩy giá cả háng hóa tăng lên.
Lạm phát do cung tiền tệ tăng cao và liên tục:
7
Theo quan điểm cảu các nhà kinh tế học thuộc phía tiền tệ, khi cung tiền tệ tăng và
kéo dài làm cho mức giá tăng lên kéo dài gây lạm phát. Có thể thấy ngưỡng tăng cung
tiền tệ để gây lạm phát là nền kinh tế toàn dụng. Khi nền kinh tế chưa toàn dụng thì
nguồn nguyên nhiên vật liệu còn nhiều, chưa khai thác nhiều. Có nhiều nhà máy, xí
nghiệp bị đóng của chưa đi vào hoạt động. Do nhân viên nhàn rỗi lớn và tỷ lệ thất
nghiệp cao… trong trường hợp này khi tăng cung tiền tệ thì dẫn đến lãi xuất giảm đến
một mức độ nào đó, các nhà đầu tư thấy rằng có thể có lãi và đầu tư tăng nhiều. Từ đó
các nhà máy, xí nghiệp mở cửa để sản xuất, kinh doanh. Lúc này nguyên nhiên vật liệu
bắt đầu được khai thác, người lao động có việc làm và sản lượng tăng lên. Ở nền kinh tế
toàn dụng, các nhà máy, xí nghiệp được hoạt động hết công suất, nguồn nguyên nhiên
vật liệu được khai thác tối đa. Khi đó lực lượng lao động được sử dụng một cách triệt để
và làm sản lượng tăng lên rất nhiều. Tuy nhiên tình hình sẽ dẫn đến một vài kênh tắc
nghẽn trong lưu thông. Chẳng hạn khi các nhà máy, xí nghiệp hoạt động hết công suất
sẽ dẫn đến thiếu năng lượng, thiếu lao động, nguyên vật liệu dần bị han hiếm… Vai trò
của chính phủ và các nhà quản lý phải xác định được kênh lưu thông nào bị tắc nghẽn
và tìm cách khơi thông nó. Nếu không sẽ gây ra lạm phát. Lúc đó sản lượng không tăng
mà giá cả tăng nhiều thì lạm phát tất yếu sẽ xảy ra. Trong việc chống lạm phát các Ngân

hàng trung ương luôn giảm sút việc cung tiền. Trường hợp tăng cung tiền có thể đạt
được bằng hai cách: Ngân hàng trung ương in nhiều tiền hơn (khi lãi xuất thấp và điều
kiện kinh doanh tốt ) hoặc các ngân hàng thương mại có thẻ tăng tín dụng. Trong cả hai
trường hợp sẵn có lượng tiền nhiều hơn cho dân cư và chi phí. Về mặt trung và dài hạn,
điều đó dẫn đến cầu và hàng hoá và dịch vụ tăng. Nếu cung không tăng tương ứng với
cầu thì việc dư cầu sẽ được bù đắp bằng việc tăng giá. Tuy nhiên giá cả sẽ không tăng
ngay nhưng nó sẽ tăng sau đó 2-3 năm. In tiền để trợ cấp cho chi tiêu công cộng sẽ dẫn
đến lạm phát nghiêm trọng. Ví dụ năm 1966-1967, chính phủ Mỹ đã sử dụng việc tăng
tiền để trả cho những chi phí leo thang của cuộc chiến tranh tại Việt Nam, lạm phát tăng
từ 3%(năm 1967) đến 6% (năm 1970).
Xét trong dài hạn lãi xuất thực tế (i) và sản lượng thực tế (Y) đạt mức cân bằng,
nghĩa là (i) và (Y) ổn định. Mức cầu tiền thực tế không đổi nên M/P cũng không đổi.
Suy ra khi lượng tiền danh nghĩa (M) tăng lên thì giá cả sẽ tăng lên với tỷ lệ tương ứng.
Vậy lạm phát là một hiện tượng tiền tệ. Đây cũng chính là lý do tại sao Ngân hàng
Trung ương rất chú trọng đến nguyên nhân này.
Các nguyên nhân khác:
Ngoài các nguyên nhân chủ yếu đã đề cập ở trên ,một số các nguyên nhân khác
cũng gây ra lạm phát. Thứ nhất có thể kể đến là tâm lý của dân cư. Khi người dân không
tin tưởng vào đồng tiền của Nhà nước, họ sẽ không giữ tiền mà đẩy vào lưu thông bằng
8
việc mua hàng hoá dự trữ hoặc đầu tư vào một lĩnh lực kinh doanh nào đó… Như thế
cầu sẽ tăng lên mà cung cấp không đáp ứng được cân bằng cung cầu trên thị trường
hang hoá không còn nữa và tiếp tục đẩy giá lên cao, từ đó lạm phát sẽ xảy ra. Có thể
thấy giá cả tăng lên làm tiêu dùng tăng, cứ như vậy sẽ gây ra xoáy ốc lạm phát. Thứ hai
thâm hụt ngân sách cũng có thể là một nguyên nhân dẫn đến tăng cung ứng tiền tệ và
gây ra lạm phát cao.
Khi chính phủ lâm vào tình trạng thâm hụt ngân sách thì có thể khắc phục bằng
cách phát hành trái phiếu chính phủ đẻe vay vốn từ người dân nhằm bù đắp phần thiếu
hụt. Biện pháp này không làm ảnh hưởng đến cơ số tiền và do vậy mà làm tăng mức
cung ứng tiền tệ và không gây ra lạm phát. Tuy nhiên khi sự thâm hụt trầm trọng và kéo

dài thì chính phủ phải áp dụng biện pháp in tiền. Việc phát hành tiền sẽ ảnh hưởng đến
cơ số tiền tệ làm tăng mức cung ứng tiền, đẩy tổng cầu lên cao và làm tăng thêm tỷ lệ
lạm phát. Tuy nhiên, đối với các nước đang phát triển, việc phát hành trái phiếu chính
phủ gặp nhiều khó khăn vì nguồn vốn trên thị trường còn hạn chế. Biện pháp in tiền
được coi là có hiệu quả nhất. Vì thế mà khi thâm hụt ngân sách càng nhiều và càng kéo
dài thì tiền tệ sẽ tăng theo và tỷ lệ gây lạm phát càng lớn.
Còn đối với các quốc gia có nền kinh tế phát triển thì việc tiến hành trái phiếu có
lợi hơn. Nhưng việc tiến hành trái phiếu này kéo dài sẽ làm cầu về về vốn sẽ tăng và
làm lãi suất sẽ tăng cao hơn. Lúc này để giảm lãi suất trên thị trường Ngân hàng Trung
ương lại phải mua vào các trái phiếu đó. Như thế mức cung tiền lại tăng thêm dễ gây
lạm phát.
Tóm lại, nếu như thâm hụt ngân sách kéo dài thì trong mọi trường hợp vẫn làm tăng
cung tiền và lạm phát xảy ra là một điều chắc chắn.
Một nguyên nhân nữa có thể gây ra lạm phát là tỷ giá hối đoái. Khi tỷ giá tăng đồng
bản tệ sẽ bị mất giá Khi đó tâm lý những người sản xuất trong nước muốn đẩy giá hàng
lên tương ứng với mức tăng tỷ giá hối đoái. Mặt khac khi tỷ giá hối đoái tăng ,chi phí
cho các nguyên vật liệu, hàng hoá nhập khẩu sẽ tăng lên. Do đó giá cả của các hàng hoá
này tăng lên cao. Đây chính là lạm phát do chi phí đẩy
Bên cạnh đó các nguyên nhân liên quan đến chính sách của nhà nước, chính sách
thuế, chính sách cơ cấu kinh tế không hợp lý, mất cân đối cũng xảy ra lạm phát.
5. Biện pháp khắc phục lạm phát
Khi lạm phát tăng cao và kéo dài sẽ gây ra những hậu quả lớn, ảnh hưởng trầm
trọng đến đời sống nhân dân lao động và sự tăng trưởng kinh tế. Ở mỗi nước tỷ lệ lạm
phát khác nhau với những nguyên nhân và tác động khác nhau. Do đó chính phủ ở các
9
nước sẽ có những biện pháp khác nhau. Tuỳ vào từng hoàn cảnh cụ thể chính phủ sẽ áp
dụng biện pháp tình thế và các biện pháp có tính chiến lược .
Từ lịch sử chống lạm phát ở các nước ta có những biện pháp điển hình sau:
- Những biện pháp tình thế: là những biện pháp áp dụng nhằm làm giảm tức thời
cơn sốt lạm phát

Đầu tiên biện pháp tình thế mà các nước thường áp dụng là giảm lượng tiền cung
ứng trong lưu thông. Đây được gọi là biện pháp thắt chặt lượng cung tiền tệ hay còn gọi
là đóng bảng tiền tệ. Cụ thể là Ngân hàng trung ương ngừng thực hiện các nghiệp vụ
chiết khấu và tái chiết khấu đối với các tổ chức tín dụng, dừng việc mua vào các chứng
khoán ngắn hạn trên thị trường tiền tệ, không phát hành tiền đề bù đắp bội chi ngân sách
nhà nước .Bên cạnh đó, để làm giảm lượng tiền cung ứng thì ngân hàng trung ương sẽ
bán các chứng khoán ngắn hạn, bán ngoại tệ, phát hành các công cụ nợ của chính phủ để
vay tiền trong nền kinh tế. Và ngân hàng cũng có thể ấn định mức lãi xuất cao, từ đó sẽ
khuyến khích người dân gửi tiền vào ngân hàng, doanh nghiệp gửi tiền không kì hạn,
dẫn đến lượng tiền trong lưu thông giảm.
Tiếp đến, đẻ khắc phục lạm phát chính phủ có thể sử dụng biện pháp thắt chặt chi
tiêu của mình như giảm cầu tiêu dùng của chính phủ, làm giảm sự tăng nhanh của tổng
cầu. Nhà nước cũng có thể hạn chế tăng tiền lương làm giảm lượng cầu chi tiêu của dân
cư. Ngoài ra chính phủ có thể đi vay và xin viện trợ từ nước ngoài… Một biện pháp nữa
được áp dụng là cải cách tiền tệ khi tỷ lệ lạm phát tăng quá cao trong khi các biện pháp
nêu trên chưa đạt được hiệu quả.
- Cùng với những biện pháp tình thế, các nước còn sử dụng các biện pháp chiến
lược nhằm tác động đến sự phát triển lâu dài của nền kinh tế và làm cho cơ số tiền tệ ổn
định bền vững. Đó là các biện pháp:
Đẩy mạnh quá trình sản xuất hàng hoá, mở rộng lưu thông hàng hoá. Hàng hoá
trong nước ngày càng nhiều, quỹ hang tăng lên với số lượng, chủng loại đa dạng phong
phú. Ngoài ra chính phủ còn nhập hàng hoá về để bổ xung cho hàng hoá thiếu hụt trong
nước. Xuất kho dự trữ vàng và ngoại tệ để bán cho dân chúng, phát triển các ngành sản
xuất hàng hoá xuất khẩu và ngành du lịch. Các doanh nghiệp thực hiện chiến lược cạnh
tranh hoàn hảo: Sản phẩm để người tiêu dùng chấp nhận được là yếu tố quan trọng. Như
vậy cần phải cạnh tranh giá cả bằng việc tìm mọi cách giảm chi phí.
Biện pháp chiến lược khác là kiện toàn bộ máy hành chính, cắt giảm biên chế
quản lý hành chính. Điều này sẽ làm giảm mức chi tiêu thường xuyên của Ngân sách
nhà nước. Mặt khác cần phải tăng cường công tác quản lý điều hành Ngân sách nhà
10

nước dựa trên việc tăng các khoản thu cho Ngân sách một cách hợp lý chống thất thu
như thất thu về thuế và điều chỉnh các khoản chi phí
CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG LẠM PHÁT Ở VIỆT NAM
1. Lịch sử của lạm phát triển
Từ năm 1980 trở về trước, lạm phát cũng đã tồn tại của nó không công khai,
các nghị quyết của Đảng cộng sản Việt Nam không sử dụng khái niệm lạm phát mà
chỉ sử dụng cụm từ “ chênh lệch giữa thu và chi giữa hàng và tiền" "Thị trường vật
giá không ổn định…”
Sau một thời gian, lạm phát đã bộc phát công khai với mức bộc phát phi mã.
Đảng đã kịp thời nhận định tình hình này.
“ Chúng ta chưa có chính sách cơ bản về tài chính gắn liền với chính sách đúng
đắn về giá cả, tiền tệ, tín dụng. Các khoản chi ngân sách mang nặng tính bao cấp và
một thời gian dài vượt quá nguồn thu. Việc sử dụng vốn vay và viện trợ kém hiệu
quả. Tất cả những cái đó gây ra thâm hụt ngân sách là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến
thâm hụt ngân sách trầm trọng “.
Trong điều hành vĩ mô phát triển nền kinh tế, mọi quốc gia trên thế giới đều phải
quan tâm tới chính sách tài chính, tiền tệ để chống lạm phát. Đối với nước ta hiện
nay, kiềm chế lạm phát, ổn định giá cả đang là một vấn đề lớn đặt ra trong điều hành
của chính phủ, của các nhà quản lý vì sự phát triển và ổn định. Và về phương diện
này, Việt Nam đã thành công. Lạm phát đã giảm từ hơn 70% một năm vào năm 1986
xuống còn 35% một năm vào năm 1989. Đây là một thành công lớn, phản ánh kết quả
từ nhiều yếu tố như tự do hoá nền kinh tế, áp dụng một tỷ giá hối đoái thực tế hơn,
ngươi dân không còn tồn trữ hàng hoá, vàng và đô la bắt đầu tích luỹ bằng đồng tiền
trong nước, xuất khẩu dàu thô ngày càng tăng…Tuy nhiên, những tiến bộ vượt bậc
trong năm 1989 đã không được củng cố ngay bằng các chính sách tiền tệ và tài khoản
thận trọng, do đó trong các nhu năm 1992 và 1993, giá cả đã tăng gần 70% năm.
Lịch sử lạm phát ở Viêt Nam có thể chia thành những thời kì như sau:
- Giai đoạn thứ nhất: Từ năm 1980 trở về trước, lạm phát được hiểu giống như
chủ nghĩa Mác, cho nên chống lạm phát là tìm mọi cách hạn chế việc phát hành tiền vào
lưu thông.

Giai đoạn 1938-1945: Ngân hàng Đông Dương cấu kết với chính quyền thực dân
Pháp đã lạm phát đồng tiền Đông Dương để voư vét của cải của nhân dân Việt Nam. Số
tiền đó được đem về Pháp đóng góp cho cuộc chiến chống phát xít Đức. Hậu quả năng
11
nề của lạm phát là nhân dân Việt Nam phải chịu giá sinh hoạt từ năm 1939-1945 bình
quân là 25 lần.
- Giai đoạn 1946-1954: chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hoà do chủ tịch Hồ Chí
Minh sáng lập và lãnh đạo đã phát hành đồng tài chính thay cho đòng Đông Dương và
sau đó là đòng ngân hàng thay cho sức người, sức của toàn dân tiến hành cuộc kháng
chiến 9 năm đánh đuổi quân xâm lược Pháp, kết quả giải phóng hoàn toàn nửa đất nước.
- Giai đoạn 1955-1965: chính phủ tay sai Mỹ ở miền Nam Việt Nam liên tục lạm
phát đồng tiền miền Nam để bù lại cuộc chiến tranh chống lại phong trào giải phóng dân
tộc ở miền Nam. Mặc dù được chính phủ Mỹ đổ vào miền Nam một khối lượng hàng
viện trợ khổn lồ, giá trị hàng trăm tỉ USD cũng không thể bù đắp được chi phí bỏ ra.
- Giai đoạn 1965-1975: ở miền Bắc Việt Nam, chính phủ Việt Nam dân chủ cộng
hoà phải tiến hành một cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước, chống chiến tranh phá
hoại của Mỹ tại miền Bắc, giải phóng miền Nam thốn nhất đất nước, đã phát hành số
tiền lớn (gấp 3 lần tiền lưa thông của năm1965 ở miền Bắc) để huy động lực lượng toàn
dân đánh thắng quân xâm lược. Nhưng nhờ có sự viện trợ to lớn của Liên Xô, Trung
Quốc các nước XHCN anh em nên chúng ta đã hạn chế được lạm phát trong thời gian
này.
- Giai đoạn 1981-1988: Lạm phát Việt Nam đã có từ rất lâu song ở đây tôi muốn
nói đến giai đoạn 1981-1988. Trong giai đoạn 1976-1980, lạm phát Việt Nam “ngầm”,
nghĩa là tuy chỉ số giá cả do nhà nước ấn định tăng không nhiều, nhưng chỉ số giá cả ở
thị trường tự do tăng khá cao, mức tăng đã vượt xa mức tăng giá trị tổng sản lượng,
cũng như thu nhập quốc dân: trong thời gian 1976-1980, giá trị tổng san lượng tính theo
giá năm 1982 đã tăng 5,8%, thu nhập quốc dân sản xuất tăng 1,5%, nhưng mức giá trị
đã tăng 2,62 lần.
Bước vào những năm 80, lạm phát đã bột phát “công khai”, và trở thành lạm phát
phi mã với mức tăng giá 3 chứ số. Thị trường mà nhà nước kiểm soát là thị trường mà

các giá cả do nhà nước quy định. Lạm phát ở Việt Nam đã ở mức phi mã, năm cao nhất
đã đạt tới chỉ số tăng giá 557% vượt qua mức lạm phát phi mã. Song những biểu hiện và
tác hại của nó không kém gì siêu lạm phát.
Thứ nhất, từ năm 1981-1988 chỉ số giá tiêu dùng tăng điều trên 100% một năm,
những năm đầu 80 mức tăng này là trên 200%, đến năm 1983 và 1984 đã giảm xuống,
nhưng từ năm 1986 đã tăng vọt tới mức cao nhất 557%, sau đó có giảm; như vậy là mức
lạm phát cao và không ổn định.
12
Thứ hai, tốc độ lưu thông tiền tệ tăng nhanh vì dân chúng không ai muốn giữ
tiền, người ta bán song hàng phải mua ngay hàng khác, hoặc vàng hoặc đô la, không
ai dám giữ tiền lâu trong tay, vì tốc độ mất giá của nó quá nhanh. Song ở Việt Nam
vòng quay của đồng tiền qua ngân hàng nhà nước lại không tăng lên mà giảm đi, vì
cơ chế hoạt động của ngân hàng quá kém không đáp ứng được nhu cầu gửi và rút
tiền của các chủ kinh doanh và dân cư.
Thứ ba, tiền lương thực tế của dân cư bị giảm mạnh, ở Việt Nam trước
năm 1988, hầu hết các giá cả do nhà nước qui định. Trong những năm 80
nhà nước đã nhiều lần tăng giá. Trước năm 1985, mức tăng giá do nhà nước
qui định không lớn, tuy mức tăng giá ở thị trường tự do cao hơn nên nhà
nước đã không bù giá vào lương, tiền lương thực tế đã giảm xuống. Từ năm
1986 nhà nước đã bù giá vào lương ngay sau khi tăng giá.
Nhưng tiền lương thực tế vẫn giảm mạnh vì nhà nước đã không khống chế được
thị trường tự do. Giá nhà nước tăng một lần thì giá thị trường tự do tăng 1, 5 lần. Nhà
nước lại không cung cấp đủ hàng cho dân cư theo giá nhà nước, nên mọi người phải
mua hàng ngoài thị trường tự do với giá cao hơn, mặt khác những người được nhà
nước bù giá chỉ là những người làm trong khu vực nhà nước còn số đông dân cư thì
không được bù giá như vậy.
Thứ tư những người gửi tiền và có tiền cho vay đều bị tước đoạt, vì mức lãi
suất so với lạm phát.
Thứ năm, các yếu tố của thị trường Việt Nam bị thổi phồng và bóp méo. Do
giá cả nhà nước định đã không phải là giá cả thị trường, luôn thấp hơn giá cả thị

trường tự do, và lại tăng theo từng chu kỳ, nên đã khuyến khích xu hướng đầu
cơ và tích trữ hàng hoá kiếm lợi. Các xí nghiệp đã tìm mọi cách để dự trữ vật tư,
không cần kinh doanh cũng có lợi. Dân chúng phải dự trữ nhu yếu phẩm. Tình
trạng khan hiếm hàng hoá, khan hiếm vốn được phóng đại, các nhu cầu giả tạo
tăng lên, bức trang thực của nền kinh tế bị xuyên tạc, lãi giả, lỗ thật.
Những biểu hiện trên đây của lạm phát Việt Nam tuy mới trong giai doạn phi
mã, nhưng cũng đã gần như đầy đủ các nét chung của giai đoạn siêu lạm phát.
Một điều đáng chú ý là trước năm 1988, nhà nước đã áp dụng nhiều biện
pháp, nghị quyết chống lạm phát, nhưng vẫn không kiềm chế và kiểm soát được
lạm phát. Chỉ số giảm phát vẫn tăng giảm thất thường ngoài dự tính của nhà
nước.
13
- Giai đoạn 1989-1994: Sau một thập kỉ lạm phát cao liên tục nền kinh tế rơi
vào khủng hoảng nhưng đến năm 1989 đã chuyển sang một giai đoạn mới của
lạm phát được đặc trưng bởi sự hạ sốt lạm phát và đến năm 1994 triển vọng bước
qua thời kì lạm phát một con số là có thể thực hiện được.Trong giai đoạn này,lạm
phát giảm nhanh và giảm dần song song với tiến trình đổi mới kinh tế.,chuyển
hẳn và chuyển toàn diện sang nền kinh tế thị trường.
- Giai đoạn 1995-2007: Thực trạng lạm phát tại Việt Nam 12 năm qua
(1996-2007) có thể tóm lược lại trong mấy điểm nổi bật sau đây:
Thứ nhất, Việt Nam đã “kéo” được chỉ số lạm phát (CPI) từ mức ba con
số(774,7%/1986; 223,1%/1987; 393,8%/1988) xuống một con số (5,2%/1993) và
duy trì nó trong hơn mười năm qua. Nổi bật hơn hết là việc kiềm chế được lạm
phát ở mức thấp mà chúng ta không phải “đánh đổi”, hay “lựa chọn” giữa mục
tiêu tăng trưởng và lạm phát như nó thường diễn ra tại nhiều nước. Đó thật sự là
một thành tựu lớn.
Thứ hai, sau 11 năm lạm phát giữ ở mức một con số, năm 2007 chỉ số này đã
tăng lên mức hai con số. Điểm khác biệt của lạm phát trong năm này là sự tăng
giá diễn ra đồng loạt ở cả nhóm hàng lương thực và phi lương thực. Đứng đầu về
tốc độ tăng giá trong nhóm các hàng hóa tính CPI là thực phẩm (tăng 21,16%,

riêng tháng 12 tăng 4,69%). Nhóm hàng nhà ở và vật liệu xây dựng tăng cao thứ
hai (tăng 17,12%, riêng tháng 12 tăng 3,28%). Đứng thứ ba là nhóm hàng lương
thực (tăng 15,4%, riêng tháng 12 tăng 2,98%). Phương tiện đi lại và bưu điện
đứng thứ tư (tăng hơn 7%, riêng tháng 12 tăng 0,7%). Tiếp đến là nhóm hàng
may mặc và giày dép (tăng 7%, riêng tháng 12 tăng 1,16%); dược phẩm và y tế
(tăng 7%), v.v...Hiện tượng giá tăng diễn ra ở hầu hết các nhóm hàng hoá và dịch
vụ như vậy cho thấy, nguyên nhân của lạm phát không chỉ hoàn toàn do tác động
của giá cả thế giới hay từ cung hàng hoá, dịch vụ; mà rõ ràng là có nguyên nhân
từ tiền tệ.
Thứ ba, khác với tình trạng lạm phát của những năm trước, chỉ số giá tiêu
dùng các tháng trong năm 2007 tăng liên tục ngoài dự đoán, vượt qua chỉ tiêu
Quốc hội đề ra hết lần này đến lần khác (nói khác đi là không kiểm soát được!).
Ví dụ, tại thời điểm cuối năm 2006, lạm phát năm 2007 được dự báo ở mức 6 -
7%, và tỷ lệ tăng trưởng kinh tế là 9 - 10%. Nhưng, mới đến tháng 7/2007 chỉ số
lạm phát đã đạt mức 6,19%, trong đó riêng tháng 7 là 0,94%. Trước tình hình đó,
thay vì chỉ tiêu lúc đầu là 6% - 7%, Chính phủ đã phải điều chỉnh chỉ tiêu lạm
phát cả năm ở mức dưới 8%, với niềm tin là chỉ số giá tiêu dùng của các tháng
14
còn lại giữ ở mức tăng khoảng 0,4%/tháng . Nhưng rồi, ngay trong tháng 8 giá đã
tăng thêm 0,55% (cao hơn dự đoán), rồi tháng 9 vẫn tiếp tục tăng 0,51%, tháng
10 tăng 0,74%, tháng 11 tăng 1,23%, và tháng 12 tăng kỷ lục: 2,91% (cao nhất
so với các tháng trong năm, kể cả tháng 2/2007 là tháng có Tết Nguyên Đán; và
cũng cao nhất so với các tháng 12 của 11 năm trước đó). Kết thúc năm 2007, tốc
độ tăng giá tiêu dùng chung đã lên đến 12,63% so với năm trước, gần gấp rưỡi
tốc độ tăng trưởng kinh tế (8,44%). Điều đó đã khiến cho nhiều người phải lo
lắng, nhất là những người nghèo. Họ lo lắng không phải vì mức lạm phát cao (bởi
nền kinh tế Việt Nam cũng đã từng đối mặt với lạm phát cao trong nhiều năm,
như 1990: 67,4%; 1991:67,6%; 1992: 17,6%; 1994: 14,4%; và 1995: 12,7%, thậm
chí còn rất cao, như các năm trước 1990), mà lo vì tốc độ tăng giá diễn ra quá
nhanh, trong khi các nhà hoạch định chính sách lại lúng túng trong cách xử.

Thứ tư, với mức 12,63%, chỉ số lạm phát năm 2007 đ. cao hơn nhiều so với
lãi suất huy động tiết kiệm (lãi suất của các ngân hàng thương mại nhà nước
khoảng trên 8%, và của các ngân hàng thương mại cổ phần khoảng 9,5%). Điều
đó đã khiến cho người có tiền gửi tiết kiệm bị thiệt thòi lớn do lãi suất thực âm,
và kết quả là dòng tiền ồ ạt được rút khỏi ngân hàng để đầu tư vào “kênh” khác
có hiệu quả hơn (người giàu thì mua nhà ở và bất động sản, đầu tư chứng khoán;
còn người nghèo thì có được đồng nào đều đổi hết thành vàng). Kết quả là lượng
tiền trong lưu thông càng lớn thêm, làm cho giá cả càng tăng cao hơn, đồng thời
lại tiềm ẩn nguy cơ khủng hoảng thanh khoản cho hệ thống ngân hàng.
Thứ năm, lạm phát cao trên thực tế đã làm cho đồng tiền Việt Nam có xu
hướng tăng giá so với đồng đô la Mỹ, dù cho trên danh nghĩa đồng Việt Nam vẫn
mất giá tương đối so với đô la Mỹ một cách đều đều qua các năm (tỷ giá giữa
USD/VND năm 2001 là 14.725 VND; năm 2002: 15.280 VND; năm 2003: 15.510
VND; năm 2004: 15.740 VND; năm 2005: 15.859 VND; năm 2006: 15.994 VND;
và năm 2007: 16.241 VND). Nhưng do giá cả tại Việt Nam tăng cao hơn giá cả
tại Mỹ (12,63% so với 4,1% năm 2007), nên dù tỷ giá danh nghĩa có phần hạ thấp
giá trị đồng Việt Nam thì trên thực tế đồng đô la vẫn đang bị hạ thấp giá trị so
với VND (USD đã bị mất giá 8,1% so với năm 2006, do lạm phát 4,1%, tại Mỹ 1
đô la năm 2007 có sức mua tương đương với 0,959 đô la năm 2006, và bằng
16.241 đồng Việt Nam năm 2007. Cũng do lạm phát 12,63%, tại Việt Nam
16.241 đồng năm 2007 chỉ có sức mua tương đương với 14.189 đồng của năm
2006; còn 1 đô la tại Việt Nam năm 2006 chỉ còn bằng 14.795 đồng vào tháng
12/2007. Như vậy, nếu so với sức mua là 15.994 đồng của năm 2006, thì đồng đô
la tại Việt Nam vào cuối năm 2007 đã bị mất 8,1% giá trị. Điều đó vô hình chung
15
đã góp phần hạn chế xuất khẩu và khuyến khích nhập khẩu. Thực tế là năm 2007
Việt Nam nhập siêu kỷ lục, với 12,45 tỷ USD, bằng 25,6% tổng kim ngạch xuất
khẩu. Có thể thấy, sự biến động của các chỉ số giá tiêu dùng, giá vàng, và giá đô
la là rất khác nhau qua các tháng. Những tháng đầu và cuối năm, nhất là cuối
năm chỉ số giá biến động mạnh hơn.

Dù so sánh theo cách nào, thì sự biến động của giá cả cũng vẫn thể hiện một
xu hướng chung là chỉ số giá tiêu dùng và giá vàng tăng cao, đặc biệt là giá vàng
tăng rất cao và liên tục không chỉ trong năm 2007, mà cả trong suốt 7 năm qua
(năm 2001 tăng 5%, năm 2002 tăng 19,4%, năm 2003 tăng 26,6%, năm 2004 tăng
11,7%, năm 2005 tăng 11,3%, năm 2006 tăng 27,2%, năm 2007 tăng 27,35%).
Còn giá đô la tăng chậm, thậm chí trong vài năm gần đây có xu hướng giảm nhẹ.
Nếu so với tháng 12/2000, giá vàng năm 2007 đã tăng gấp 2,2 lần, còn giá tiêu
dùng tăng hơn 1,5 lần, và giá USD tăng 1,1 lần.
- Năm 2008: Nếu như năm 2007, lạm phát tăng đến 2 con số đã gây nên hoang
mang cho người dân và cả các nhà lãnh đạo đất nước, thì đến năm 2008, lạm phát
thực sự bùng nổ và thực sự gây nên những bất ổn vĩ mô. Chỉ số giá khởi đầu
năm 2008 với mức tăng cao 2,38%, đã báo hiệu một năm đầy khó khăn và nỗi lo
lạm phát thực sự đã xuất hiện vào ngày 21/2 khi chỉ số giá tiêu dùng tháng
2/2008 đạt mức tăng 3,56% so với tháng trước, tháng Ba tăng 2,99%; tháng Tư
là 2,2%, tháng Năm đạt đỉnh tăng của năm 2008 là 3,91%, tháng Sáu tăng
2,14%, tính trung bình 6 tháng đầu năm 2008 lạm phát lên tới 2,86% cho mỗi
tháng. Lạm phát đỉnh điểm vào tháng 7 năm 2008 khi lên tới trên 30%. Qua đến
tháng 9 năm 2008, lạm phát đã giảm mạnh so với những tháng trước đó và liên
tiếp 3 tháng 10, 11 và 12/2008 CPI tăng trưởng âm. Tất cả là do các chính sách
thắt chặt tiền tệ của NHNN, các biện pháp kìm chế lạm phát của chính phủ đồng
thời từ tháng 9 năm 2008 khủng hoảng tài chính từ Mỹ bắt đầu lan rộng ra toàn
cầu làm giá cả nhiều mặt hàng giảm mạnh. Đối với từng nhóm hàng cụ thể, nhìn
chung trong năm 2008 có 4 nhóm hàng có chỉ sốgiá bình quân tăng cao so với
năm trước là: hàng ăn - dịch vụ ăn uống tăng 36,57% (riêng lương thực tăng
49,16%, thực phẩm tăng 32,36%); nhà ở - vật liệu xây dựng tăng 20,51%;
phương tiện đi lại - bưu điện tăng 16% và đồ dùng - dịch vụ khác tăng 13,17%.
Ngoài ra, chỉ số giá bình quân của vàng trong năm 2008 đã tăng 31,93%, trong
khi chỉ số giá USD chỉ tăng bình quân 2,35% so với năm 2007. Bên cạnh đó, tác
động tâm lý đã đẩy nhiều loại hàng hóa tăng giá bất hợp lý. Tại một số thời điểm,
trong lúc giá xi măng xuất xưởng của một số nhà cung cấp chỉ có 53.000-55.000

đồng/bao, thì giá bán trên thị trường lên 80.000 - 90.000 đồng/bao...CPI cũng
16
đẩy lãi suất huy động và cho vay của các ngân hàng thương mại tăng liên tục
trong giai đoạn này, có những thời điểm vượt trên 18-19%, đối với huy động tiền
gửi, và 21-24% với cho vay. Bình quân mức tăng CPI thời kỳ này đạt
2,48%/tháng, dù đã được điều chỉnh bởi các nhóm giải pháp kiềm chế lạm phát
của Chính phủ.
Kết thúc năm 2008, lạm phát lùi về còn 19,89%, đây là mức cao nhất trong vòng 17
năm qua. Trong đó CPI của lương thực tăng cao nhất và đạt 49,16%, chỉ số giá tiêu
dùng (CPI) tháng 12/2008 giảm 0,68% so với tháng trước, nhưng so với tháng 12 năm
2007 tăng 19,89% và chỉ số giá bình quân năm 2008 so với năm 2007 tăng 22,97%; đặc
biệt, so với kỳ gốc năm 2005 đã tăng 46,07%.
- Giai đoạn 2009-2010:
Năm 2009, suy thoái của kinh tế thế giới khiến sức cầu suy giảm, giá nhiều hàng
hóa cũng xuống mức khá thấp, lạm phát trong nước được khống chế. CPI năm 2009
tăng 6.52%, thấp hơn đáng kể so với những năm gần đây. Tuy vậy, mức tăng này nếu so
với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới lại cao hơn khá nhiều.
Khép lại với mức tăng CPI trong vòng kiểm soát, nhưng gạo và xăng dầu, hai mặt
hàng có quyền số lớn trong rổ hàng hóa, dịch vụ tính CPI vẫn luôn là yếu tố bất định
trong năm. Một số chuyên gia nhận định, chỉ số giá năm 2009 đang nằm trong mức như
mong đợi, tuy nhiên vẫn còn một số lo ngại bởi, so với cùng kỳ năm ngoái một số mặt
hàng thiết yếu vẫn đang có xu hướng tăng cao, từ 8,53 đến 9,56%.
17
Biểu đồ: lạm phát của Việt Nam so với các nước Châu Á giai đoạn 2005-2008
Mức lạm phát 2 con số của Việt Nam trong năm 2010 đã chính thức được khẳng
định. Con số 11,75% tuy không quá bất ngờ nhưng vẫn vượt so với chỉ tiêu được Quốc
hội đề ra hồi đầu năm gần 5%.
Diễn biến CPI năm 2009(%)
Tính chung trong năm 2010 thì giáo dục là nhóm tăng giá mạnh nhất trong rổ hàng
hóa tính CPI (gần 20%). Tiếp đó là hàng ăn (16,18%) và nhà ở - vật liệu xây dựng

(15,74%). Bưu chính viễn thông là nhóm duy nhất giảm giá với mức giảm gần 6% trong
năm 2010. Tính chung trong cả năm 2010, giá vàng đã tăng tới 30% trong khi mức tăng
của đôla Mỹ là xấp xỉ 10%.
- Năm 2011: Diễn biến CPI các tháng năm 2011. Lạm phát cả năm chốt ở mức tăng
18,13% ghi nhận sự “đi hoang” của dòng tiền, khi không tạo được đột phá về tăng
trưởng nhưng lại thúc ép lạm phát đạt các kỷ lục mới.
Dấu hiệu của tính quy luật chỉ còn rất mờ nhạt, diễn biến chỉ số giá tiêu dùng (CPI)
trong năm 2011 nổi trội ở hai đột biến, đến từ các mức tăng kỷ lục mới trong tháng 4 và
tháng 7.
Chỉ số giá tiêu dùng tháng 1/2011 bất ngờ giảm tốc nhẹ xuống mức tăng 1,74% so
với tháng trước. Nhiều nhận định khi đó đã lạc quan cho rằng, xu hướng này là tích cực,
có thể là một mở đầu thuận lợi cho một năm mà Chính phủ đặt quyết tâm kiềm chế lạm
phát ngay từ đầu, với chỉ tiêu “khắc nghiệt” chỉ có 7%.
18
Lạm phát liên tiếp bị đẩy lên, CPI theo tháng tăng 2,17% vào tháng 3. Chưa kịp hết
ngỡ ngàng về sự gia tốc sau Tết Nguyên đán, CPI lập tức đạt đỉnh vào tháng 4 ở mức
3,32%, cao nhất trong 3 năm trở lại đây. Đến lúc này, CPI so với cuối năm trước đã tăng
9,64%, vượt xa mục tiêu 7%, hiện thực hóa nỗi lo lạm phát.
Diễn biến CPI năm 2010- 2011(%)
Đầu tư Nguyễn Văn Trung, tại một cuộc họp vào tháng 10 cho biết, trong số
khoảng 57 nghìn doanh nghiệp đăng ký kinh doanh, có tới 47 nghìn được xác định đã
ngừng hoạt động. Cho nên sang nửa thứ hai của năm, nền kinh tế ở vào thời khắc “nao
núng” với con đường đang chọn: chấp nhận giảm tăng trưởng để kiềm chế lạm phát.
Chính vì thế, các ngân hàng thương mại Việt Nam phải đối mặt 4 vấn đề: rủi ro
thiếu thanh khoản; rủi ro sai lệch cơ cấu đồng tiền; rủi ro nợ xấu; và rủi ro tổng dư nợ
với thị trường bất động sản.
- Năm 2012: Báo cáo Giám sát kinh tế vừa công bố của Ngân hàng Phát triển châu
Á (ADB) cho rằng tốc độ tăng trưởng kinh tế Đông Á sẽ tiếp tục chậm lại trong 2012
khi Mỹ và châu Âu có nguy cơ rơi vào suy thoái sâu do khủng hoảng nợ.
Trong báo cáo, ADB dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam ở 5,8% trong năm nay

và 6,3% trong năm 2012, giảm so với dự báo 6,5% mà ADB đưa ra trong tháng 9. Kinh
tế Việt Nam được dự báo tăng trưởng mạnh mẽ khi tình hình kinh tế vĩ mô ổn định.
19
Thắt chặt tiền tệ làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế trong năm 2011, nhưng sẽ
thúc đẩy tăng trưởng trong năm 2012. Theo ADB, kinh tế Việt Nam tăng trưởng trong 3
quý đầu năm nay với lần lượt 5,4%, 5,7% và 6,1% nhờ tăng trưởng mạnh mẽ sản lượng
công nghiệp và tiêu dùng. Lạm phát tại Việt Nam vẫn ở trên mức mục tiêu. Tính tới
tháng 10, lạm phát so với cùng kỳ năm trước của Việt Nam là 19,8%. Lạm phát lõi vẫn
cao do giá kim loại quý tăng cao, tính tới tháng 10/2011 lạm phát lõi ở mức 7,7% so với
cùng kỳ năm trước.
ADB cho biết, trong số các đồng tiền khu vực, VNĐ giảm giá mạnh nhất so với
USD, giảm 7,2% khiến thâm hụt tài khoản vãng lai mở rộng và giảm dự trữ ngoại hối.
2. Đặc trưng của lạm phát
Lạm phát ở Việt Nam cũng có những biểu hiện chung giống với lạm phát ở các
quốc gia khác như : chỉ số giá cả nói chung tăng phổ biến do vậy giá trị của đồng tiền
giảm. Song lạm phát ở Việt Nam có đặc trưng riêng do điều kiện kinh tế – xã hội cụ
thể.
- Lạm phát của một nền kinh tế kém phát triển trong đó khu vực kinh tế nhà nước
có địa vị thống trị. Khu vực kinh tế nhà nước ở Việt Nam chiếm
1 tỷ trọng lớn hiếm có trên thế giới. Thế nhưng, khu vực với số vốn đầu tư lớn và tỷ
lệ chất xám cao này lại chỉ có thể làm ra từ 30%-37% tổng sản phẩm xã hội. Các xí
20
nghiệp quốc doanh nhìn chung nộp cho ngân sách nhà nước một số tiền rất thấp so với
số tiền nhà nước cung cấp để bù lỗ, bù giá, cấp phát tín dụng, lãi xuất thấp. Ngược lại,
khu vực tư nhân làm ăn có hiệu quả và đóng góp một phần quan trọng trong ngân sách
nhà nước. Chính những hoạt động của các hãng kinh tế nhà nước với lãi giả lỗ thật
đã làm cho thị trường hônx loạn, lỗ lãi khó kiểm tra, từ đó hiệu quả kinh doanh
giảm sút. Do vậy mà công tác giảm sút của nhà nước không có hiệu quả dẫn đến thu
không đủ bù chi và lạm phát xảy ra.
- Lạm phát của một nền kinh tế độc quyền mà nhà nước có địa vị thốn trị trên mọi

lĩnh vực, cơ chế kinh tế quan liêu bao cấp. Trong nền kinh tế thị trường, một công ty
mới giành thế độc quyền phải tiến hành trang thiết bị máy móc, tổ chức lao động, tập
trung nguồn vốn…và khi đã ở vị trí độc quyền, nó sẽ bóp chết các địch thủ khác và
cũng ít chú ý hơn đến việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật dẫn đến sự suy thoái
trong kinh doanh. Trên thực tế, độc quyền ở Việt Nam cũng như ở các nước XHCN
khác đã khống chế toàn bộ các lĩnh vực của đời sống xã hội. Và cùng với cơ chế quan
liêu, mệnh lệnh đã triệt tiêu mất các quan hệ thị trường làm cho nền kinh tế Việt Nam
xa lạ với thị trường. Đây cũng là nguyên nhân góp phần làm tăng lạm
phát.
- Ngoài những đặc điểm trên thì lạm phát Việt Nam có cơ cấu gồm những ngành
kém hiệu quả có sự ưu tiên phát triển. Mọi người đều thấy sự mất cân đối khi ưu tiên
phát triển công nghiệp nặng (vốn lớn, thu hồi lãi
chậm)
- Lạm phát ở một nước chịu ảnh hưởng nặng nề của các cuộc chiến tranh kéo dài
do đó chi phí cho lĩnh vực quốc phòng lớn, tiền trợ cấp cho gia đình chính sách nhiều.
Những khoản này làm tăng thâm hụt ngân sách và tăng lạm phát.
- Việt Nam là nước nông nghiệp mà luôn chịu ảnh hưởng của thiên tai, hạn hán,
mất mùa…Do đó, ngân sách hụt đi do phải trợ cấp cho các vùng bị thiên tai.
3. Nguyên nhân dẫn đến lạm phát ở nước ta
Phần trước, chúng ta đã đề cập đến nguyên nhân lạm phát nói chung, phần này ta
xét đến nguyên nhân lạm phát ở Việt Nam ở thời điểm cụ thể. Nguyên nhân dẫn đến
lạm phát ở Việt Nam:
- Thứ nhất : lạm phát nảy sinh từ trong chính các thể chế kinh tế quan liêu bao cấp,
đóng cửa…, hướng nền kinh tế Việt Nam phát triển các nghành có chi phí cao, tách rời
cầu thị trường, cô lập với thế giới bên ngoài dẫn đến sự mất cân đối giữa cung và cầu,
thu với chi ngân sách thể hiện nền kinh tế kém hiệu quả, các xí nghiệp làm ăn thua lỗ…
Đó là những nguyên nhân dẫn đến lạm phát phi mã.
21
- Thứ hai : do sự điều hành sai lầm của bộ máy nhà nước, như xác định cơ cấu
không xuất phát từ hiệu quả. Sự đổi tiền và tăng giá năm 1985 là chính sách phá giá

đồng tiền, làm giảm niềm tin của dân vào đồng tiền của nhà nước, chính sách lãi xuất
thấp so với mức trượt giá làm cho người dân không muốn gửi tiết kiệm. Sự mất cân
đối tài chính gây lạm phát qua kênh tín dụng, ngân hàng nhà nước luôn phải phát hành
tiền để cân đối các nguồn vốn cho vay của ngân hàng, đáp ứng yêu cầu của các nghành
kinh tế và xây dựng cơ bản ngày càng tăng. Nhà nước lại không chủ động trong việc
cân bằng cung cầu hàng hoá, gây ra sự rối loạn trên thị trường, giá cả thay đổi một cách
bất hợp lý so với giá quốc tế. Mặt hàng giá cả bị nhích lên do cơn sốt xi măng, thép,
xăng dầu và ngoại tệ.
- Thứ ba : cho đến nay, xương sống của nền kinh tế Việt Nam vẫn là các doanh
nghiệp. những doanh nghiệp này đóng góp 37% vào ngân sách nhà nước. Việc làm
ăn của nhiều công ty xuất nhập khẩu hàng năm nhà nước phải bù lỗ, bù giá qua
lớn chiếm gần 40% tổng số thu chi cho ngân sách
- Thứ tư : môi trường đầu tư chậm cải tiến, tích luỹ ở trong nước còn ở mức thấp.
Đầu tư nhũng công trình có vốn lớn, thời gian thi công kéo dài qua sức chịu đựng của
nền kinh té trong khi đó nguồn thu hạn hẹp, thất thu lớn. Tình hình đó làm cho nguồn
tài chính quốc gia bị thâm hụt, không còn cách nào khác nhà nước buộc phải in tiền
giấy bù đắp và đã gây ra lạm phát.
- Thứ năm : nguyên nhân từ cơ chế kinh tế độc quyền, cơ chế quan liêu bao cấp
nặng nề. Nhà nước can thiệp sâu vào các hoạt động của nền kinh tế. Các quan hệ
tiền tệ không phát huy một cách đầy đủ tác dụng kích thích, thúc đẩy nền kinh tế phát
triển.
Cùng với những yếu kém của nền kinh tế, chúng ta còn đứng trước tác động mạnh
mẽ của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ đang lan rộng trong khu vực.
CHƯƠNG III. BIỆN PHÁP KHÁC PHỤC LẠM PHÁT Ở VIỆT NAM
1. Các quan điểm và khác phục lạm phát
- Tăng lãi suất ngân hàng cao hơn mức lạm phát : thuyết tiền tệ Friedman được áp
dụng. Muốn khắc phục lạm phát cần phải thi hành chính sách “ hạn chế tiền tệ “ hay “
khắc khổ “ thu, tăng lãi suất tín dụng của ngân hàng trung ương, hạn chế tăng lương,
duy trì thất nghiệp ở mức thấp.
- Các cách tiếp cận khác :

22
+ Đối với mọi cuộc siêu lạm phát và lạm phát phi mã, hầu như đều gắn liền với
sự tăng trưởng nhanh chóng về tiền tệ, thâm hụt ngân sách lớn… nên đề ra những
biện pháp giảm mạnh tốc độ tăng cung tiền, cắt giảm mạnh mẽ chi tiêu và kiểm soát có
hiệu quả việc tăng lương danh nghĩa, chắc chắn sẽ chặn đứng và đẩy lùi lạm phát.
+ Đối với lạm phát vừa phải, muốn kiềm chế và đẩy lùi từ từ xuống mức thấp
hơn cũng đòi hỏi áp dụng chính sách nói trên. Tuy nhiên, biện pháp này kéo theo
suy thoái và thất nghiệp – một giá đắt – nên viẹc kiểm soát chính sách tiền tệ tài khoá
trở nên phức tạp và đòi hỏi phải hết sức thận trọng.
Có thể xoá bỏ lạm phát hay không ? Cái giả phải trả của việc xoá bỏ hoàn toàn
lạm phát không tương xứng với lợi ích đem lại của nó, vì vậy các quốc gia thường chấp
nhận lạm phát ở mức thấp và xử lý ảnh hưởng của nó chỉ số hoá các yếu tố chi phí như
tiền lương, giá vật tư, lãi suất… Đó là cách làm cho sự thiệt hại của lạm phát ít nhất.
2. Biệt pháp chống phục lạm phát ở nước ta
2.1 Giải pháp của Đảng và nhà nước
Đảng cần nâng cao nhận thức chính trị, kinh tế. Đảng viên phải theo hướng đổi mới
trên mọi lĩnh vực. Đồng thời nhà nước phải vững mạnh chuyên chính vô sản, lập lại
trật tự kỷ cương xã hội, giữ vững phép nước phải kiên quyết thực hiện nguyên tắc
tập chung dân chủ trong hệ thống Đảng và các cơ quan nhà nước, đấu tranh không
khoan nhượng, xoá bỏ những đặc quyền, đặc lợi, những tư tưởng cục bộ địa phương
đang làm trì trệ, tê liệt những chủ trương chính sách nhà nước. Để làm được việc
này, nhà nước cần ban hành những đạo luật chung về kinh tế, các đạo luật cụ thể về giá
cả, lao động, tái chính, ngân hàng… làm cơ sở thống nhất cho việc thi hành trong cả
nước đồng thời phải đề ra chức năng thoái soát kiểm kê của nhà nước đối với các hoạt
động kinh tế, xã hội… Ngoài ra, nhà nước tạo điều kiện phát triển kinh tế ngoài quốc
doanh. Nhà nước cho phép các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh được kinh doanh
trên nhiều lĩnh vực. Pháp luật của nhà nước đảm bảo các quyền lợi, quyền bình đẳng,
không phân biệt đối xử giữa các thành phần kinh tế. Từ đây, các thành phần kinh tế tạo
nên được cạnh tranh trong hoạt động, gây sức ép với nhau để đổi mới, tạo ra nhiều việc
làm cho người lao động. Mục tiêu cụ thể giảm tỷ lệ lạm phát xuống khoảng 30-40%

năm 1994 và dưới 12% năm 1997, năm 1999 còn 3,6%.
2.2Các biện pháp về tiền tệ-tín dụng, thanh toán, thanh khoản
“ Kiên quyết đẩy lùi và khống chế lạm phát, ổn định về tăng cường nền tài chính,
tiền tệ, tạo môi trường cho sản xuất hàng hoá phát triển có hiệu quả”.
23
Như vậy, Đảng đã thấy rõ tầm quan trọng của việc đẩy lùi và kiềm chế lạm
phát với việc thi hành các chính sách tài chính, tín dụng, tiền tệ, xây dựng một nền tài
chính lành mạnh. Các giải pháp đó gồm :
+ Xoá bao cấp qua tín dụng
+ Đổi mới cơ chế quản lý ngoại hối, hạ cơn sốt ngoại tệ
+ Đổi mới cơ cấu và phương thức cân đối ngân sách, cải tiến việc phân cấp quản lý
ngân sách
+ Tiếp tục đổi mới và hoàn thiện cơ chế quản lý, giáo dục. Việc thực hiện giải pháp
này không nằm ngoài nội dung hoàn thiện chính sách lãi suất.
+ Giảm hoặc rút bớt về một khối lượng lớn giấy bạc
+ “Thắt chặt tiền tệ”: Sử dụng các chính sách và công cụ tiền tệ một cách hợp lý,
đúng thời điểm để can thiệp, kiểm soát và khác phục lạm phát. Giải pháp này trước hết
đòi hỏi phải hình thành cơ chế lãi suất linh hoạt, ứng biến với diễn biến của thị trường
tiền tệ một cách có hiệu quả đi đôi với điều chỉnh các quan hệ tín dụng hướng vào các
hoạt động kinh tế trọng yếu, mà các hoạt động đó tác động có hiệu lực trong kiềm chế
lạm phát. Đồng thời đòi hỏi phải có sự phối hợp đồng bộ giữa ngân hàng trung ương, hệ
thống ngân hàng thương mại, các định chế tài chính trung gian khác và kể cả ngân sách
nhà nước trong việc đảm bảo tính thanh khoản của nến kinh tế… Đây có thể được coi
như là giải pháp trung tâm và có tính quyết định trong kiềm chế lạm phát, phù hợp với
các động thái trong thời lạm phát.
+ Về chính sách tài khóa: Đổi mới cơ chế quản lý ngân sách theo hướng hội nhập,
cắt giảm đầu tư công một cách hợp lý, cân nhác đối với những công trình chưa thực sự
thiết yếu và giảm chi thường xuyên (10%) trong tổng chi ngân sách nhà nước, thực hiện
công khai công bằng trong phân phối ngân sách nhằm góp phần làm giảm lượng cung
tiền ra lưu thông, hỗ trợ các khoản chi thiết yếu khác, bị biến động do ảnh hưởng của

lạm phát và kiềm chế sự giảm sức mua trên thị trường, góp phần ổn định an sinh xã hội.
Xóa bỏ tinh bao cấp và cơ chế xin-cho vẫn đang tồn tại. Cân nhác tái cơ cấu chi đầu tư
công hướng đến hình thành cơ cấu kinh tế hiện đại theo mục tiêu công nghiệp hóa &
hiên đại hóa hoàn thành cơ bản vào năm 2020. Khác phục đầu tư dàn trải (kể cả ODA)
vì nó vừa lãng phí vừa không thể tạo đột phá kinh tế. Có thể nói chính sách tài khóa có
ảnh hưởng lớn đến quá trình xác lập cơ cấu kinh tế - xã hội và chính vì vậy nó cũng là
một tác nhâm quan trọng tạo “mầm” của lạm phát.
2.3Giải pháp của ngân hàng trung ương và các ngân hàng thương mại.
24
Phải có sự phối hợp đồng bộ giữa ngân hàng trung ương, hệ thống ngân hàng
thương mại, các định chế tài chính trung gian khác và kể cả ngân sách nhà nước trong
việc đảm bảo tính thanh khoản của nến kinh tế… Tiếp tục tái cấu trúc hệ thống ngân
hàng thương mại thành những ngân hàng đủ sức mạnh canh tranh với các ngân hàng
nước ngoài đầu tư vào Việt Nam theo quy ước của WTO. Đồng thời tạo điều kiện cho
Chính phủ chủ động can thiệp vào tình hình lãi suất tín dụng trong những điều kiện cần
thiết và bức xúc.
2.4Điều chỉnh giá cả và sự quản lý của Nhà nước
Nhà nước thả nổi giá cả hầu hết các mặt hàng, giờ đây giá cả hàng hoá do thị
trường định đoạt. Nhà nước chỉ dừng lại ở mức quy định một ít mặt hàng theo giá của
nhà nước đưa ra. Từ năm 1989, giá cả hầu hết các hàng hoá được thị trường xác
định, đến nay nhà nước chỉ còn xác định giá cước tải liên lạc, giá năng lượng, xăng
dầu. Một số mặt hàng quan trọng nhà nước can thiệp bằng các biện pháp kinh tế tích
cực chẳng hạn như giá gạo hạ thấp, nhà nước bỏ tiền ra mua với giá cao hơn thị trường
tự do để giữ vững và khuyến khích sản xuất nông nghiệp, giá vàng lên cao, ngân
hàng nhà nước bán vàng ra thị trường với mức giá thấp hơn để kéo giá vàng hạ
xuống. Với giải pháp này, nhà nước đã xoá bỏ tình trạng ngân sách phải bao cấp cho
các xí nghiệp và các tổ chức kinh tế.
Nhà nước Việt Nam cho phép ngân hàng quốc gia được xác định tỷ giá ngoại tệ
xấp xỉ với thị trường tự do, biện pháp này có tác dụng xoá bỏ hiện tượng đầu cơ vàng
và ngoại tệ gây rối loạn thị trường. Hiện nay, nhà nước cùng với ngân hàng Trung ương

đang tiến dần đến việc điều chỉnh giá vàng và giá đô la thoe mức giá cả của thị trường
thế giới, đây là một trong những kế hoạch hoà nhập kinh tế Việt Nam với thế giới.
Bên cạnh đó, nhà nước mở rộng quyền xuất nhập khẩu mở cửa biên giới khuyến
khích các nguồn nhập khẩu vào Việt Nam đã làm cho thị trường ngày càng phong phú,
làm cho cung và cầu cân bằng hơn. Việc nhập khẩu vào Việt Nam còn có tác dụng gây
sức ép với hàng hoá trong nước buộc họ phải nâng cao chất lượng để đáp ứng thị
hiếu của khách hàng, hoạt động nhập khẩu cần có nhiều vốn ngoại tệ, từ đó mà xuất
khẩu gia tăng. Nhà nước sớm thực hiện chính sách bảo hộ một số nghành trong nước,
việc này không có nghĩa là cấp nhập khẩu mà là đầu tư vốn, kỹ thuật để chất lượng
hàng hoá đạt tiêu chuẩn, giá thành hạ để đủ sức cạnh tranh với thị trường quốc tế.
Việt Nam đã đạt đượcnhững thành tựu đáng kể trong cuộc sống lạm phát nhừ áp
dụng các giải pháp nêu trên. Tuỳ từng hoàn cảnh, từng giai đoạn mà chúng ta có thể
linh hoạt sử dụng các biện pháp khác nhau nhằm đạt được hiệu quả kinh tế lớn.
25