Giáo trình sửa chữa và bảo dưỡng ly hợp và hộp số thủy lực (NXB hà nội 2004) nhiều tác giả, 72 trang

BỘ LAO ĐỘNG - THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
TỔNG CỤC DẠY NGHỀ

TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO

DỰ ÁN GIÁO DỤC KỸ THUẬT VÀ DẠY NGHỀ (VTEP)

Logo

GIÁO TRÌNH

MƠ ĐUN: SỬA CHỮA VÀ BẢO DƯỠNG
LY HỢP VÀ HỘP SỐ THUỶ LỰC
MÃ SỐ: HAR 02 18
NGHỀ: SỬA CHỮA Ơ TƠ
TRÌNH ĐỘ LÀNH NGHỀ

a)
b)
c)

HÀ NỘI - 2004

1


(Mặt sau trang bìa)

Tuyên bố bản quyền :
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình
Cho nên các nguồn thơng tin có thể được

phép dùng ngun bản hoặc trích dùng cho các
mục đích về đào tạo và tham khảo
Mọi mục đích khác có ý đồ lệch lạc hoặc
sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành
mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
Tổng Cục Dạy nghề sẽ làm mọi cách để bảo vệ
bản quyền của mình.
Tổng Cục Dạy Nghề cám ơn và hoan nghên các
thơng tin giúp cho việc tu sửa và hồn thiện tốt
hơn tàI liệu này.

Địa chỉ liên hệ:
Dự án giáo dục kỹ thuật và nghề nghiệp
Tiểu Ban Phát triển Chương trình Học liệu
................................................................

Mã tàI liệu:……….
Mã quốc tế ISBN:……..

2


LỜI TỰA
(Vài nét giới thiệu xuất xứ của chương trình và tài liệu)
Tài liệu này là một trong các kết quả của Dự án GDKT-DN ..
(Tóm tắt nội dung của Dự án)

(Vài nét giới thiệu quá trình hình thành tài liệu và các thành phần tham gia)

(Lời cảm ơn các cơ quan liên quan, các đơn vị và cá nhân đã tham gia )

(Giới thiệu tài liệu và thực trạng)

TàI liệu này được thiết kế theo từng mô đun/ môn học thuộc hệ thống mơ đun/mơn học
của một chương trình, để đào tạo hồn chỉnh
Nghề
Sửa chữa ơ tơ
ở cấp trình độ ..II
và được dùng làm Giáo trình cho học viên trong các khố đào tạo, cũng có thể được sử dụng cho
đào tạo ngắn hạn hoặc cho các công nhân kỹ thuật, các nhà quản lý và người sử dụng nhân lực
tham khảo.
Đây là tài liệu thử nghiệm sẽ được hồn chỉnh để trở thành giáo trình chính thức trong hệ
thống dạy nghề.
Hà nội, ngày . tháng năm
Giám đốc Dự án quốc gia

3


MỤC LỤC
ĐỀ MỤC
123456-

Lời tựa
Mục lục
Giới thiệu về mô đun
Sơ đồ quan hệ theo trình tự học nghề
Các hình thức học tập chính trong mơ đun
Bài 1 - Cấu tạo biến mô men thuỷ lực
- Bảo dưỡng biến mô men thuỷ lực

7- Bài 2 - Sửa chữa và bảo dưỡng biến mô men thuỷ lực
- Thực tập sửa chữa biến mô men thuỷ lực
8- Bài 3 - Cấu tạo hộp số hành tinh (thuỷ lực)
- Thực tập bảo dưỡng hộp số hành tinh (thuỷ lực)
9- Bài 4 - Sửa chữa và bảo dưỡng hộp số hành tinh (thuỷ lực)
- Thực tập sửa chữa hộp số hành tinh (thuỷ lực)
10- Bài 5 - Sửa chữa và bảo dưỡng các bộ cảm biến
- Thực tập sửa chữa các bộ cảm biến
11- Đáp án các câu hỏi và bài tập
12- Các thuật ngữ chuyên môn
13- Tài liệu tham khảo

TRANG
3
4
5
6
7
9
21
25
27
33
55
61
64
72
78
84
86

87

4


GIỚI THIỆU VỀ MƠ ĐUN
Vị trí, ý nghĩa, vai trị mô đun:
Biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh là những bộ phận của hệ thống truyền lực được
dùng nhiều trên các ô tô hiện đại ngày nay. Biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh có nhiệm
vụ tự động truyền, cắt, biến đổi mơ men, thay đổi hướng chuyển động và số vòng quay của động
cơ bằng thuỷ lực phù hợp với lực kéo của ô tô.
Sửa chữa và bảo dưỡng biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh là một công việc có tính
thường xun, phức tạp và quan trọng đối với nghề sửa chữa ô tô, nhằm nâng cao tuổi thọ của
biến mô thuỷ lực và hộp số hành tinh ô tơ và đáp ứng các tính năng tự động điều khiển và tính tiện
nghi của ơ tơ ngày nay. Cơng việc sửa chữa không chỉ cần những kiến thức cơ học ứng dụng kỹ
năng sửa chữa cơ khí và thuỷ lực, mà nó cịn địi hỏi sự u nghề và tinh thần trách nhiệm cao của
của người thợ sửa chữa ô tô.
Mục tiêu của mô đun:
Nhằm đào tạo cho học viên có đầy đủ kiến thức về cấu tạo và nguyên tắc hoạt đông các bộ
phận của hệ thống truyền động thuỷ cơ (biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh..) trên ơ tơ.
Đồng thời có đủ kỹ năng phân định về cấu tạo để tiến hành bảo dưỡng và kiểm tra, sửa chữa các
hư hỏng của các bộ phận hệ thống truyền động thuỷ cơ với việc sử dụng đúng và hợp lý các trang
thiết bị, dụng cụ đảm bảo đúng quy trình, yêu cầu kỹ thuật, an toàn và năng suất cao.
Mục tiêu thực hiện của mơ đun:
1. Trình bày đầy đủ các u cầu, nhiệm vụ của các bộ phận của biến mô men thuỷ lực và hộp số
hành tinh và cơ cấu chuyển số AET trên ơ tơ.
2. Trình bày được cấu tạo và nguyên tắc hoạt động các bộ phận: biến mô men thuỷ lực, hộp số
hành tinh và cơ cấu chuyển số AET.
3. Phân tích đúng những hiện tượng, nguyên hư hỏng chung và của các bộ phận: biến mô men
thuỷ lực và hộp số hành tinh và cơ cấu chuyển số AET trên ơ tơ.

4. Trình bày được phương pháp bảo dưỡng, kiểm tra và sữa chữa những hư hỏng của các bộ
phận: biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh.
5. Tháo lắp, kiểm tra và bảo dưỡng, sửa chữa các chi tiết, bộ phận của các bộ phận: biến mô
men thuỷ lực và hộp số hành tinh đúng quy trình, quy phạm và đúng các tiêu chuẩn kỹ thuật
trong sửa chữa.
7. Sử dụng đúng, hợp lý các dụng cụ kiểm tra, bảo dưỡng và sửa chữa đảm bảo chính xác và an
tồn.
Nội dung chính của mơ đun:
1. u cầu và nhiệm vụ của biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh và cơ cấu chuyển số AET
trên ô tô.
2. Cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh ô tô.
3. Cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của cơ cấu tự động điều khiển và các bộ cảm biến trong
biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh trên ô tô.
4. Hiện tượng, nguyên nhân, phương pháp kiểm tra, chẩn đoán và bảo dưỡng, sửa chữa hư
hỏng của các bộ phận của biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh trên ô tô.
5. Sửa chữa và bảo dưỡng: biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh ô tô.
6. Bảo dưỡng cơ cấu điều khiển và các bộ cảm biến.
7. Sử dụng dụng cụ, thiết bị và kỹ thuật an toàn trong sửa chữa, bảo dưỡng: biến mô men thuỷ
lực và hộp số hành tinh trên ô tô.

5


SƠ ĐỒ QUAN HỆ THEO TRÌNH TỰ HỌC NGHỀ
HAR 01 01
Điện
kỹ thuật

HAR 01 18
Kỹ thuật về

động cơ đốt trong

H AR 01 08
Kỹ thuật
đIện tử

HAR 01 10
Vật liệu
cơ khí

HAR 01 09
Cơ
kỹ thuật

HAR 01 19
SC-BD phần
cố định động cơ

HAR 01 24
SC-BD Hệ thống nhiên
liệu xăng

HAR 01 11
Dung sai
và lắp ghép

HAR 01 12
Vẽ
kỹ thuật

HAR 01 22
SC-BD Hệ thống
bôi trơn

HAR 01 23
SC-BD Hệ thống
làm mát

HAR 01 25
SC-BD Hệ thống nhiên
liệu diêden

HAR 01 26
SC-BD Hệ thống khởi
động

HAR 01 27
SC-BD Hệ thống đánh
lửa

HAR 01 28
SC-BD Trang thiết
bị điện ô tô

HAR 01 30 SC-BD
Cầu chủ động

HAR 02 07
Kỹ thuật tự động điều
khiển bằng điện tử

HAR 02 12
Chẩn đốn HT
truyền động ơ
tơ

HAR 01 17
Nhập mơn nghề
s/c ơ tơ

HAR 01 21
SC-BD Cơ cấu
phân phối khí

HAR 01 31
SC-BD Hệ thống
di chuyển

HAR 01 34
K.tra tình trạng kỹ thuật
đ/cơ và ơ tơ

HAR 02 11
Chẩn đoán
động cơ

HAR 01 14
Thực hành
nghề bổ trợ

HAR 01 20
SC- BD phần
c/động động cơ

HAR 01 29
SC-BD Hệ thống
truyền lực

HAR 02 06
Xác suất
& thống kê

HAR 01 13
An toàn

HAR 02 14
SC-BD bộ tăng
áp

HAR 02 08
Vẽ
Auto CAD

HAR 02 15
SC-BD Hệ
thống phun
xăng điện tử

HAR 02 09
Cơng nghệ khí nén và

thủy lực

HAR 02 16
SC-BD BCA điều
khiển bằng
điện tử

HAR 01 33
SC-BD Hệ
thống phanh

HAR 01 32
SC-BD Hệ
thống lái

HAR 01 36
nâng cao
hiệu quả công việc

HAR 01 35
SC Pan ơ tơ

HAR 02 10
Nhiệt
kỹ thuật

HAR 02 17
SC-BD HT
đ/khiển bằng
khí nén

CHỨNG
CHỈ
NGHỀ

HAR 02 13
Công nghệ phục hồi
chi tiết trong s/chữa

HAR 02 18
SC-BD Biến
mô men
thủy lực

HAR 02 19
Tổ chức quản
lý và sản xuất

BẰNG
CÔNG NHÂN
LÀNH NGHỀ

CHỨNG CHỈ
BẬC CAO

BẰNG
CÔNG NHÂN
BẬC CAO

1

CÁC HÌNH THỨC HỌC TẬP CHÍNH TRONG MƠ ĐUN
1 . Học trên lớp về:
- Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại của biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh.
- Cấu tạo, nguyên tắc hoạt động của biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh.
2 . Học tại phịng học chun mơn hố về:
- Các hiện tượng, nguyên nhân hư hỏng của biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh.
- Quy trình bảo dưỡng và tháo lắp biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh.
- Phương pháp kiểm tra, sửa chữa và bảo dưỡng các bộ phận của biến mô men thuỷ lực và
hộp số hành tinh.
3 . Thực tập tại xưởng trường về:
- Thực hành tháo lắp, bảo dưỡng, kiểm tra và sửa chữa các bộ phận của biến mô men thuỷ
lực và hộp số hành tinh trong các xưởng sửa chữa ô tô hiện đại.
4 . Tham quan thực tế về:
- Bảo dưỡng và sửa chữa các loại biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh trong cơ sở
sửa chữa ô tô hiện đại.
5 . Tự nghiên cứu và làm bài tập về:
- Các tài liệu tham khảo về bộ phận của biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh ô tô.
- Vẽ sơ đồ cấu tạo, trình bày nguyên tắc hoạt động và các hư hỏng, phương pháp kiểm tra,
sửa chữa chi tiết của biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh ô tô.
Bài
Danh mục các bài học
Lý
Thực Các hoạt
thuyết
hành
động
khác
Bài 1 Cấu tạo biến mô men thuỷ lực.

6
16
Bài 2 Sửa chữa và bảo dưỡng biến mô men thuỷ lực
6
16
Bài 3 Cấu tạo hộp số hành tinh ô tô.
6
16
Bài 4 Sửa chữa và bảo dưỡng hộp số hành tinh ô tô.
6
16
Bài 5 Bảo dưỡng các bộ cảm biến.
6
16
Cộng
30
80
YÊU CẦU VỀ ĐÁNH GIÁ HOÀN THÀNH MƠ ĐUN
1. Kiến thức:
- Trình bày được đầy đủ các nhiệm vụ, yêu cầu, cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của
biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh ơ tơ.
- Giải thích đúng những hiện tượng, ngun nhân hư hỏng và phương pháp bảo
dưỡng, kiểm tra, sữa chữa các bộ phận của biến mô men thuỷ lực và hộp số hành
tinh ô tô.
2. Kỹ năng:
- Tháo lắp, kiểm tra và bảo dưỡng, sửa chữa được các hư hỏng chi tiết, bộ phận của
biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh đúng quy trình, quy phạm và đúng các
tiêu chuẩn kỹ thuật trong sửa chữa.
- Sử dụng đúng, hợp lý các dụng cụ kiểm tra, bảo dưỡng và sửa chữa đảm bảo chính
xác và an tồn.

- Chuẩn bị, bố trí và sắp xếp nơi làm việc vệ sinh, an toàn và hợp lý.
3. Thái độ:
- Chấp hành nghiêm túc các quy định về kỹ thuật, an tồn và tiết kiệm trong bảo
dưỡng, sửa chữa.
- Có tinh thần trách nhiệm hồn thành cơng việc đảm bảo chất lượng và đúng thời
gian .
- Cẩn thận, chu đáo trong công việc luôn quan tâm đúng, đủ không để xảy ra sai sót.

7


Bài 1
CẤU TẠO BIẾN MÔMEM THUỶ LỰC
Mã bài: HAR.02 18 01
Giới thiệu:
Biến mô men thuỷ lực là một phần của hộp số thuỷ lực (dầu chuyên dùng), cùng với hộp số
hình thành một cụm của hệ thống truyền lực tự động chuyển số. Biến mơ men thuỷ lực có nhiệm
vụ tự động điều khiển: cắt, truyền lực và biến đổi mô men từ động cơ đến hộp số, thông qua áp
lực của dòng chất lỏng.
Điều kiện làm việc của bộ biến mô men làm việc liên tục truyền áp suất thuỷ lực lớn và nhiệt
độ cao nên các chi tiết dễ bị hư hỏng cần được tiến hành kiểm tra, bảo dưỡng thường xuyên và
sửa chữa kịp thời để đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật và nâng cao tuổi thọ của bộ biến mô men thuỷ
lực ô tô.
Mục tiêu thực hiện:
1. Phát biểu đúng yêu cầu, nhiệm vụ và phân loại của biến mơ men thuỷ lực.
2. Trình bày được cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của bộ biến mô men thuỷ lực.
3. Nhận dạng và bảo dưỡng các bộ phận của biến mô men thuỷ lực đảm bảo đúng quy trình, đúng
u cầu kỹ thuật.
Nội dung chính:
1. Nhiệm vụ, yêu cầu biến mô men thuỷ lực.

2. Cấu tạo và hoạt động của biến mô men thuỷ lực.
3. Tháo lắp, kiểm tra và bảo dưỡng biến mô men thuỷ lực.

8


HỌC TRÊN LỚP
I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ BIẾN MÔ MEN THUỶ LỰC VÀ HỘP SỐ HÀNH TINH
Hộp số hành tinh

Biến mơ thuỷ lực

Trục khuỷu

Bộ vi sai

Hình 1-1: Cấu tạo chung bộ biến mô men thuỷ lực và hộp số hành tinh

II. NHIỆM VỤ, YÊU CẦU
1. Nhiệm vụ
Bộ biến mô men có các nhiệm vụ:
- Tăng mơ men do động cơ tạo ra và làm cho trục khuỷu quay đều.
- Tự động đóng và mở mạch truyền lực (truyền cơng suất) từ động cơ đến trục sơ cấp hộp số
hành tinh.
- Dẫn động bơm dầu của cơ cấu điều khiển thuỷ lực của cụm hộp số hành tinh.
- Đảm bảo an toàn cho động cơ và hệ thống truyền lực khi bị quá tải.
2. Yêu cầu
- Tự động truyền và tăng được mô men xoắn lớn nhất của động cơ hợp lý .
- Làm việc êm và giúp cho việc tự động đi số chính xác.
- Đảm bảo an tồn cho động cơ và hệ thống truyền lực khi bị quá tải.

- Kết cấu đơn giản, thốt nhiệt tốt và có độ bến cao.
 Ngày nay biến mô men thuỷ lực (ly hợp thuỷ lực) được sử dụng nhiều trên ô tô tải và ô tô du
lịch.
III. CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA BỘ BIẾN MÔ MEN THUỶ LỰC
1. Cấu tạo: (hình 1-2 )
a) Phần chủ động gồm có: vỏ và bánh bơm
- Bánh bơm
Bánh bơm gồm nhiều cánh bơm làm bằng thép hoặc hợp kim nhơm có dạng cong hình xuyến
được lắp theo hướng kính ở bên trong vỏ bơm, bánh bơm được gắn liền với vỏ biến mô.
- Vỏ biến mô men
Vỏ biến mô men được lắp chặt với trục khuỷu thông qua tấm dẫn động và luôn quay cùng trục
khuỷu, vỏ biến mô dùng để lắp bánh bơm, rô to tua bin, stato và chứa dầu hộp số.

9


Vỏ biến mô

Bánh bơm

Cánh bơm

Rô to tua bin

Trục sơ cấp

Tấm dẫn

Stato
Rơ to tua bin

Stato

Hình 1-2 Cấu tạo biến mơ men thuỷ lực

b) Phần bị động gồm có: rơ to tua bin và stato (1-2)
- Rô to tua bin gồm nhiều cánh hình xuyến, hướng cong ngược chiều với các cánh của bánh bơm
và lắp phía trước bánh bơm (tính từ động cơ đến hộp số), rơ to tua bin có moayơ lắp với trục sơ
cấp hộp số hành tinh. Bên ngồi rơ to cịn có lị xo giảm chấn xoắn và pít tơng ép ly hợp ma sát.
- Stato được đặt giữa bánh bơm và rôt tua bin, gồm nhiều cánh có hướng sao cho khi nhận dịng
chất lỏng đi ra khỏi rô to tua bin, tác dụng vào các cánh của bánh bơm làm cường hoá bánh bơm.
Stato lắp với trục ống lồng liên kết với vỏ hộp số hành tinh, thông qua khớp một chiều. Các cánh
của bánh bơm, rô to tua bin và stato cấu tạo theo quy luật tạo nên khơng gian dịng chảy của chất
lỏng ở gần tâm lớn, càng ra ngoài càng thu nhỏ, tạo điều kiện nâng cao tốc độ dòng chảy khi chất
lỏng đi ra xa tâm quay với động năng lớn.
2. Nguyên tắc hoạt động
a) Trạng thái truyền mô men xoắn (hình 1-3)
- Khi động cơ hoạt động, bánh bơm được dẫn động từ trục khuỷu, dầu trong bánh bơm sẽ quay
theo các cánh bơm cùng một hướng. Khi tốc độ động cơ tăng lên, lực ly tâm tăng lên đẩy dầu từ
tâm ra khỏi cánh bơm, đập vào các cánh quạt của rô to tua bin làm cho rô to tua bin và trục sơ cấp
quay theo chiều của bánh bơm.
Sau khi dầu mất năng lượng do va đập vào các cánh quạt của rô to tua bin, dầu chảy vào trong
dọc theo các cánh và khi va đập vào bề mặt cong các cánh rô to quay sẽ đổi hướng ngược lại đẩy
dầu về các cánh của bánh bơm để lặp lại chu kỳ ban đầu.
- Như vậy việc truyền mô men (truyền công suất ở chế độ không tải) được thực hiện bởi dòng
dầu chảy qua các cánh bơm và các cánh của rô to tua bin.
b) Trạng thái khuyếch đại (biến) mơ men (hình 1-3)
- Sau khi dầu đi qua rô to tua bin đổi hướng như trên, dòng dầu chảy đi qua các cánh của stato.
Do chênh lệch tốc độ quay của bánh bơm và rô to tua bin, dầu từ rô to đập vào mặt trước của các
cánh stato làm cho stato quay theo hướng ngược lại của bánh bơm và làm cho khớp một chiều

khố cứng stato. Khi stato bị khố cứng, dịng chảy đập vaò mặt cong của các cánh stato làm thay
đổi hướng dịng chảy (xiên góc) có tác dụng tăng cường thêm chuyển động quay của bánh bơm
(tăng mô men khi ô tô bắt đầu chuyển động). Do vậy khi đạp chân ga sẽ làm cho rô to tua bin
quay với mô men lớn hơn mô men do động cơ sinh ra (biến mô men) để làm cho ô tô khởi hành.
Bánh bơm

Rơ to tua bin

Bánh bơm

Rơ to tua bin

Dịng tăng mô men

10


Stato

Dịng chảy truyền cơng

Hình 1-3 Sơ đồ cấu tạo và hoạt động của biến mô men thuỷ lực
Trạng thái tuyền công suất và trạng thái biến mô men

c) Trạng thái khớp nối thuỷ lực (hình 1-4)
- Khi tốc độ quay của rô to tua bin tăng lên đạt đến tốc độ quay của bánh bơm, hướng của dòng
chảy dầu đến stato cùng hướng với chiều quay bánh bơm làm cho dầu đập vào mặt sau của các
cánh stato đẩy mở khớp một chiều cho stato quay cùng chiều với rô to tua bin và bánh bơm. Biến
mơ khơng cịn chức năng khuếch đại mô men mà như một khớp nối thuỷ lực để truyền lực (tỷ số
truyền 1:1) từ động cơ đến hộp số hành tinh.

Khi stato được mở khoá, dòng chảy đập vào mặt sau của các cánh stato làm cho stato quay theo
hướng dịng chảy (thẳng góc) từ rô to tua bin đến stato và bánh bơm để truyền mô men khi ô tô
vận hành ở tốc độ thấp.
- Khi xe chạy ở tốc độ thấp, dầu trong biến mơ ở phía trước và phía sau cơ cấu khố biến mơ có
áp suất bằng nhau làm cho khóa biến mô mở ra, thông đường dầu qua các van rơ le và van tín
hiệu.

11


Bánh bơm

Stato

Rơ to tua bin

Dịng truyền cơng suất

a)
Rơ to tua bin

Khố biến mơ

Bánh bơm
Van rơ le

Van tín hiệu

b)
Hình 1-4 Sơ đồ cấu tạo và hoạt động của biến mô men thuỷ lực

Trạng thái khớp nối thuỷ lực và xe chạy ở tốc độ thấp
a, b) Sơ đồ trạng thái bộ biến mô truyền công suất ;

- Trong trạng thái khớp nối (khơng có sự khuếch đại mơ men - hình. 1-5), với tỷ số truyền 1:1,
nhưng giữa bánh bơm và rơ to tua bin có sự chênh lệch về tốc độ từ 4-5% (vì bánh bơm chủ động
và rơ to là bị động). Vì vậy biến mơ khơng truyền được 100% công suất của động cơ đến hộp số.
Để ngăn chặn hiện tượng mất năng lượng và giảm tiêu hao nhiên liệu, trên rô to tua bin được lắp
cơ cấu khố biến mơ loại ma sát (hình 1-5).
- Khi tốc độ ơ tơ tăng từ trung bình đến cao (trên 60 km/giờ) khố biến mơ sẽ nối cứng rơ to tua
bin với bánh bơm.
- Khi xe chạy ở tốc độ trung bình và cao (trên 60 km/giờ), do các bộ cảm biến tốc đô xe và bộ
cảm biến độ mở bướm ga sẽ điều khiển van tín hiệu và van rơ le, mở đường dầu có áp suất phía
sau khóa biến mơ, đẩy tấm ma sát của cơ cấu khố ép chặt vào vỏ biến mô nối cứng rô to tua bin
với bánh bơm để cho 100% công suất được truyền đến rô to và hộp số.

12


Hình 1-5 Sơ đồ cấu tạo và hoạt động của khố biến mơ

III. CẤU TẠO CÁC BỘ PHẬN
1. Stato và khớp một chiều
Bánh bơm
Rơ to t/ bin
Khố b/ mơ
a. Nhiệm vụ
Stato và khớp một chiều dùng để làm tăng mô men của bánh bơm khi động cơ bắt đầu hoạt
động.
b. Cấu tạo (hình. 1-6)
Stato được đặt giữa bánh bơm và rô to tua bin. Stato lắp quay trên trục và trục stato được lắp

cố định với vỏ hộp số.
- Khớp một chiều gồm có: vịng trong lắp chặt với trục stato, vịng ngồi lắp với stato, bên trong
có vịng lị xo và các con lăn.
Cánh cong

Vịng ngồi
Con lăn
Van rơ le

Van tín hiệu

Dầu đến bánh bơm

Hướng dầu đi, nếu
khơng có stato

Lị xo

Vịng trong

a)

b)

Hình 1-6 Sơ đồ cấu tạo và hoạt động của khớp một chiều của stato
a) Sơ đồ cấu tạo stato; b) Sơ đồ cấu tạo khớp một chiều

c. Nguyên tắc hoạt động (hình. 1-6b)
- Do chênh lệch tốc độ quay của bánh bơm và rô to tua bin, dầu từ rô to đập vào mặt trước của
các cánh stato làm cho stato quay theo hướng ngược lại của bánh bơm và làm cho khớp một chiều

khố cứng stato.
Khi có sự sai lệch tốc độ giữa hai vòng lực ma sát đẩy con lăn (độ lớn l2 tăng) cho tới khi khố
chặt vịng trong và vịng ngồi.

13


- Khi tốc độ quay của rô to tua bin tăng lên đạt đến tốc độ quay của bánh bơm, hướng của dòng
chảy dầu đến stato cùng hướng với chiều quay bánh bơm làm cho dầu đập vào mặt sau của các
cánh stato đẩy mở khớp một chiều cho stato quay cùng chiều với rô to tua bin và bánh bơm.
Stato được mở khố khi vịng ngồi quay cùng chiều với rô to và bánh bơm, đẩy vào đầu các
con lăn xoay cùng chiều nghiêng đi và xoay chiều cao nhỏ (l1 < l ) mở cho vịng ngồi và stato
quay theo rơ to và bánh bơm.
2. Cơ cấu khố biến mơ
a) Nhiệm vụ
Cơ cấu khố biến mơ dùng để khoá bánh tua bin vào bánh bơm, đảm bảo truyền hết 100%
công suất từ động cơ đến hộp số khi số vòng quay của bánh tua bin và bánh bơm gần bằng nhau.
b) Cấu tạo (hình.1-7)
Khi bộ biến mơ ở trạng thái khớp nối, với tỷ số truyền 1:1, nhưng giữa bánh bơm và rơ to tua
bin có sự chênh lệch về tốc độ từ 4-5% (vì bánh bơm chủ động và rô to là bị động). Để ngăn chặn
hiện tượng mất năng lượng và giảm tiêu hao nhiên liệu, trên rơ to tua bin được lắp cơ cấu khố
biến mơ loại ma sát (hình 1-6a).
Khố biến mơ được lắp trên moayơ của rô to tua bin. Bao gồm: pitông khố có dán vật liệu
ma sát hoặc dán vào vỏ biến mô dùng để truyền lực ngăn sự trượt tại thời điểm ăn khớp của khố
biến mơ. Lị xo giảm chấn lắp trên khớp khoá dùng để hấp thụ lực xoắn do sự ăn khớp của ly hợp,
ngăn không tạo ra va đập.
Bánh bơm

Rơ to

Khố biến mơ

Khố biến mơ (mở)
Van rơ le

Bơm dầu

Stato

Khố biến mơ

b)
Van tín hiệu

Trục
Trục sơ
sơ cấp
cấp hộp số

a)
c)
Hình 1-7 Sơ đồ cấu tạo và hoạt động của cơ cấu khố biến mơ
a) Sơ đồ biến mơ; b, c) Sơ đồ hoạt động của khố biến mơ

c) Ngun tắc hoạt động
- Trạng thái nhả khớp (hình. 1-7b)
Khi xe chạy ở tốc độ thấp, bộ phận điều khiển các van tín hiệu và van rơ le mở cho dầu có áp
suất chảy đến phía trước của khớp khố. Do áp suất ở phía trước và phía sau của khớp khố bằng
nhau, nên khớp khố nhả ra khơng tiếp xúc với vỏ bộ biên mơ.
- Trạng thái ăn khớp (hình. 1-7c)

Khi xe chạy ở tốc độ trung bình và cao (trên 60 km/giờ), do các bộ cảm biến tốc đô xe và
bộ cảm biến độ mở bướm ga sẽ điều khiển van tín hiệu và van rơ le, mở đường dầu có áp suất

14


phía sau khóa biến mơ, đẩy tấm ma sát của cơ cấu khố ép chặt vào vỏ biến mơ nối cứng rô to tua
bin với bánh bơm để cho 100% công suất được truyền đến rô to và hộp số.
3. Bơm dầu
a) Nhiệm vụ
Bơm dầu dùng để bơm dầu có áp suất cao (2,0 -2,5 Mpa) đưa đến bộ biến mô, hộp số hành
tinh, và hệ thống điều khiển thuỷ lực. Để bôi trơn các chi tiết và điều khiển hoạt động của bộ biến
mô và hộp số hành tinh.
b) Cấu tạo (hình.1-8)
Bơm dầu gồm có: đĩa phân chia dầu được lắp quay trên trục sơ cấp, bánh răng chủ động (hoặc
rô to và các phiến gạt) lắp với trục bánh bơm, bánh răng bị động lắp trong thân bơm và nắp.
c) Nguyên tắc hoạt động

Trục stato

Thân bơm

B/ răng bị động

Nắp bơm

B/ răng chủ động

B/ răng bị động

Thân bơm

B/ răng bị động

Hình 1-8. Cấu tạo của bơm dầu

Khi động cơ và bộ biến mô hoạt động làm cho bánh răng chủ động quay trong bánh răng bị
động vừa ăn khớp vừa tạo ra các khoang dầu và tăng dần thể tích tạo ra sức hút để hút dầu từ các
te vào trong bơm sau đó nén ép dầu từ thể tích lớn về thể tích nhỏ, làm tăng áp suất dầu để đưa
dầu đến hệ thống điều khiển hộp số và bộ biến mô.
Tốc độ động cơ tăng lên làm cho áp suất của bơm dầu tăng lên tương ứng (áp suất bơm dầu từ 1,
6-2,5 MPa)
- Áp suất làm việc của bơm dầu được điều chỉnh ổn định từ 1,6 - 2,0 Mpa nhờ van điều tiết áp
suất lắp sau bơm trên mạch phân nhánh của đường dầu chính.
4. Van điều tiết áp suất
a) Nhiệm vụ
Van điều tiết áp suất dùng để điều chỉnh áp suất bơm dầu ổn định từ 1,6 – 2,0 MPa.
b) Cấu tạo (hình.1-9)

15


Van điều tiết áp suất gồm có: thân van lắp sau bơm dầu trên mạch phân nhánh của đường dầu
chính, con trượt, một đầu đóng kín và tiếp xúc với áp lực của mạch dầu chính từ bơm dầu, đầu kia
tựa vào hai lị xo. Con trượt có ba mặt trượt để đóng, mở ba mạch dầu từ van đến: bộ biến mô, về
trước bơm dầu và từ bơm dầu đến van.
c. Nguyên tắc hoạt động
Khi động cơ bắt đầu làm việc, áp suất của bơm dầu thấp không thắng được sức căng lị xo,

Đến mạch

dầu chính

Van con trượt

Mạch cân bằng

Đến b /mơ

Lị xo

Bơm dầu

Bầu lọc

Đến biến mơ

Thùng dầu

a)

b)

c)

Hình 1-9. Sơ đồ cấu tạo và hoạt động của van điều tiết áp suất
a) Khi áp suất nhỏ;
b) Khi áp suất lớn, dầu về biến mô;
c) Van điều tiết khi áp suất cao, dầu về trước bơm;

con trượt đóng kín đường dầu đến bộ biến mơ, sau đó áp suất dầu tăng lên lớn hơn sức căng lò xo

sẽ đẩy mở mạch dầu cung cấp dầu đến bộ biến mô.
Khi tốc độ động cơ tăng lên, áp suất của bơm dầu tăng cao thắng được sức căng của hai lò xo
đẩy con trượt đóng bớt một phần đường dầu đến bộ biến mô và mở thông đường dầu về trước
bơm làm giảm áp suất dầu. Qúa trình được xảy ra liên tục để điều tiết áp suất dầu luôn ổn định từ
1,6 – 2,0 KPa.
5. Van tín hiệu khố biến mơ
a) Nhiệm vụ
Van tín hiệu khố biến mơ dùng để điều khiển áp suất dầu tác dụng lên van rơ le và khóa biến
mơ.
b) Cấu tạo (hình.1-11)

16


Van khố biến mơ gồm có: thân van, các đường ống dẫn dầu, van pít tơng và lị xo được lắp
trong thân van dưới.
Van rơ le b /mô
Bánh bơm
Rô to

Thân van
c) Ngun
tắctrên
hoạt động
Van giảm áp

ThânKhố
van biến mơ
Van điều biến ga

Van tích năng
Van tín hiệu
Van đ/c thấp áp

Cam bướm ga

Thân van dưới

Van b/ ga

a)
Van đi số thấp

Van đ/c số 2
Van rơ le

Chốt về số

b)
Van điều áp sơ cấp
Hình 1-11 Sơ đồ hoạt động
của van tín hiệu biến mơ
Van đ /áp thứ cấp
Van đi số
thấ

Van ch/ số 1, 2
Van điều áp

Van đi OD

Van tín hiệu
khố b/ mơ

Van ch/ số 2, 3
Van ch/ số 3, 4

c)

d)
Hình 1-10. Sơ đồ cấu tạo bộ van điều khiển
a) Cấu tạo bộ van, b) Thân van trên, c) Van điều khiển đi số, d) Thân van dưới

Khi áp suất dầu của van ly tâm truyền từ ly hợp truyền tăng đến đạt chuẩn quy định, đẩy van
pít tơng nén lị xo, mở thơng đường dầu đến van rơ le khố biến mơ. Dầu đến van rơ le đẩy mở
van cho dầu áp suất cao đi vào bộ biến mơ, đẩy khớp khố biến mơ ép chặt vào vỏ biến mơ.
5. Van rơ le khố biến mơ
a) Nhiệm vụ
Van rơ le khố biến mơ dùng để điều khiển khố biến mơ đóng và mở khố biến mơ.
b) Cấu tạo (hình.1-11)
Van khố biến mơ gồm có: thân van, các đường ống dẫn dầu, van pít tơng và lị xo được lắp
trong thân van dưới.
c) Nguyên tắc hoạt động (hình.1-11)
Khi áp suất dầu từ van tín hiệu tác dụng lên phần dưới của van rơ le, đẩy van rơ le đi lên mở
thơng đường dầu phía sau khố biến mơ và đẩy khố biến mơ vào trạng thái khố biến mơ.
Khi áp suất dầu từ van tín hiệu bị cắt, van rơ le được ấn đi xuống mở thông đường dầu có áp
suất đến phía trước khố biến mơ làm cho biến mơ trở về trạng thái mở khố biến mơ.
IV. NỘI DUNG BẢO DƯỠNG BỘ BIẾN MƠ.
1. Làm sạch bên ngồi.
2. Tháo rời bộ biến mơ và làm sạch chi tiết.
3. Kiểm tra các chi tiết.

4. Tra dầu, mỡ bôi trơn các chi tiết.
5. Lắp các chi tiết và bộ phận biến mơ.
6. Kiểm tra hồn chỉnh và vệ sinh công nghiệp.

17


V. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
1. Nhiệm vụ của bộ biến mô men ?
2. Ưu nhược điểm của bộ biến mô men ?
3. (Bài tập) Vẽ sơ đồ cấu tạo và nêu nguyên tắc hoạt động của bộ biến mô ở trạng thái biến mô
men.
THỰC HÀNH BẢO DƯỠNG BỘ BIẾN MÔ MEN
I. TỔ CHỨC CHUẨN BỊ NƠI LÀM VIỆC
1. Mục đích:
- Rèn luyện kỹ năng tháo lắp bộ biến mơ và hộp số hành tinh.
- Nhận dạng các bộ phận chính của bộ biến mơ và hộp số hành tinh.
2. Yêu cầu:
- Tháo, lắp thành thạo, đúng quy trình và đúng yêu cầu kỹ thuật.
- Nhận dạng được các bộ phận bộ biến mô và hộp số hành tinh.
- Sử dụng dụng cụ hợp lý, chính xác.
- Đảm bảo an tồn trong q trình tháo, lắp hộp số hành tinh.
- Tổ chức nơi làm việc khoa học, ngăn nắp, gọn gàng.
3. Chuẩn bị:
a) Dụng cụ:
- Dụng cụ tháo lắp bộ biến mô và hộp số hành tinh.
- Khay đựng dụng cụ, chi tiết.
- Giá nâng cầu xe, kích nâng và gỗ chèn kê lốp xe.
- Đồng hồ so.
- Pan me, thước cặp, căn lá..

- Các thiết bị dùng kiểm tra, chẩn đốn hư hỏng bộ biến mơ và hộp số hành tinh.
b) Vật tư:
- Giẻ sạch.
- Giấy nhám.
- Nhiên liệu rửa, dầu mỡ bôi trơn.
- Các van, bộ ly hợp, bộ phanh và joăng đệm thay thế.
- Tài liệu phát tay về các quy trình và tra cứu các yêu cầu kỹ thuật sửa chữa bộ biến mô và
hộp số hành tinh.
- Bố trí nơi làm việc cho nhóm học viên đủ diện tích, ánh sáng và thơng gió.
II. THÁO LẮP BỘ BIẾN MƠ
A. QUY TRÌNH THÁO RỜI BỘ BIẾN MƠ
1. Tháo bơm dầu (hình.1-8)
- Tháo các bu lơng hãm.
- Dùng cảo tháo bơm dầu ra khỏi trục stato.
2.Tháo vỏ bánh bơm
- Tháo các bu lông hãm.
3. Tháo stato
- Tháo các bu lông hãm và stato.
- Tháo trục stato.
4. Tháo rơ to tua bin và khố hãm
- Tháo rơ to tua bin.
- Tháo khố hãm rơ to.
5. Làm sạch chi tiết và kiểm tra
- Dùng dung dịch rửa và giẻ làm sạch các chi tiết.
- Dùng dụng cụ kiểm tra để kiểm tra các chi tiết.
Bộ biến mô

Trục khuỷu

Đệm

Bánh đà
Bộ biến mô men

18


Hình 1-12. Cấu tạo bộ biến mơ men

B. QUY TRÌNH LẮP
 Ngược lại quy trình tháo (sau khi thay thế các chi tiết hư hỏng)
- Tra dầu, mỡ bôi trơn các chi tiết: ổ bi, các lỗ chốt.
- Thay thế các chi tiết theo định kỳ bảo dưỡng (tấm ma sát, phe hãm).
- Thay dầu bôi trơn bộ biến mô.
II. QUY TRÌNH BẢO DƯỠNG BỘ BIẾN MƠ
1. Chuẩn bị dụng cụ và nơi làm việc
- Vam cảo và bộ dụng cụ tay tháo bộ biến mô.
- Dầu bôi trơn, bơm hơi, mỡ bôi trơn và dung dịch rửa.
2. Tháo và làm sạch các chi tiết bộ biến mô
- Dùng dung dịch rửa, bơm hơi, giẻ sạch để làm sạch, khô bên ngồi bộ biến mơ.
- Dùng cờ lê và vam cảo tháo rời bộ biến mơ.
3. Kiểm tra bên ngồi các chi tiết
- Dùng kính phóng đại và mắt thường.
- Quan sát bên ngoài và bề mặt các chi tiết.
4. Bôi trơn các chi tiết
- Dùng mỡ bôi trơn.
- Bôi trơn các lỗ, bạc xoay và tra mỡ bôi trơn các chi tiết.
5. Lắp các chi tiết của bộ biến mô
- Dùng cờ lê, vam cảo và tuýp đúng loại.
- Lắp bộ biến mơ (ngược lại q trình tháo).

6. Kiểm tra tổng hợp và vệ sinh công nghiệp
- Dùng chổi, giẻ lau.
- Vệ sinh dụng cụ và nơi bảo dưỡng sạch sẽ, gọn gàng.
CÁC BÀI TẬP MỞ RỘNG VÀ NÂNG CAO
I. Tên bài tập

19


Trình bày cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của:
1. Bộ biến mơ men thủy lực.
2. Cơ cấu khố biến mô men thủy lực.
3. Lập bảng kiểm tra chi tiết của bộ biến mơ men thủy lực.
II. u cầu
1. Trình bày được cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của bộ biến mô men thủy lực của ô tô
TOYOTA.
2. Lập được bảng kiểm tra chi tiết của bộ biến mô men thủy lực.
III. Thời gian
- Sau 2 tuần nộp đủ các bài tập.

20


Bài 2
SỬA CHỮA VÀ BẢO DƯỠNG BỘ BIẾN MÔ MEN
Mã bài: HAR.02 18 02
Giới thiệu:
Biến mô men thuỷ lực là một loại ly hợp thuỷ lực hoạt động nhờ áp lực của thuỷ lực (dầu
chuyên dùng) được lắp với hộp số hành tinh thành một cụm. Biến mô men thuỷ lực có nhiệm vụ
tự động điều khiển: cắt, truyền lực và biến đổi mô men từ động cơ đến hộp số, thơng qua áp lực

của dịng chất lỏng.
Điều kiện làm việc của bộ biến mô men liên tục truyền áp suất thuỷ lực lớn và chịu nhiệt độ
cao nên các chi tiết dễ bị hư hỏng cần được tiến hành kiểm tra, bảo dưỡng thường xuyên và sửa
chữa kịp thời để đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật và nâng cao tuổi thọ của bộ biến mô men thuỷ lực
ô tơ.
Mục tiêu thực hiện:
1. Giải thích đúng các hiện tượng, nguyên nhân hư hỏng của bộ biến mô men thủy lực.
2. Trình bày được các phương pháp kiểm tra bảo dưỡng, sửa chữa bộ biến mô.
3. Tháo lắp, kiểm tra và bảo dưỡng sửa chữa được bộ biến mô men thủy lực trên ô tô đúng yêu
cầu kỹ thuật.
Nội dung chính:
1. Hiện tượng, nguyên nhân hư hỏng của bộ biến mô men thủy lực.
2. Phương pháp kiểm tra bảo dưỡng, sửa chữa bộ biến mô men thủy lực.
3. Tháo lắp, kiểm tra và bảo dưỡng sửa chữa bộ biến mô men thủy lực.

21


HỌC TẠI PHỊNG HỌC CHUN MƠN HỐ
I. HIỆN TƯỢNG VÀ NGUYÊN NHÂN HƯ HỎNG CỦA BỘ BIẾN MÔ MEN THUỶ LỰC.
1. Bộ biến mô bị trượt ở tốc độ cao và khi tải nặng
a) Hiện tượng
Khi người lái tăng ga nhưng xe tăng tốc chậm hoặc kéo tải yếu.
b) Nguyên nhân
- Tấm ma sát của khố biến mơ mịn.
- Áp suất dầu không đủ tiêu chuẩn do bơm dầu yếu.
2. Ly hợp hoạt động khơng êm, có tiếng ồn
a) Hiện tượng
Nghe tiếng khua nhiều ở cụm biến mô, xe vận hành bị rung giật.
b) Nguyên nhân

- Bánh bơm rô to và stato mịn, gãy các cánh bơm.
- Thiếu dầu bơi trơn.
3. Bộ biến mô không hoạt động.
a) Hiện tượng
Khi ô tô khởi động nhưng vào số xe không vận hành.
b) Nguyên nhân
- Hệ thống điều khiển thuỷ lực đứt, hỏng.
- Các van tắc bẩn hoặc hỏng.
- Thiếu dầu bôi trơn bộ biến mô hoặc hỏng bơm dầu.
4. Bộ biến mô khơng cịn tác dụng tăng mơ men
a) Hiện tượng
Khi khi xe vận hành lực kéo yếu.
b) Nguyên nhân
- Áp suất dầu không đủ tiêu chuẩn do bơm dầu yếu.
- Stato mịn hỏng khơng khóa hãm được.
II. PHƯƠNG PHÁP KIỂM TRA CHUNG BỘ THUỶ LỰC.
1. Kiểm tra bên ngoài cụm biến mơ và hộp số
- Dùng kính phóng đại để quan sát các vết nứt, chảy rỉ bên ngoài cụm biến mô và các bộ phận
điều khiển.
2. Kiểm tra khi vận hành
- Khi vận hành ô tô chú ý lắng nghe tiếng kêu ồn khác thường ở cụm biến mô, nếu có tiếng ồn
khác thường và cụm biến mơ khơng cịn tác dụng làm việc theo yêu cầu cần phải kiểm tra và sửa
chữa kịp thời.
III. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
1- Trình bày các ngun nhân làm cho bộ biến mơ bị trượt ?
2- Vì sao bộ biến mơ làm việc khơng có tác dụng biến (tăng ) mơ men ?
THỰC TẬP SỬA CHỮA VÀ BẢO DƯỠNG BỘ BIẾN MÔ THUỶ LỰC
I. TỔ CHỨC CHUẨN BỊ NƠI LÀM VIỆC
1. Mục đích:
- Rèn luyện kỹ năng tháo lắp bộ biến mô và hộp số hành tinh.

- Nhận dạng các bộ phận chính của bộ biến mô và hộp số hành tinh.
2. Yêu cầu:
- Tháo, lắp thành thạo, đúng quy trình và đúng yêu cầu kỹ thuật.
- Nhận dạng được các bộ phận bộ biến mô và hộp số hành tinh.
- Sử dụng dụng cụ hợp lý, chính xác.
- Đảm bảo an tồn trong quá trình tháo, lắp hộp số hành tinh.
- Tổ chức nơi làm việc khoa học, ngăn nắp, gọn gàng.
3. Chuẩn bị:
a) Dụng cụ:

22


- Dụng cụ tháo lắp bộ biến mô và hộp số hành tinh.
- Khay đựng dụng cụ, chi tiết.
- Giá nâng cầu xe, kích nâng và gỗ chèn kê lốp xe.
- Đồng hồ so.
- Pan me, thước cặp, căn lá.
- Các thiết bị dùng kiểm tra, chẩn đoán hư hỏng bộ biến mô và hộp số hành tinh.
b) Vật tư:
- Giẻ sạch.
- Giấy nhám.
- Nhiên liệu rửa, dầu mỡ bôi trơn.
- Các van, bộ ly hợp, bộ phanh và joăng đệm thay thế.
- Tài liệu phát tay về các quy trình và tra cứu các yêu cầu kỹ thuật sửa chữa bộ biến mơ và
hộp số hành tinh.
- Bố trí nơi làm việc cho nhóm học viên đủ diện tích, ánh sáng và thơng gió.
II. THÁO LẮP BỘ BIẾN MƠ MEN THUỶ LỰC
A. QUY TRÌNH THÁO BỘ BIẾN MƠ MEN TRÊN Ơ TƠ
1. Làm sạch bên ngồi cụm biến mơ và hộp số

- Chèn các lốp xe chắc chắn và kéo hãm phanh tay.
- Dùng bơm nước áp suất cao và phun nước rửa sạch các cặn bẩn bên ngoài gầm ơ tơ.
- Dùng bơm hơi và thổi khí nén làm sạch cặn bẩn và nước bám bên ngoài cụm biến mô và hộp
số.
2. Tháo các bộ phận liên quan bên ngồi cụm biến mơ và hộp số.
- Bộ dụng cụ tay nghề sửa chữa ô tô.
- Tháo các đầu dây điện của hệ thống điều khiển, dây báo số lùi và báo tốc độ ô tô.
- Tháo cơ cấu điều khiển.
3. Tháo cụm cầu chủ động hoặc truyền động các đăng
- Tháo cụm cầu chủ động khỏi cụm biến mô và hộp số.
- Hoặc tháo truyền động các đăng nối với hộp số.
4. Tháo cụm biến mô và hộp số hành tinh khỏi ô tô
- Tháo nắp sàn xe phía trên cụm biến mơ và hộp số.
- Lắp giá treo, palăng và treo giữ cụm biến mô và hộp số an tồn.
- Xả dầu cụm biến mơ và hộp số.
- Tháo các bu lông hãm.
- Đẩy cụm biến mô và hộp số về phía sau động cơ và nới lỏng từ từ pa lăng để lấy cụm biến mô
và hộp số ra khỏi động cơ.
5. Tháo hộp số hành tinh ra khỏi bộ biến mô
- Vạch dấu giữa vỏ bộ biến mô và vỏ hộp số.
- Tháo các bu lông hãm.
6. Làm sạch và kiểm tra
- Bàn, khay để chi tiết và dung dịch rửa.
 Các chú ý
- Kê, chèn lốp xe, kéo phanh tay chắc chắn và lắp giá treo, pa lăng treo cụm biến mô
và hộp số an toàn.
- Sử dụng dụng cụ đúng loại và vặn chặt đủ lực quy định.
B- QUY TRÌNH THÁO RỜI BỘ LY HỢP
( Đã học trong bài 1)

23


C- QUY TRÌNH LẮP
 Ngược lại quy trình tháo (sau khi thay thế các chi tiết hư hỏng)
- Tra dầu, mỡ bôi trơn các chi tiết: ổ bi, các lỗ chốt.
- Thay thế các chi tiết theo định kỳ bảo dưỡng (đệm, phe hãm, tấm ma sát).
III. SỬA CHỮA BỘ BIẾN MÔ
1. Bánh bơm và tấm dẫn động
Bánh bơm
a) Hư hỏng và kiểm tra (hình 2-1)
- Hư hỏng chính của bánh bơm và tấm dẫ động:
Đồng hồ so
mòn, cong vênh ống bạc lót và tấm dẫn động, nứt
gãy vỏ và các cánh bơm.
- Kiểm tra: lắp biến mô lên tấm dẫn động, dùng
pan me và đồng hồ so để đo độ mịn và vênh của bạc
lót và tấm dẫn động so với tiêu chuẩn kỹ thuật (độ
mòn và độ đảo của ống bạc lót khơng nhỏ hơn 0,2
mm).
Bạc lót
Quan sát các vết nứt, vỡ của vỏ bánh bơm và các
cánh bơm.
b) Sửa chữa bánh bơm
Tấm dẫn động
- Ống bạc lót bị mịn có thể hàn đắp gia cơng lại, bị
cong vênh quá giới hạn cho phép cần thay thế.
a)
- Vỏ bánh bơm và các cánh bị nứt nhẹ, có thể hàn
đắp gia công lại, các cánh bơm bị gãy phải thay thế

Đồng hồ so
bánh bơm.
2. Rô to tua bin
a) Hư hỏng và kiểm tra
- Hư hỏng chính của rơ to tua bin: mòn moayơ và
then hoa, nứt gãy các cánh bơm, khố biến mơ: mịn
tấm ma sát.
- Kiểm tra: dùng pan me và cử then hoa để đo độ
mòn của then hoa, so với tiêu chuẩn kỹ thuật.
Quan sát các vết nứt, vỡ của các cánh bơm.
b) Sửa chữa rô to tua bin
Tấm dẫn động
- Rô to tua bin bị nứt nhẹ, mịn phần then hoa có
b)
thể hàn đắp gia công lại, các cánh bị nứt và cong
vênh quá giới hạn cho phép cần thay thế.
Hình 2-1. Sơ đồ kiểm tra bánh bơm và
- Khố biến mơ: tấm ma sát mòn cần thay thế.
tấm dẫn động
a- Kiểm tra ống bạc bánh bơm
3. Stato
b- Kiểm
tra tấm
a) Hư hỏng và kiểm tra (hình. 2-2)
Cữ chun
dùngdẫn động
- Hư hỏng của stato: mịn bạc lót, vành ngồi
, vành trong và khớp một chiều.
- Kiểm tra: dùng cữ chuyên dùng kiểm tra độ
rơ của vành trong của khớp với vấu lồi của

moayơ biến mô. Hoặc lật úp bộ biến mô, quay
bánh bơm theo chiều ngược chiều kim đồng hồ
thì khớp phải khóa cứng và quay tự do theo
chiều kim đồng hồ phải êm nhẹ.
b) Sửa chữa
- Stato mịn hỏng bạc ló và nứt nhẹ cánh
Bánh bơm
bơm, có thể hàn đắp gia cộng lại kích thước
ban đầu.
- Khớp một chiều mòn hỏng cần phải thay
thế stato.
4 . Bơm dầu
a) Hư hỏng và kiểm tra

24
Hình 2-2. Kiểm tra stato


- Hư hỏng của bơm dầu: mịn bánh răng (rơ to, phiến gạt) xi lanh, bạc lót và van điều tiết áp suất.
- Kiểm tra: mùng pan me, đồng hồ so đo độ mịn của bánh răng (rơ to, phiến gạt) xi lanh, bạc lót
và van trượt, dùng kính phóng đại để kiểm tra các vết nứt.
b) Sửa chữa
- Xi lanh mịn và nứt nhẹ có thể hàn đắp và gia cơng lại kích thước ban đầu. Bánh răng (rơ to,
phiến gạt) bạc lót và van trượt mịn, nứt cần phải thay thế.
CÁC BÀI TẬP MỞ RỘNG VÀ NÂNG CAO
I. Tên bài tập
Trình bày cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của:
1. Bộ biến mô men thuỷ lực.
2. Cơ cấu khố biến mơ men thủy lực.
3. Lập bảng đánh giá tình trạng kỹ thuật bộ biến mơ men thủy lực của xe TOYOTA.

II. Yêu cầu
1. Trình bày được cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của bộ biến mô men thủy lực.
2. Trình bày được cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của khố biến mơ men thủy lực.
3. Giải thích được các hiện tượng, nguyên nhân hư hỏng và phương pháp kiểm tra, sửa chữa,
bảo dưỡng bộ biến mô men thủy lực.
5. Lập được bảng kiểm tra, phân loại các chi tiết chính của bộ biến mơ xe TOYOTA
BẢNG KIỂM TRA PHÂN LOẠI CHI TIẾT
- Ngày kiểm tra: Ngày tháng năm 2004
- Nhóm (người) kiểm tra:
- Tên chi tiết:
Bộ biến mơ men thủy lực
TT

Tên chi tiết

Đ Vị
Tính

Số
Lượng

Đủ,
thiếu

1
2
3

Bánh bơm
Rơ to tua bin

Tấm ma sát

Bộ
-

01
01
01

đủ
Đủ
-

Phịng kỹ thuật

Loại ơ tơ: TOYOTA
Kích
thước
mịn
0, 8
0, 2

Tình
trạng
KT
-Nứt

Thay
thế

- Mịn

x

Sửa
chữa
x
x

Người kiểm tra

III. Thời gian
- Sau 2 tuần nộp đủ các bài tập.

Bài 3
CẤU TẠO HỘP SỐ HÀNH TINH
Mã bài: HAR. 02 29 03
Giới thiệu:
Hộp số hành tinh là một bộ phận của hệ thống truyền lực ô tô được hình thành với bộ biến
mơ men thủy lực tạo thành một cụm truyền lực bằng thủy lực. Hộp số hành tinh có chức năng tự

25