toàn văn luận án bản chính thức

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

ĐÀO THỊ TRANG

Gi¸o dôc t- t-ëng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh
trong x©y dùng lèi sèng cho sinh viªn ViÖt Nam hiÖn nay

LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC

HÀ NỘI - 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

ĐÀO THỊ TRANG

Gi¸o dôc t- t-ëng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh
trong x©y dùng lèi sèng cho sinh viªn ViÖt Nam hiÖn nay
Chuyên ngành: Triết học
Mã số: 92 29 001

LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC

Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS Nguyễn Thế Kiệt
2. PGS.TS Hoàng Thúc Lân

HÀ NỘI - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Luận án
này, được PGS.TS. Nguyễn Thế Kiệt và PGS.TS. Hoàng Thúc Lân hướng dẫn.
Các số liệu, kết quả sử dụng trong luận án là trung thực. Các kết luận của
luận án chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả
Đào Thị Trang


LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, Ban Đào tạo, Khoa Triết
học của Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã giúp đỡ tác giả trong quá trình
nghiên cứu và thực hiện luận án.
Tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Thế Kiệt và
PGS.TS Hoàng Thúc Lân đã tận tình hướng dẫn, động viên, giúp đỡ tác giả
trong suốt quá trình thực hiện luận án.
Tác giả xin cảm ơn các nhà khoa học đã nhận xét, góp ý để tác giả hoàn
thiện luận án.
Trong quá trình thực hiện luận án, tác giả còn nhận được nhiều sự ủng hộ
từ phía gia đình, cơ quan, bạn bè và đồng nghiệp. Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn
chân thành tới những sự ủng hộ, giúp đỡ đầy quý báu đó.
Tác giả

Đào Thị Trang


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ........................................................................1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu...........................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................2
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận án...........................................3
5. Đóng góp về khoa học của luận án ..........................................................................3
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án..................................................................3
7. Kết cấu của luận án ..................................................................................................3
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ
TÀI LUẬN ÁN............................................................................................................4
1. Các công trình nghiên cứu tiêu biểu liên quan đến đạo đức, tư tưởng đạo đức
Hồ Chí Minh, giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, lối sống, lối sống sinh
viên, xây dựng lối sống sinh viên và quan hệ giữa đạo đức và lối sống ........................4
1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến đạo đức, tư tưởng đạo đức Hồ
Chí Minh ......................................................................................................................4
1.1.1. Một số công trình tiêu biểu liên quan đến đạo đức .......................................4
1.1.2. Một số công trình tiêu biểu liên quan đến tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh ........5
1.2. Các công trình liên quan đến lối sống, lối sống sinh viên, xây dựng lối sống
sinh viên......................................................................................................................11
1.3. Các công trình nghiên cứu liên quan đến đạo đức và lối sống...........................14
1.4. Các công trình nghiên cứu liên quan đến giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh cho sinh viên, giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong xây dựng
lối sống cho sinh viên .................................................................................................15
2. Các công trình nghiên cứu liên quan đến thực trạng giáo dục đạo đức
cho sinh viên và giáo dục tƣ tƣởng đạo đức Hồ Chí Minh trong xây dựng
lối sống cho sinh viên................................................................................................16

2.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến thực trạng giáo dục đạo đức cho
sinh viên và giáo dục đạo đức trong xây dựng lối sống cho sinh viên .....................16


2.2. Các công trình nghiên cứu liên quan đến thực trạng giáo dục tư tưởng đạo
đức Hồ Chí Minh và giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong xây dựng
lối sống cho sinh viên .................................................................................................19
3. Các công trình nghiên cứu liên quan đến phƣơng hƣớng, giải pháp
nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức và giáo dục tƣ tƣởng đạo đức
Hồ Chí Minh trong việc xây dựng lối sống cho sinh viên Việt Nam hiện nay ..21
3.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến phƣơng hƣớng và giải pháp
nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức trong việc xây dựng lối sống cho
sinh viên Việt Nam hiện nay ...................................................................................21
3.2. Các công trình nghiên cứu liên quan đến phƣơng hƣớng và giải pháp
nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục tƣ tƣởng đạo đức Hồ Chí Minh trong
xây dựng lối sống cho sinh viên Việt Nam hiện nay .............................................23
4. Khái quát những kết quả đạt đƣợc của các công trình có liên quan đến
đề tài luận án và những vấn đề đặt ra để tiếp tục nghiên cứu. ...........................24
4.1. Khái quát những kết quả đạt được của các công trình có liên quan
đến đề tài ...................................................................................................................24
4.2. Những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục nghiên cứu ...............................................25
CHƢƠNG 1: GIÁO DỤC TƢ TƢỞNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH
TRONG XÂY DỰNG LỐI SỐNG CHO SINH VIÊN VIỆT NAM HIỆN
NAY – MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN ...................................................................26
1.1. Bản chất, vị trí, nội dung tƣ tƣởng đạo đức Hồ Chí Minh ...........................26
1.1.1. Bản chất của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh .............................................26
1.1.2. Vị trí của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong đời sống xã hội ...............30
1.1.3. Nội dung các chuẩn mực và các nguyên tắc xây dựng đạo đức trong tư
tưởng đạo đức Hồ Chí Minh..................................................................................33
1.2. Giáo dục tƣ tƣởng đạo đức Hồ Chí Minh trong việc xây dựng lối sống

cho sinh viên Việt Nam hiện nay – vai trò và nội dung .......................................36
1.2.1. Lối sống sinh viên, tầm quan trọng của xây dựng lối sống sinh viên ........36


1.2ẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Giáo dục thông qua sự gương mẫu của cha mẹ và các
thầy cô
Nêu cao các tấm gương mẫu mực trong xã hội
Xây dựng và phát huy những tấm gương điển hình về đạo
đức và lối sống cao đẹp trong chính đội ngũ sinh viên


Phụ lục 2
KẾT QUẢ ĐIỀU TRA
(Của sinh viên thuộc 9 trƣờng Đại học và Cao đẳng: Học viện Báo chí và
Tuyên truyền, Đại học Ngoại thƣơng, Đại học Sƣ phạm Hà Nội, Cao đẳng Y tế
Hà Nội, Đại học Vinh, Đại học Đồng Tháp, Sỹ quan Công binh - Bình Dƣơng,
Đại học Kỹ thuật Cần Thơ, Đại học Dƣợc Cần Thơ). Số liệu khảo sát năm 2018
(tác giả tự khảo sát)
Qua điều tra, nghiên cứu, số phiếu mà chúng tôi đã phát cho 9 trường nói
trên mỗi trường 200 phiếu thì:
Tổng số phiếu phát ra: 1.8000
Số phiếu thu vào: 1.635
I. Anh (Chị) vui lòng cho biết một chút về mình:
1. Anh (chị) là Nam:
Nữ:
2. Anh (chị) là sinh viên năm thứ mấy (xin ghi cụ thể):……………
3. Trường đại học:…………………………………………………..
4. Quê quán:………………………………………………………..
5. Bạn đang ở: Kí túc 670 Ngoại trú (nhà trọ) 425 Gia đình: 230

6. Hiện tại bạn đang tham gia:
- Cán bộ đoàn: 405 Cán sự lớp: 205
Đoàn viên: 1.635
- Sinh viên tình nguyện: 467
II. Trƣng cầu ý kiến về nội dung đề tài:
Câu 1:Theo Anh (Chị) lối sống của sinh viên Việt Nam hiện nay có đặc điểm
gì (Trình bày theo chọn số lượng, phương án trả lời):
Số phiếu Tỉ lệ (%)
Có nhiều quan niệm khác nhau về lối sống

303

22,86

Chú trọng cống hiến cho cộng đồng, dân tộc trong lối sống

122

9,2

Thờ với quá khứ trong lối sống

437

33

Ít quan tâm người khác trong lối sống

106

8

Chạy theo lối sống phương Tây

525

39,6

Chú trọng hưởng thụ trong lối sống

611

49,07


Câu 2: Anh (Chị) cho biết ý nghĩa của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh đối với xây dựng
lối sống của sinh viên Việt Nam hiện nay (chọn một phương án)
Số phiếu
Tiể lệ (%)
Rất quan trọng
524
39,56
Quan trọng
253
19,1
Không quan trọng
197
14,9
Khó trả lời
351

26,5
Câu 3:Theo Anh (Chị) giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh có tạo nền
tảng tinh thần định hướng cho việc xây dựng lối sống của sinh viên Việt Nam
hiện nay hay không? (Chọn một phương án)
Số phiếu
Tỉ lệ (%)
Có
467
35,3
Không
273
20,6
Không chắc chắn
585
44,1
Câu 4: Theo Anh (Chị) xây dựng lối sống của sinh viên Việt Nam hiện nay
chịu ảnh hưởng điều tiết của những nhân tố nào? (Lựa chọn số lượng phương
án trả lời):
Số phiếu
Tỷ lệ (%)
Giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh
231
17,4
Những giá trị văn hóa truyền thống dân tộc
432
32,6
Giáo dục gia đình
570
43,1
Đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước về đạo

123
9,3
đức,về thanh niên, sinh viên
Hệ thống pháp luật
198
14,9
Văn hóa nghệ thuật
221
16,7
Lối sống và văn hóa nước ngoài
434
32,8
Phong tục tập quán
172
13
Giáo dục trong nhà trường
283
21,4
Hệ thống truyền thông
322
24,3
Sự kích động lôi kéo của các thế lực thù địch
107
8,07


Câu 5: Theo Anh (Chị) giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh có tạo
động lực tinh thần trong việc xây dựng lối sống cho sinh viên Việt Nam hay
không? (Chọn một phương án):
Số phiếu

Tỷ lệ
Có

328

24,8

Không

285

21,5

Không chắc chắn

712

53,7

Câu 6: Theo Anh (Chị) những nguyên nhân nào sau đây làm chệch
hướng trong việc xây dựng lối sống cho sinh viên hiện nay?
Số phiếu
Tỷ lệ (%)
Nhận thức và giáo dục đạo đức chưa sâu sắc, coi

137

10,3

Định hướng phát triển lối sống chưa thích hợp

238

18

Những tác động của chủ thể giáo dục chưa thống

125

9,4

326

24,5

298

22,5

273

20,6

237

17,9

Tâm lý lứa tuổi thanh niên, sinh viên

365

27,5

Kết hợp giáo dục gia đình, nhà trường, xã hội chưa

198

15

563

42,5

nhẹtrong giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh

nhất
Các sản phẩm văn hóa nghệ thuật trong nước chưa
đáp ứng được yêu cầu định hướng giá trị cho việc
xây dựng lối sống sinh viên
Kiểm soát các loại hình văn hóa nghệ thuật từ nước
ngoài vào chưa hiệu quả
Mặt trái của kinh tế thị trường chưa được khắc phục
tối đa
Vai trò của các tổ chức chính trị xã hội chưa được phát
huy tối đa

tốt
Xã hội chưa tạo điều kiện việc làm cho sinh viên khi
ra trường

Câu 7: Anh (Chị) đánh giá thế nào về quan điểm sống?
(Lựa chọn phương án trả lời):
Mức độ
Không đồng
Ý kiến
Đồng ý
ý
khác
Vấn đề
1. Tôi luôn sống nghiêm chỉnh chấp hành
557
352
726
theo pháp luật.
34,06%
21,5%
44,4%
2. Tôi không bao giờ phá hoại môi trường
581
452
602
và luôn bảo vệ môi trường.
35,5%
27,6%
36,8%
3. Tôi luôn kính trên, nhường dưới và quan
768
152
815

hệ đúng mực với mọi người.
46,9%
9,26%
49,8%
4. Tôi luôn tôn trọng lối sống văn minh, lịch
561
237
747
sự.
34,3%
14,5%
45,6%
5. Tôi luôn tôn trọng những giá trị đạo đức
468
327
840
truyền thống.
28,6%
20%
51,3%
Câu 8: Anh (Chị) đánh giá thế nào về thực trạng phương pháp giáo dục tư
tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong xây dựng lối sống cho sinh viên Việt Nam
hiện nay? (Lựa chọn phương án trả lời):
Mức độ
Không
Đồng ý
Ý kiến khác
đồng ý
Vấn đề
1. Trường tôi thường lồng ghép tư tưởng

đạo đức Hồ Chí Minh, giáo dục tư tưởng
đạo đức Hồ Chí Minh trong các môn
giáo dục Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh và các môn khoa học xã hội.
2. Các buổi sinh hoạt chính trị đầu khóa
3. Các chủ đề hoạt động của Đoàn thanh
niên, của trường tôi phát động thường
phản ánh theo định hướng của tư tưởng
đạo đức Hồ Chí Minh.
4. Phương pháp giáo dục tư tưởng đạo
đức Hồ Chí Minh rất linh hoạt, hấp dẫn
và hiệu quả.

586

237

812

34,7%

14,4%

49,6%

688
42,07%

325
19,8%

622
38,04%

721

125

789

44,09%

7,6%

48,2%

564

385

686

34,5%

23,5%

42%


Câu 9: Anh (Chị) đánh giá thế nào về thực trạng tính tích cực chủ động tự

giác, học tập tiếp nhận giá trị đạo đức tư tưởng Hồ Chí Minh trong xây dựng lối sống
của sinh viên Việt Nam hiện nay? (Lựa chọn phương án trả lời):
Mức độ
Không
Ý kiến
Đồng ý
đồng ý
khác
Vấn đề
1. Tôi thấy giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ
464
485
686
Chí Minh rất cần thiết cho xây dựng lối
sống cho mình (Những tư tưởng cần, kiệm,
28,3%
29,6%
42%
liêm, chính, chí công vô tư…).
2. Tôi rất quan tâm đến học tập tư tưởng
367
427
841
đạo đức Hồ Chí Minh.
22,4%
26,1%
51,4%
3. Tôi luôn chủ động tìm hiểu và làm theo tấm
477
227

931
tưởng tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh.
29,1%
13,8%
57%
5. Tôi sẵn sàng tham gia các phong trào
523
236
876
chính trị - xã hội thực tiễn mang mục đích
tuyên truyền giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ
32%
13,4%
53,5%
Chí Minh cho sinh viên.
6. Tôi luôn cố gắng vận dụng và làm theo
505
229
901
những giá trị đạo đức tiếp thu được vào các
hoạt động trong xây dựng lối sống của
30,8%
14,0%
55,1%
mình.
7. Tôi thường bất bình và luôn luôn đấu
602
127
906
tranh để loại bỏ những hành vi sai trái về

36,8%
7,76%
55,4%
đạo đức trong lối sống.
Câu 10: Anh (Chị) lựa chọn phương pháp nào về giáo dục thông qua
phương pháp nêu gương, xây dựng những tấm gương điển hình về đạo đức và
lối sống trong thực tiễn:
Số phiếu
Tỷ lệ%
Giáo dục tấm gương sáng về đạo đức Cách mạng và lối
273
20,6
sống cao đẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Giáo dục thông qua sự gương mẫu của cha mẹ và các
thầy cô
Nêu cao các tấm gương mẫu mực trong xã hội
Xây dựng và phát huy những tấm gương điển hình về đạo
đức và lối sống cao đẹp trong chính đội ngũ sinh viên

476

35,6

327
528

24,7
39,8