Những bài viết của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn về Tình Yêu

Những bài viết của Trịnh Công Sơn
về Tình yêu
Trịnh Công Sơn và Khánh Ly (1992)

"Tôi là kẻ vô đạo trong tình yêu
những khi tôi giận hờn cuộc đời.
Khi cuộc đời yêu tôi,
tôi sẽ là tín đồ của tình yêu. "
CUỘC SỐNG KHÔNG THỂ THIẾU TÌNH YÊU
Người ta nói trên trái đất không có gì ở ngoài qui luật cả. Nhưng tình yêu hình như cũng có
lúc là một ngoại lệ. Tình yêu có thể nâng bổng con người nhưng cũng lắm lúc nhấn chìm
kẻ háo hức. Tôi không tin những người quá lạc quan khi nói về tình yêu bằng thể khẳng
định. Người ta có thể tin rằng mình được yêu và cũng có thể hiểu nhầm mình không được
yêu.
Tôi không thể nói về một vấn đề mà chính bản thân mình cũng chưa hiểu hết. Chưa hiểu
hết là nói theo kiểu đại ngôn chứ thật sự là hoàn toàn không thể hiểu. Nếu có người nào đó
thách thức tôi một trò chơi nghịch ngợm thì tôi sẽ mang tình yêu ra mà đánh đố. Tôi e,
không ai dám tự xưng mình am tường hết nội dung phong phú và quá phức tạp của tình
yêu.
Có người yêu thì hạnh phúc; có người yêu thì đau khổ. Nhưng dù đau khổ hay hạnh phúc
thì con người vẫn muốn yêu. Tình yêu vì thế mà tồn tại. Con người không thể sống mà
không yêu. Hàng nghìn năm nay con người đã sống và đã yêu - yêu thật lòng chứ không
phải giả. Thế mà đã có không biết bao nhiêu là tình yêu giả. Cái giả mà rất thật trong đời.
Sự giả trá đó lúc biết được thì làm khổ lòng nhau biết bao nhiêu mà kể. Người giả, người
thật nhìn nhau lúc bấy giờ ngỡ ngàng không biết thế nào nói được. Người thật thì nằm
bệnh, người giả thì nói, cười huyên thuyên. Ðời sống vốn không bất công. Người giả trong
tình yêu thế nào cũng thiệt. Người thật thế nào cũng được đền bù.
Tình yêu thời nào cũng có. Nhưng có tình yêu kết thúc bi thảm đến độ có khi con người
không dám yêu. Yêu mà khổ quá thì yêu làm gì. Có người đã nói như vậy.
Tôi đã có dịp đứng trên hai mặt của tình yêu và dù sao chăng nữa, tôi vẫn muốn giữ lại
trong lòng một ý nghĩa bền vững: "Cuộc sống không thể thiếu tình yêu".

Bút pháp của Trịnh Công Sơn
Diễm của những ngày xưa
Thuở ấy, có một người con gái rất mong manh, đi qua những hàng cây Long não lá li ti
xanh mướt để đến trường.
Nhiều ngày, nhiều tháng của thuở ấy, người con gái vẫn đi qua dưới những vòm cây long
não.
Có rất nhiều mùa nắng và mùa mưa cũng theo qua. Những ngày nắng ve râm ran mở ra
khúc hát mùa hè trong lá. Mùa mưa Huế, người con gái đi qua nhoà nhạt trong mưa giữa
hai hàng cây long não mù mịt.
Nhà cô ấy ở bên kia sông, mỗi ngày phải băng qua một cây cầu rồi mới gặp hàng long não
để đến trường.
Từ ban công nhà tôi nhìn xuống, cái bóng ấy đi đi về về mỗi ngày bốn bận. Thời buổi ấy
những người con gái Huế chưa hề dùng đến những phương tiện có máy nổ và có tốc độ
chóng mặt như bây giờ. Trừ những người đi quá xa phải đi xe đạp, còn lại đa số cứ chậm
rãi đến trường bằng những bước đi thong thả hoàng cung. Đi để được ngắm nhìn, để cảm
thấy âm thầm trong lòng mình là một nhan sắc. Nhan sắc cho một người hay cho nhiều
người thì quan trọng gì đâu. Những bước chân ấy từ mọi phía đi về những ngôi trường với
những cái tên quen thuộc, đôi khi còn quá cũ kỹ. Đi để được những con mắt chung quanh
nhìn ngắm nhưng đồng thời cũng tự mình có thời giờ ngắm nhìn trời đất, sông nước và hoa
lá thiên nhiên. Long não, bàng, phượng đỏ, mù u và một dòng sông Hương chảy quanh
thành phố đã phả vào tâm hồn thời con gái một lớp sương khói lãng mạn, thanh khiết. Huế
nhờ vậy, không bao giờ cạn nguồn thi hứng. Thành cổ, lăng tẩm, đền đài khiến con người
dễ có một phần nào hoài niệm về quá khứ hơn và một phần nào cũng giúp cho con người
được cứu rỗi ra khỏi vòng tục luỵ. Và từ đó, Huế đã hình thành một không gian riêng. Nó
không cám dỗ như cõi phồn hoa đô hội nhưng nó là mạch nguồn gợi cảm nhẹ nhàng riêng.
Từ đó con người bỗng đâm ra mơ mộng và mơ ước những cõi trời gần như không có thực.
Nhưng sự thật và mơ là gì? Thật ra nói cho cùng cái này chỉ là ảo ảnh của điều kia. Và với
những ảo ảnh đó đã có một thời khá dài lâu những con người lớn lên trong thành phố nhỏ
nhắn đã dệt gấm, thêu hoa những giấc mơ giấc mộng của mình.

Đó cũng là thời gian mỗi sáng tinh mơ, mỗi chiều, mỗi tối, khi tiếng chuông Linh Mụ vang
xa trong không gian, truyền đi trên dòng sông để đến với những giấc mộng của mình.
Thời gian trôi đi ở đây lặng lẽ quá. Lặng lẽ đến độ con người không còn cảm giác về thời
gian. Một thứ thời gian không màu sắc, không bóng hình, chỉ có cái chết của những người
già vào mùa đông quá rét mới làm sực tỉnh và bỗng chốc nhận ra tiếng nói thì thầm của
lăng miếu, bia mộ của những vùng núi đá chung quanh.
Trong không gian tĩnh mịch và mơ màng đó, thêm chìm đắm vào một khí hậu loáng thoáng
liêu trai, người con gái vẫn đi qua đều đặn mỗi ngày dưới hai hàng cây long não để đến
trường. Đi đến trường mà đôi lúc dường như đến một nơi vô định. Định hướng mà không
định hướng bởi vì những bước chân ngày nào ấy dường như đang phiêu bồng trên một đám
mây hoan lạc của giấc mơ.
Người con gái ấy đã đi qua một cây cầu bắc qua một dòng sông, qua những hàng cây long
não, qua những mùa mưa nắng khắc nghiệt để cuối cùng đến một nơi hò hẹn.
Hò hẹn nhưng không hứa hẹn một điều gì. Bởi vì trong không gian liêu trai ấy hứa hẹn chỉ
là một điều hoang đường - giấc mơ liêu trai ngày nào sẽ không có thực và sẽ biến mất đi.
Người con gái đi qua những hàng cây long não bây giờ đã ở một nơi rất xa, đã có một đời
sống khác. Tất cả chỉ còn là kỉ niệm. Kỉ niệm nào cũng đáng nhớ nhưng vẫn phải quên.
Người con gái ấy là Diễm của những ngày xưa.
Bút pháp của Trịnh Công Sơn

CHỢT TÔI THẤY THIÊN THU LÀ MỘT ĐƯỜNG KHÔNG BẾN BỜ
Trịnh Công Sơn
Báo Tuổi trẻ, số ra ngày 6-2- 1994
Những con đường trăng tròn là những con đường trăng khuyết. Vẫn là những con đường
cũ en đi qua và tôi đi qua. Thế rồi, có những lúc tôi đi qua những con đường mù mịt không