Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRỊNH THỊ THƠM

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH
Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ
TIỂU HỌC HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRỊNH THỊ THƠM

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH
Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ
TIỂU HỌC HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ TÍNH

THÁI NGUYÊN - 2018

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng cá nhân tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong
bất kì công trình nghiên cứu nào khác.
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2018
Tác giả luận văn
Trịnh Thị Thơm

i


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin trân trọng gửi lời cảm
ơn tới Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo sau Đại học, các phòng ban Trường Đại học Sư
phạm - Đại học Thái Nguyên, cùng các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ tôi
trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Thị Tính đã
trực tiếp hướng dẫn khoa học, nhiệt tình chỉ bảo và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu và thực hiện luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự ủng hộ, động viên, giúp đỡ của Ban Giám
Hiệu, thầy/cô giáo các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ,
tỉnh Điện Biên đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và
thực hiện luận văn.
Trong quá trình học tập và nghiên cứu, mặc dù bản thân đã rất cố gắng, song
luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, kính mong thầy giáo, cô giáo và các bạn
quan tâm góp ý để luận văn được hoàn thiện hơn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2018
Tác giả luận văn

Trịnh Thị Thơm

ii


MỤC LỤC
Lời cam đoan .................................................................................................................. i
Lời cảm ơn .....................................................................................................................ii
Mục lục ........................................................................................................................ iii
Các cụm từ viết tắt trong luận văn ................................................................................ iv
Danh mục các bảng ........................................................................................................ v
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................2
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ...........................................................................2
5. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................2
6. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................................3
7. Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................................3
8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................................4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA TỔ CHỨC

HOẠT ĐỘNG TRẢI

NGHIỆM CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC
BÁN TRÚ TIỂU HỌC .................................................................................................5
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................................5
1.1.1. Những nghiên cứu về tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở nước ngoài ......5
1.1.2. Nghiên cứu về tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trong nước ..........7
1.2. Một số khái niệm cơ bản .........................................................................................9

1.2.1. Khái niệm trải nghiệm .........................................................................................9
1.2.2. Hoạt động trải nghiệm .......................................................................................11
1.2.2. Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường phổ thông dân tộc bán
trú tiểu học ...................................................................................................................12
1.3. Những vấn đề cơ bản về hoạt động trải nghiệm của học sinh trường tiểu học
bán trú .......................................................................................................................... 13
1.3.1. Đặc điểm của trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học ..................................13

iii


1.3.2. Mục tiêu của hoạt động trải nghiệm của học sinh ở trường phổ thông dân tộc
bán trú tiểu học ..............................................................................................................14
1.3.3. Nội dung của hoạt động trải nghiệm của học sinh ở trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu học.......................................................................................................15
1.3.4. Hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm của học sinh ở trường phổ thông
dân tộc bán trú tiểu học ................................................................................................ 16
1.3.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động trải nghiệm của học sinh ở trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu học ......................................................................................17
1.4. Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường phổ thông dân tộc bán
trú tiểu học ...................................................................................................................18
1.4.1. Xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm ở trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu học.......................................................................................................18
1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm ở trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu học.......................................................................................................20
1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm ở trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu học.......................................................................................................21
1.4.4. Kiểm tra đánh giá kết quả tổ chức hoạt động trải nghiệm ở trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu học ......................................................................................24
1.4.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới tổ chức hoạt động trải nghiệm ở trường phổ

thông dân tộc bán trú tiểu học ......................................................................................25
Kết luận chương 1 ........................................................................................................27
Chương 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO
HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TIỂU HỌC
HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN .......................................................................29
2.1. Một vài nét về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát.........................................29
2.1.1. Một vài nét về các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm
Pồ, tỉnh Điện Biên ........................................................................................................29
2.1.2. Tổ chức khảo sát ................................................................................................ 32
2.2. Thực trạng hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ....................................................34

iv


2.2.1. Thực trạng nhận thức của CBQL và GV về hoạt động trải nghiệm của học
sinh ở các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ....34
2.2.2. Thực trạng nội dung hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ...................................35
2.2.3. Hình thức hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ....................................................36
2.2.4. Thực trạng về điều kiện hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các trường
phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ............................ 39
2.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các trường
phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ............................ 40
2.3. Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ...................................42
2.3.1. Lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ...................................42
2.3.2. Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường phổ thông dân tộc

bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên .......................................................... 44
2.3.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ................46
2.3.4. Kiểm tra đánh giá thực hiện kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học
sinh ở trường phô thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ..........48
2.3.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ................50
2.4. Đánh giá chung về thực trạng ...............................................................................51
Kết luận chương 2 ........................................................................................................54
Chương 3: BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO
HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TIỂU
HỌC HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN .......................................................... 55
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................................55
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ....................................................................55
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện, hệ thống ...................................................55

v


3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn, khả thi .......................................................56
3.1.4. Đảm bảo tính hiệu quả .......................................................................................56
3.2. Các biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ...................................57
3.2.1. Xây dựng nội dung, chương trình, kế hoạch hoạt động cho phù hợp với đặc
điểm tâm lý học sinh người dân tộc .............................................................................57
3.2.2. Nâng cao nhận thức cho cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội về tầm
quan trọng của tổ chức hoạt động trải nghiệm đối với học sinh ở trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu học ......................................................................................59
3.2.3. Huy động các nguồn lực để tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ ....................................62

3.2.4. Bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên trường phổ thông
dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ về tổ chức hoạt động trải nghiệm .......................68
3.2.5. Chỉ đạo giáo viên đa dạng hóa các loại hình hoạt động trải nghiệm cho học
sinh ở các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm pồ, tỉnh Điện Biên ....71
3.2.6. Đảm bảo các điều kiện cho hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ................73
3.2.7. Xây dựng cơ chế thực hiện giám sát hoạt động trải nghiệm của học sinh ở
các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ..........75
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...........................................................................77
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ............................. 77
3.4.1. Mục tiêu khảo sát ............................................................................................... 77
3.4.2. Nội dung, phương pháp, đối tượng khảo sát .....................................................78
3.4.3. Kết quả ...............................................................................................................78
Kết luận chương 3 ........................................................................................................81
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................82
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................85
PHỤ LỤC

vi


CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

1. CBQL

Cán bộ quản lý

2. GV

Giáo viên

3. HĐ

Hoạt động

4. HS

Học sinh

5. PTDT

Phổ thông dân tộc

6. QLGD

Quản lý giáo dục

7. TH

Tiểu học

8. THPT

Trung học phổ thông

9. TN

trải nghiệm

iv

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên các trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ về tầm quan trọng của hoạt động
trải nghiệm đối với học sinh .....................................................................34
Bảng 2.2: Nội dung hoạt động trải nghiệm đã triển khai cho học sinh ở các trường
phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ..............35
Bảng 2.3: Hình thức hoạt động trải nghiệm đã triển khai cho học sinh ở các trường
phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ...............37
Bảng 2.4: Điều kiện hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các trường phổ thông
dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên .......................... 39
Bảng 2.5: Các yếu tố ảnh hưởng tới tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh
ở các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh
Điện Biên ..................................................................................................40
Bảng 2.6: Công tác lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên....42
Bảng 2.7: Thực trạng công tác tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường
phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ...............44
Bảng 2.8: Chỉ đạo thực hiện kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học
sinh ở trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh
Điện Biên ..................................................................................................46
Bảng 2.9: Kiểm tra đánh giá thực hiện kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm
cho học sinh ở trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm
Pồ, tỉnh Điện Biên ....................................................................................48
Bảng 2.10: Các yếu tố ảnh hưởng tới tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên....50
Bảng 3.1: Kết quả khảo sát về mức độ cần thiết của các biện pháp tổ chức hoạt
động trải nghiệm cho học sinh tiểu học bán trú huyện Nậm Pồ, tỉnh
Điện Biên ..................................................................................................78

Bảng 3.2: Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp tổ chức hoạt động trải
nghiệm cho học sinh PTDT bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh
Điện Biên ..................................................................................................79

v


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Bản chất của quá trình giáo dục là quá trình tổ chức cuộc sống, tổ chức hoạt
động và giao lưu cho học sinh nhằm biến yêu cầu về việc thực hiện các chuẩn mực xã
hội thành hành vi và thói quen phù hợp với chuẩn mực, giá trị sống hiện tại xã hội đặt
ra. Do đó hoạt động giáo dục là hoạt động của người học, do người học để hoạt động
giáo dục đem lại hiệu quả đích thực đòi hỏi nó phải gắn với đời sống thực tế, hoạt
động giao lưu của học sinh, chính vì vậy mà thuật ngữ hoạt động trải nghiệm. Thông
qua hoạt động trải nghiệm, học sinh được học qua thực tế cuộc sống, được thể hiện
kiến thức, kĩ năng mình đã tích lũy được và tự mình thay đổi. Hoạt động trải nghiệm
của học sinh nói chung và học sinh các trường tiểu học bán trú nói riêng rất đa dạng
và phong phú nó tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau: Hoạt động khám phá hình
thành tri thức, kĩ năng mới; Hoạt động nghiên cứu khoa học, hoạt động gắn với rèn
luyện đạo đức, kĩ năng sống hàng ngày của học sinh. Thông qua các hoạt động đó,
giáo viên, nhà trường hình thành tri thức kĩ năng mới cho học sinh hoặc củng cố, phát
triển kiến thức, kĩ năng đã tích lũy được ở người học, từ đó giúp học sinh phát triển
năng lực hành động. Hoạt động trải nghiệm của học sinh có tác dụng tạo môi trường
thuận lợi để học sinh TH phát triển năng lực một cách tốt nhất, phát huy những tố
chất và tài năng, khắc phục những điểm yếu còn tồn tại để phát triển và thích ứng
trong môi trường xã hội luôn luôn biến đổi. Thực tế cho thấy trong những năm qua,
giáo dục phổ thông nói chung, giáo dục tiểu học nói riêng chủ yếu qua tâm đến hoạt
động dạy học, ít quan tâm đến hoạt động giáo dục, hoạt động trải nghiệm của học
sinh chưa được đầu tư cả về trí tuệ, thời gian và nguồn lực để tổ chức cho học sinh

TH, đặc biệt là học sinh các trường PTDT bán trú TH, vì vậy dẫn tới tình trạng học
sinh hạn chế về kỹ năng thực hành, đặc biệt là kỹ năng sống, năng lực thích ứng chưa
cao. Huyện Nậm Pồ là một huyện biên giới đặc biệt khó khăn, có nhiều dân tộc thiểu
số sinh sống, tính đa dạng về nguồn gốc của người dân tộc tạo cho học sinh các
trường bán trú TH huyện Nậm Pồ cũng được xuất thân từ nhiều hoàn cảnh khác nhau,
tuy nhiên trong quá trình giáo dục ở các trường bán trú TH huyện Nậm Pồ nơi tôi
công tác, các hoạt động về trải nghiệm của học sinh chưa được quan tâm và tổ chức

1


theo đúng nghĩa của nó, do đó chất lượng giáo dục toàn diện học sinh TH chưa cao.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Tổ chức hoạt động trải
nghiệm cho học sinh ở trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm
Pồ, tỉnh Điện Biên” làm đề tài nghiên cứu khoa học.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu về lý luận và thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm
cho học sinh ở trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học, tác giả luận văn nhằm đề
xuất các biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện học sinh các trường bán trú TH.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường
phổ thông dân tộc bán trú tiểu học
3.2. Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường phổ thông
dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
3.3. Đề xuất các biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường
phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu

Quá trình hoạt động trải nghiệm của học sinh ở trường phổ thông dân tộc bán
trú tiểu học
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
5. Giả thuyết khoa học
Hoạt động trải nghiệm của học sinh ở các trường phổ thông dân tộc bán trú
tiểu học là điều kiện là phương tiện cần thiết để phát triển toàn diện nhân cách học
sinh, nếu đề xuất được các biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh phù
hợp với điều kiện, đặc điểm tâm lý học sinh vùng miền thì sẽ góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện học sinh tiểu học đặc biệt là HS các trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.

2


6. Phạm vi nghiên cứu
Tác giả luận văn nghiên cứu tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh các trường
phổ thông dân tộc bán trú tiểu học theo định hướng chương trình tiểu học năm 2019.
Khảo sát thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh tại 5 trường
phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên: Trường PTDTBT
TH Vàng Đán, trường PTDTBT TH Nà Bủng, trường PTDTBT TH Nà Khoa, trường
PTDTBT TH Tân Phong, trường PTDTBT TH Nà Hỳ số 2.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, khái quát hóa, hệ thống
hóa…các tài liệu khoa học, các văn bản quy định của ngành có liên quan đến hoạt
động trải nghiệm và quản lý hoạt động trải nghiệm của học sinh bán trú TH nhằm xây
dựng khung lý thuyết của đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

- Điều tra, khảo sát thực tế bằng các phiếu hỏi, thu thập thông tin, xử lý số liệu nhằm
mô tả thực trạng hoạt động trải nghiệm của học sinh và quản lý hoạt động trải nghiệm của
học sinh ở các trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
- Phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh nhằm bổ sung cho kết
quả điều tra bằng phiếu hỏi.
- Nghiên cứu thực tế, tổng kết kinh nghiệm tổ chức hoạt động trải nghiệm cho
học sinh ở trường TH bán trú huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên và một số kinh nghiệm
quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường phổ thông dân tộc bán trú
tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
- Phương pháp xin ý kiến chuyên gia nhằm khảo nghiệm tính hiệu quả, tính
khả thi của các biện pháp đề xuất.
7.3. Phương pháp bổ trợ
Sử dụng phương pháp thống kê toán học và phần mềm tin học để xử lý số liệu
và phân tích, đánh giá các kết quả nghiên cứu.

3


8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, luận văn gồm 3 chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận của tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học
- Chương 2: Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
- Chương 3: Các biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các
trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.

4

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO
HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TIỂU HỌC
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu về tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở nước ngoài
Từ giữa thế kỷ XX, nhà khoa học giáo dục nổi tiếng người Mỹ, John Dewey,
với tác phẩm Kinh nghiệm và Giáo dục (Experience and Education) đã chỉ ra hạn chế
của giáo dục nhà trường và đưa ra quan điểm về vai trò của kinh nghiệm trong giáo
dục. Với triết lý giáo dục đề cao vai trò của kinh nghiệm, Dewey cũng chỉ ra rằng,
những kinh nghiệm có ý nghĩa giáo dục giúp nâng cao hiệu quả giáo dục bằng cách
kết nối người học và những kiến thức được học với thực tiễn. Kolb (1984) cũng đưa
ra một lý thuyết về học từ trải nghiệm (Experiential learning), theo đó, học là một
quá trình trong đó kiến thức của người học được tạo ra qua việc chuyển hóa kinh
nghiệm; nghĩa là, bản chất của hoạt động học là quá trình trải nghiệm. Một số quan
niệm khác của các học giả quốc tế cho rằng giáo dục trải nghiệm coi trọng và khuyến
khích mối liên hệ giữa các bài học trừu tượng với các hoạt động giáo dục cụ thể để tối
ưu hóa kết quả học tập (Sakofs, 1995); học từ trải nghiệm phải gắn kinh nghiệm của
người học với hoạt động phản ánh và phân tích (Chapman, McPhee and Proudman,
1995); chỉ có kinh nghiệm thì chưa đủ để được gọi là trải nghiệm; chính quá trình phản
ánh đã chuyển hóa kinh nghiệm thành trải nghiệm giáo dục (Joplin, 1995).[Dẫn theo 14].
Trung tâm giáo dục trải nghiệm Widehorizon (Chân trời rộng mở) ở thành phố
London của nước Anh đã nghiên cứu và triển khai nội dung giáo dục hướng đến cho
mỗi đứa trẻ đều có cơ hội trải nghiệm những tri thức về phiêu lưu mạo hiểm. Những
khóa học và hoạt động về phiêu lưu - mạo hiểm sẽ làm cho các em học sinh hứng thú,
kích thích, vui vẻ, cảm giác dễ chịu và các em học tập tốt hơn, trung tâm này có khá
đầy đủ các phương tiện để tổ chức các hoạt động ngoài trời, hoạt động trải nghiệm và
phiêu lưu - mạo hiểm. Ví dụ: về phương tiện: Phòng học, vườn/công viên; bếp; nơi
đỗ xe; sân chơi; thiết bị đo thời tiết; khu hoang dã nhân tạo. Các hoạt động trải
nghiệm: Muông thú; nghệ thuật và thiết kế; trường học về rừng; môi trường sống; các
loài thú vật, cây cỏ; bản đồ và định hướng; thu gom vật liệu, phế thải; đất và đá; các

5


mùa; nghề xây dựng... Như vậy, giáo dục trải nghiệm ở Anh: Cung cấp hàng loạt tình
huống, bối cảnh đa dạng, phong phú cho học sinh và đòi hỏi phát triển, ứng dụng
nhiều tri thức, kĩ năng trong chương trình, cho phép học sinh sáng tạo và tư duy; giải
quyết vấn đề làm theo nhiều cách thức khác nhau nhằm đạt kết quả tốt hơn; cung cấp
cho học sinh các cơ hội sáng tạo, đổi mới, dám nghĩ, dám làm…[2].
Ở Hàn Quốc Viện nghiên cứu Khoa học Giáo dục Hàn quốc đã nghiên cứu
chương trình Giáo dục trải nghiệm cho học sinh phổ thông, coi hoạt động trải nghiệm
là một hoạt động tiến hành đồng thời với hoạt động dạy học các môn học. Hoạt động
này được tiến hành xuyên suốt từ tiểu học đến trung học phổ thông theo tỉ lệ từng cấp
tiểu học, THCS, THPT là 13,4%, 9,1%, 11,8% so với thời lượng các môn học. Tuy
nhiên, điểm quan trọng nhất trong nhà trường Hàn Quốc, hoạt động giáo dục trải
nghiệm là hoạt động ngoại khóa sau các giờ học trên lớp, có mối quan hệ bổ sung, hỗ
trợ cho hoạt động dạy học; được thực hiện nhằm mục tiêu đào tạo ra các thế hệ nhân
tài có định hướng tương lai với sự phát triển toàn diện nhân cách và có sức sáng tạo;
biết vận dụng một cách tích cực các kiến thức đã học vào thực tế; đồng thời biết chia
sẻ và quan tâm tới mọi người xung quanh. Hoạt động trải nghiệm sáng tạo về cơ bản
mang tính chất hoạt động tập thể trên tinh thần tự chủ cá nhân, với sự nỗ lực giáo dục
nhằm phát triển khả năng sáng tạo và cá tính riêng của mỗi cá nhân trong tập thể. Đặc
biệt, ở Hàn Quốc, chú ý tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo dựa theo đặc điểm
hoạt động chủ đạo của từng lứa tuổi tiểu học, THCS, THPT. Cấp Tiểu học và cấp
Trung học cơ sở nhấn mạnh cảm xúc và ý tưởng sáng tạo, cấp Trung học phổ thông
phát triển công dân toàn cầu có suy nghĩ sáng tạo. Mục tiêu hoạt động trải nghiệm
sáng tạo hướng đến con người được giáo dục, có sức khỏe, độc lập và sáng tạo. Nội
dung khái quát các hoạt động trải nghiệm sáng tạo bao gồm: Hoạt động tự chủ; Hoạt
động câu lạc bộ; Hoạt động tình nguyện; Hoạt động định hướng và mỗi nhóm hoạt
động này đều được cụ thể hóa: Mục tiêu, nội dung, phương pháp, kiểm tra - đánh giá.

Hoạt động trải nghiệm sáng tạo gồm 4 nhóm hoạt động chính: Hoạt động tự chủ
(thích ứng, tự chủ, tổ chức sự kiện, sáng tạo độc lập...); Hoạt động câu lạc bộ (hội
thanh niên, văn hóa nghệ thuật, thể thao, thực tập siêng năng...); Hoạt động tình
nguyện(chia sẻ quan tâm tới hàng xóm láng giềng và những người xung quanh, bảo

6


vệ môi trường); Hoạt động định hướng (tìm hiểu thông tin về hướng phát triển tương
lai, tìm hiểu bản thân... Có thể lựa chọn và tổ chức thực hiện một cách linh động sao
cho phù hợp với đặc điểm của học sinh, cấp học, khối lớp, nhà trường và điều kiện xã
hội của địa phương [2]. Ở một số nước phát triển khác, trong nhà trường phổ thông
người ta cũng chú ý nghiên cứu, vận dụng tổ chức hoạt động trải nghiệm nhằm giáo
dục toàn diện cho học sinh ngay từ trong nhà trường. Hoạt động trải nghiệm sáng tạo
được hầu hết các nước phát triển quan tâm, nhất là các nước tiếp cận chương trình
giáo dục phổ thông theo hướng phát triển năng lực; chú ý giáo dục nhân văn, giáo dục
sáng tạo, giáo dục phẩm chất và kĩ năng sống…
Singapore: Hội đồng nghệ thuật quốc gia có chương trình giáo dục nghệ thuật,
cung cấp, tài trợ cho nhà trường phổ thông toàn bộ chương trình của các nhóm nghệ
thuật, những kinh nghiệm sáng tạo nghệ thuật…
Netherlands: Thiết lập trang mạng nhằm trợ giúp những học sinh có những
sáng tạo làm quen với nghề nghiệp. Học sinh gửi hồ sơ sáng tạo (dự án) của mình vào
trang mạng này, thu thập thêm những hiểu biết từ đây; mỗi học sinh nhận được khoản
tiền nhỏ để thực hiện dự án của mình.
Đức: Từ cấp Tiểu học đã nhấn mạnh đến vị trí của các kĩ năng cá biệt, trong
đó có phát triển kĩ năng sáng tạo cho trẻ; phát triển khả năng học độc lập; tư duy phê
phán và học từ kinh nghiệm của chính mình.
Nhật: Nuôi dưỡng cho trẻ năng lực ứng phó với sự thay đổi của xã hội, hình
thành một cơ sở vững mạnh để khuyến khích trẻ sáng tạo [2], [3].
Những kinh nghiệm thực tiễn về giáo dục trải nghiệm cho học sinh ở một số

nước phát triển là cơ sở quan trọng trong nghiên cứu và vận dụng vào việc tổ chức
hoạt động trải nghiệm cho học sinh phổ thông nước ta; trong đó có học sinh các
trường PTDTBT Tiểu học huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.
1.1.2. Nghiên cứu về tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trong nước
Hoạt động giáo dục trải nghiệm là các hoạt động định hướng giáo dục. Cách
gọi tên có thêm cụm từ “sáng tạo” nhằm mục đích nhấn mạnh vai trò của chủ thể hoạt
động và mục đích, ý nghĩa của loại hoạt động này. Triển khai hoạt động giáo dục trải
nghiệm chính là thực hiện quan điểm, định hướng “học đi đôi với hành, giáo dục kết
hợp với lao động sản xuất, nhà trường gắn liền với xã hội” [16].

7


Từ thời kỳ đầu của nền giáo dục nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã chỉ rõ phương pháp để đào tạo nên người có đức tài là “Học đi đôi với
hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà trường gắn liền với xã hội” [16].
Đây cũng là nguyên lý giáo dục được quy định trong Luật giáo dục Việt Nam.
Tuy vậy, trong thời gian vừa qua, do cách hiểu và cách làm, Giáo dục và Đào
tạo chưa đạt được nhiều thành công trong việc thực hiện nguyện lý này.
Trong thời gian gần đây, theo yêu cầu của đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
và đào tạo, một hoạt động giáo dục được biết đến với tên gọi là “hoạt động giáo dục
trải nghiệm sáng tạo” đã nhận được nhiều sự quan tâm của các nhà khoa học, các nhà
quản lý giáo dục và giáo viên:
- Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đưa hoạt động giáo dục trải nghiệm sáng tạo vào
trong chương trình giáo dục phổ thông, giúp các nhà trường khắc phục những hạn chế
tồn tại trong chương trình giáo dục hiện nay, đáp ứng yêu cầu cấp thiết của đổi mới
căn bản, toàn diện giáo dục.
- Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ GDTrH năm học 2014-2015, 2015-2016;
2017 - 2018 của bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu các sở Giáo dục và Đào tạo đa dạng
hóa các hình thức học tập, chú trọng các hoạt động giáo dục trải nghiệm sáng tạo,

nghiên cứu khoa học của học sinh.
- Bộ Giáo dục và Đào tạo (2014), Kỷ yếu hội thảo “Tổ chức hoạt động trải
nghiệm sáng tạo khoa học kỹ thuật trong trường Trung học” [4] .
- Bùi Ngọc Diệp (2015), “Hình thức tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng
tạo trong nhà trường phổ thông”, tác giả đã mô tả tính đa dạng của hình thức tổ chức
hoạt động trải nghiệm cho học sinh phổ thông, Tạp chí Khoa học Giáo dục, số 113tháng 02/2015, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam [7].
- Nguyễn Thị Hiền (2014), nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm về "Hoạt động
trải nghiệm sáng tạo kinh nghiệm Hàn Quốc và Việt Nam”, Tạp chí giáo dục, 308 (1),
tr.88-97 [9].
- Đinh Thị Kim Thoa (2014), Trải nghiệm sáng tạo, hoạt động quan trọng
trong chương trình giáo dục phổ thông mới, Đại học Giáo dục [18].
- Đỗ Ngọc Thống (2015), “Hoạt động trải nghiệm sáng tạo từ kinh nghiệm giáo
dục quốc tế và vấn đề của Việt Nam”, Tạp chí Khoa học giáo dục, 115(1), tr.13-16 [20].

8


- Ngô Thị Tuyên (2015), “Khái niệm hoạt động trải nghiệm sáng tạo”, Công
nghệ giáo dục - tin tức [23],...
Nguyễn Thị Minh Nguyệt (2017) nghiên cứu về quản lý hoạt động trải nghiệm
sáng tạo theo chủ đề giáo dục ở trường THPT Thái Nguyên, Luận văn thạc sĩ chuyên
ngành Quản lý giáo dục [14].
Có thể nói, hoạt động giáo dục trải nghiệm sáng tạo không hoàn toàn xa lạ đối
với giáo dục Việt Nam, tuy nhiên để triển khai thực hiện hoạt động giáo dục này một
cách có hiệu quả tại các trường Trung học cơ sở thì nhà quản lý giáo dục chiếm một
vai trò rất quan trọng.
Thực tế từ trước đến nay, Điện Biên nói chung và huyện Nậm Pồ nói riêng
chưa có công trình nghiên cứu về tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh tiểu học
bán trú, mà thực tiễn hiện nay lại đòi hỏi rất nhiều. Do đó, việc nghiên cứu đề tài là
việc làm hết sức cần thiết.

1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Khái niệm trải nghiệm
Trải nghiệm là một phạm trù, được đúc rút từ toàn bộ các hoạt động của con
người ở mọi mặt, như một thể thống nhất giữa kiến thức, kỹ năng, tình cảm và ý chí.
Đặc trưng bằng cơ chế kế thừa di sản xã hội, lịch sử, văn hóa.
Trải nghiệm là một phạm trù của nhận thức luận, được đúc kết từ sự thống
nhất của hoạt động tình cảm - nhận thức.
Trải nghiệm là kiến thức mà ngay lập tức cho chủ thể ý thức được và có cảm
giác tiếp xúc trực tiếp với thực tế, cho dù đó là một thực tế bên ngoài của các đối
tượng và tình huống (nhận thức), hoặc các thực tại của trạng thái ý thức (quan niệm,
những kỷ niệm, xúc động…).
Trải nghiệm dưới góc nhìn sư phạm được hiểu theo một vài ý nghĩa sau:
Trải nghiệm trong giáo dục, đào tạo là một hệ thống kiến thức và kỹ năng có
được trong quá trình giáo dục và đào tạo chính quy;
Theo tác giả luận văn, trải nghiệm của học sinh tiểu học là quá trình học sinh
lĩnh hội được những kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm qua hoạt động giao tiếp với
nhau, với người lớn, hay qua những tài liệu tham khảo hoặc thông qua hoạt động
thực tiễn rèn luyện, tham gia vào các hoạt động xã hội.

9


Các loại trải nghiệm
Người ta phân biệt các trải nghiệm khác nhau như trải nghiệm vật chất, tinh
thần, tình cảm, tâm thần, xã hội, mô phỏng và chủ quan:
Trải nghiệm vật chất (Physical Experiences). Trải nghiệm vật chất xảy ra bất cứ
khi nào đối tượng hay môi trường thay đổi. Nói cách khác, trải nghiệm vật chất liên
quan đến những trải nghiệm có thể quan sát được. Nó là hình thức bên ngoài của hoạt
động để chiếm lĩnh đối tượng. Triết lí “Trăm nghe không bằng một thấy” hay “Đi một
đàng học một sàng khôn” theo chúng tôi là đề cao trải nghiệm của con người và có thể

xếp vào loại trải nghiệm vật chất.
Trải nghiệm tinh thần (Mental Experiences). Trải nghiệm tinh thần liên quan
đến các khía cạnh trí tuệ và ý thức, là sự kết hợp giữa tư duy, nhận thức, trí nhớ, cảm
xúc, ý chí và tưởng tượng. Nó bao gồm cả các quá trình nhận thức vô thức.Theo
chúng tôi, trải nghiệm này thường được sử dụng trong việc học tập các môn học (đặc
biệt là các môn khoa học) hoặc việc học được một khái niệm nào đó không có chủ
định (ví dụ như làm nhiều một dạng bài toán nào đó rồi tự dưng phát hiện ra nguyên
lí chung của việc giải những bài toán này). Có thể nói, trải nghiệm tinh thần là hình
thức bên trong của hoạt động để chiếm lĩnh đối tượng. .[dẫn theo 14].
Trải nghiệm tình cảm (Emotional Experiences).Trải nghiệm tình cảm được
diễn ra khi yêu hay kết bạn. Yêu là trải nghiệm tình cảm. Khái niệm trải nghiệm tình
cảm cũng xuất hiện trong khái niệm đồng cảm. Theo chúng tôi, học các môn học
thuộc các lĩnh vực giáo dục nghệ thuật, giáo dục đạo đức, lối sống, trẻ cần được trải
nghiệm tình cảm thì hiệu quả mới tốt.[dẫn theo 14].
Trải nghiệm tâm thần (Spiritual Experiences). Trải nghiệm tâm thần diễn ra
khi có sự cố như sốt cao, viêm màng não, thiếu ngủ, thiếu ô xy, rối loạn tâm thần, tai
nạn chấn thương… Con người cũng có thể có được trải nghiệm như vậy bằng cách
thôi miên, thiền, thần chú, yoga… Hoặc một số trải nghiệm tâm thần có được bằng
cách uống thuốc, uống rượu, chích thuốc phiện…..[dẫn theo 14].
Trải nghiệm xã hội (Social Experiences). Lớn lên, sinh sống trong xã hội, con
người hình thành trải nghiệm xã hội. Trải nghiệm xã hội cho con người kĩ năng và
thói quen cần thiết để sống trong xã hội của mình, chia sẻ kinh nghiệm, hình thành
các chuẩn mực, phong tục, truyền thống, giá trị, vai trò xã hội, biểu tượng và ngôn

10


ngữ. Trong học tập, việc cho trẻ tham gia vào các hoạt động tập thể, hoạt động thực tế
tại nhà máy, trang trại, câu lạc bộ, hoạt động trao đổi, thảo luận… giúp trẻ có trải
nghiệm xã hội, hình thành nhân cách. Hoạt động này mang tính chất thuần tuý người,

đặc trưng cho phạm trù người. Lúc này, hoạt động của cá nhân không còn là của
riêng một cá nhân, mà là của một cộng đồng người, trong một thời điểm xác định.
Trải nghiệm mô phỏng (Virtual and Simulation Experiences). Sử dụng máy tính, trò
chơi video có thể giúp con người có trải nghiệm. Đóng vai cũng giúp ta trải nghiệm.
Trải nghiệm có tính chất mô phỏng cuộc sống thực. Loại trải nghiệm này thể hiện
phương thức trải nghiệm, còn nội dung trải nghiệm là các tình huống giả định với
cuộc sống thực nhằm giúp trẻ giải quyết các vấn đề đặt ra.
Trải nghiệm chủ quan (Subjective Experiences). Trải nghiệm chủ quan liên
quan đến trạng thái, cảm nhận chủ quan của người nào đó về hiện thực, một hiện thực
mà dựa trên sự tương tác của cá nhân người đó với môi trường. Trải nghiệm chủ quan
dựa vào năng lực của cá nhân để xử lí tình huống trên cơ sở kinh nghiệm cá nhân
từng học sinh.
Thuật ngữ “experience” là động từ thì mang nghĩa “trải nghiệm”, là danh từ
thì mang nghĩa “kinh nghiệm”. Kinh nghiệm có được có hai loại: Kinh nghiệm nói
lên bản chất của sự vật, hiện tượng hoặc kinh nghiệm chỉ miêu tả được những dấu
hiệu bên ngoài của sự vật, hiện tượng. Quá trình diễn ra trải nghiệm có thể cho sản
phẩm chắc chắn hay không, có chiếm lĩnh được đối tượng hay không phụ thuộc vào
quá trình trải nghiệm. Có thể có trải nghiệm theo phương pháp mày mò, thử và sai.
Có thể có trải nghiệm chủ động, mục đích rõ ràng và có các thao tác cụ thể đi đến
mục đích, từ thao tác vật chất đến thao tác mô hình hóa, bằng lời nói và cụ thể hóa.
Có thể có những trải nghiệm bị động mà sau khi trải nghiệm con người mới rút ra
được bài học cho mình.
Theo chúng tôi, trải nghiệm chủ động có thể tương đồng với khái niệm hoạt động.
1.2.2. Hoạt động trải nghiệm
Theo chúng tôi, Hoạt động trải nghiệm trong nhà trường cần được hiểu là hoạt
động có động cơ, có đối tượng để chiếm lĩnh, được tổ chức bằng các việc làm cụ thể
của học sinh, được thực hiện trong thực tế, được sự định hướng, hướng dẫn của nhà
trường. Đối tượng để trải nghiệm nằm trong thực tiễn. Qua trải nghiệm thực tiễn,

11

người học có được kiến thức, kĩ năng, tình cảm và ý chí nhất định. Sự sáng tạo sẽ có
được khi phải giải quyết các nhiệm vụ thực tiễn phải vận dụng kiến thức, kĩ năng đã
có để giải quyết vấn đề, ứng dụng trong tình huống mới, không theo chuẩn đã có,
hoặc nhận biết được vấn đề trong các tình huống tương tự, độc lập nhận ra chức năng
mới của đối tượng, tìm kiếm và phân tích được các yếu tố của đối tượng trong các
mối tương quan của nó, hay độc lập tìm kiếm ra giải pháp thay thế và kết hợp được
các phương pháp đã biết để đưa ra hướng giải quyết mới cho một vấn đề.
Hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục trong nhà trường được tổ chức
phù hợp với bản chất hoạt động của con người nhằm huy động vốn sống, vốn kinh
nghiệm, khả năng sáng tạo của học sinh trong giải quyết vấn đề thực tiễn và phát triển
năng lực cho học sinh.
Theo chúng tôi, Hoạt động trải nghiệm trong nhà trường tiểu học bán trú cần
được hiểu là hoạt động có động cơ, có đối tượng để chiếm lĩnh, được tổ chức bằng
các việc làm cụ thể của học sinh, được thực hiện trong thực tế, dưới sự định hướng,
hướng dẫn của giáo viên.
Qua trải nghiệm thực tiễn, người học có được kiến thức, kĩ năng, tình cảm và ý
chí nhất định. Năng lực sẽ được hình thành và phát triển khi phải giải quyết các
nhiệm vụ thực tiễn phải vận dụng kiến thức, kĩ năng đã có để giải quyết vấn đề, ứng
dụng trong tình huống mới, không theo chuẩn đã có, hoặc nhận biết được vấn đề
trong các tình huống tương tự, độc lập nhận ra chức năng mới của đối tượng, tìm
kiếm và phân tích được các yếu tố của đối tượng trong các mối tương quan của nó,
hay độc lập tìm kiếm ra giải pháp thay thế và kết hợp được các phương pháp đã biết
để đưa ra hướng giải quyết mới cho một vấn đề.
Hoạt động trải nghiệm của học sinh tiểu học là hoạt động giáo dục trong và
ngoài nhà trường được tổ chức phù hợp với bản chất hoạt động của học sinh nhằm
huy động vốn sống, vốn kinh nghiệm, khả năng sáng tạo của học sinh trong giải quyết
vấn đề thực tiễn để phát triển năng lực cho học sinh.
1.2.2. Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường phổ thông dân tộc bán

trú tiểu học
Hoạt động trải nghiệm của học sinh ở trường tiểu học bán trú là hoạt động
mang tính xã hội và thực tiễn tạo ra môi trường giáo dục trong và ngoài nhà trường để

12


học sinh tự chủ trải nghiệm trong tập thể, nhóm, cá nhân qua đó hình thành và thể
hiện phẩm chất, năng lực, nhận ra năng khiếu, sở thích, đam mê; bộc lộ và điều chỉnh
cá tính, giá trị; nhận ra chính mình cũng như khuynh hướng phát triển của bản thân;
góp phần thực hiện tốt hoạt động dạy học và đạt được mục tiêu giáo dục [18].
Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường phổ thông dân tộc bán
trú tiểu học là những tác động mang tính kế hoạch, tổ chức của hiệu trưởng nhà
trường đến quá trình hoạt động trải nghiệm của học sinh nhằm điều chỉnh điều khiển
quá trình hoạt động trải nghiệm của học sinh thông qua việc huy động nguồn lực
thực hiện đồng bộ mục tiêu, nội dung chương trình hoạt động, hình thức tổ chức hoạt
động, hoạt động của giáo viên và hoạt động của học sinh nhằm hướng tới hình thành
phát triển năng lực cho học sinh đáp ứng mục tiêu giáo dục của cấp học.
Để tổ chức có hiệu quả hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học
bán trú, hiệu trưởng phải thực hiện các nội dung công việc sau đây:
Lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm theo năm học, học kỳ, theo kế
hoạch chung toàn trường, theo từng khối lớp vv…
Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động. Bố trí nguồn lực, xây dựng nội dung
chương trình và các điều kiện đảm bảo chất lượng hoạt động.
Chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu
học bán trú.
Kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm của học
sinh trường tiểu học bán trú vv…
1.3. Những vấn đề cơ bản về hoạt động trải nghiệm của học sinh trường tiểu học
bán trú

1.3.1. Đặc điểm của trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học
Trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học: Là trường phổ thông chuyên biệt
được Nhà nước thành lập cho con em các dân tộc thiểu số, con em gia đình các dân
tộc định cư lâu dài tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn nhằm góp phần tạo nguồn đào
tạo cán bộ cho các vùng núi, vùng khó khăn về vị trí địa lý, kinh tế vv... Trường phổ
thông dân tộc bán trú tiểu học có số lượng học sinh bán trú theo quy định hiện hành.
Học sinh bán trú: Là học sinh mà bản thân và bố, mẹ hoặc người giám hộ có
hộ khẩu thường trú tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn được Ủy ban nhân dân cấp

13


huyện cho phép ở lại trường hoặc khu vực gần trường để học tập trong tuần, do
không thể đi đến trường và trở về nhà trong ngày. Mọi hoạt động học tập của học sinh
về cơ bản được diễn ra tại trường và ký túc xá dành cho học sinh hoặc nhà trọ học
sinh ở. Học sinh dân tộc thiểu số tiểu học bán trú phải tự lập ngay từ khi còn nhỏ tuổi,
các em phải rèn các kỹ năng tự phục vụ bản thân trong sinh hoạt hàng ngày. Vì vậy sự
quan tâm hỗ trợ, tư vấn của thầy cô và nhà trường đối với các em là rất quan trọng và có
ý nghĩa rất lớn đối với học sinh trong quá trình hình thành phát triển nhân cách.
Mô hình trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học là mô hình trường học ở
miền núi, vùng sâu, vùng xa, nơi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống,
thường có địa hình phức tạp, việc đi lại khó khăn, cách trở; có một bộ phận học sinh
ở vùng này đến trường học nhưng không thể trở về nhà trong ngày, phải ở lại trong
trường hoặc trong nhà dân gần trường để theo học đủ các ngày trong tuần.
1.3.2. Mục tiêu của hoạt động trải nghiệm của học sinh ở trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu học
Hoạt động trải nghiệm ở tiểu học là các hoạt động giáo dục bắt buộc, trong đó
học sinh dựa trên sự huy động tổng hợp kiến thức và kỹ năng từ nhiều lĩnh vực giáo
dục khác nhau để trải nghiệm thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã hội, và hoạt
động phục vụ cộng đồng dưới sự hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo dục, qua đó hình

thành những phẩm chất chủ yếu, năng lực chung và một số năng lực thành phần đặc
thù của hoạt động này như: năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động, năng lực làm chủ
bản thân; năng lực giao tiếp, hợp tác; năng lực thích ứng với những biến động trong
cuộc sống và các kỹ năng sống khác vv…
Mục tiêu chính của hoạt động trải nghiệm ở trường phổ thông dân tộc bán trú
tiểu học là: Hình thành và phát triển những phẩm chất, tư tưởng, ý chí, tình cảm, giá
trị, kỹ năng sống và những năng lực chung cần có ở học sinh đáp ứng về yêu cầu
phẩm chất, năng lực của con người trong xã hội hiện đại.
Để thực hiện mục tiêu trên, hoạt động trải nghiệm ở trường tiểu học bán trú
cần phải thực hiện các nhiệm vụ sau đây:
-Hình thành ở học sinh những tri thức về các chuẩn mực đạo đức (tính tự chủ;
đức khiêm tốn, tính trung thực; thật thà; dũng cảm vv..), kỹ năng sống (kỹ năng làm
chủ bản thân; giao tiếp; hợp tác; làm việc nhóm vv..), giá trị sống.

14


- Hình thành ở học sinh thái độ, tình cảm tích cực đối với các chuẩn mực đạo
đức, hành vi và kỹ năng sống, giá trị sống.
- Hình thành ở học sinh kỹ năng, hành vi phù hợp với các chuẩn mực đạo đức
và định hướng giá trị.
Để thực hiện các mục tiêu nêu trên, giáo viên và trường tiểu học bán trú cần
phải thiết kế các chủ đề giáo dục để học sinh có cơ hội trải nghiệm trong quá trình
học tập, rèn luyện các phẩm chất, hành vi đạo đức, kỹ năng sống.
1.3.3. Nội dung của hoạt động trải nghiệm của học sinh ở trường phổ thông dân
tộc bán trú tiểu học
Nội dung cơ bản của chương trình Hoạt động trải nghiệm xoay quanh các mối
quan hệ giữa cá nhân học sinh với bản thân; giữa học sinh với người khác, cộng đồng
và xã hội; giữa học sinh với môi trường; giữa học sinh với nghề nghiệp. Nội dung này
được triển khai qua 4 nhóm hoạt động chính: Hoạt động phát triển cá nhân; Hoạt

động lao động; Hoạt động xã hội và phục vụ cộng đồng;
Hoạt động trải nghiệm được tổ chức trong và ngoài lớp học, trong và ngoài
trường học; theo quy mô nhóm, lớp học, khối lớp hoặc quy mô trường; với các hình
thức tổ chức chủ yếu: thực hành nhiệm vụ ở nhà, sinh hoạt tập thể (sinh hoạt dưới cờ;
sinh hoạt lớp; sinh hoạt Sao Nhi đồng, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, …),
dự án, làm việc nhóm, trò chơi, giao lưu, diễn đàn, hội thảo, tổ chức sự kiện, câu lạc
bộ, cắm trại, tham quan, khảo sát thực địa, thực hành lao động, hoạt động thiện
nguyện,… Cơ sở giáo dục quyết định lựa chọn những nội dung, hình thức hoạt động
trong chương trình phù hợp với điều kiện của nhà trường và địa phương.
Hoạt động trải nghiệm thực hiện mục tiêu hình thành các phẩm chất, thói
quen, kỹ năng sống,... thông qua sinh hoạt tập thể, câu lạc bộ, tham gia các dự án học
tập, các hoạt động xã hội, thiện nguyện, hoạt động lao động,... Bằng hoạt động trải
nghiệm của bản thân, mỗi học sinh vừa là người tham gia, vừa là người thiết kế và tổ
chức các hoạt động cho chính mình, qua đó tự khám phá, điều chỉnh bản thân, điều
chỉnh cách tổ chức hoạt động, tổ chức cuộc sống để sinh hoạt và làm việc có kế
hoạch, có trách nhiệm. Ở giai đoạn này, mỗi học sinh cũng bắt đầu xác định được
năng lực, sở trường và chuẩn bị một số năng lực cơ bản của người lao động tương lai
và người công dân có trách nhiệm.

15