PHƯƠNG PHÁP cắt NHUỘM VI PHẪU cấu tạo mô dẫn và CHẤT cặn bã

BÀI 2
PHƯƠNG PHÁP CẮT NHUỘM VI PHẪU CẤU TẠO MÔ DẪN VÀ
CHẤT CẶN BÃ
CƠ SỞ LÝ THUYẾT
1.

Cắt nhuộm vi phẫu

Cắt nhuộm giải phẫu của các cơ quan thực vật là một đặc điểm quan trọng trong
việc nhận diện một loài. Trong phần lớn trường hợp, hình dạng và cấu trúc của
vách tế bào có ý nghĩa quan trọng nhất trong khảo sát vi học. Vì vậy , khi quan
sát cac mẫu người ta thường loại bỏ tế bào chất, nhuộm màu màng tế bào để
việc quan sát được dễ dàng hơn.
Tiêu bản thực vật được thực hiện qua các giai đoạn sau:
-Chọn mẫu: có thể dùng mẫu tươi hay khô. Nếu là mẫu khô nên ngâm mềm trước
khi cắt. Mẫu được chọn phải chính xác, có tính đại diện, không quá già hay quá
non.
-Cắt vi phẫu: có thể cắt bằng lưỡi lam hay cắt bằng dao cắt cầm tay
(Microtome) . Nếu mẫu có kích thước nhỏ thì cắt cả tiết diện, nếu mẫu có kích
thước lớn to thì cắt phần đại diện.
Nhuộm vi phẫu:
Phương pháp nhuộm kép carmin – lục iod, tiến hành tuần tự như sau:




Ngâm lát cắt vào dung dịch Jave từ 15-30 phút (cho đến khi lát cắt trở
nên trắng), rửa bằng nước cắt nhiều lần.
Ngâm lát cắt vào dung dịch acid acetic 1% trong 2 phút, rửa bằng nước
cất nhiều lần.
Ngâm tiếp vào dung dịch son phèn – iod khoảng 15-30 phút , rửa bằng

nước cất đến khi dung dịch rửa hết màu.

Vi phẫu sau khi nhuộm xong có thể ngâm trong nước cất hay dung dịch glycerin
30%.


2.

Mô dẫn

Mô dẫn cấu tạo bởi những tế bào dài, xếp nối tiếp nhau thành từng dãy dọc
song song với trục của cơ quan , có nhiệm vụ dẫn nhựa. Gỗ và libe tạo bộ máy
dẫn của thực vật, có loại sơ cấp (cấp 1) và loại thứ cấp (cấp 2).
+

+

Gỗ cấu tạo gồm yếu tố dẫn nhựa ( mạch ngăn, mạch thông), và yếu tố
không dẫn nhựa ( sợi gỗ, mô mềm gỗ) có vách đa số đã hoá gỗ, khi
nhuộm bằng phương pháp nhuộm kép carmin – lục iod thì sẽ có màu
xanh.
Libe cấu tạo gồm mạch rây, tế bào kèm, mô mềm libe, tia libe và sợi libe.
Trong đó ngoài sợi libe đôi khi có vách hoá gỗ thì các phần còn lại
thường có vách là cellulose khi nhuộm bằng phương pháp nhuộm kép
carmin – lục iod sẽ có màu hồng.

Libe và gỗ thường tụ hợp thành đám gọi là bó dẫn. Tuỳ theo vị trí của libe và
gỗ, người ta phân biệt 4 loại bó: bó chồng, bó chồng kép, bó đồng tâm, bó
xuyên tâm.
DỤNG CỤ THỰC TẬP VÀ HOÁ CHẤT

Dao cắt
Cà rốt
Lưỡi lam
Lam
Lamelle
Mặt kính đồng hồ
Kính hiển vi
NGUYÊN LIỆU
-

Thân: dừa cạn, sài đất 3 thuỳ.
Lá : thuốc giòi, dừa cạn .
Rễ: chó đẻ răng cưa.

Kim mũi mác
Pipette pasteur
Dung dịch Javel 50%
Dung dịch acid acetic 1%
Dung dịch son phèn – iod 1%
Nước cất
Cốc có mỏ


THỰC HÀNH
1. Cắt và nhuộm vi phẫu
Dược liệu: một trong các nguyên liệu đã kể trên
Cắt vi phẫu bằng lưỡi lam
Nhuộm vi phẫu bằng phương pháp nhuộm kép
2. Quan sát, nhận diện mô dẫn trên vi phẫu
Vi phẫu thân cây dừa cạn

Tên khoa học : Catharanthus roseus
Họ Trúc đào (Apocynaceae)

Vùng gỗ

Vùng libe

Vật kính X10

Vật kính X40


Vi phẫu lá dừa cạn vật kính X10

Vi phẫu gỗ cấp 1 thân cây dừa cạn

Vùng libe

Vùng gỗ

Vi phẫu gỗ cấp 2 thân cây nhàu


CÁCH SẮP XẾP CỦA BÓ LIBE – GỖ
3. Quan sát, nhận diện chất cặn bã trên vi phẫu

Bó chồng đơn cây gừng
Tinh thể canxi oxalat hình
cầu gai

Bó chồng kép

Bó đồng tầm
Tinh thể canxi oxalat hình
khối

Bó xuyên tâm

Tinh thể canxi oxalat hình kim
Tinh thể canxi cacbonat


CÂU HỎI
1.Trình bày cách sắp xếp của mô dẫn trên vi phẫu lá, thân, rễ.
•

•
•

Vi phẫu lá: hệ thống dẫn với gỗ ở trên bắt màu xanh và libe ở dưới
bắt màu hồng sắp xếp thành hình vòng cung. Các bó gỗ cấp 1 phân
hoá theo kiểu ly tâm.
Vi phẫu thân: hệ thống dẫn sắp xếp theo hình vòng . Các bó gỗ cấp
1 phân hoá theo kiểu ly tâm.
Vi phẫu rễ: hệ thống dẫn sắp xếp theo hình vòng. Các bó gỗ cấp
1phaan hoá theo kiểu hướng tâm. Ở rễ cũng có kiểu bó xuyên tâm.

2.Dựa vào đặc điểm nào để phân biệt cấu tạo cấp 1 và cấp 2 ở libe và gỗ.
Cấu tạo cấp 1 giữa gỗ và libe không có lớp tượng tầng, hình thành từ sự
hoạt động của mô phân sinh sơ cấp.

Cấu tạo cấp 2 giữa gỗ và libe có lớp tượng tầng, hình thành từ sự hoạt
động của tượng tầng.
Ở gỗ;
-Cấp 1:gồm những tế bào sắp xếp thẳng hàng bắt màu xanh.
-Cấp 2:gồm những tế bào sắp xếp lộn xộn bắt màu xanh.
Ở libe;
-Cấp 1:gồm những tế bào sắp xếp lộn xộn bắt màu hồng.
-Cấp 2: gồm những tế bào sắp xếp thẳng hàng bắt màu hồng.