Giáo án Ngữ văn 6 bài 19: Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 6
BÀI 19 - TIẾT 79: QUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG, SO SÁNH
VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ
I. Mục tiêu :
1. Kiến thức: - Mối quan hệ trực tiếp của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong
văn miêu tả.
- Vai trò, tác dụng của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
2. Kĩ năng: - Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét khi miêu tả.
- Nhận diện và vận dụng được những thao tác cơ bản: quan sát, tưởng tượng, so sánh,
nhận xét trong đọc và viết văn miêu tả.
3. Thái độ: - Có ý thức vận dụng được những thao tác cơ bản trên trong đọc và viết bài văn
khi miêu tả.
II. Chuẩn bị :
1. GV: - Phiếu học tập.
2. HS: - Đọc và nghiên cứu bài theo câu hỏi SGK.
III. Tiến trình tổ chức dạy - học:
1. Kiểm tra bài cũ: - Thế nào là văn miêu tả ?
- Kiểm tra bài tập về nhà ?
2. Các hoạt động dạy - học:

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

HĐ1: Giới thiệu các thao tác cơ bản trong
khi miêu tả.

I. QUAN SÁT TƯỞNG TƯỢNG, SO SÁNH
VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ.
1. Các đoạn văn:

- HS đọc 3 đoạn văn SGK
- GV chia lớp làm 3 nhóm thảo luận


- GV giao nhiệm vụ:
+ Nhóm 1: Thảo luận ý a
+ Nhóm 2: thảo luận ý b
+ Nhóm 3: Thảo luận ý c
- GV phát phiếu học tập

2. Nhận xét:

- HS thảo luận (4')
- HS: Các nhóm trình bày kết quả
Nhóm 1:

a. Đoạn văn 1: Tái hiện hình ảnh ốm yếu, tội
nghiệp của Dế Choắt.

? Đoạn văn 1 giúp em hình dung được những - Thể hiện qua từ ngữ: người gầy gò, dài lêu
nghêu như một gã nghiện thuốc phiện; cánh
đặc điểm gì nổi bật ?
chỉ ngắn củn, hở cả mạng sườn…
? Điều đó được thể hiện qua những từ ngữ
nào ?
- Những câu văn có sự liên tưởng, so sánh:
? Để viết được như vậy người viết phải có
năng lực gì ?
( phải quan sát, tưởng tượng, so sánh)
? Tìm những câu văn có sự so sánh, tưởng

tượng trong đoạn văn 1 ? sự so sánh ấy có gì
độc đáo ?

+ vẻ gầy gò gã nghiện thuốc phiện-> gợi sự
quá gầy, ốm yếu, tội nghiệp.
+ Đôi cánh ngắn người cởi trần mặc áo gi lê.
b. Đoạn văn 2: Đặc tả cảnh đẹp thơ mộng,
mênh mông hùng vĩ của sông nước Cà Mau.

-> Nhóm khác nhận xét.
- GV nhận xét, kết luận

- Những câu văn so sánh, liên tưởng:

Nhóm 2:

+ "nước ầm ầm….sóng trắng"

? Đoạn văn 2 giúp em hình dung được những + "rừng đước dựng lên cao…vô tận"
đặc điểm gì nổi bật ?
c. Đoạn văn 3: Miêu tả hình ảnh đầy sức sống
? Đoạn đó được thể hiện qua những câu, từ
của cây gạo vào mùa xuân
ngữ nào ?
(cây gạo sừng sững....hàng ngàn ....
? Em hãy tìm những câu văn so sánh, liên
tưởng ?
Nhóm 3:
? Đoạn văn 3 giúp em hình dung được những
đặc điểm gì ?

? Điều đó được thể hiện qua những câu, từ

chào mào, sáo sậu ... )
- Những câu văn so sánh, liên tưởng: " Cây
gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ"


ngữ nào ?
? Tìm những câu văn có sự liên tưởng, so
sánh ?
GV giảng: Để tả sự vật, phong cảnh, người
viết cần biết quan sát, tưởng tượng, so sánh
và đưa ra lời nhận xét ,đây là thao tác khi
miêu tả.Có kết hợp tốt thì mới tạo sự sinh
động, giầu hình tượng, thú vị.
- HS đọc đoạn văn 3 SGK
? Em hãy tìm những chữ bị lược bỏ trong
đoạn văn 3 và so sánh với đoạn văn 2 ?
- HS: ầm ầm, như thác, nhô lên hụp xuống
như người bơi ếch, như hai …vô tận
? Những từ bị bỏ đi có ảnh hưởng gì đến
đoạn văn miêu tả này ?
- HS: Mất đi hình ảnh liên tưởng thú vị
? Vậy để có được bài văn miêu tả hay, thú vị,
sinh động, yêu cầu người viết phải làm
những gì ?
- HS đọc ghi nhớ
* Ghi nhớ: SGK/28
3. Củng cố:
- Muốn miêu tả, người ta phải có những thao tác nào ?

- Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét có tác dụng gì ?
4. Hướng dẫn học ở nhà:
- Học phần ghi nhớ SGK
- Vận dụng kiến thức về quan sát, tưởng tượng, nhận xét và so sánh vào làm các bài tập trong
SGK Tr 28, 29. Giờ sau luyện tập.


BÀI 19 - TIẾT 80: QUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG, SO SÁNH
VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ ( TIẾP THEO )
I. Mục tiêu :
1. Kiến thức: - Mối quan hệ trực tiếp của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong
văn miêu tả.
- Vai trò, tác dụng của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
2. Kĩ năng: - Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét khi miêu tả.
- Nhận diện và vận dụng được những thao tác cơ bản: quan sát, tưởng tượng, so sánh,
nhận xét trong đọc và viết văn miêu tả.
3. Thái độ: - Có ý thức vận dụng được những thao tác cơ bản trên trong đọc và viết bài văn
khi miêu tả.
II. Chuẩn bị :
1. GV: - Đoạn văn mẫu.
2. HS: - Làm bài tập trong SGK.
III. Tiến trình tổ chức dạy - học:
1. Kiểm tra bài cũ: - Kết hợp trong bài.
2. Các hoạt động dạy - học:

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

HĐ1: Hướng dẫn học sinh luyện tập

II. LUYỆN TẬP

- HS nêu yêu cầu của bài tập

Bài tập 1:

- HS thảo luận nhóm (theo nhóm bàn)

a.(1) gương bầu dục; (2)cong cong;(3) lấp ló; (4)
cổ kính; (5) xanh um

-> Đại diện các nhóm lên trình bày
->Các nhóm khác bổ sung
- GV nhận xét, kết luận.

b. Quan sát lựa chọn những hình ảnh đặc sắc,
tiêu biểu:
- Hồ sáng long lanh.
- Cầu ... màu son
- Đền ... gốc đa già, rễ lá xum xuê


- Gương bầu dục, cong cong lấp ló, cổ kính, xanh
um.
Bài tập 2:
- HS đọc yêu cầu bài tập 2
- HS suy nghĩ, làm bài
- GV gọi 2 học sinh lên bảng làm bài tập
->HS khác nhận xét.

- GV nhận xét, chữa bài.

- Những hình ảnh tiêu biểu đặc sắc cho thấy Dế
Mèn có thân hình đẹp, cường tráng: "Cả người
rung rinh một màu…nhìn, đầu to, hai cái răng
đen nhánh, sợi….hùng dũng."
- Những hình ảnh tiêu biểu đặc sắc cho thấy Dế
Mèn có tính tình ương bướng, kiêu căng: "đầu to
và nổi từng tảng…răng lúc nào….vuốt râu"
Bài tập 3:

- GV nêu yêu cầu bài tập.
- HS viết thành đoạn văn .
- GV gọi 2,3 học sinh đọc đoạn văn mình
viết.-> HS khác nhận xét.
- GV nhận xét, củng cố: các thao tác miêu
tả

Bài tập 4:

(chú ý : Phải làm nổi bật đặc điểm của căn
phòng )

Gợi ý:

- HS nêu yêu cầu của BT

- Bầu trời sáng trong, mát mẻ như khuôn mặt em
bé sau một giấc ngủ

- GV chia lớp làm 4 nhóm thảo luận
- GV phát phiếu học tập cho 4 nhóm
- HS: Các nhóm thảo luận.
->Đại diện nhóm trả lời
-> Nhóm khác nhận xét
- GV nhận xét.
- GV đọc đoạn văn mẫu.
- HS viết đoạn văn - một vài em đọc trước
lớp

- Mặt trời như một chiếc mâm lửa.

- Những hàng cây như những bức tường thành
cao vút.
Bài tập 5:
Viết một đoạn văn tả quang cảnh khu rừng mà
em có dịp quan sát.


- GV nhận xét, uốn nắn
3. Củng cố
- GV hệ thống toàn bài.
- Muốn viết được bài văn miêu tả, em phải chú ý những thao tác nào ?
- Tác dụng của quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận xét trong văn miêu tả ?
- HS đọc bài đọc thêm SGK Tr 30
4. Hướng dẫn học ở nhà
- Nhớ được mục đích của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
- Nhận biết được điểm nhìn miêu tả, các chi tiết tưởng tượng, so sánh trong một đoạn văn
miêu tả.
- Hoàn thành các bài tập.

- Đọc và soạn bài " Bức tranh của em gái tôi"