Giáo án Ngữ văn 6 bài 5: Lời văn, đoạn văn tự sự

BÀI 5 - TIẾT 20: TẬP LÀM VĂN: LỜI VĂN - ĐOẠN VĂN
TỰ SỰ
I. Mục tiêu: Giúp HS.
1. Kiến thức: - Lời văn tự sự: Dùng để kể người, kể việc.
- Đoạn văn tự sự: Gồm một số câu, được xác định giữa hai dấu chấm xuống dòng.
2. Kĩ năng: - Bước đầu biết cách dùng lời văn, triển khai ý, vận dụng vào đọc - hiểu văn bản
tự sự.
- Biết viết đoạn văn, bài văn tự sự.
3. Thái độ: - Có ý thức trau dồi kiến thức về văn tự sự.
II. Chuẩn bị:
1. GV:

Đọc và nghiên cứu bài.

2. HS:

Đọc và nghiên cứu bài.

III. Tiến trình tổ chức dạy - học.
1. Kiểm tra bài cũ (5’)
- Khi tìm hiểu đề văn phải chú ý điểm gì?
- Em hiểu gì về cách làm bài văn tự sự.
2. Các hoạt động day - học (35’).
Hoạt động của thầy và trò
HĐ 1: Lời văn, đoạn văn tự sự.

Nội dung kiến thức
I. LỜI VĂN, ĐOẠN VĂN TỰ SỰ.

- HS đọc bài tập và trả lời câu hỏi .

1. Lời giới thiệu nhân vật ( 8’)

? Các câu văn giới thiệu nhân vật ntn?

a. Bài tập

- HS: 2 đoạn giới thiệu về các nhân vật Vua Hùng.
ST- TT. Cách giới thiệu nhân vật gọn gàng, đầy
đủ có chất văn.

b. Nhận xét

? Nhận xét về cách giới thiệu của đoạn văn 1?
- HS: Đ1: gồm 2 câu, mỗi câu giới thiệu 2 ý cân
đối, đầy đủ, không thừa, không thiếu.
+ Câu 1 - 1 ý về Hùng Vương, 1 ý về Mị
Nương.


+ Câu 2 : 1 ý về tình cảm, 1 ý về nguyện vọng.
? Cách giới thiệu nhân vật có ý nghĩa gì?
- HS: Nhằm đề cao, KĐ người đẹp như hoa, tính
hiền dịu, yêu thương hết mực, muốn kén chồng
xứng đáng.
? Nhận xét về cách giới thiệu nhân vật của đoạn
văn 2?
- HS: Đ2: gồm 2 câu.
+ Câu 1 giới thiệu chung
+ Câu 2,3: giới thiệu một người, câu 4 ,5 giới
thiệu 1 người.

+ Câu 6: kết lại rất chặt chẽ. Do tài năng của 2
nhân vật ngang nhau, cách giới thiệu nhân vật
cũng ngang nhau cân đối tạo vẻ đẹp của đoạn văn.
? Câu văn giới thiệu trên đây thường dùng những
từ cụm gì?
- HS: Thường dùng các từ cụm từ:
Hùng Vương có người con gái...
Một hôm có hai chàng trai...
Người ta gọi chàng là....
? Thứ tự các câu có thể đảo lộn được không? Vì
sao?
- HS: Không thể đảo lộn được vì giới thiệu tài
năng của ST-TT trước thì sau tả cuộc đánh nhau
mới hợp lí, mạch lạc nếu không thì sau này tả
cuộc chiến đấu của 2 chàng người ta sẽ khó hiểu.
? Qua đây khi giới thiệu nhân vật trong văn tự sự
cần chú ý điều gì?
- HS trả lời theo ND bài học.
- GV chốt và ghi bảng
- HS đọc bài tập và trả lời câu hỏi.


? Đoạn văn đã dùng những từ ngữ gì để kể HĐ
của nhân vật?
- HS: Từ chỉ HĐ của nhân vật: đến sau, không lấy
được vợ, nổi giận, đuổi, đòi cướp, hô, gọi làm,
dâng...
? Các HĐ được kể theo thứ tự nào?
- HS: Thứ tự tăng dần về mức độ, HĐ sau dữ dội
hơn HĐ trước.

+ KQ của HĐ: nước ngập ruộng.
? Lời kể “Nước ngập nhà....” gây ấn tượng gì?
- HS: Gây ấn tượng sợ hãi kinh hoàng, lo lắng cho
ST.
? Qua đây em thấy khi kể sự việc thì kể ntn?

- Lời văn giới thiệu nhân vật phải ghi tên
họ, lai lịch, tài năng, quan hệ.... ý nghĩa của
nhân vật.
2. Lời văn kể sự việc (7’)
a. Bài tập
b. Nhận xét

- HS dựa SGK trả lời.
- GV chốt, ghi bảng
? Mỗi đoạn văn biểu đạt 1 ý chính nào?
- HS: Đ1: Vua Hùng kén rể
Đ2: 2 chàng trai cầu hôn đều có tài xứng đáng
làm rể vua Hùng.
Đ3: Thuỷ Tinh dâng nước đánh ST.
? Các ý chính này là chủ đề của đoạn văn, vậy
chủ đề của đoạn nằm trong câu văn nào?
? Tại sao câu đó được coi là câu chủ đề?
- HS: + Đoạn 1 : câu CĐ là câu 2.
+ Đoạn 2: câu chủ đề là câu 1
->Vì câu đó chứa vấn đề chủ yếu của đoạn văn.
? Để dẫn tới ý chính người kể đã dẫn dắt từng
bước = bằng cách kể lại các ý phụ ntn? Chỉ ra các
ý phụ và mối quan hệ của chúng với ý chính?
- GV: Để dẫn tới ý chính người kể đã dẫn dắt từng

- Khi kể sự việc phải kể HĐ việc làm, KQ
và sự thay đổi do NĐ ấy đem lại.
3. Đoạn văn (10’)
a. Bài tập


bước bằng cách kể ý phụ.
+ Đ1: Muốn kén rể trước hết vua phải có con gái
đẹp, vì có lòng yêu con gái mới có kén rể tài. Nếu
đảo lại thì đó là văn giới thiệu lí do, văn kể phải
kể theo thứ tự sự việc có trước, có sau có dẫn dắt
thì người đọc mới hiểu.
+ Đ2: Muốn nói được ý này thì phải giới thiệu
từng người phải dẫn dắt, họ đều có tài nhưng
không giống nhau.
+ Đ3: Muốn kể được ý này người kể phải kể trận
đánh theo thứ tự trước sau, từ mối quan hệ đến
trận đánh.
? Em hiểu gì về đoạn văn?
- HS dựa SGK trả lời.
- GV chốt , ghi bảng
HS đọc ghi nhớ SGK
HĐ 2: Hướng dẫn làm bài tập
- HS: Đọc và nêu yêu cầu bài tập.
? Mỗi 1 đoạn văn kể ý gì? gạch dưới câu chủ đề.
- Đoạn a: ý nằm trong câu “Cậu chăn bò rất giỏi”.
ý “Giỏi” thể hiện qua nhiều ý phụ cụ thể:
+ Chăn bò suốt từ sáng đến tối.
+ Dù mưa nắng, bò vẫn no căng.

- Đoạn b: ý chính: Hai cô chị hắt hủi Sọ Dừa cô út
hiền lành đối xử với Sọ Dừa tử tế.
- Đoạn c: ý chính: tính cô nàng còn trẻ con lắm.
? Đọc 2 câu văn nào đúng, câu nào sai?

b. Nhận xét


- Đoạn văn thường có 1 ý chính diễn đạt
trong 1 câu, câu đó là câu chủ đề, các câu
khác diễn đạt cho ý chính.
* Ghi nhớ (SGK)
II. LUYỆN TẬP (10’)
Bài 1
- Đoạn văn a: Nói về tài chăn bò của Sọ
Dừa. Câu 1 có tính chất giới thiệu, các câu
còn lại làm rõ ý hơn cho câu chủ đề.
-> Câu chủ đề: Câu 2
- Đoạn b: Nói về thái độ của các cô con
gái nhà Phú ông đối với Sọ Dừa.Câu 1
đóng vai trò dẫn dắt, giải thích.
-> Câu chủ đề: câu 2
- Đoạn c: Nói về tính trẻ con của cô
gái.Câu 1 giới thiệu chung về cô gái, câu
3,4,5 minh hoạ tính trẻ con của cô gái.
-> Câu chủ đề: câu 2
Bài 2
Câu a sai, câu b đúng
Câu a không kể theo thứ tự logic

3. Củng cố (3’): - So sánh lời văn giới thiệu nhân vật và lời văn kể sự việc?
- Khi trình bày đoạn văn phải chú ý điểm gì?
4. Hướng dẫn học ở nhà (2’): - Xem lại nội dung bài
- Nhận diện từng đoạn trong một truyện dân gian đã học, nêu ý chính của mỗi đoạn và phân
tích tính mạch lạc giữa các câu trong đoạn.
- Làm bài tập 3,4 (60)
- Đọc và soạn bài: Thạch Sanh.