Giáo án Ngữ văn 7 bài 29: Quan Âm Thị Kính

Giáo án Ngữ văn lớp 7

Tiết 116

QUAN ÂM THỊ KÍNH
I. Mục đích cần đạt:
- Hiểu được 1 số đặc điểm cơ bản của sân khấu chèo truyền thống.
- Tóm tắt được nội dung vở chèo Quan Âm Thị Kính, nội dung, ý nghĩa và 1
số đặc điểm nghệ thuật (mâu thuẫn kịch, ngôn ngữ, hành động nhân vật,...)
của trích đoạn Nỗi oan hại chồng.
* Chuẩn bị:
- Gv:Những điều cần lưu ý: Nỗi oan hại chồng là 1 trong 2 nút chính của vở
chèo. Thân phận, địa vị ngời phụ nữ trong quan hệ gia đình và hôn nhân
Phong kiến bộc lộ ở đây.
-Hs:Bài soạn
III. Hướng dẫn thực hiện:
I- HĐ1:Khởi động(5 phút)
1.Ổn định lớp
2.Kiểm tra:
Nêu những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của văn bản Ca Huế trên
sông Hương ?
3.Bài mới:
Nghệ thuật sân khấu dân gian cổ truyền VN rất phong phú và độc đáo: chèo,
tuồng, rối... Trong đó vở chèo cổ Quan Âm Thị Kính lấy sự tích từ chuyện
c.tích về đức Quan Thế Âm Bồ tát, là một trong những vở tiêu biểu nhất, được phổ biến khắp cả nước. Nhng trong điều kiện khó khăn hiện nay, chúng
ta mới chỉ có thể bằng lòng với việc tìm hiểu tính (kịch bản) chèo, mà cũng
chỉ một đoạn ngắn mà thôi.

1

Giáo án Ngữ văn lớp 7

II-HĐ2:Đọc – Hiểu văn bản
Hoạt động của thầy-trò
Nội dung kiến thức
- Văn bản Quan Âm Thị Kính thuộc thể loại A-Tìm hiểu bài:
nào ?

I- Tác giả – Tác phẩm:

- Thế nào là chèo ? (Hs đọc chú thích*).

- Chèo: sgk (118).

+Hs đọc phần tóm tắt nội dung vở chèo.

II- Kết cấu:

- Hướng dẫn đọc đoạn trích: Đọc phân vai theo
các nhân vật.
- Văn bản này gồm có mấy phần ? (2 phần: phần
đầu tóm tắt nội dung vở chèo, phần sau là trích
đoạn Nỗi oan hại chồng).
- Phần nào là chính ? (phần 2- trích đoạn Nỗi
oan hại chồng).
- Tại sao đoạn này lại có tên là Nỗi oan hại chồng
? (Người con dâu không định hại chồng nhưng bị
mẹ chồng buộc cho tội hại chồng, đành chịu nỗi - Nhân vật chính: Thị Kính và
oan này).

Sùng bà.

- Đoạn trích có mấy nhân vật ? Những nhân vật
nào là nhân vật chính thể hiện xung đột kịch ?

III-Phân tích:

- Hai nhân vật nàu xung đột theo >< nào ? (mẹ
chồng >< nàng dâu, kẻ thống trị >< kẻ bị trị).
- Dựa vào phần tóm tắt và chú thích*, em hãy
cho biết về nội dung, vở chèo Quan Âm Thị Kính 1- Giá trị của vở chèo Quan Âm
mang đặc điểm nào của các tích chèo cổ ?

Thị Kính:

- Nhân vật của vở chèo mang những tính chất - Trích đoạn xoay quanh trục bĩ
chung nào của các nhân vật trong chèo cổ ?
2

cực- thái lai. Nhân vật Thị Kính đi


Giáo án Ngữ văn lớp 7

từ nỗi oan trái đến được giải oan
thành phật.
- Thị Kính là người phụ nữ mẫu
+Gv: Khi xem vở chèo này trên sân khấu, ta thấy mực về đạo đức được đề cao trong
Thị Kính mặc áo hồng lồng xa đen, t thế ngay chèo cổ. Đó là vai nữ chính.
thẳng, để quạt che kín đáo. Sùng bà dán cao ở - Sùng bà là vai mụ ác, bản chất

thái dương, đảo mắt nhiều, dáng đi ỡn ẹo).

tàn nhẫn, độc địa.

- Từ đó, em hiểu gì về g.trị của vở chèo Quan
Âm Thị Kính?
- Là vở chèo tiêu biểu, mẫu mực
- Bức tượng Quan Âm Thị Kính ở chùa Tây Ph- cho NT chèo cổ ở nước ta.
ương được chụp in trong sgk cho em hiểu gì về - Quan Âm Thị Kính là vở chèo
chèo Quan Âm Thị Kính?

mang tích phật (dân gian gọi là

Tiết 2

tích Quan Âm).

+Gv: Nỗi oan hại chồng diễn ra trong 3 thời
điểm: Trước khi bị oan (từ đầu-> một mực),
trong khi bị oan( tiếp->về cùng cha con ơi), sau 2- Trích đoạn Nỗi oan hại
khi bị oan (còn lại).

chồng:
a- Trước khi bị mắc oan:

- Đoạn mở đầu cho thấy trước khi mắc oan, tình
cảm của Thị Kính đối với Thiện Sĩ như thế nào ? - Thị Kính ngồi quạt cho chồng.
Chi tiết nào nói lên điều đó ?

-> Thị Kính yêu thương chồng

- Qsát chồng ngủ, Thị Kính đã thấy gì và làm gì ? bằng một tình cảm đằm thắm.
Vì sao Thị Kính làm việc này ? (Thị Kính muốn
làm đẹp cho chồng, cho mình: Trước đẹp mặt - Thị Kính cầm dao xén râu cho
chồng, sau đẹp mặt ta).

chồng.

-Cử chỉ đó cho thấy Thị Kính là người nh thế nào
3


Giáo án Ngữ văn lớp 7

?

->Tỉ mỉ, chân thật trong tình yêu.

- Trước khi mắc oan Thị Kính là người phụ nữ có => Thị Kính là người PN Yêu thưnhững đức tính gì ?

ơng chồng chân thật và mong
muốn có hạnh phúc lứa đôi tốt

- Kẻ gieo họa cho Thị Kính là ai ? (Sùng bà-mẹ đẹp.
chồng Thị Kính). Theo dõi nhân vật Sùng bà.
- Sự việc cắt râu chồng của Thị Kính đã bị bà mẹ b-Trong khi bị oan:
chồng khép vào tội gì ? Chi tiết nào chứng tỏ *Sùng bà:
điều đó

- Cái con mặt sứa gan lim này !

- Trong bản luận tội Thị Kính, Sùng bà đã căn cứ Mày định giết con bà à ?
vào 3 điểm chính: Cho rằng Thị Kính là loại đàn -> Thị Kính bị khép vào tội giết
bà hư đốn, tâm địa xấu xa; cho rằng Thị Kính là chồng.
con nhà thấp hèn không xứng đáng với nhà mình; - Tuồng bay mèo mả gà đồng lẳng
cho rằng Thị Kính phải bị đuổi đi. Em hãy tìm lơ.
những lời buộc tội cụ thể của Sùng bà ?
- Em có nhận xét gì về cách luận tội của Sùng
bà ?

- Trứng rồng lại nở ra rồng
Liu điu lại nở ra dòng liu điu.
- Mày là con nhà cua ốc.

- Cùng với lời nói, Sùng bà còn có những cử chỉ - Con gái nỏ mồm thì về với cha,
nào đối với Thị Kính ?

- Gọi Mãng tộc, phó về cho rảnh.
->Sùng bà tự nghĩ ra tội để gán

- Tất cả những lời nói và cử chỉ đó đã làm hiện cho Thị Kính.
nguyên hình một người đàn bà có tính cách như - Dúi đầu Thị Kính ngã xuống
thế nào ?

- Khi Thị Kính chạy theo van xin,

- Sùng bà thuộc loại nhân vật đặc biệt nào trong Sùng bà dúi tay ngã khụyu
chèo cổ ? Nhân vật này gây cảm xúc gì cho ngư- xuống,...
ời xem ?

=>Sùng bà là người đàn bà độc
4


Giáo án Ngữ văn lớp 7

địa, tàn nhẫn, bất nhân.
->Nhân vật mụ ác, bản chất tàn
- Theo dõi nhân vật Thị Kính.

nhẫn, độc địa- Ghê sợ về sự tàn

- Khi bị khép vào tội giết chồng, Thị Kính đã có nhẫn.
những lời nói, cử chỉ nào ?
*Thị Kính:
- Lạy cha, lạy mẹ ! Con xin trình
- Em có nhận xét gì về tính chất của những lời cha mẹ... Giời ơi ! Mẹ ơi, oan cho
nói, cử chỉ đó ?

con lắm mẹ ơi ! Oan thiếp lắm

- Những lời nói và cử chỉ của Thị Kính đã được chàng ơi !
nhà chồng đáp lại như thế nào ? (Chồng im lặng, - Vật vã khóc, ngửa mặt rũ rợi,
mẹ chồng cự tuyệt: Thôi im đi ! ... lại còn oan à, chạy theo van xin.
bố chồng thì a dua với mẹ chồng: Thì ra con Thị ->Lời nói hiền dịu, cử chỉ yếu
Kính này nó là gái giết chồng thật à).

đuối, nhẫn nhục.

- Trong cảnh ngộ này, Thị Kính là người nh thế

nào ?
- Qua đó tính cách nào của Thị Kính được bộc
lộ ?

->Thị Kính đơn độc giữa mọi sự
vô tình, cực kì đau khổ và bất lực.

- Thị Kính thuộc loại nhân vật đặc sắc nào trong => Thị Kính phải chịu nhẫn nhục,
chèo cổ ? Cảm xúc của ngời xem được gợi từ oan ức nhưng vẫn thể hiện là ngnhân vật này là gì ?

ười chân thực, hiền lành, biết giữ
phép tăc gia đình.
->Nhân vật nữ chính, bản chất đức
5


Giáo án Ngữ văn lớp 7

hạnh,nết na, gặp nhiều oan trái- Sau khi bị oan, Thị Kính đã có cử chỉ và lời nói Xót thơng, cảm phục.
gì ?
c-Sau khi bị oan:
- Quay vào nhà nhìn từ cái kỉ đến
- Những cử chỉ và lời nói đó phản ánh nỗi đau sách, thúng khâu, rồi cầm chiếc áo
nào của Thị Kính ?

đang khâu dở, bóp chặt trong tay.

- ý định không về với cha, phải sống ở đời mới - Thương ôi ! bấy lâu... thế tình
mong tỏ ro ngời đoan chính, đã chứng tỏ thêm run rủi.
điều gì ở người phụ nữ này ? (Không đành cam

chịu oan trái, muốn tự mình tìm cách giải oan).

->Nỗi đau nối tiếc, xót xa cho

- Cái cách giải oan mà Thị Kính nghĩ đến là gì ?

hạnh phúc lứa đôi bị tan vỡ.

- Con đường Thị Kính chọn để giải oan có ý
nghĩa gì
- Theo em, có cách nào tốt hơn để giải thoát - Đi tu để cầu phật tổ chứng minh
những người nh Thị Kính khỏi đau thương ? cho sự trong sạch của mình.
(Loại bỏ những kẻ như Sùng bà, loại bỏ qh mẹ ->Phản ánh số phận bế tắc của ngchồng- nàng dâu kiểu PK, loại bỏ XH PK thối ời phụ nữ trong XH cũ và lên án
nát).

thực trạng XH vô nhân đạo đối

III-HĐ3:Tổng kết(5 phút)

với những người lương thiện.

- Nêu những nét đặc sắc về nội dung, nghệ thuật
của văn bản Quan Âm Thị Kính?
IV-HĐ4:Luyện tập, củng cố (5 phút)
- Thảo luận: Nêu chủ đề của trích đoạn Nỗi oan IV-Tổng kết:
hại chồng ?

*Ghi nhớ: sgk (121).
6

Giáo án Ngữ văn lớp 7

B-Luyện tập:
- Chủ đề đoạn trích: Thể hiện sự
đối lập giàu- nghèo trong XH cũ
thông qua xung đột gia đình, hôn
- Em hiểu thế nào về thành ngữ "Oan Thị Kính" ? nhân và thể hiện những phẩm chất
tốt đẹp của ngời PN nông thôn:
hiền lành, chân thật, biết giữ lễ
nghi và cam chịu oan nghiệt.
- Thành ngữ "Oan Thị Kính" dùng
để nói về những nỗi oan ức quá
mức chịu đựng, không thể giãi
bày đợc.

7