Giáo án Ngữ văn 7 bài 11: Các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn bản biểu cảm

Tập làm văn: CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ, MIÊU TẢ TRONG VĂN BIỂU CẢM

A- Mục tiêu bài học:Giúp HS:
- Hiểu vai trò của các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm và có ý thức vận
dụng chúng.
- Luyện tập vận dụng hai yếu tố đó.
B- Chuẩn bị:
- Gv: Bảng phụ.Những điều cần lưu ý:
Yếu tố miêu tả có tác dụng khêu gợi sức cảm thụ và tưởng tượng.
-Hs:Bài soạn
C- Tiến trình lên lớp:
I- HĐ1:Khởi động(5 phút)
1.Ổn định lớp
2. Kiểm tra:
Đọc bài văn hoàn chỉnh đã làm ở nhà về 1 trong 4 đề (sgk-129, 130 )
3.Bài mới:
Trong văn biểu cảm, các yếu tố tự sự và miêu tả đóng vai trò rất q.trong. Mối
quan hệ này được hình thành trên cơ sở của sự tác động qua lại tất yếu giữa các
phương thức biểu đạt. Hơn nữa mọi cảm xúc của con người đều hướng về cuộc
sống. Đó là những sự việc, những hình ảnh, những cảnh đời. Nếu không kể lại,
không tả lại thì làm sao giúp người khác hiểu được cảm xúc của mình. Bài hôm
nay chúng ta sẽ tìm hiểu về 2 yếu tố tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm.
II-HĐ2:Hình thành kiến thức mới(25 phút)
Hoạt động của thầy-trò

Nội dung kiến thức


+Hs đọc Bài ca nhà tranh...

A-Tìm hiểu bài:

- Hãy chỉ ra các yếu tố tự sự và miêu tả trong
bài thơ, và nêu ý nghĩa của chúng đối với bài
thơ?

I- Tự sự và miêu tả trong văn biểu
cảm:

- Gv: Bài ca nhà tranh...là 1 bài thơ biểu cảm
nhưng tác giả đã dùng khá nhiều yếu tố tự sự
và miêu tả như cảnh gió phá mái nhà, cảnh
trẻ con cướp tranh, cảnh nhà mưa ướt lạnh
trong đêm tối mịt. Những cảnh này đã trở
thành cái nền hien thực để từ đó bay lên ước
mơ cao thượng của nhà thơ.

1- Bài ca nhà tranh bị gió thu phá:
- Đoạn 1: 2 câu đầu: Tự sự ; 3 câu sau:
Miêu tả -> Có vai trò tạo nên bối cảnh
chung.
- Đoạn 2:Tự sự kết hợp với biểu cảm
(kể lại chuyện trẻ con cướp tranh, cảm
thấy uất ức vì già yếu không làm gì
được).
- Đoạn 3: Sáu câu trên kết hợp kể, tả
cảnh đêm dột lạnh không ngủ được;

+Hs đọc đoạn văn của Duy Khán.
- Giải thích: Thúng câu (thuyền câu hình
tròn, đan bằng tre), sắn thuyền (thứ cây có

nhựa và sơ, dùng sát vào thuyền nan để cho
nước không thấm vào)
- Em hãy chỉ ra các yếu tố miêu tả, tự sự và
biểu cảm của tác giả trong đoạn văn?
- Nếu không có yếu tố miêu tả và tự sự thì
yếu tố biểu cảm có bộc lộ được hay không?

2 câu cuối biểu cảm thân phận cam
chịu.
- Đoạn 4: Biểu cảm nêu lên tình cảm
cao thượng, vị tha.
2- Đoạn văn của Duy Khán:
- Miêu tả: Bàn chân bố
- Tự sự: Bố ngâm chân nước muối, bố
đi sớm về khuya.

- Đoạn văn trên miêu tả, tự sự trong niềm hồi
- Biểu cảm: Thương cuộc đời vất vả,
tưởng. Hãy cho biết tình cảm đã chi phối tự
lam lũ của bố
sự và miêu tả như thế nào?

- Gv: Đoạn văn của Duy Khán cũng là đoạn
văn biểu cảm và tác giả đã dùng khá nhiều
yếu tố tự sự và miêu tả. Để nói lên được sự
thông cảm sâu sắc và tình thương yêu đối với
người cha. Duy Khán đã tập trung tả và kể
ngón chân, bàn chân và cả cuộc đời của

-> Niềm hồi tưởng đã chi phối việc

miêu tả và tự sự. Miêu tả trong hồi
tưởng, không phải miêu tả trực tiếp,
góp phần khêu gợi cảm xúc cho người
đọc.


người cha đi làm ăn vất vả bằng đôi chân ấy.
Nhà văn đã miêu tả, tự sự trong niềm hồi
tưởng về cuộc đời vất vả, lam lũ của người
cha. Tình cảm ấy đã chi phối mạnh khiến cho
yếu tố tự sự và miêu tả ở đây đầy xúc động
và gợi cảm. Như vậy là:
- Muốn biểu cảm thì ta phải làm gì?
- Tự sự và miêu tả có vai trò gì trong bài văn
biểu cảm?
III-HĐ3:Tổng kết(5 phút)
-Muốn phát biểu cảm nghĩ với đời sống xung
quanh ta dùng những phưng thức biểu đạt
nào?
- Hs đọc ghi nhớ.
IV-HĐ4:Luyện tập, củng cố(5 phút)
- Kể lại nội dung bài thơ Bài ca nhà tranh bị
gió thu phá của Đỗ Phủ bằng bài văn xuôi
biểu cảm?

=> Miêu tả và tự sự góp phần làm tăng
thêm giá trị biểu cảm cho đoạn văn.

II-Tổng kết:
*Ghi nhớ: sgk (138 )

V-HĐ5:Đánh giá(3 phút)
-Gv đánh giá tiết học
VI-HĐ6:Dặn dò(2 phút)
-VN học thuộc phần ghi nhớ, soạn bài “Cảnh
khuya, Rằm tháng giêng”

b- Luyện tập:
Trời mưa, một cơn gió thu thổi mạnh
cuộn mất ba lớp tranh trên mái nhà
của Đỗ Phủ.
Những mảnh tranh bay tung toé
khắp nơi, mảnh thì treo trên ngọn cây
xa, mảnh thì bay lộn vào mương sa.
Thấy vậy, trẻ con xô đến cướp giật lấy
tranh mang vào sau luỹ tre. Mặc cho


nhà thơ kêu gào rát cổ, ông đành quay
về, trong lòng đầy ấm ức, nhưng cũng
lại thông cảm với bọn trẻ, chúng quá
nghèo nên mới như thế.
Trận gió lặng yên thì đêm buông
xuống tối như mực, một đêm đen dày
đặc nỗi buồn. Nhà thơ nằm xuống đắp
cái mền vải cũ nát nên lạnh như cắt.
Đã thế lũ con còn đạp nát cái lót. Đầu
giường thì nhà giột, mưa nặng hạt đều
đều không dứt. Nhà thơ không sao ngủ
được vì mưa lạnh và lâu nay lại còn

mất ngủ vì suy nghĩ sau cơn loạn li.
Đến đây nhà thơ ước muốn có mái nhà
rộng muôn ngàn gian để cho kẻ sĩ
khắp thiên hạ có chỗ nương thân,
chẳng sợ gì gió mưa nữa.