SKKN một số biện pháp tăng cường tiếng việt cho trẻ dân tộc thiểu số 5 tuổi lớp lá 4 trường mầm non

Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
I.

Đặt vấn đề.

Công tác giáo dục là một chủ trương lớn, quan trọng của ngành giáo dục nói
chung và bậc học mầm non nói riêng, là một ngành học cần thiết, một tác nhân quan
trọng tác động và hình thành nhân cách con người, hình thành ngôn ngữ Tiếng Việt.
Người Việt Nam ta rất tự hào vì có vốn Tiếng Việt giàu và đẹp. Tiếng Việt giàu
đẹp vì nó là sự kết tinh của lịch sử đã bao đời nay cùa cha ông ta. Đó là lịch sử lao
động sản xuất và chiến đấu để tồn tại và phát triển, để bảo vệ và dựng xây đất nước.
Tiếng Việt giàu đẹp bởi nó là tiếng nói của dân tộc Việt Nam. Từ xưa cho đến nay
Tiếng Việt vẫn rất quan trọng đối với mọi người dân Việt Nam nói chung và trẻ em
lứa tuổi mầm non dân tộc thiểu số nói riêng. Trong thực tế, trẻ vùng sâu, vùng xa vùng
dân tộc thiểu số đa số trẻ giao tiếp chủ yếu bằng tiếng mẹ đẻ, trẻ đồng bào dân tộc
thiểu số biết rất ít hoặc thậm chí không biết Tiếng Việt. Nhiệm vụ giáo dục Mầm non
là nền móng đầu tiên của hệ thống giáo dục “ Mẫu giáo tốt mở đầu cho một nền giáo
dục tốt”, với trách nhiệm và nhiệm vụ vô cùng quan trong đó mỗi giáo viên phải cố
gắng nổ lực hết mình làm sao để các cháu Mầm non sau khi học xong chương trình
mầm non trẻ sẽ tự tin, mạnh dạn trong giao tiếp cũng như có một tâm thế tốt để chuẩn
bị bước vào lớp một.
Qua thực tiễn lớp lá 4 năm học 2017 - 2018 trường Mầm non Cư Pang đơn vị
mà tôi công tác nằm trong vùng đặc biệt khó khăn, học sinh là người dân tộc thiểu số
chiếm hơn 95%. Để trẻ 5-6 tuổi vùng đồng bào dân tộc thiểu số được thuận lợi trong
việc giao tiếp và tham gia vào các hoạt động ở trường lớp nói chung và hoạt động tăng
cường Tiếng việt mọi lúc mọi nơi nói riêng, cô giáo cần khắc phục mọi khó khăn giúp
trẻ tiếp thu được kiến thức mới, đồng thời tạo hứng thú cho trẻ đến trường mạnh dạn,
tự tin và tích cực hoạt động, nâng cao chất lượng giao tiếp với cô và bạn bè . Qua mỗi
lần lên lớp tiếp xúc, tôi nhận thấy trẻ tiếp xúc với nhau hoàn toàn bằng tiếng mẹ đẻ,

nói câu cụt, không có dấu, không có ý nghĩa. Trong quá trình áp những biện pháp tăng
cường Tiếng Việt nhằm giúp trẻ phát âm thành thạo, tự tin khi giao tiếp với cô và
1
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

chuẩn bị môi trường mới là bậc học Tiểu học năm học 2017 – 2018 còn chưa cao. Trẻ
còn thiếu tự tin để biểu đạt ý của mình.
Việc tăng cường Tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số vừa là mục tiêu, vừa là yêu
cầu cấp thiết đặt cho giáo dục nhà trường nhằm đảm bảo nâng cáo chất lượng giáo dục
toàn diện. Tôi nhận thấy cần có những biện pháp bổ sung tăng cường Tiếng Việt cho
trẻ. Vì vậy năm học 2018 – 2019 tôi tiếp tục thực hiện chọn đề tài: “Một số biện pháp
tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang” trẻ
5 tuổi lớp lá 4 với tổng số 20 trẻ đồng bào dân tộc thiểu số .
II. Mục đích nghiên cứu:
Qua một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số 5 tuổi lớp
lá 4 ta thấy được hiệu quả của phương pháp này qua các hoạt động học và vui chơi
của trẻ, cũng như giao tiếp tự tin trong cuộc sống và sau khi học xong chương trình
mầm non trẻ sẽ tự tin, mạnh dạn trong giao tiếp cũng như có một tâm thế tốt để chuẩn
bị bước vào lớp một.
Tạo điều kiện giúp trẻ nghe và hiểu được lời hướng dẫn các hoạt động
của giáo viên, thông qua việc tăng cường tiếng Việt dân tộc thiểu số. Phát triển khả
năng giao tiếp hàng ngày giữa cô và trẻ, giữa trẻ với trẻ và trẻ với mọi người xung
quanh.
Giúp cho trẻ hình thành và phát triển nhân cách, đồng thời trẻ mạnh dạn hơn, tự
tin hơn, có lối ứng xử văn minh trong cuộc sống hàng ngày.

Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lí luận của vấn đề
Thực hiện quyết định số 1008/QĐ-TTG về việc phê duyệt đề án “Tăng cường
Tiếng Việt cho trẻ mầm non, học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 20162020, định hướng 2025 với mục tiêu: Tập trung tăng cường Tiếng Việt cho trẻ em
mầm non, học sinh tiểu học người dân tộc thiểu số, bảo đảm các em có kỹ năng cơ
bản trong việc sử dụng Tiếng Việt để hoàn thành chương trình giáo dục mầm non và
chương trình giáo dục tiểu học; tạo tiền đề để học tập, lĩnh hội tri thức của các cấp học
tiếp theo; góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển bền vững các dân tộc
thiểu số, đóng góp vào sự tiến bộ, phát triển của đất nước.
Thực hiện chương trình hướng dẫn thực hành áp dụng quan điểm lấy trẻ làm
trung tâm trong trường mầm non xuất bản tháng 3 năm 2017 của Nhà xuất bản giáo
2
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

dục Việt Nam: Quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm được thể hiện trong tất cả
các yếu tố của quá trình giáo dục. Từ xác định mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo
dục cho đến hoạt động cụ thể của người giáo viên như lập kế hoạch, xây dựng môi
trường giáo dục,…mọi hoạt động phải hướng tới từng trẻ cũng như từng nhóm trẻ nhỏ
và nhóm trẻ lớn để tạo cơ hội cho trẻ được học tập trong điều kiện cụ thể nhằm hỗ trợ
trẻ phát triển tở tất cả các lĩnh vực. Vì vậy tôi xây dựng các giải pháp, biện pháp bám
sát vào các chỉ số trong từng tiêu chí để đạt hiệu quả cao. Như tiêu chí 7: Kế hoạch
giáo dục tuần/ chủ đề nhánh thể hiện được các mục tiêu phù hợp với sự phát triển của
trẻ. Tiêu chí 7: chuẩn bị, tổ chức sử dụng môi trường giáo dục đạt hiệu quả nhất. Tiêu
chí 8: Hoạt động hỗ trợ trẻ dân tộc thiểu số.
Thực hiện công văn số 56/ KH- BGDĐT về việc triển khai chuyên đề “Xây

dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm” giai đoạn 2016- 2020 với mục tiêu: Xây
dựng trường mầm non đảm bảo yêu cầu về môi trường giáo dục (GD), công tác quản
lí, chỉ đạo, hoạt động chăm sóc, giáo dục (CSGD) theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm.
Mô đum 3 với nội dụng : Đặc điểm phát triển ngôn ngữ, những mục tiêu và kết
quả mong đợi ở trẻ mầm non về ngôn ngữ. Module 7: Môi trường giáo dục cho trẻ
Mầm non. Đặt ra nhiệm vụ cấp thiết cho bậc học mầm non cho trẻ tắm trong môi
trường Tiếng Việt.
Về mặt cơ bản đối với trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số Tiếng Việt là ngôn ngữ
thứ hai. Việc học Tiếng Việt của trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số chịu ảnh hưởng của
ngôn ngữ thứ nhất và sự giao thoa giữa ngôn ngữ mẹ đẻ với Tiếng Việt. Theo sách
“Hướng dẫn tổ chức hoạt động giáo dục chuẩn bị Tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo vùng
dân tộc thiểu số” trong thực hiện chương trình giáo dục mầm non (mẫu giáo 5-6 tuổi)
nhà xuất bản giáo dục Việt Nam. Về mặt cơ bản đối với trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số
Tiếng Việt là ngôn ngữ thứ hai. Trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số khi học Tiếng Việt có
một số đặc điểm sau: Trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số bắt đầu học Tiếng Việt trên cơ sở
kinh nghiệm tiếng mẹ đẻ. Môi trường giao tiếp Tiếng Việt của trẻ mẫu giáo dân tộc
thiểu số thu hẹp cả về mặt không gian lẫn thời gian (trong phạm vi trường mầm non).
Việc cho trẻ mẫu giáo làm quen Tiếng Việt, phần lớn trẻ chịu ảnh hưởng của ngôn ngữ
mẹ đẻ và sự giao thoa giữa ngôn ngữ mẹ đẻ với Tiếng Việt. Sự khác biệt văn hóa giữa
3
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

các dân tộc. Sự khác biệt về điều kiện sống của các nhóm dân tộc thiểu số có tác động
nhất định với việc làm quen Tiếng Việt của trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số, làm cho trẻ

gặp phải những trở ngại khi tiếp thu ngôn ngữ Tiếng Việt. Do đó xuất phát từ lòng yêu
nghề mến trẻ là một giáo viên mầm non từ những hạn chế trên mà tôi gặp phải trong
quá trình chăm sóc và giáo dục trẻ tôi luôn suy nghĩ xem mình phải làm gì và làm như
thế nào để nâng cao chất lượng phát triển Tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số ở lớp lá 4
của mình.
II. Thực trạng vấn đề:
Lớp lá 4 trường Mầm non Cư pang nằm trên địa bàn buôn Hma thuộc xã
EaBông, là xã nằm trong khu vực đặc biệt khó khăn, trường còn có các điểm lẻ nằm ở
địa bàn buôn Knul, thôn 10-3. Hơn 95% trẻ là người dân tộc thiểu số, hơn 40% trẻ
thuộc hộ nghèo. Riêng lớp lá 4 tôi chủ nhiệm 100% trẻ là người dân tộc thiểu số, đa số
trẻ mới ra lớp, chưa học qua chương trình lớp chồi. Một số cháu chưa nói rõ Tiếng
Việt, trẻ giao tiếp chủ yếu sử dụng tiếng mẹ đẻ, ngôn ngữ giao tiếp Tiếng Việt còn hạn
chế.
Phụ huynh chưa thấy được tầm quan trọng của việc trẻ đến trường đúng độ tuổi,
chưa có kiến thức và kĩ năng về chăm sóc giáo dục trẻ đặc biệt là về mặt phát triển
ngôn ngữ cho trẻ ở nhà không giao tiếp với trẻ bằng Tiếng Việt mà giao tiếp bằng
ngôn ngữ mẹ đẻ. Đời sống kinh tế, điều kiện sống và môi trường sinh hoạt của các
cháu hết sức khó khăn, bố mẹ thường xuyên đi làm nương rẫy ở xa bỏ mặc con cái ở
nhà hoặc dẫn đi theo.
Vào cuối năm học 2017 - 2018, tôi đã kiểm tra, khảo sát, thống kê trẻ ở lớp lá 4
với tổng số là 20 trẻ đồng bào dân tộc thiểu số, kết quả như sau:
Nội dung
Trẻ sử dụng câu đầy đủ
Trẻ nói câu mất dấu

Số trẻ đạt
5/20
7/20

Tỉ lệ (%)

25
35

Trẻ dùng từ không đúng

6/20

30

về ý nghĩa của câu
Trẻ nói câu có nghĩa

5/20

25

Trẻ chưa đạt
15/20
13/20
14/20
15/20

Tỉ lệ (%)
75
65
70
75

4
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

- Thuận lợi :
Lớp luôn được sự quan tâm của Nhà trường, hội cha mẹ học sinh về tinh thần cũng
như vật chất.
Cơ sở vật chất có sân chơi sạch sẽ, an toàn, phòng học rộng rãi, thoáng mát, đồ
dùng đồ chơi cho trẻ học tập và vui chơi tương đối đầy đủ, đồ dùng , đồ chơi tự tạo từ
những nguyên vật liệu mở: Như lốp xe, vỏ chai, thùng sơn, tre, nứa… sinh động, hấp
dẫn, lôi cuốn trẻ tham gia tích cực các hoạt động trong ngày.
Tổ chuyên môn luôn tạo mọi điều kiện cho giáo viên tham dự các buổi chuyên
đề do cụm chuyên môn tổ chức, thường xuyên tổ chức các tiết dạy mẫu tại trường để
phổ biến những phương pháp hình thức đổi mới trong chương trình mầm non lấy trẻ
làm trung tâm.
- Khó khăn :
Đời sống kinh tế của một số phụ huynh còn gặp nhiều khó khăn đa số là làm
nông trên 40% là hộ nghèo nên sự quan tâm về chăm sóc giáo dục trẻ chưa cao. Phụ
huynh học sinh chưa thực sự hiểu được tầm quan trọng của việc đưa con em mình đến
trường đúng độ tuổi.
Trẻ đồng bào dân tộc thiểu số sống tập trung trong buôn và giao tiếp với nhau
bằng tiếng mẹ đẻ, vì vậy trẻ dân tộc thiểu số còn hạn chế về ngôn ngữ Tiếng Việt.Khả
năng chuyển thể từ các tiết dạy, lồng ghép Tiếng Việt mọi lúc mọi nơi của cô chưa tạo
ra được tính kịch, sự kiện…các câu hỏi, lời thoại còn dài dòng, kém hấp dẫn, trẻ chưa
thực sự say mê, hào hứng, sử dụng đồ dùng dạy học chưa khoa học…dẫn đến giờ học
trẻ ít tập trung chú ý hiệu quả trên tiết học chưa cao.
Để khắc phục những khó khăn trên tôi đã thực hiện những giải pháp tuyên
truyền trẻ đi học chuyên cần, vận động cha mẹ trẻ hỗ trợ nguyên liệu để làm đồ dùng,

đồ chơi tự tạo, tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí, ngôn ngữ của trẻ, lập kế hoạch chuẩn bị
môi trường cho trẻ hoạt động, tăng cường Tiếng Việt cho trẻ thông qua các hoạt
động.Trong tất cả các giờ học tôi đều trò chuyện và đặt câu hỏi tôi luôn khuyến khích
trẻ nói và trả lời cô bằng tiếng Việt, cung cấp vốn tiếng Việt cho trẻ mọi lúc mọi nơi.
III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề:
5
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

* Giải pháp 1. Tuyên truyền trẻ đi học chuyên cần, vận động cha mẹ trẻ hỗ trợ
nguyên liệu để làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo.
+ Tuyên truyền trẻ đi học chuyên cần:
- Môi trường tiếp xúc của trẻ mầm non chủ yếu là gia đình và tiếp theo mới đến
nhà trường. Chính vì vậy việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường trong quá trình
chăm sóc và giáo dục trẻ là một vấn đề quan trọng. Để tuyên truyền với phụ huynh đạt
hiệu quả tốt, tôi đã tiến hành các bước như sau:
Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm giới thiệu các loại sách phù hợp với trẻ 5 - 6
tuổi tới phụ huynh để phụ huynh có thể dễ dàng tìm mua. Giờ đón trẻ và trả trẻ trao đổi
một số tồn tại của trẻ: cách phát âm, kỹ năng giao tiếp… để phụ huynh nắm được. Từ
đó phụ huynh kết hợp với giáo viên để hướng dẫn, giúp đỡ trẻ.
Tuyên truyền với phụ huynh khi ở nhà thì thường xuyên trao đổi thông tin và
giao tiếp với trẻ bằng Tiếng Việt. Và giải thích cho trẻ từ này tiếng ê đê là nói như thế
này nhưng Tiếng Việt là nói một cách khác. Như vậy trẻ sẽ học Tiếng Việt qua từng
ngày. Trẻ sẽ tiếp thu nhanh nếu phụ huynh có thể phiên âm những từ mà trẻ hỏi ra
Tiếng Việt cho trẻ đọc.
Tôi thường xuyên, trao đổi với phụ huynh về kết quả học tập và tình hình học

tập, các hoạt động của trẻ trên lớp để về nhà phụ huynh cho trẻ ôn luyện thêm bằng
cách hỏi trẻ như: Hôm nay trên lớp cô cho con học từ gì? Con đọc như thế nào? Chơi
trò chơi gì?.. và cho con em mình kể lại những hoạt động trẻ làm trên lớp, và ôn luyện
lại bài cũ.
Ví dụ: Khi cho trẻ làm quen với từ mới “ Góc địa phương” ở lớp, thì tôi trao đổi
với phụ huynh là hôm nay trên lớp bé được học các từ chỉ đồ dùng ở góc địa phương
như cồng chiêng, cái rổ, cái đó.... và gợi ý cho phụ huynh cho trẻ về nhà đọc lại cho cả
nhà nghe.
Trên lớp có một bảng tuyên truyền treo ở nơi dễ thấy nhất thường thường là cửa
ra vào lớp. Bảng tuyên truyền ghi đầy đủ nội dung học trong tuần, theo dõi sức khỏe
từng giai đoạn. Ở góc tuyên truyền phụ huynh theo dõi các hoạt động trên lớp để có
thể ôn luyện thêm cho trẻ ở nhà .
6
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

Mời phụ huynh tham dự một số tiết dạy mẫu, chuyên đề và có sự giúp đỡ hỗ
trợ phụ huynh. Tổ chức các hội thi có sự tham dự của các bậc phụ huynh như: Bé yêu
thơ, Đô rê mi....do lớp tổ chức. Từ đó phụ huynh sẽ có những hiểu biết, khái niệm sơ
đẳng về hoạt động mà con em mình được học tập trên lớp. Và họ cũng thấy vui vẻ và
phấn khỏi khi con em mình được tham gia các hoạt động thú vị trên lớp.
Sự quan tâm của cô giáo đối với học trò và kết hợp chặt chẽ nhà trường, giáo
viên với phụ huynh từ đó họ nhận thấy tầm quan trọng của Tiếng Việt. Đó cũng là
đóng góp một phần không nhỏ từ phía gia đình đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ.
+ Vận động cha mẹ trẻ hỗ trợ nguyên liệu để làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo.
Phụ huynh đã có cái nhìn mới hơn về việc cho trẻ đến trường đúng độ tuổi. Phụ

huynh đã tin tưởng gửi gắm con em mình đến trường và đồng cảm, chia sẻ những khó
khăn cùng, cô giáo hay gần gũi giao tiếp với phụ huynh để hiểu được các hoạt động
của chương trình, vận động họ sẵn sàng cung cấp nguyên vật liệu có sẵn ở nhà để cô
và trẻ làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ phục vụ cho các hoạt động, phụ huynh cũng đã
ủng hộ ngày công dọn vệ sinh và tham gia các hoạt động khác do trường tổ chức.
Qua việc áp dụng một số biện pháp trên tôi thấy phụ huynh đã cố gắng đưa con em
tới lớp chuyên cần hơn, quan tâm đến con em mình hơn, đưa đón đúng giờ và đồng
cảm với giáo viên hơn. Và qua việc cho trẻ sử dụng các đồ dùng, đồ chơi tự tạo một
cách trực tiếp trong hoạt động và nhất là với những đồ dùng, đồ chơi cô và trò tự tay
làm ra tôi nhận thấy trẻ tập trung chú ý hứng thú hơn, trẻ hoạt động với đồ dùng tích
cực hơn, giúp quá trình tăng cường Tiếng Việt của trẻ tốt hơn và đạt hiệu quả cao hơn.
* Giải pháp 2: Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí, ngôn ngữ của trẻ. Lập kế hoạch
chuẩn bị môi trường cho trẻ hoạt động.
+ Nghiên cứu các tài liệu và quan sát về đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 5-6 tuổi:
Để giáo dục trẻ được tốt thì bản thân giáo viên phải hiểu được đặc điểm tâm
sinh lý của trẻ để biết được khả năng của trẻ, trẻ cần gì và muốn gì. Vì vậy trong quá
trình đi phổ cập, được trực tiếp trao đổi phụ huynh, là cơ hội để giáo viên tìm hiểu về
môi trường sống, tính cách của trẻ. Trẻ nhút nhát, rụt rè, phát âm sai, phát âm hay bị
7
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

mất dấu, nói câu không có nghĩa, ngại giao tiếp với cô giáo khi cô giáo hỏi chỉ cười,
không hiểu Tiếng Việt, vốn từ còn hạn chế.
- Áp dụng tiêu chí 10: Giáo viên có kĩ năng phối hợp với gia đình và cộng đồng
trong việc chăm sóc, giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn. Chỉ

số 21: Phối hợp với gia đình trẻ dân tộc thiểu số. Tôi tiến hành tìm hiểu về hoàn cảnh
gia đình nơi trẻ đang sống những thuận lợi khó khăn của từng trẻ để tìm ra biện pháp
chăm sóc và giáo dục trẻ một cách tốt nhất. Ngay từ đầu năm học được nhà trường
phân công chủ nhiệm lớp mầm 3, học sinh đa số con em đân tộc thiểu số nằm trong
buôn đặc biệt khó khăn trình độ nhận thức về việc cho con đi học còn hạn chế. Nên tôi
dành thời gian ngoài giờ lên lớp đến nhà từng trẻ để nắm được cuộc sống của trẻ ở gia
đình như thế nào? Trao đổi, nói chuyện với phụ huynh về tình hình học tập trên lớp và
hỏi phụ huynh về những sở thích, tính cách của trẻ để có biện pháp phù hợp trong thời
gian tới. Quan sát về hoàn cảnh gia đình trẻ, môi trường xung quanh trẻ để có kế
hoạch, biệp pháp chăm sóc, giáo dục trẻ.
Ví dụ: Tiếp xúc với trẻ, khi trẻ thiếu tự tin khi giáo tiếp với cô, nhút nhát không
chơi cùng các bạn.Tôi đến gần trẻ tìm hiểu trẻ xem nguyên nhân vì sao? trẻ có đau ốm
hay gia đình trẻ có chuyện gì buồn, thông qua hoạt động trò chuyện cùng trẻ tìm hiểu
tâm lý trẻ, hay trao đổi cùng phụ huynh khi trả trẻ xem tình hình trẻ ngày hôm đó như
thế nào, và thông qua giao tiếp bạn bè trẻ xem trẻ nguyên nhân gì trẻ có biểu hiện như
vậy.
+ Quan sát đặc điểm phát triển ngôn ngữ của trẻ.
Qua quá trình quan sát trẻ học tập và vui chơi ở trên lớp tôi nhận thấy đặc điểm
phát triển ngôn ngữ của trẻ: nhút nhát, rụt rè, nói thiếu chủ ngữ vị ngữ, nói đớt, thiếu
dấu câu....Thấy rõ được những hạn chế của trẻ với trình độ chuyên môn và kinh
nghiệm của bản thân tôi tiến hành khảo sát kĩ năng giao tiếp Tiếng Việt của trẻ.
Đầu năm học, tôi tiến làm một bài tập khảo sát kỹ năng nghe, nói của trẻ ở mức
độ đạt, chưa đạt, phân loại trẻ để có kế hoạch bổ sung, rèn luyện cho trẻ thường xuyên
trong ngày, trong các hoạt động. Ở những trẻ ở mức độ chưa đạt thì tôi sẽ đưa ra
những câu nói ngắn, câu ít và cho trẻ tập luyện nhiều hơn. Với những trẻ ở mức độ đạt
tốt, khá tôi đưa ra những giao tiếp, bài học phức tạp hơn tùy vào năng lực của từng trẻ.
Mỗi ngày tôi sẽ đánh giá theo mức độ đạt, chưa đạt ghi vào nhật kí giáo viên và tổng
hợp cuối chủ đề.
8
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

+ Lập kế hoạch chuẩn bị môi trường cho trẻ hoạt động:
Sau khi nắm được đặc điểm tâm sinh lý của trẻ tôi đầu năm học tôi khảo sát trẻ để
năm bắt sự phát triển của từng trẻ, sau đó dựa vào các tiêu chí thực hành áp dụng quan
điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tôi lên kế hoạch cụ thể cho chủ đề, chủ đề nhánh.
Trong kế hoạch giáo dục năm học tôi bám vào các tiêu chí lấy trẻ làm trung tâm gồm
13 tiêu chi và 34 chỉ số. Tôi sử dụng tiêu chí 2 với chỉ số 3, 4 về thực hiện các nội
dung giáo dục theo chương trình Giáo dục mầm non và thực hiện các nội dung giáo
dục gần gũi, phù hợp với trẻ, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Căn cứ
vào Chỉ số 3: Thực hiện các nội dung giáo dục theo Chương trình giáo dục mầm non,
tôi chủ động xây dựng kế hoạch tuần và đưa ra đề tài phù hợp và đúng với chương
trình giáo dục mầm non, dựa vào hướng xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm,
cô giáo là người gợi mở sao cho phù hợp hiệu quả, phát huy được tính tích cực, chủ
động, sáng tạo của trẻ. Và đánh giá trẻ hằng ngày và cuối chủ đề.
Ví dụ : Áp dụng tiêu chí 2 với chỉ số 3. Tôi lập mạng chủ đề cả năm gồm 9 chủ
đề, ở mỗi chủ đề phân ra các chủ đề nhánh. Thường một chủ đề có 2 đến 3 chủ đề
nhánh, đối với chủ đề ghép tôi thực hiện 5 chủ đề nhánh như chủ đề “Thế giới thực
vật- tết và mùa xuân”. Chủ đề “Trường mầm non” với 3 chủ đề nhánh “Trường mầm
non của bé” “Lớp bé yêu thương” “Những hoạt động thú vị”. Tuần đầu của chủ đề tôi
chọn những từ tăng cường Tiếng Việt vào thứ hai, thứ ba, thứ tư, thứ năm những từ :
Lớp lá 4, chào cô con vào lớp, xích đu... và tăng cường mọi lúc mọi nơi. Vì mới bước
vào năm học nên tôi chọn những từ Tiếng Việt ngắn gọn, dễ hiểu. Thứ sáu cho trẻ ôn
các từ trong học tuần dưới hình thức trò chơi.Cứ như vậy dựa vào các tiêu chí lấy trẻ
làm trung tâm đến tuần hai, tuần ba rồi tới chủ đề Bản thân và đến hết năm tôi và xây
dựng môi trường Tiếng Việt cho trẻ .

Để xây dựng kế hoạch tôi tiến hành cùng trẻ xây dựng môi trường Tiếng Việt trong
và ngoài lớp học theo hướng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm căn cứ
vào tiêu chí xây dựng môi trường tăng cường Tiếng Việt cho trẻ em người dân tộc thiểu
số để xây dựng môi trường trong lớp và ngoài lớp học:
9
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

- Môi trường trong lớp học: Các góc, khu vực hoạt động, thiết bị, đồ dùng đồ chơi
được dán nhãn bằng Tiếng Việt(theo mẫu chữ in thường).Tôi chú trọng trang trí theo
hình thức động nhiều hơn tĩnh trẻ tự thao tác ngay trên các góc và tự trang trí những
sản phẩm mà cô và trẻ thực hiện trên lớp. Tranh ở các góc này trẻ đều có từ Tiếng Việt
gắn dưới tranh hoặc trong bức tranh cho trẻ phát âm.
Ví dụ: Góc chủ đề Những người thân trong gia đình. Cô trang trí tranh người thân của
bé như bố, mẹ, ông, bà, bé...trong hình ảnh bố có từ ô, mẹ có từ m... cô cho trẻ trò
truyện và phát âm.
Ở góc vườn cổ tích tôi thay đổi câu chuyện phù hợp với từng chủ đề bằng các
hình ảnh tái hiện lại nội dung câu chuyện, và cho trẻ kể lại câu chuyện hoặc cho trẻ
trao đổi với nhau ở mọi lúc, mọi nơi.
Để phục vụ cho công tác chăm sóc và giáo dục trẻ tôi và giáo viên cùng lớp còn tận
dụng các vật liệu sẵn có, dễ tìm mang tính tái tạo cao đảm bảo tính an toàn và tính
thẫm mĩ để làm đồ dùng đồ chơi tự tạo cho trẻ sử dụng trong các hoạt động học và vui
chơi của trẻ.
- Môi trường ngoài lớp học: Ngoài đồ dùng đồ chơi sẵn như cầu trượt, xích đu, bập
bênh...tập thể giáo viên chúng tôi phối hợp còn tập trung làm một số đồ dùng tự tạo từ
những vật liệu sẵn có của địa phương như: lốp xe làm cổng chui, chai nhựa để trồng

cây, tre nứa để làm gian hành trưng bày của bé...Ở mỗi đồ dùng đều có chữ viết, ký
hiệu : có hệ thống chữ viết, ký hiệu phù hợp ở mọi nơi(tường bao, vườn tường, các
góc chơi ngoài trời, nhà vệ sinh...). Và ở các mảng tường ngoài lớp học thì vẽ các
nhân vật tái hiện lại các câu chuyện như: Nàng bạch tuyết và bảy chú lùn, Sự tích quả
dưa hấu, tấm cám...Những câu chuyện không những tạo ra mĩ quan đẹp mắt mà ở đó
trẻ sẽ cùng phát âm những từ Tiếng Việt phong phú hơn.
* Giải pháp 3: Tăng cường Tiếng Việt cho trẻ thông qua các hoạt động.
Trong tất cả các giờ học tôi đều trò chuyện và đặt câu hỏi tôi luôn khuyến khích
trẻ nói và trả lời cô bằng tiếng Việt.
+ Cung cấp vốn Tiếng Việt cho trẻ qua hoạt động khám phá khoa học:
10
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

- Môn Khám phá khoa học là một trong những môn học giúp trẻ phát triển nhận thức
và ngôn ngữ tích cực nhất, vì vậy cần phát huy hết tác dụng của môn học này để dạy
trẻ, thông qua đó giáo viên có thể kết hợp lồng ghép tác phẩm văn học để hỗ trợ có
hiệu quả cho hoạt động chủ đích. Tôi sẽ lồng ghép Tiếng Việt trong lúc giờ lên lớp
thông qua những chủ đề mà mình đã lên kế hoạch.
Ví dụ: Chủ đề Gia đình của bé.
Đề tài: Những người thân trong gia đình bé.
- Khi cho trẻ quan sát tranh gia đình cô sẽ đặt câu hỏi : “ Con gọi bố mẹ như thế
nào” Thì trẻ trả lời “ma, mí” (Tiếng Việt có nghĩa là bố mẹ) .Trước tình huống đó tôi
nói với các cháu: “Cô và các con cùng thi xem ai nói giỏi nhé cô sẽ nói tiếng của các
con và các con nói tiếng của cô các con có đồng ý không?” và tiết học của chúng tôi
đã trở thành một “Cuộc thi tài” trẻ nào cũng muốn mình là người chiến thắng, và tình

huống trên đã được thay đổi các cháu đã cố gắng nói bằng Tiếng Việt mỗi khi cô đưa
tranh ra.
- Một hạn chế mà trẻ người đồng bào thường mắc phải, đó là nói thiếu dấu.
Với hình thức “Thi tài” hay “Đố vui có thưởng”… giữa cô và trẻ thì trẻ đã có thể nghe
và hiểu được câu hỏi của cô.
- Ví dụ : Chương trình “Đố vui có thưởng” cô bốc thăm và đọc câu hỏi: Người
sinh ra mẹ các con gọi là gì? Trẻ nào biết thì lắc xắc xô và được quyền trả lời: Thưa cô
là bà ngoại....
+ Cung cấp vốn Tiếng Việt cho trẻ qua hoạt động làm quen với toán .
- Như ta đã biết, môn làm quen với toán là môn học cần suy tư lôgic cao. Để lồng
ghép Tiếng Việt cho bộ môn này, tôi luôn chuẩn bị đầy đủ đồ dùng dạy học phù hợp
với chủ đề với đề tài. Điều này theo tôi nghĩ là rất cần thiết vì nó tạo cho trẻ sự hứng
thú hơn khi được nhìn ngắm những đồ dùng đẹp, mới lạ đối với các cháu. Cô chuẩn bị
nhiều đồ dùng, trước kia còn tổ chức trong lớp học và sử dụng đồ dùng có sẵn như lô
tô ....nhưng hiện nay tôi tổ chứctrước khi vào hoạt động trẻ xem trong rổ có gì, cho trẻ
gọi tên đồ dùng trẻ có, khuyến khích trẻ gọi đúng, đếm và nhận biết, cho trẻ phát âm
lại nhiều lần.
Ví dụ: Chủ đề Hiện tượng tự nhiên.

11
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

Đề tài: Chủ đề Thế giới động vật, đề tài: Chia nhóm có 8 đối tượng thành 2
phần. Với đề tài này tôi chuẩn bị rất nhiều đồ dùng như hình ảnh, thẻ gắn các hiện
tượng mưa, mặt trời, mây, tia sét....và số lượng tương ứng , tôi cho các cháu tách

nhóm gọi tên và gắn số lượng tương ứng. Mặc dù bên cạnh đó vẫn còn một số cháu
dùng tiếng mẹ đẻ để đếm đồ dùng đó và với tình huống đó tôi đã khuyến khích các
cháu bằng cách: Ai gọi đúng tên hiện tượng và số lượng thì được tham gia trò chơi
cùng với cô và trẻ nào cũng muốn mình được tham gia cuộc chơi, trẻ đã cố gắng gọi
tên hiện tượng và đếm bằng Tiếng Việt, và khi các cháu phát âm được các cháu rất
vui.
+ Cung cấp vốn Tiếng Việt cho trẻ qua hoạt động làm quen văn học:
- Trước khi vào dạy học thơ hay kể một câu chuyện nào đó, điều đầu tiên tôi chú
ý là lựa chọn bài thơ, câu chuyện không quá dài, có nội dung hấp dẫn trẻ để cung cấp,
vì trẻ dân tộc thiểu số rất hiếu động thời gian tập trung chú ý nghe cô giảng rất ngắn,
nắm được điểm yếu này của lớp tôi luôn tạo ra tình huống vui nhộn để lôi cuốn trẻ vào
giờ học bằng một giọng nói lúc trầm lúc bổng để gây sự chú ý, khơi gợi tính tò mò của
trẻ, đã tạo được tâm thế cho trẻ trước khi vào học tôi tiến hành đi vào giờ học chính
bằng ngôn ngữ giới thiệu hấp dẫn từ ngữ thật gần, thật dễ hiểu đối với trẻ, tôi đọc thơ
hay kể chuyện với giọng thật truyền cảm, phối hợp các động tác minh học phù hợp, để
lôi cuốn trẻ chăm chú lắng nghe, để lĩnh hội từng câu, từng lời của cô, tiếp đến tôi
giảng nội dung câu chuyện, bài thơ một cách ngắn gọn để giúp trẻ dễ hiểu, tôi tiến
hành cho trẻ đọc thơ theo tôi từng câu, tôi luôn đổi cách cho trẻ đọc thơ theo tổ, nhóm,
lớp , cá nhân, hay bạn nam và bạn nữ thi đua nhằm tạo khí thế cho trẻ trong học thơ,
còn đối với chuyện thì tôi kể nhiều lần và đàm thoại theo trình tự nội dung câu
chuyện, và thể hiện giọng điệu, tính cách của từng nhân vật trong chuyện một cách
phù hợp nhằm giúp trẻ khắc sâu hơn nội dung cũng như tính cách của các nhân vật
trong chuyện, sau đó tôi tiến hành mời cháu khá lên kể lại chuyện cho cả lớp nghe, tôi
không quên khuyến khích trẻ bằng một món quà hay thưởng bằng một phiếu bé
ngoan, còn trẻ nào chưa trả lời được tôi cho trẻ nhắc lại nhiều lần. Chính nhờ như vậy
lớp tôi ngày càng ham thích học thơ, kể chuyện, nhiều cháu thuộc thơ, kể lại câu
12
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang

Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

chuyện một cách hoàn chỉnh, như vậy việc cung cấp vốn Tiếng Việt cho trẻ dân tộc
thiểu số của tôi gặt hái được nhiều thành công hơn so với trước, tôi vô cùng phấn khởi
và tiếp tục áp dụng một số biện pháp khác để ngày nâng cao hiệu quả hơn.
Ví dụ : Làm quen văn học. Đề tài : Thơ : Ảnh Bác.
Trong quá trình trẻ tham gia hoạt động làm quen tác phẩm văn học cô chú ý
đến khả năng phát âm của trẻ để có sự điều chỉnh và sữa sai kịp thời, tích cực phát huy
tính sáng tạo của trẻ trong khi dạy trẻ đọc thơ, kể truyện. Cô nêu câu hỏi đơn giản,
ngắn gọn theo nội dung bài thơ giúp trẻ dễ trả lời như : Bài thơ có tựa đề là gì ? . Bài
thơ do ai sáng tác?. Bác Hồ với các cháu như thế nào?.... Theo đó cho trẻ trả lời,
khuyến khích trẻ và cho các trẻ khác nhắc lại nhằm tăng cường Tiếng Việt.
+ Cung cấp vốn Tiếng Việt cho trẻ qua hoạt động âm nhạc:
- Các cháu dân tộc thiểu số rất thích hát, múa, tận dụng được ưu điểm đó mà
trong giờ hoạt động âm nhạc tôi đã đưa môn tiếng việt vào cung cấp cho các cháu một
cách triệt để, các cháu tham gia một cách rất say mê, tôi dạy cho các cháu hát những
bài hát theo chủ điểm cũng như những bài hát trong chương trình mầm non …Tổ chức
cho các cháu cuộc thi “ Đồ Rê Mí”, tập cho các cháu đóng vai làm ca sĩ lên giới thiệu
tên mình và biểu diễn cho các bạn xem cứ lần lượt như vậy và tất cả các cháu đều
được lên hát, bước đầu các cháu chỉ thuộc lời của bài hát và càng sôi động hơn khi
được nghe nhạc không lời và các cháu là những ca sĩ thể hiện bài hát, thông qua đó
các cháu còn được tăng cường Tiếng Việt qua cách giới thiệu về mình, cũng qua đó
cho tôi thấy các cháu có khả năng nghe và hiểu Tiếng Việt và tôi đã khuyến khích
đồng thời tích hợp môn âm nhạc vào mọi hoạt động nhằm giúp các cháu phát triển
vốn Tiếng Việt tốt hơn nữa.
+ Cung cấp vốn tiếng Việt qua hoạt động làm quen chữ cái:
- Nội dung của hoạt động làm quen chữ cái là giúp trẻ nhận biết và phát âm
đúng 29 chữ cái, bên cạnh đó còn giúp trẻ đọc đúng các từ, hiểu được nội dung các từ,

từ đó giúp trẻ sử dụng từ đã biết để diễn đạt ý mình muốn nói…

13
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

- Để việc rèn kỹ năng phát âm cho trẻ dân tộc thiểu số đạt hiệu quả, trước hết
giáo viên phải chuẩn về phát âm tiếng Việt, nếu giáo viên phát âm không chuẩn thì sẽ
làm các em phát âm sai.
- Trong lớp tôi cũng có một số cháu nói được tiếng phổ thông nhưng không nhớ
mặt chữ cái hay từ ngữ của tiếng Việt, các cháu thể hiện theo bản năng bắt chước…
chính vì vậy mà việc dạy trẻ làm quen với chữ cái sẽ giúp trẻ nhận biết được chính xác
cấu tạo của các chữ cái cũng như cách phát âm, để từ đó trẻ có thể nghe, cảm nhận,
phát âm và tìm được chữ cái tương ứng trong từ…
Ví dụ: Chủ đề Gia đình của bé.
Đề tài:Làm quen chữ cái u, ư.
Trong giờ làm quen chữ cái U, Ư. Tôi tổ chức dạy theo giáo án điện tử và đồ dùng
bắt mắt nhằm thu hút trẻ. Để chuẩn bị cho tiết dạy tôi chuẩn bị tranh người thân trong
gia đình, dưới tranh có từ “ Gia đình yêu thương”, cho trẻ lên bấm chọn chưc xái đã
học và còn chữ u, ư cô sẽ giới thiệu cho các bạn hôm nay, cho trẻ nhắc lại chữ u, ư
theo hình thức lớp, tổ, nhóm, cá nhân…khi luyện tập cá nhân và cả lớp tôi dùng đồ
chơi tự tạo thông qua trò chơi “ Vòng quay kì diệu” và “ Xúc sắc”, hình thức chơi trẻ
sẽ quay vòng quay trúng chữ cái nào trẻ phải đọc to và cả lớp sẽ tìm chữ trẻ đã quay,
tương tự với trò chơi Xúc sắc cũng vậy. Tôi còn cho trẻ nhận biết và phát âm chữ cái
qua nhiều trò chơi khác như " Nối chữ cái với từ có chứa chữ cái đó". " Đưa chữ cái
theo yêu cầu của cô" gắn trên đồ dùng, đồ chơi, " Xếp chữ cái bằng hột hạt". " Xếp

các nét cơ bản tạo thành chữ cái"...
+ Cung cấp vốn tiếng việt qua giờ hoạt động góc.
- Sau giờ hoạt động chung trẻ được tham gia hoạt động góc. Tất cả các góc chơi
trong lớp tôi đều cho những ký hiệu riêng, khi trẻ chơi trẻ nhận biết đó là góc gì…
- Giờ hoạt động góc tôi chuẩn bị sẵn các thẻ đeo cho trẻ (Vd: Trẻ chơi ở góc
xây dựng thì đeo thẻ có hình chiếc bay của thợ xây, góc nghệ thuật thì thẻ có hình
chiếc đàn…) nhằm lôi cuốn trẻ vào hoạt động hứng thú hơn, trẻ tham gia chơi một
cách tự nhiên và sáng tạo, các cháu chơi với nhau, trò chuyện với nhau bằng tiếng mẹ
14
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

đẻ, những lúc đó tôi đến bên các cháu trò chuyện trao đổi, nhập vai và đặt câu hỏi để
các cháu trả lời.
Ví dụ: Chủ đề Ngành nghề.
Góc phân vai:Góc chợ quê bé.
- Trẻ sẽ được làm hướng dân viên du lịch để dân các du khách lớp lá 4 tham gia chợ
quê. Trẻ sẽ được tham quan góc chợ quê bán những cồng chiêng, rổ rá…trên tất cả các
mặt hàng sẽ được gắn chữ, hướng dẫn viên sẽ giới thiệu mặt hàng và các bạn đọc lại
dưới sự hướng dẫn của cô, ví dụ như : Đây là cồng chiêng của người Êdê , các bạn
đọc : Cồng chiêng. Trẻ phát âm và cô khuyến khích, sửa sai trẻ còn phát âm chưa
đúng.
Điều đó đã làm cho các cháu thực sự rất thích thú. Tôi nhận thấy qua giờ
hoạt động góc trẻ rất hiếu động, mạnh dạn, tự tin và đăc biệt các cháu rất thích được
trò chuyện với cô. Từ đó tôi luôn khuyến khích cũng như tạo cho trẻ những cuộc trò
chuyện, đối thọai với nhau bằng Tiếng Việt giữa cô với trẻ và giữa trẻ với trẻ để giúp

các cháu phát triển ngôn ngữ đồng thời có thêm nhiều vốn từ Tiếng Việt hơn nữa. và
để hoạt động góc luôn hấp dẫn trẻ tôi đã sưu tầm và chuẩn bị nhiều đồ chơi, nguyên
vật liệu mới lạ …để lôi cuốn trẻ vào hoạt động, và trẻ hứng thú hơn khi chơi, cô bao
quát trẻ trong lúc trẻ chơi, để ý và động viên hướng dẫn kịp thời những trẻ nhút nhát,
chưa tự tin trong hoạt động, hoặc chưa thành thạo trong giao tiếp bằng Tiếng Việt từ
đó giúp trẻ tăng vốn từ Tiếng Việt hơn
Qua trò chuyện với trẻ tôi nắm được khả năng nhận thức và phát âm của mỗi
trẻ, trẻ nào còn sử dụng câu cụt, trẻ nào còn nhút nhát để từ đó tôi có những biện pháp
phù hợp cũng như dành nhiều thời gian cho những trẻ đó hơn.
* Giải pháp 4: Cung cấp vốn tiếng Việt cho trẻ mọi lúc mọi nơi.
Trong Chương trình Giáo dục mầm non, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu
số hoạt động tăng cường Tiếng Việt được thực hiện mọi lúc mọi nơi dưới nhiều hình
thức phát triển ngôn ngữ qua trò chuyện, đàm thoại, kể chuyện, đọc cho trẻ nghe, cho
trẻ làm quen với chữ cái và thông qua các môn học khác, hoặc ở mọi lúc mọi nơi có
ưu thế nhiều hơn trong việc giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non.
15
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

Như chúng ta đã biết trẻ dân tộc thiểu số vốn từ tiếng Việt rất hạn chế. Khả
năng nhận thức và tiếp thu chậm, vì vậy trong quá trình cho trẻ làm quen với Tiếng
Việt ta cần phải có sự kiên nhẫn, nhẹ nhàng, tạo cho trẻ tâm thế thoải mái trong mọi
hoạt động. Vậy nên tôi áp dụng trong giờ đón trẻ.
Ví dụ : Giờ đón trẻ cô luôn vui vẻ, tạo sự gần gũi, yêu thương trẻ, một cô đón
trẻ còn một cô sẽ cho trẻ về các góc chơi có gắn từ Tiếng Việt như góc phân vai có
chữ G gắn ở cái ghế, hình bác sỹ có chữ Y. Cô đón trẻ sẽ hỏi trẻ những câu ngắn gọn,

gần gũi : Con chào cô vào lớp nào. Con chào mẹ chưa….
+ Cung cấp vốn tiếng Việt cho trẻ qua hoạt động đầu giờ:
Trong giờ hoạt động ngoài trời tôi thường tổ chức cho các cháu đi dạo trong sân
trường, khi thì tôi cho trẻ tưởng tưởng mình đang được đi du lịch, hay như đang được
đi tham quan … trẻ rất vui và rất thích. Mỗi ngày khi đi dạo trong sân trường tôi
thường đặt câu hỏi theo chủ đề đang thực hiện để trẻ trả lời.
Ví dụ : Chủ đề Trường mầm non.
Tôi tổ chức cho trẻ tham quan “Khu vui chơi của bé”, tôi sử dụng những câu
hỏi như : Hôm nay các con thấy thời tiết thế nào? Đây là những đồ dùng gì? Các con
cảm nhận như thế nào khi đên trên cát, đá, cỏ..?.Khi trời nắng các con phải làm gì?.
Đa số trẻ đều dùng tiếng mẹ đẻ trả lời, trước tình huống đó tôi cho cháu phát âm lại
bằng Tiếng Việt đồng thời khuyến khích các cháu gọi tên đồ vật nói bằng Tiếng Việt
nhiều hơn.
- Những lúc quan sát và chơi cùng các cháu tôi thường đặt những câu hỏi để
các cháu trả lời: Con đang chơi gì đấy? Con thích chơi trò chơi nào nhất? Con thích đi
học để chơi đồ chơi đẹp không?.. qua những lúc trò chuyện với các cháu như vậy đã
giúp tôi biết được cháu nào còn rụt rè nhút nhát, cháu nào còn sử dụng câu cụt hay
cháu nào chưa phát âm rõ… từ đó tôi dành nhiều thời gian gần gũi trò chuyện và tập
cho cháu phát âm nhiều hơn, đồng thời giúp các cháu mạnh dạn hơn.
- Có thể nói thời gian của trẻ ở trường với cô giáo không nhiều, nhưng nếu
chúng ta biết lên kế hoạch và thực hiện tăng cường Tiếng Việt các cháu trong lúc cháu
ăn trưa, ngủ, nghỉ thì tôi nghĩ chắc chắn sẽ đạt kết quả tốt hơn.
16
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

Ví dụ: Trong giờ ăn, tôi nói về tên món ăn, dinh dưỡng trong món ăn, cho trẻ
đọc tên các món ăn. Trước khi cho trẻ ăn tôi sẽ đọc câu đố về rau củ quả đố trẻ như “
Củ gì nho nhỏ. Con thỏ thích ăn?” Cho trẻ trả lời và nói về tác dụng khi ăn củ cà rốt.
Giờ ngủ, trước khi trẻ ngủ tôi có thể kể chuyện cho trẻ nghe hoặc hát những bài hát ru
mang âm hưởng nhẹ nhàng đưa trẻ vào giấc ngủ.Cháu nghe và hiểu được tiếng Việt
thì khi vào lớp một cháu sẽ tiếp thu bài một cách tốt hơn mà tiếp thu bài tốt thì cháu sẽ
học giỏi hơn.
Ở lớp lá 4 tôi tăng cường tiếng Việt cho trẻ vào buổi chiều với hình thức học
bằng chơi chơi mà học qua các trò chơi như: Ô cửa bí mật, chiếc túi kỳ lại, chiếc nón
kỳ diệu... Giờ hoạt động chiều tôi chuẩn bị sẵn các đồ dùng đồ chơi tự tạo, Các trò
chơi hấp dẫn cho trẻ, nhằm lôi cuốn trẻ vào hoạt động “Tăng cường Tiếng Việt” hứng
thú hơn, trẻ tham gia chơi một cách tự nhiên và sáng tạo, các cháu chơi với nhau để
phát âm chuẩn Tiếng Việt.
Giờ trả trẻ cũng như giờ chơi tự do tôi tạo mọi tình huống cho trẻ tiếp xúc với
Tiếng Việt.
Mọi hoạt động trong ngày của trẻ đều được lồng ghép tăng cường Tiếng Việt
mọi lúc mọi nơi, trẻ dân tộc thiểu số đều được thể hiện bằng ngôn ngữ Tiếng Việt sẽ
giúp vốn từ trẻ càng được mở rộng và phong phú hơn, trẻ dần hòa nhập mình vào
ngôn ngữ Tiếng Việt.
Qua việc áp dụng một số biện pháp trên tôi thấy chất lượng Tiếng Việt của trẻ
trong lớp tăng lên khá rõ, các cháu rất thích đến trường, cháu đã mạnh dạn hơn khi
giao tiếp, thích trò chuyện cùng người lớn và đặc biệt rất thích tham gia vào hoạt động
nói chung và hoạt động tăng cường Tiếng Việt nói riêng.
Sự quan tâm của cô giáo đối với học trò và kết hợp chặt chẽ nhà trường, giáo
viên với phụ huynh từ đó họ nhận thấy tầm quan trọng của tiếng Việt. Đó cũng là
đóng góp một phần không nhỏ từ phía gia đình đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ
Qua việc áp dụng một số biện pháp trên tôi thấy chất lượng môn làm quen Văn học
của trẻ trong lớp tăng lên khá rõ, các cháu rất thích học bộ môn này, cháu đã mạnh dạn
hơn khi giao tiếp, thích trò chuyện cùng người lớn và đặc biệt rất thích tham gia vào
hoạt động nói chung và hoạt động làm quen văn học nói riêng.

17
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

IV. Tính mới của giải pháp
Đây là sáng kiến kinh nghiệm được thực hiện và áp dụng tại lớp lá 4, đã có kết
quả cùng với sự đúc kết kinh nghiệm, giúp đỡ của các đồng nghiệp, sự kết hợp với
phụ huynh và ban giám hiệu nhà trường đã xây dựng thêm những cách mới trong các
giải pháp nhằm đạt kết quả cao như sau:
Giải pháp 1: Tuyên truyền trẻ đi học chuyên cần vận động cha mẹ trẻ hỗ trợ
nguyên liệu để làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo: Một số trẻ không đến lớp tôi tìm đến nhà
và tận nương rẫy, các cuộc họp của thôn buôn tôi đều tham gia và đóng góp ý kiến về
tầm quan trọng của việc đưa trẻ đến lớp đúng độ tuổi.
Ở giải pháp 2 : Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí, ngôn ngữ của trẻ, lập kế hoạch
chuẩn bị môi trường cho trẻ hoạt động: Khi tìm hiểu trẻ vì sao nhút nhát, ngại giao
tiếp tôi đã rủ các giáo viên đồng nghiệp cùng đến thăm nhà để tâm sự cùng bố mẹ trẻ
tìm hiểu nguyên nhân để ghi vào nhật kí giáo viên nhằm phát huy thế mạnh và khắc
phục tồn tại của trẻ. Dựa vào tình hình thực tế của trẻ trên lớp tôi lập kế hoạch chuẩn
bị xây dựng môi trường Tiến Việt cho trẻ hoạt động không những ở trong lớp mà còn
cho trẻ hoạt động ngoài sân trường nhằm nâng caotinhs tích cực cho trẻ.
Giải pháp 3 : Tăng cường Tiếng Việt cho trẻ thông qua các hoạt động.Trong tất
cả các giờ học tôi đều trò chuyện và đặt câu hỏi tôi luôn khuyến khích trẻ nói và trả lời
cô bằng tiếng Việt: Thông qua giờ khám phá khoa học ngoài môi trường trong lớp thì
tận dụng môi trường sẵn có bên ngoài như cây đu đủ có gắn thêm chữ Tiếng Việt cho
trẻ phát âm. Giờ làm quen với toán sử dụng sản phẩm trẻ làm ra trong các giờ hoạt
động khác. Giờ làm quen văn học không những sử dụng môi trường trong lớp tôi còn

tận dụng ngoài sân trường những vật có sẵn để lên tiết học. Để học tốt môn hoạt động
âm nhạc trên tiêu chí “ Học bằng chơi, chơi mà học” thông qua các hội thi như Chúng
tôi là chiến sĩ..Giờ tạo hình cho trẻ tạo con vật, cây cối, ngôi nhà.. bằng nguyên vật
liệu sẵn có. Làm quen chữ cái xây dựng môi trường ngoài lớp học đồ dùng phong phú
và tự tạo giúp trẻ hứng thú hơn. Hoạt động góc tôi khuyến khích trẻ những cuộc trò
18
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

chuyện bằng Tiếng Việt giúp trẻ tăng cường vốn Tiếng Việt và cũng sưu tầm nhiều đồ
dùng đồ chơi tự tạo của trẻ nhằm lôi cuốn trẻ.
Giải pháp 4 : Cung cấp vốn tiếng Việt cho trẻ mọi lúc mọi nơi: Tận dụng môi
trường nguyên vật liệu sẵn có ngoài sân trường, trẻ được " tắm" trong môi trường
Tiếng Việt, phối hợp động viên phụ huynh tham gia hội thi xây dựng môi trường
Tiếng Việt cung cấp các vật thải từ nguyên vật liệu có sẵn, lồng ghép Tiếng Việt cho
trẻ trải nghiệm qua các trò chơi tạo điều kiện giúp trẻ nghe và hiểu được lời hướng
dẫn các hoạt động của giáo viên cũng như trong đời sống hằng ngày của trẻ.
V. Hiệu quả SKKN:
Từ những cố gắng nghiên cứu tài liệu, kinh nghiệm của bản thân, sự hợp tác,
giúp đỡ của tập thể giáo viên, sự ủng hộ tích cực của các bậc phụ huynh đã giúp tôi
đạt được một số kết quả trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu
số . Tôi so sánh kết quả năm học 2017 – 2018 và ước lượng kết quả năm học 20182019 như sau:

Nội dung

Trẻ sử dụng câu đầy đủ

Trẻ nói câu mất dấu

Kết quả năm học
Ước lượng kết quả năm
2017 - 2018
học 2018 - 2019
Số
Số trẻ
Tỉ Số trẻ Tỉ
Tỉ lệ
Tỉ lệ Số trẻ
trẻ
chưa
lệ chưa
lệ
%
%
đạt
đạt
đạt
%
đạt
%
5/20 25
15/20 75
14/20 70
6/20
30
7/20 35
13/20 65

17/20 85
3/20
15

Trẻ dùng từ không 6/20

30

đúng về ý nghĩa của
câu
Trẻ nói câu có nghĩa

25

Tăng 40%
Tăng 50%

70
14/20

5/20

Ghi chú

15/20

75

14/20

70

6/20

30

Tăng 45%

16/20

80

4/20

20

Tăng 40

Vốn từ của trẻ ngày càng được mở rộng và phong phú, trẻ đã biết đặt câu hỏi
theo nội dung mà trẻ muốn hỏi bằng tiếng Việt.
Giáo viên có nhận thức đúng đắn hoạt động dạy tiếng Việt cho trẻ dân tộc
thiểu số bậc học mầm non. Biết thêm được một ngôn ngữ mới, nhằm giúp trẻ tự
tin khi giao tiếp với mọi người xung quanh, biết lựa chọn đề tài phù hợp với đặc điểm
của
trẻ.
Từ
đó
trẻ
tham
gia

vào
các
hoạt
động
một
cách hứng thú. Tạo cơ hội mở rộng được tầm nhìn và kiến thức cho trẻ bước vào
bậc học tiếp theo đạt kết quả tốt hơn.
19
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

Phụ huynh đã có cái nhìn mới hơn về việc cho trẻ đi học và giao tiếp với trẻ
bằng Tiếng Việt...Phụ huynh đã tin tưởng gửi gắm con em mình đến trường và đồng
cảm, chia sẻ những khó khăn cùng cô giáo, cung cấp nguyên vật liệu có sẵn ở nhà để
làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ, dọn vệ sinh và tham gia các hoạt động khác do trường tổ
chức.
Kết quả của đề tài đã cho thấy trẻ tham gia vào các hoạt động ở trường đã góp
phần thực hiện tốt mục tiêu đề ra, đảm bảo phát triển toàn diện cho trẻ mầm non. Góp
phần không nhỏ vào việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ dân tộc thiểu số đồng thời giúp
trẻ phát triển toàn diện.Việc cung cấp vốn Tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số đã góp
phần làm cho chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ có những chuyển biến tích cực. Trẻ
thích đi học hơn và hứng thú hơn trong các hoạt động ở trường.
Phần thứ ba: Kết luận, kiến nghị
I . Kết luận:
Từ những kêt quả nghiên cứu trên tôi rút ra kết luận sau:
Việc tăng cường Tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số là một việc làm

lâu dài và liên tục, cũng là một trọng tâm trong những nội dung lớn của chương trình
chăm sóc giáo dục cho trẻ mầm non. Vì vậy đòi hỏi cô giáo phải năm được đặc điểm
tâm sinh lý của trẻ độ tuổi này, nắm bắt tâm tư nguyện vọng của cha mẹ trẻ.
Ngoài việc cung cấp những kiến thức, kỹ năng Tiếng Việt mới còn phải thường
xuyên tổ chức cho trẻ luyện tập bằng các biện pháp phù hợp nhằm ôn luyện, củng cố
và nâng cao hiểu biết, qua tổ chức các hôi thi tìm hiểu từ Tiếng Việt, buổi văn nghệ,
ngày lễ, ngày hội cho bé.
Cô giáo cần mẫu mực yêu thương, xây dựng môi trường cho trẻ được tắm trong
môi trường Tiếng Việt, luôn tích cực sáng tạo nhiều cách dạy mới lạ, thay đổi thường
xuyên cách trang trí lớp và làm đồ dùng, đồ chơi sinh động hấp dẫn từ những nguyên
vật liệu sẵn có ở địa phương.
II. Kiến nghị:
a. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo
20
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

Xây dựng trường lớp, đầu tư trang thiết bị phục vụ cho công tác chăm sóc giáo dục
trẻ.
Thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn về Hội thi, Lễ hội để giáo viên có thêm
kinh nghiệm trong quá trình tổ chức tại trường, lớp.
Tổ chức các hội thi giữa các trường với nhau tạo điều kiện cho giáo viên trao đổi
học tập kinh nghiệm lẫn nhau.
b. Đối với nhà trường
Đầu tư thêm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ. Tổ chức các hội thi để bé tăng cường vốn
Tiếng việt …tổ chức các ngày hội phù hợp chủ đề để trẻ có cơ hội tham gia trải

nghiệm.
Tăng cường tổ chức các lễ hội của bé trong trường mầm non hoặc phối hợp với
các cấp học tổ chức tại các thôn buôn để tăng cường giao tiếp, phát triển ngôn ngữ cho
trẻ.
Trên đây là một vài kinh nghiệm mà bản thân tôi rút ra từ tình hình thực tế của
trường Mầm non Cư Pang, tôi không chỉ dừng lại ở kết quả mà còn cố gắng học hỏi
hơn nữa để tìm ra những giải pháp tối ưu nhằm dáp ứng yêu cầu cao hơn trong việc
tăng cường Tiếng Việt cho trẻ dân tộc đồng bào thiểu số.
Tuy nhiên bản kinh nghiệm này còn nhiều hạn chế, kính mong sự góp ý giúp đỡ
của Hội đồng sáng kiến các cấp, của bạn bè đồng nghiệp để tôi có kinh nghiệm tốt hơn
trong công tác tăng cường Tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số tại lớp lá 4 nói
chung và trường Mầm non Cư Pang nói riêng.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
EaBông, tháng 3 năm 2019
Người viết

Đỗ Ngọc Hiếu

21
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SÁNG KIẾN
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................

................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG CHẤM SÁNG KIẾN
(Ký tên, đóng dấu)

22
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tài liệu thử nghiệm dạy trẻ làm quen với Tiếng việt.
2. Giáo trình phát triển ngôn ngữ tuổi mầm non.
3. Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục mầm non trong lớp mẫu giáo.
4. Tạp chí giáo dục Mầm non.
5. Hướng dẫn chuẩn bị Tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo vùng dân tộc thiểu số trong thực
hiện chương trình giáo dục mầm non.
6. Tâm lí học trẻ em lứa tuổi Mầm non.

23
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang


Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang

MỤC LỤC

Nội dung

Trang

Phần thứ nhất : MỞ ĐẦU

1

I . Đặt vấn đề

1

II. Mục đích nghiên cứu

2

Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

2

I. Cơ sở lí luận của vấn đề

2

II. Thực trạng vấn đề .

3

III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề:

5

IV. Tính mới của giải pháp:

16

V. Hiệu quả SKKN:

16

Phần thứ ba: Kết luận, kiến nghị

17

Kết luận

17

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN

18

TÀI LIỆU THAM KHẢO

19

24
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu.

Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang