skkn một vài giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn lịch sử cho học sinh lớp 4 dân tộc thiểu số ở trường tiểu học võ thị sáu

Một vài giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử cho
học sinh lớp 4 dân tộc thiểu số ở trường TH Võ Thị Sáu

Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do lý luận
Mục tiêu hàng đầu của giáo dục chính là đào tạo con người phát triển toàn
diện về đức, trí, thể, mĩ nhằm đáp ứng với nhu cầu của thời đại công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước. Thực tế hiện nay ngành giáo dục đào tạo luôn được nhà
nước và cả xã hội quan tâm đưa lên quốc sách hàng đầu. Tiểu học là bậc học nền
tảng và rất quan trọng, có nhiệm vụ cung cấp cho học sinh những kiến thức về thế
giới tự nhiên, cuộc sống xã hội và môi trường xung quanh nhằm giúp các em hình
thành được các kĩ năng, kĩ xảo cơ bản đầu tiên, tạo nền tảng vững chắc cho việc
hình thành và phát triển nhân cách sau này. Những nền móng này rất cơ bản và cần
thiết để trẻ tiếp tục học lên bậc học trên.
Trong chương trình Tiểu học, Lịch sử là phân môn được xếp vào chương
trình giảng dạy lớp 4 và lớp 5, đó là kiến thức có hệ thống về các sự kiện, nhân vật
lịch sử tiêu biểu, những bước phát triển của Lịch sử Việt Nam từ thời Hùng Vương
cho đến nay. Phân môn này có nhiệm vụ cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ
bản, cần thiết về các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử có hệ thống theo trình tự
thời gian, rèn luyện cho học sinh một số kỹ năng cở bản như: Xem và đọc bản đồ,
lược đồ, thu thập, tìm kiếm tư liệu lịch sử từ sách giáo khoa, từ cuộc sống gần gũi
với các em, nhận biết được đúng các sự kiện, hiện tượng lịch sử, trình bày lại kết
quả học tập bằng lời nói, bài viết, sơ đồ,... Đồng thời bồi dưỡng, giáo dục cho học
sinh lòng yêu lịch sử, quê hương, đất nước từ đó ham học hỏi và tìm hiểu về lịch
sử, biết tôn trọng và bảo vệ cảnh quan thiên nhiên và di tích lịch sử, văn hóa của
dân tộc.
Thế nhưng qua thực tiễn giáo dục ở nước ta hiện nay, Lịch sử chưa được trân
trọng đúng như giá trị của nó. Nhiều người vẫn cho rằng đây là môn học khô khan,
khó hiểu với những mốc thời gian, sự kiện vì thế trong quá trình học thì không cần
phải tư duy, sáng tạo mà chỉ cần học thuộc, ghi nhớ một cách máy móc kiến thức

trong sách giáo khoa là được. Chính vì những nhận thức sai lầm đó đã khiến cho
học sinh không có hứng thú trong quá trình học tập trên lớp, chưa tích cực tìm tòi
về kiến thức lịch sử trong cuộc sống. Điều đó dẫn đến việc nhiều học sinh mù mờ
về truyền thống lịch sử của dân tộc, hay nhầm lẫn các mốc thời gian, các sự kiện,
các nhân vật lịch sử với nhau.
Mặt khác hiệu quả dạy phân môn Lịch sử còn thấp vì đây là phân môn khó
đòi hỏi năng lực hướng dẫn và ứng xử linh hoạt của người giáo viên khi đứng lớp.
Và làm thế nào để tiết dạy môn Lịch sử đạt hiệu quả, thu hút được sự tập trung chú
ý cao của học sinh để các em hứng thú và yêu thích môn học này ngay từ bậc Tiểu
học là một vấn đề đặt ra hết sức cần thiết.

GV: H’ Mê Ry Buôn Krông – Trường TH Võ Thị Sáu

1


Một vài giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử cho
học sinh lớp 4 dân tộc thiểu số ở trường TH Võ Thị Sáu

2. Lý do thực tiễn
Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học ở Phổ thông tuy không còn mới mẻ
nhưng vẫn còn là một vấn đề được sự quan tâm nhiều của các nhà khoa học, nhà sư
phạm. Và đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử cũng không nằm ngoài quỹ đạo đó
với những công trình nghiên cứu, những bài viết về đổi mới nội dung, phương pháp
dạy học, trong đó phải kể đến:
Đổi mới việc dạy học Lịch sử “Lấy học sinh làm trung tâm” (NXB Đại học
Quốc gia Hà Nội, 1996). Công trình này nghiên cứu thực trạng của việc dạy học
Lịch sử ở phổ thông, qua đó đưa ra một số phương pháp dạy học lấy học sinh làm
trung tâm để nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường Phổ thông.
Và gần đây, tác giả Nguyễn Thị Côi đã xuất bản cuốn sách: Các con đường,

biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học Lịch Sử ở trường Phổ thông( NXB Đại Học
Sư Phạm, 2006). Trong cuốn sách tác giả đã đưa ra các con đường để nâng cao hiệu
quả dạy học Lịch sử như: Dạy học Lịch sử kết hợp với ngoại khóa, lấy học sinh làm
trung tâm trong dạy học Lịch Sử… nhằm tạo được sự hứng thú trong dạy học Lịch
Sử, thu hút sự quan tâm của học sinh đối với môn học này.
Ngoài ra còn có rất nhiều bài viết trong các tạp chí khoa học và giáo dục
cũng đề cập đến vấn đề này. Tuy nhiên những bài viết, công trình nghiên cứu trên
chỉ là những nghiên cứu mang tính khái quát, chung chung chứ chưa đi sâu vào
từng bậc học cụ thể. Đặc biệt là phương pháp dạy học Lịch sử ở bậc Tiểu học thì
hầu như chưa có tác giả nào đề cập đến. Trên cơ sở đó đề ra một vài giải pháp
nhằm nâng nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử cho học sinh lớp 4 dân tộc
thiểu số năm học 2016 – 2107, năm học 2017 – 2018.
Xuất phát từ những lý do trên nên tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Một vài giải
pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử cho học sinh lớp 4 dân tộc
thiểu số ở trường TH Võ Thị Sáu”.
II. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu đánh giá đúng thực trạng chất lượng dạy và học môn Lịch sử lớp
4 của học sinh dân tộc thiểu số trường Tiểu học Võ Thị Sáu thời gian qua, nhằm đi
sâu tìm hiểu tình hình dạy và học Lịch sử lớp 4 ở Tiểu học, học hỏi và rút ra những
kinh nghiệm quý giá trong quá trình giảng dạy phân môn Lịch sử lớp 4 ở các
trường Tiểu học, qua đó đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học
Lịch sử ở Tiểu học nói chung và chất lượng dạy học Lịch Sử lớp 4 học sinh dân tộc
thiểu số trường Tiểu học Võ Thị Sáu nói riêng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc dạy
học của bản thân sau này.
Giúp học sinh có ý thức tự giác trong học tập, hứng thú và yêu thích môn
học, giáo dục học sinh về đạo đức, nhân cách qua những tấm gương của các vị anh
hùng dân tộc, danh nhân, lòng yêu thương con người, niềm tự hào về truyền thống
quê hương đất nước.

GV: H’ Mê Ry Buôn Krông – Trường TH Võ Thị Sáu

2


Một vài giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử cho
học sinh lớp 4 dân tộc thiểu số ở trường TH Võ Thị Sáu

Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ
Lịch sử của nhân loại nói chung và của mỗi đất nước nói riêng không thể
thiếu trong quá trình phát triển và hoàn thiện nhân cách của mỗi con người. Một đất
nước muốn phát triển thì nhân dân của nước đó phải biết giữ gìn bản sắc văn hóa
truyền thống lịch sử của dân tộc mình. Đó như là một phương tiện giúp con người
nuôi dưỡng tình cảm yêu quê hương, đất nước, có ý nghĩa quan trọng trong việc
xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.
Nội dung môn Lịch sử trong chương trình lớp 4 không trình bày kiến thức
lịch sử theo hệ thống chặt chẽ mà mỗi bài trình bày một sự kiện, hiện tượng hoặc
nhân vật lịch sử tiêu biểu của một giai đoạn lịch sử nhất định.
Phân môn Lịch sử được đưa vào chương trình Tiểu học nhằm giúp học sinh
có những hiểu biết cơ bản về lịch sử của dân tộc, qua đó dần hình thành những kĩ
năng, thái độ để hình thành và phát triển nhân cách của mỗi người. Nội dung
chương trình được chọn lọc để đảm bảo mục tiêu, thời lượng dành cho môn học
cũng như trình độ nhận thức của học sinh. Đó là những sự kiện, nhân vật lịch sử
tiêu biểu, sắp xếp theo trình tự thời gian, đại diện cho các thời kì lịch sử phản ánh
những cột mốc đánh dấu sự phát triển của các giai đoạn lịch sử, những thành tựu
trong sự nghiệp dựng nước (kinh tế, chính trị, văn hóa,...) và giữ nước của ông cha
ta được giáo viên truyền thụ đến học sinh bằng các phương pháp dạy học và các
hình thức dạy học đã được lựa chọn phù hợp. Đó là nền móng để học sinh tiếp tục
học lên các bậc cao hơn, giúp các em có biểu tượng đầy đủ về quá khứ, có ý thức
về xã hội, suy nghĩ, cảm thụ những gì đã xảy ra trong quá khứ để có trách nhiệm

với hiện tại và tương lai.
II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
1. Thuận lợi
Nhà trường
Chính quyền địa phương cũng như Ban Giám hiệu nhà trường rất quan tâm
đến công tác giáo dục của xã nhà, đặc biệt là công tác giáo dục học sinh dân tộc
thiểu số, Được sự quan tâm của Đảng và nhà nước, các em có đủ sách vở, đồ dùng
học tập theo yêu cầu của giáo viên. Trường cũng đã có phòng thư viện với sách
báo, tranh ảnh, các đồ dùng phục vụ cho quá trình dạy học.
Giáo viên
Là một giáo viên trẻ nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ, ham học hỏi nên bản thân
tôi luôn tích cực tham gia các lớp tập huấn nên hiểu rõ tầm quan trọng trong việc
giảng dạy và nhận thức được giáo dục học sinh Tiểu học phát triển toàn diện là
việc làm rất cần thiết, thông qua môn học Lịch sử hình thành cho học sinh ý thức
giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống lịch sử của dân tộc mình. Bên cạnh đó lại
được sự chỉ đạo sâu sát, kịp thời và sự quan tâm của lãnh đạo nhà trường, sự giúp

GV: H’ Mê Ry Buôn Krông – Trường TH Võ Thị Sáu

3


Một vài giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử cho
học sinh lớp 4 dân tộc thiểu số ở trường TH Võ Thị Sáu

đỡ của đồng nghiệp. Các thầy cô giáo rất nhiệt tình, yêu trẻ, có lòng say mê với
nghề và có nhiều năm kinh nghiệm trong công tác giảng dạy.
Học sinh
Được nhà trường tạo điều kiện cho học 2 buổi trên ngày nên có nhiều thời
gian để rèn cho học sinh học tập được nhiều kết quả hơn.

Đa số các em đều rất ngoan, dễ vâng lời, nghe lời cô giáo, thích học tập và
thi đua với các bạn, dễ khích lệ động viên, khen thưởng…
Một số phụ huynh đã quan tâm đến việc học của con em mình, có ý thức
trách nhiệm không khoán trắng cho nhà trường, cho giáo viên, mà cùng với giáo
viên giúp đỡ các em trong việc học tập như: Chuẩn bị đầy đủ sách vở, đồ dùng học
tập, thường xuyên nhắc nhở và tạo điều kiện tốt cho con em mình đến lớp cũng như
học tập ở nhà.
2. Khó khăn
Năm học 2016 – 2017, 2017 – 2108, khối lớp 4 có tất cả 4 lớp trong đó học
sinh dân tộc thiểu số chiếm hơn 90%, đa số các em chưa có ý thức tự giác trong học
tập, học sinh không chịu tìm tòi, suy nghĩ, thiếu thái độ và động cơ học tập. Với suy
nghĩ xem Lịch sử là môn phụ nên chỉ học một cách đối phó. Sự chuẩn bị bài học
trước khi lên lớp của học sinh ở phân môn Lịch sử còn sơ sài, qua loa, chất lượng
chưa cao. Chỉ có một số ít bộ phận học sinh thực sự yêu thích, muốn tìm hiểu Lịch
sử và có sự chuẩn bị bài như tìm hiểu và nghiên cứu nội dung bài học trước ở nhà
nhưng cũng chỉ ở mức độ đơn giản, chủ yếu là tìm hiểu trong sách giáo khoa chứ
chưa đi sâu tìm hiểu các kiến thức liên quan đến bài học ở các nguồn tài liệu khác
như thư viện, sách báo, internet,…Mặt khác điều kiện kinh tế đời sống nhân dân đa
phần còn gặp rất nhiều khó khăn nên nhiều phụ huynh chưa có thời gian quan tâm
đến việc học của con em mình, nên ý thức học tập của học sinh chưa cao các em
cũng khó tiếp cận với những phương tiện hiện đại.
Bên cạnh đó tư duy của học sinh là tư duy trực quan cụ thể cho nên khi học
kiến thức lịch sử với những sự kiện, ngày tháng, với nhiều khái niệm khó nhớ, khó
hiểu thì các em khó có thể nắm bắt kiến thức cho nên nhiều em không hứng thú với
môn học.
Một số giáo viên cùng lúc phải dạy rất nhiều môn học khác nhau như Toán,
Tiếng Việt, Khoa học, Đạo Đức, Lịch sử - Địa lý,…cho nên không thể chú tâm đi
sâu đầu tư vào soạn giảng, chuẩn bị bài của một môn học nhất định. Nhiều giáo
viên còn coi Lịch sử là môn học phụ, không quan trọng trong chương trình giảng
dạy ở Tiểu học cho nên việc đầu tư cho tiết dạy Lịch sử vẫn còn sơ sài, chất lượng

giảng dạy chưa cao từ việc soạn giáo án, phương pháp dạy học chưa đa dạng và
thích hợp với các loại bài khác nhau (chủ yếu sử dụng phương pháp thuyết trình,
đàm thoại), việc chuẩn bị đồ dùng dạy học còn nghèo nàn, kém hấp dẫn…Ngoài ra
người giáo viên chưa có sự đầu tư trong quá trình chuẩn bị bài trước khi lên lớp
như soạn giáo án chưa đưa ra được phương pháp phù hợp đối với từng loại bài,
GV: H’ Mê Ry Buôn Krông – Trường TH Võ Thị Sáu

4


Một vài giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử cho
học sinh lớp 4 dân tộc thiểu số ở trường TH Võ Thị Sáu

hình thức tổ chức dạy học cũng chưa phong phú và mới lạ, chưa đổi mới phương
pháp, bài soạn còn rập khuôn theo sách giáo viên, sách thiết kế. Giáo viên chỉ sử
dụng sách giáo khoa làm tư liệu chính trong tiết dạy của mình chứ chưa tìm tòi, sưu
tầm thêm tranh ảnh, tài liệu từ những nguồn khác để bổ sung, làm rõ thêm kiến
thức trong sách giáo khoa, điều đó dẫn đến tiết dạy Lịch sử của giáo viên chưa hấp
dẫn và sinh động, khô khan và nhàm chán, chưa thu hút được sự chú ý của học
sinh, chưa tạo ra cho học sinh tính tích cực, tư duy, sáng tạo và tự giác học tập, từ
đó học sinh không có hứng thú với môn học này.
Công tác phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội chưa được tốt, phụ
huynh chưa quan tâm đến việc học của con em mình, nhiều phụ huynh coi Lịch sử
là môn phụ nên họ chỉ nhắc nhở, chỉ dạy con em mình học các môn chính như Toán
với Tiếng Việt còn Lịch sử chỉ cần học thuộc để được điểm cao chứ không cần phải
hiểu sâu kiến thức của bài. Mặt khác do đời sống kinh tế còn gặp nhiều khó khăn
nên nhiều gia đình chỉ lo đi làm mà ít quan tâm đến việc học của con em mình,
thậm chí nhiều gia đình có tư tưởng giao khoán việc học của con em mình cho nhà
trường.
Điều kiện kinh tế của địa phương còn gặp nhiều khó khăn nên các điểm

trường lẻ của trường cũng chưa được đầu tư đầy đủ đồ dùng học tập, thiết bị, cơ sở
vật chất, thư viện của trường cũng chưa có đủ sách tham khảo, tư liệu dạy và học
phục vụ giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học còn rất nhiều hạn chế, ảnh
hưởng không nhỏ đến việc dạy và học của giáo viên và học sinh, cho nên giáo viên
không chuẩn bị được tốt cho tiết dạy của mình, học sinh chỉ được học “chay”
không có sự mở rộng kiến thức ngoài sách giáo khoa nên chưa thu hút được sự chú
ý của học sinh dẫn đến hiệu quả tiết dạy chưa cao, học sinh không hiểu, không nhớ
và chưa có sự logic về các kiến thức lịch sử. Bên cạnh đó chưa có điều kiện để tổ
chức các buổi hoạt động ngoại khóa cho học sinh ngay cả khi học những tiết học về
lịch sử địa phương nên học sinh cũng chưa có cơ hội đi tham quan, tìm hiểu thực tế
lịch sử của địa phương mình.
Bảng 1. Kết quả khảo sát đầu năm môn Lịch sử khối 4 năm học 2016 –
2017, 2017 – 2108.
Kết quả khảo sát đầu năm học
Năm học
TS
HS

2016 - 2017

107

2017 - 2018

120

Hoàn thành tốt
SL
%
4

3,7
5

4,1

Hoàn thành
SL
%
76
71
81

67,5

GV: H’ Mê Ry Buôn Krông – Trường TH Võ Thị Sáu

Chưa hoàn thành
SL
%
25,3
27
34

28,4

5


Một vài giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử cho
học sinh lớp 4 dân tộc thiểu số ở trường TH Võ Thị Sáu

III. CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ TIẾN HÀNH ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Giải pháp thứ nhất: Coi trọng việc dạy học môn Lịch sử cho học sinh
Tiểu học.
Lịch sử là phân môn đặc thù ở Tiểu học nói riêng và ở phổ thông nói chung.
Vì ở đây kiến thức lịch sử là của quá khứ, đã xảy ra và khó tái tạo lại. Chính vì thế
dạy học tốt Lịch sử ở Tiểu học nói riêng và ở Phổ thông nói chung là điều rất quan
trọng và rất khó, đây là một phân môn có sự kết hợp, tác động và bổ trợ cho các
môn học khác trong quá trình giảng dạy và giáo dục học sinh để giúp học sinh dần
hoàn thiện kiến thức, nhân cách con người. Qua việc dạy phân môn này, học sinh
có được những kiến thức về lịch sử dân tộc, đó là những sự kiện, hiện tượng, nhân
vật lịch sử tiêu biểu từ thời kì dựng nước và giữ nước của ông cha ta đến nay. Mặt
khác Lịch sử còn hình thành cho học sinh có những phẩm chất tốt đẹp ( yêu quê
hương, đất nước, tự hào về lịch sử dân tộc,…) góp phần hoàn thiện nhân cách và
con người Việt Nam.
Thế nhưng, qua thực tiễn giáo dục ở nước ta hiện nay, tôi nhận thấy môn
Lịch sử chưa được trân trọng đúng như giá trị của nó, Lịch sử chỉ được xem là một
“môn phụ” trong hệ thống các môn học. Cần phải có sự thay đổi về quan niệm đối
với môn Lịch sử. Phải xây dựng và hình thành cái nhìn đúng đắn về vị trí và tầm
quan trọng của môn Lịch sử. Nếu không có nhận thức đúng đắn về vai trò của môn
học thì tất cả những đề xuất về đổi mới nội dung, phương pháp nhằm nâng cao chất
lượng dạy học bộ môn đều không thể thực hiện và đem lại kết quả như mong muốn.
Vì vậy, khi giảng dạy tôi luôn coi Lịch sử là một môn học không kém phần
quan trọng như môn Toán và Tiếng Việt, luôn dành thời gian chuẩn bị cho một tiết
dạy Lịch sử từ việc soạn giảng đến hình thức tổ chức dạy học làm sao cho học sinh
tích cực và có hứng thú với môn học, không cắt xén thời gian của môn Lịch sử cho
việc dạy các môn khác.
Giải pháp thứ hai: Điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường đảm bảo
phục vụ tốt cho việc dạy và học.
Điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường là điều kiện có tầm quan trọng đối

với sự tồn tại và phát triển của một nhà trường, giúp cho nhà trường hoạt động và
thực hiện tốt nhiệm vụ chính của mình là dạy và học. Mọi hoạt động trong nhà
trường đều nhằm đạt được chất lượng giáo dục học sinh tốt nhất, đúng yêu cầu mà
ngành giáo dục đề ra. Điều kiện cơ sở vật chất có đầy đủ mới tạo điều kiện thuận
lợi cho việc dạy và học đạt hiệu quả tốt nhất.

GV: H’ Mê Ry Buôn Krông – Trường TH Võ Thị Sáu

6


Một vài giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử cho
học sinh lớp 4 dân tộc thiểu số ở trường TH Võ Thị Sáu

Thư viện ở trường cần liên tục cập nhật các tư liệu, tài liệu, sách tham khảo,
từ điển lịch sử phổ thông,…Thư viện cần phát huy hết chức năng của mình thông
qua việc mở các phòng đọc để học sinh có điều kiện mượn sách, truyện liên quan
đến bài học được dễ dàng hơn.
Giải pháp thứ ba: Một số trao đổi về đổi mới phương pháp dạy học
Trong dạy học Lịch sử ở Tiểu học có rất nhiều phương pháp, biện pháp, con
đường để tái tạo lịch sử, dựng lại hình ảnh của quá khứ một cách hấp dẫn như:
Phương pháp miêu tả, tường thuật, kể chuyện hoặc việc sử dụng các phương tiện
trực quan trong dạy học và đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học trong đó đổi
mới phương pháp dạy học là vấn đề cốt lõi.
Qua quá trình khảo sát và tìm hiểu nội dung cũng như một số trao đổi về đổi
mới phương pháp dạy học Lịch sử như sau:
* Quan điểm đổi mới về mô hình bài học Lịch sử
Với việc đổi mới phương pháp dạy học thì mô hình bài học Lịch sử cũng
được thay đổi cho phù hợp, cụ thể như sau: Mô hình bài học Lịch sử gồm 4 bước:
Bước 1: Định hướng mục tiêu, xác định nhiệm vụ học tập

Bước 2: Tổ chức cho học sinh tiếp cận các nguồn tư liệu trong sách giáo
khoa (nội dung bài viết, tranh ảnh minh họa, bản đồ, lược đồ, sơ đồ,…).
Bước 3: Học sinh làm việc ( cá nhân, nhóm) hoàn thành các nhiệm vụ giáo
viên đặt ra và trình bày kết quả.
Bước 4: Giáo viên sửa chữa, bổ sung và kết luận vấn đề.
* Cách dạy Lịch sử với quan điểm mới
Như đã nói ở trên, Lịch sử là một phân môn đặc thù. Kiến thức lịch sử là
kiến thức của quá khứ, có những sự kiện đã xảy ra cách đây hàng ngàn năm thậm
chí lâu hơn, yêu cầu phân môn đòi hỏi khi nhận thức học sinh phải tái hiện những
sự kiện, hiện tượng đó một cách sống động như đang diễn ra trước mắt mình.
Chính vì thế khi giúp học sinh tiếp thu những kiến thức Lịch sử thì người giáo viên
phải kết hợp nhuần nhuyễn các phương pháp khác nhau phù hợp với từng loại bài
nhất định.
Bài học có nội dung về tình hình chính trị – kinh tế, văn hóa – xã hội:

GV: H’ Mê Ry Buôn Krông – Trường TH Võ Thị Sáu

7


Một vài giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử cho
học sinh lớp 4 dân tộc thiểu số ở trường TH Võ Thị Sáu

Học xong loại bài này, học sinh có những hiểu biết về tình hình kinh tế,
chính trị, xã hội nước ta sau mỗi thời kì nhất định. Để dạy tốt loại bài này giáo viên
cần mô tả được tình hình nước ta về hoàn cảnh, chính quyền, cuộc sống nhân
dân…? Và chính quyền đã làm những gì? Kết quả ra sao?
Ví dụ: Bài 7: “ Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân” giáo viên phải giúp học
sinh nắm được tình hình nước ta sau khi Ngô Quyền mất( nước ta rơi vào cảnh loạn
lạc và các thế lực phản động bao vây,…) và Đinh Bộ Lĩnh có công gì để giải quyết

khó khăn, dẹp loạn và thống nhất đất nước ( năm 968).
Giảng dạy những bài này cần chú ý sử dụng nhiều phương pháp quan sát với
những phương tiện trực quan, khai thác triệt để tranh ảnh trong sách giáo khoa và
sử dụng nhuần nhuyễn phương pháp kể chuyện với quan sát, thảo luận, đàm thoại,
… để chuyển tải nội dung bài học một cách hiệu quả.
Bài học có nội dung về các nhân vật lịch sử
Học sinh biết và hiểu: Công lao và những đóng góp của một số nhân vật đối
với lịch sử dân tộc. Học sinh ghi nhớ công ơn của các nhân vật lịch sử.
- Khởi nghĩa Hai Bà Trưng.
- Chiến thắng Bạch Đằng do Ngô Quyền lãnh đạo (938).
- Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân.
- Quang Trung đại phá quân Thanh,...
Chương trình Lịch sử tiểu học không giới thiệu tiểu sử các nhân vật lịch sử,
mà thông qua cuộc đời hoạt động và sự nghiệp cách mạng của họ để làm sáng tỏ
những sự kiện cơ bản của lịch sử dân tộc. Vì thế khi học đến nhân vật lịch sử nào
học sinh sẽ được tìm hiểu về sự kiện lịch sử tiêu biểu gắn với cuộc đời nhân vật đó.
Ví dụ: Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất đất nước vào năm
968… Như vậy nhân vật lịch sử bao giờ cũng gắn liền với sự kiện lịch sử, giáo viên
phải biết khai thác tốt các sự kiện để làm nổi bật những hoạt động và công lao to
lớn của nhân vật.
Dạng bài này nên sử dụng phương pháp chủ đạo là kể chuyện ( chú ý khai
thác và sử dụng tốt tranh và chân dung của nhân vật) trong quá trình kể chuyện,
miêu tả, tường thuật kết hợp với đàm thoại để khắc sâu hình ảnh nhân vật trong trí
óc học sinh.
Bài học có nội dung đề cập tới các cuộc khởi nghĩa, kháng chiến, chiến
thắng, chiến dịch, phản công,…
Là loại bài chiếm khá nhiều trong phân môn Lịch sử, với loại bài này phải
cho học sinh nắm được những vấn đề như: nguyên nhân, diễn biến, kết quả và ý
nghĩa của cuộc khởi nghĩa, kháng chiến, chiến thắng, chiến dịch,…Và đặc trưng
của loại bài này là có bản đồ, lược đồ nên giáo viên cần hướng dẫn học sinh xác

GV: H’ Mê Ry Buôn Krông – Trường TH Võ Thị Sáu

8


Một vài giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử cho
học sinh lớp 4 dân tộc thiểu số ở trường TH Võ Thị Sáu

định và mô tả được vị trí, khu vực, địa bàn nơi diễn ra cuộc khởi nghĩa, kháng
chiến, chiến dịch đó,…đặc biệt là phải trình bày được diễn biến trên lược đồ.
Phương pháp chủ đạo khi dạy loại bài này là phương pháp miêu tả, tường
thuật kết hợp với quan sát đồ dùng trực quan để làm sống dậy diễn biến của cuộc
kháng chiến, khởi nghĩa, chiến dịch đó.
Bài ôn tập, tổng kết
Không phải loại bài cung cấp kiến thức mới nên để dạy tốt dạng bài này giáo
viên nêu nhiệm vụ cần phải giải quyết của bài này rồi tiến hành cho học sinh làm
việc dưới sự hướng dẫn của giáo viên.
Là bài tổng kết nên cần vận dụng tổng hợp nhiều phương pháp như: Phân
tích, tổng hợp, khái quát hóa kết hợp với vấn đáp, tìm tòi, tổ chức làm việc theo
nhóm cho học sinh, tùy nội dung cụ thể mà lựa chọn phương pháp thích hợp.
IV. TÍNH MỚI CỦA GIẢI PHÁP
Đánh giá được thực trạng của việc dạy và học Lịch sử hiện nay, nguyên nhân
ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học Lịch sử, ngoài phương pháp của người dạy
thì còn có các yếu tố khác ảnh hưởng đến chất lượng dạy học Lịch sử và chất lượng
đào tạo con người như: Phương tiện dạy học, đồ dùng dạy học, hình thức tổ chức
dạy học, cơ sở vật chất của nhà trường,...
Giúp người giáo viên hiểu tầm quan trọng của môn Lịch sử trong chương
trình Tiểu học từ đó có những định hướng cho học sinh về môn học cũng như xây
dựng cho bản thân kế hoạch dạy học phù hợp với tình hình học sinh của lớp mình

để các em hứng thú và có ý thức tự giác trong học tập.
Đề tài còn mong muốn đem cho học sinh một thái độ đúng đắn về lịch sử dân
tộc, phát triển tư duy, năng lực của mỗi cá nhân, rèn luyện những kĩ năng và bồi
dưỡng thái độ, tình cảm cần thiết làm tiền đề để hình thành và phát triển nhân cách
quý báu của con người.
Đưa ra một vài giải pháp tích cực góp phần nâng cao chất lượng dạy học
môn Lịch sử. Đó là nền móng để học sinh tiếp tục học lên các bậc cao hơn, giúp
các em có biểu tượng đầy đủ về quá khứ, có ý thức về xã hội, suy nghĩ, cảm thụ
những gì đã xảy ra trong quá khứ để có trách nhiệm với hiện tại và tương lai.
V. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN
Được sự chỉ đạo của Ban giám hiệu, sự cố gắng nỗ lực của bản thân, với các
biện pháp trên tôi đã tiến hành thường xuyên và thực sự chu đáo nên cuối các năm
học 2016 – 2017 và cuối năm học 2017- 2018 đã đem lại kết quả tương đối khả
quan, học sinh có những thay đổi rõ rệt về nhận thức đối với môn học cũng chất
lượng dạy và học có kết quả cao hơn, học sinh hứng thú và tích cực hơn, giúp các
em yêu thích lịch sử nước nhà, ham khám phá, tìm tòi những kiến thức lịch sử, bồi
dưỡng tình yêu quê hương, đất nước, có ý thức giữ gìn truyền thống dân tộc…

GV: H’ Mê Ry Buôn Krông – Trường TH Võ Thị Sáu

9


Một vài giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử cho
học sinh lớp 4 dân tộc thiểu số ở trường TH Võ Thị Sáu

Bảng 2: Kết quả cuối năm môn Lịch sử khối lớp 4 năm học 2016 - 2017;
2017 – 2018.
Năm học

Kết quả khảo sát cuối năm học

TS
HS

2016 - 2017

107

2017 - 2018

120

Hoàn thành tốt
SL
%
15
14,0
17

14,1

Hoàn thành
SL
%
91
85,1
88

85,9

Chưa hoàn thành
SL
%
01
0,9
0

Như vậy đến cuối các năm học tỉ lệ học sinh hoàn thành tốt và hoàn thành
môn Lịch sử cao hơn so với đầu năm học. Kết quả cho thấy chất lượng dạy học có
sự chuyển biến rõ rệt so với đầu năm, đặc biệt là tỉ lệ học sinh hoàn thành tốt môn
học tăng rõ rệt. Bên cạnh đó ý thức tự giác, tính tích cực của học sinh được thể hiện
rõ qua các tiết học.
Phần thứ ba : KẾT LUẬN
I. KẾT LUẬN
Đất nước ta có một nền văn hóa lâu đời với những trang sử hào hùng về thời
kì dựng nước và giữ nước của dân tộc. Để giữ vững và phát huy truyền thống của
dân tộc, khơi gợi lòng tự hào dân tộc nhằm giúp dân ta đoàn kết đấu tranh giành
thắng lợi trong hai cuộc kháng chiến trường kì của dân tộc. Bác Hồ kính yêu đã viết
bài kêu gọi “ Nên biết sử ta” và bài diễn ca “ Lịch sử nước ta”, bài diễn ca gồm 104
câu thơ lục bát, dễ hiểu, dễ thuộc với hai câu thơ mở đầu là:
“Dân ta phải biết Sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”
Đây là lời kêu gọi, lời răn dạy cho thế hệ trẻ, và lời kêu gọi của Bác đã có
hiệu quả, có sức mạnh thần kì làm cho hàng nghìn người Việt Nam chung sức đoàn
kết với nhau nối tiếp truyền thống cha ông ta để đánh đuổi hai Đế Quốc hùng mạnh
giành lại độc lập cho dân tộc.
Tóm lại: Chương trình Lịch sử giúp cho học sinh lĩnh hội được một số tri
thức từ đó kết hợp, bổ trợ với kiến thức của các môn học khác để phát triển tư duy,
năng lực của mỗi cá nhân, rèn luyện những kĩ năng và bồi dưỡng thái độ, tình cảm

cần thiết làm tiền đề để hình thành và phát triển nhân cách quý báu của con người.
Chính vì lẽ đó, việc đổi mới phương pháp dạy học lịch sử nói riêng và đổi mới
phương pháp dạy học nói chung là hết sức quan trọng, và người giáo viên là nhân
tố quyết định của quá trình đổi mới, mỗi bài có những cách dạy riêng, giáo viên
phải biết lựa chọn sao cho phù hợp với nội dung của bài và phải biết kết hợp với

GV: H’ Mê Ry Buôn Krông – Trường TH Võ Thị Sáu

10


Một vài giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử cho
học sinh lớp 4 dân tộc thiểu số ở trường TH Võ Thị Sáu

nhiều phương pháp khác nhau trong một tiết dạy, sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các
phương pháp là một trong những yếu tố đem lại hiệu quả của giờ học.
II. KIẾN NGHỊ
- Đối với nhà trường: Làm tốt hơn nữa vai trò chỉ đạo công tác giáo dục cho
học sinh trong nhà trường. Phối kết hợp với gia đình học sinh, Hội cha mẹ học sinh:
liên lạc trao đổi thông tin về sự tiến bộ của học sinh, có thể được tư vấn thêm về
cách rèn luyện, giáo dục trẻ, tạo sự thống nhất giữa gia đình - nhà trường trong
cách giáo dục trẻ. Quan tâm chú ý đến việc tuyên truyền phổ biến truyền thống lịch
sử trong nhà trường.
Cần quan tâm bồi dưỡng thường xuyên đội ngũ giáo viên về mặt kiến thức
cũng như chuyên môn để đội ngũ giáo viên có đủ khả năng, trình độ đáp ứng được
những yêu cầu đòi hỏi trong giai đoạn mới hiện nay.
Bổ sung thêm đồ dùng dạy học: Băng đĩa , tranh ảnh, máy chiếu đa năng,...
để giáo viên học hỏi, vận dụng vào tiết dạy đạt kết quả tốt hơn.
Tổ chức các buổi giao lưu, ngoại khóa để động viên phong trào học tập Lịch
sử cho học sinh.

- Đối với đoàn thanh niên: Cần thường xuyên tổ chức các hoạt động tập thể
vui chơi, các trò chơi, cuộc thi triển lãm, sưu tầm tranh ảnh về các sự kiện, anh
hùng lịch sử.
- Về phía giáo viên cũng cần nghiên cứu, tham khảo thêm các tài liệu có liên
quan đến dạy và học môn Lịch sử. Lập kế hoạch và điều chỉnh dạy học phù hợp với
điều kiện cơ sở vật chất, trình độ học sinh lớp mình. Mạnh dạn áp dụng các phương
pháp dạy học mới vào giảng dạy. Phải đầu tư sức lực, trí tuệ cho công tác soạn
giảng, có soạn tốt thì mới dạy tốt.
- Đối với cha mẹ học sinh: Cần quan tâm đến con em mình nhiều hơn, gần
gũi, động viên, khích lệ các em trong học tập và cuộc sống, luôn là tấm gương sáng
cho các em noi theo. Chủ động, tích cực trong việc phối kết hợp với giáo viên chủ
nhiệm, nhà trường, xã hội trong công tác giáo dục trẻ để đạt hiệu quả.
Ea Bông, ngày 18 tháng 03 năm 2019
Người thực hiện

H’ Mê Ry Buôn Krông

GV: H’ Mê Ry Buôn Krông – Trường TH Võ Thị Sáu

11


Một vài giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử cho
học sinh lớp 4 dân tộc thiểu số ở trường TH Võ Thị Sáu

ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
CẤP TRƯỜNG
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
(Ký tên, đóng dấu)

ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM CẤP HUYỆN
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
(Ký tên, đóng dấu)

GV: H’ Mê Ry Buôn Krông – Trường TH Võ Thị Sáu

12


Một vài giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử cho
học sinh lớp 4 dân tộc thiểu số ở trường TH Võ Thị Sáu

TÀI LIỆU THAM KHẢO

STT

Tên tài liệu

Tác giả

1

Đổi mới việc dạy học Lịch sử “ Lấy học sinh làm
trung tâm”

NXB Đại học Quốc
gia – 1996

2

Kiến thức Lịch sử cho giáo viên Tiểu học

Nguyễn Thị Côi –
NXB Đại học Quốc
gia – 2000

3

Sách Lịch sử và Địa Lý 4

Nguyễn Anh Dũng –
Nguyễn Tuyết Nga –
Nguyễn Minh
Phương – Phạm Thị

Sen – Nhà xuất bản
giáo dục Việt Nam –
2016

GV: H’ Mê Ry Buôn Krông – Trường TH Võ Thị Sáu

13