Giáo án Ngữ văn 7 bài 3: Ca dao, dân ca: Những câu hát về tình cảm gia đình

NHỮNG CÂU HÁT VỀ TÌNH YÊU
QUÊ HƯƠNG ĐẤT NƯỚC CON NGƯỜI

I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Nắm được giá trị tư tưởng, nghệ thuật của những câu ca dao – dân ca qua
những bài ca dao thuộc chủ đề tình yêu quê hương , đất nước , con người .
II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG
1. Kiến thức:
- Nội dung ý nghĩa và một số hình thức nghệ thuật tiêu biểu của những bài ca
dao về tình yêu quê hương , đất nước , con người .
2. Kĩ năng:
- Đọc hiểu và phân tích ca dao, dân ca trữ tình.
- Phát hiện và phân tích những hình ảnh so sánh,ẩn dụ, những mô típ quen thuộc
trong các bài ca dao trữ tình về tình yêu quê hương , đất nước , con người .
3. Thái độ:
- Thuộc những bài ca dao trong vb và biết thêm một số bài ca dao thuộc hệ
thống của chúng.
* TÍCH HỢP GD.BVMT
- Liên hệ. Cho các em sưu tầm ca dao về môi trường.
III.CHUẨN BỊ :
1. chuẩn bị của giáo viên:

Giáo án, SGK, SGV, TLTK

2. chuẩn bị của học sinh:

Chuẩn bị bài

IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Kiểm tra bài cũ

? Thế nào là cao dao – dân ca ?
? Đọc 4 bài ca dao về tình cảm gia đình và nêu nội dung từng bài ?
2. Bài mới : GV giới thiệu bài (1p)
- Trong kho tàng ca dao – dân ca cổ truyền VN , các bài ca về chủ đề tình yêu
quê hương , đất nước, con người rất phong phú . Mỗi miền quê trên đất nước ta đều
có không ít câu ca hay , đẹp , mượt mà , mộc mạc tô điểm cho niềm tự hào của
riêng địa phương mình . Bốn bài dưới đây chỉ là 4 ví dụ tiêu biểu mà thôi .
Hoạt động của GV

HS

Kiến thức

* HĐ 1: HDHS Tìm hiểu khái quát văn bản (10’)
I – Khái quát văn bản:
? Hãy trình bày khái - Nhắc lại 1 – Thể loại:
niệm Ca dao, dân ca?
kiến thức.
Ca dao – Dân ca
- HDHS đọc, đọc mẫu - Chú ý
2- Đọc văn bản: sgk/37-38
- Gọi HS đọc VB/37-38 - Đọc VB
- B1: Hỏi, thách thức, tự hào.
- Nhận xét, uốn nắn.
- B4: nhịp chậm 4/4/4.
3- Giải nghĩa từ khó: sgk/38
* HĐ 2: HDHS Đọc hiểu chi tiết văn bản (20’)
II – Đọc hiểu chi tiết:
- Gọi HS đọc bài số - HS đọc.

1/37
- ý kiến b, c.
? Trong bài 1, em đồng
ý với ý kiến nào trong

1- Bài số 1:
- Bài ca có hai phần. Phần đầu là câu
hỏi của chàng trai, phần sau là lời đáp
của cô gái.
- Hình thức đối đáp xoay quanh một


các ý kiến vừa nêu?

chủ đề: hỏi – đáp về cảnh đẹp của núi
sông Tổ quốc.
+ Thành Hà Nội: năm cửa ô.
+Sông Lục Đầu: 6 khúc xuôi một
dòng

? Vì sao ở bài 1 chàng
trai, cô gái lại dùng
những địa danh và
những đặc điểm của địa
danh như vậy để hỏi
đáp?

? Qua hình thức hỏi –
đáp em nhận thấy hai
nhân vật như thế nào?

+ Nước sông Thương: bên đục, bên
trong.

- thể hiện sự
hiểu biết về + Núi Đức Thánh Tản: thắt cổ bồng.
các kiến thức
văn hóa, lịch + Đền Sòng: thiêng nhất xứ Thanh.
sử, địa lý…
+ Lạng Sơn: thành tiên xây.

-> là một hình thức để trai gái thử tai
nhau, đo độ hiểu biết kiến thức địa lý,
lịch sử…
- Thể hiện, chia sẻ sự hiểu biết, niềm
- là những tự hào, tình yêu đối với quê hương,
người lịch đất nước.
sự, hiểu biết
và tế nhị.
2- Bài số 4:

- Gọi - Gọi HS đọc bài - Đọc bài 4
4/38.

- Cấu trúc câu đặc biệt:
+ C1, C2 giãn ra, kéo dài tới 12 tiếng
+ nhịp 4/4/4 cân đối, đều đặn.

? Qua hai dòng đầu bài
4, em có nhận xét gì về - cấu tạo đối -> Sự đối xứng hoán đổi vị trí nhìn.

cấu tạo đặc biệt của hai xứng,hoán
- Ngôn ngữ thấm được bản sắc dân
dòng này trên các đổi
tộc vùng miền: ni, tê…
phương diện ngôn từ và
nhịp điệu?
- Điệp ngữ, đảo ngữ
? Phép lặp, đảo, đối đó
-> Khắc họa không gian rộng lớn
có tác dụng gì trong
mênh mông, bát ngát của cảnh vật
việc gợi hình gợi cảm - khắc họa
không gian
qua cái nhìn mải mê, sung sướng của
rộng lớn…


cho bài ca?

người ngắm cảnh.
- Hình ảnh người con gái

? Em hãy nhận xét về
khả năng gợi tả của
hình ảnh so sánh trong
hai câu cuối bài?

- gợi lên
hình ảnh một
cô gái thôn

quê mới lớn
tràn đầy sức
sống

GV:
Mô típ “Thân em”
trong ca dao, dân ca.

+ So sánh với chẽn lúa đòng đòng,
phất phơ dưới nắng…
-> người con gái đang tuổi dậy thì
tràn đầy sức sống nhưng mang thân
phận mong manh, yêu đuối.
- Hình ảnh ước lệ, tượng trưng: ngọn
nắng mới lạ, ấn tượng, tạo lên cái hồn
của cảnh vật.

* HĐ 3: HDHS Luyện tập (8’)
III- Luyện tập
? Em có nhận xét gì về - thể thơ
thể thơ của bồn bài ca phong phú.
trên?

1- Bài tập 1/40:
- Thể thơ: + lục bát 6/8.
+ lục bát biến thể.

? Tình cảm chung thể
hiện trong bốn bài ca - tình yêu
quê hương,

đó?
đất nước…

3- Củng cố (3’):

+ tự do.
2- Bài tập 2/ 40:
- Tình cảm chung: Tình yêu quê
hương, đất nước, con người.

- Đọc bài đọc thêm/ 40-41

4- Dặn dò: (2’): - Về nhà học thuộc lòng bài và sưu tầm một số bài ca dao,
tục ngữ cùng chủ đề.
? Tìm và phân tích cấu tạo các từ láy có trong bốn bài ca trên?
- Chuẩn bị bài tiếp theo.


___________________________________________