ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: Ca dao dân ca Những câu hát về tình cảm gia đình ppt

Tiết 9. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN:
Ca dao dân ca
Những câu hát về tình cảm gia đình
I.Mục tiêu cần đạt:
- Hiểu được ca dao, dân ca
- Nắm được nội dung, ý nghĩa và 1 số hình thức nghệ thuật tiêu biểu của ca dao
dân ca qua những bài ca thuộc chủ đề tình cảm gia đình
II.Các bước lên lớp:
1. ổn định
2. Kiểm tra: Thế nào là mạch lạc trong VB?
Nêu các điều kiện để có sự mạch lạc trong VB?
3. Bài mới:

Hoạt động của thầy
Hoạt động 1:
* Ca dao: là những bài thơ
dân gian do ND lao động
sáng tạo nên, phần lớn là thơ
lục bát phản ánh đời sống,
tâm hồn của họ
Hoạt động của trò

* Dân ca: là những bài hát trữ tình
dân gian của mỗi miền quê. Dân ca
có lời thơ là ca dao
> cả 2 đều thuộc thể loại thơ trữ
tình
Nội dung cần đạt
I/ Khái niệm ca dao,
dân ca

Hoạt động 2:
? Bài ca dao là lời của ai?
Nói với ai? Hình thức?
? Bài ca dao đã diễn tả tình
cảm gì?

? Chỉ ra cái hay của ngôn
ngữ, hình ảnh, âm điệu của
bài ca dao này?
? Bài ca dao đã sử dụng biện
pháp nghệ thuật gì để biểu
hiện công lao to lớn của cha
mẹ?
? Từ láy “mênh mông” diễn
tả thêm ý gì khi nói về công
ơn cha mẹ?
? Từ nào trong câu ca dao
nói lên lời khuyên tha thiết
của cha mẹ?


H- Đọc bài ca dao 1
- Lời của người mẹ nói với con qua
điệu hát ru
- Công lao trời biển của cha mẹ đối
với con và bổn phận của kẻ làm con
trước công lao to lớn ấy

- Sử dụng lối ví von quen thuộc của
ca dao, lấy những cái to lớn, mênh
mông, vĩnh hằng của tự nhiên để so
sánh với công cha, nghĩa mẹ. Đây là
những biểu tượng truyền thống của
văn hoá phương Đông, nó là cảm
nghĩ dân gian, dễ hiểu, thấm sâu
- Diễn tả công lao của cha mẹ vô
cùng to lớn, bao la.
- “Cù lao chín chữ” > hình ảnh
quen thuộc nói lên lòng biết ơn sâu
nặng của con đối với cha mẹ, tăng
thêm âm điệu tôn kính, nhắn nhủ,
II/ Tìm hiểu những
bài ca dao
* Bài 1

Bài thơ diễn tả công
lao trời biển của cha
mẹ đối với con và bổn
phận của kẻ làm con
trước công lao to lớn
ấy.



> Bài học về đạo làm
con thật vô cùng sâu
xa, thấm thía

? Em còn biết những câu ca
dao nào nữa nói về công ơn
trời biển của cha mẹ?
Hoạt động 3:

? Bài ca dao là tâm trạng của
ai?

? Chủ thể trữ tình
? Tâm trạng đó được bộc lộ
thật xúc động và thấm thía
qua lời ca nhờ những chi tiết
ntn?
? Tâm trạng đó gắn với thời
gian nào?
- Điệp từ “chiều chiều” >
sự triền miên của thời gian
và tâm trạng
? Không gian diễn ra tâm
trạng?
tâm tình của câu hát.
“Công cha đạo con”


H- Đọc bài ca dao 2

- Tâm trạng, nỗi lòng người con gái

lấy chồng xa quê nhớ mẹ nơi quê
nhà. Đó là nỗi buồn xót xa, sâu lắng,
đau tận trong lòng, âm thầm không
biết chia sẻ cùng ai.



- Buổi chiều là lúc gợi cái tàn lụi, gợi
buồn, gợi tình thương nhớ. Chiều là
thời điểm của sự trở về vậy mà người
con gái vẫn bơ vơ nơi quê người.
- “ngõ sau” vắng lặng, heo hút >
gợi cảnh ngộ cô đơn của thân phận



* Bài 2
Tâm trạng nỗi lòng của
người con gái đi lấy
chồng xa quê, nhớ
thương mẹ già


- Nỗi buồn xót xa, sâu
lắng

- Người phụ nữ đứng như tạc
tượng vào không gian, nỗi
buồn nhớ trào dâng trong
lòng
? Người con gái mang nỗi
niềm gì?
? Nỗi nhớ ấy được đặc biết
diễn tả bằng động từ gì?
> Bài ca giản dị, mộc mạc
mà đau khổ, xót xa
Hoạt động 4:
? Bài ca dao thứ 3 diễn tả
điều gì?
? Những tình cảm đó được
diễn tả ntn? Có gì độc đáo?
- Nhìn những sự vật đó mà
trong lòng cháu trào lên nỗi
nhớ thương, lòng yêu kính da
diết, lắng sâu.

người phụ nữ dưới chế độ phong kiến

- Nhớ về quê mẹ mà thấy mình lẻ loi,
đau xót.

- “Trông về” > 1 cái nhìn đăm đắm,
đầy thương nhớ . “Ruột đau chín

chiều” > cách nói rất cụ thể về nỗi
đau quặn lòng da diết



H- Đọc bài 3

- Dùng 1 sự vật rất bình thường để
nói lên nỗi nhớ và lòng kính yêu

Nuộc lạt gợi nhớ đến công lao của
ông bà đã xây dựng ngôi nhà
Nuột lạt còn đó mà ông bà đã đi xa









* Bài 3
- Nỗi nhớ và sự kính
yêu đối với ông bà

? Đọc câu ca dao, em bắt gặp
lối nói rất quen thuộc nào
trong ca dao?




HĐ5: Bài 5
? Nội dung bài ca dao?
? tình cảm anh em thân
thương được diễn tả ntn?
Tìm từ ngữ diễn tả?
? Để diễn tả sự gắn bó của
anh em trong gia đình, ca dao
đã sử dụng cách nói nào?

? Bài ca dao khuyên nhủ điều
gì? ( câu cuối)


> biểu tượng của sự kết nối bền chặt
như tình cảm huyết thống
_ So sánh tăng cấp “ bao nhiêu bấy
nhiêu” > Lòng biết ơn ông bà vô
hạn của con cháu
> câu ca dao nói lên 1 tình cảm đẹp
của con người Vn. Có hiếu thảo với

cha mẹ thì mới biết “ nhớ” ông bà tổ
tiên
H đọc bài ca dao 4
- Cùng chung > điệp 2 lần làm nổi
bật mqh rất thân thiết của anh em
trong gia đình
- So sánh hình ảnh: như thể tay chân.
H/ả mang đậm màu sắc dân gian >
anhem phải biết yêu thương nhau gắn
bó đỡ đần nhau
- Anh em ruột thịt có biết yêu nhau
hoà thuận thì cha mẹ với “vui vầy”,
sống hạnh phúc.








* Bài 4


Tình cảm anh em thân
thương trong 1 nhà


- Nhắc nhở anh em
phải sống hoà thuận,

đùm bọc, nhường nhịn


? Những biện pháp nghệ
thuật nào được 4 bài ca dao
sử dụng?



HĐ6; HDHS luyện tập




IV. HDVN:
- Học thuộc lòng các bài ca
dao đã hoc và nắm chắc nội
dung,nghệ thuật.
- Soạn những câu hát về tình
yêu quê hương, đất nước con
người.


> Cách sống, cách cư xử đầy tình
nghĩa tốt đẹp của anh em trong gia
đình
- Thể thơ lục bát, giọng điệu tâm
tình, h/ả truyền thống, lối diễn đạt
bình dị
H- Đọc biểu cảm, gạch chân các từ

ghép
- Đọc Bài đọc thêm: Nhớ công ơn
cha mẹ, nhớ thương mẹ già, biết ơn
ông bà tổ tiên, tình nghĩa anh em là
những tình cảm gia đình, là bài học
đạo lý làm người > tình cảm gia
đình là 1 trong những tình cảm đẹp
của con người VN để chúng ta tự hào
trân trọng .
* Ghi nhớ





III/ Luyện tập

BT/SGK