Giáo án Ngữ văn 8 bài 16: Ôn tập và kiểm tra phần tiếng Việt

Tuần 15 Tiết 60

ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
A-MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp hs:
1.Kiến thức: Nắm vững những nội dung về từ vựng và ngữ pháp Tiếng Việt
đã học ở học kì I.
2.Rèn luyện kĩ năng sử dụng Tiếng Việt trong nói, viết.
3.Thái độ: Có ý thức củng cố tích hợp ngang với văn và tập làm văn.
B- CHUẨN BỊ:
1.Thầy: Giáo án, sgk, sgv, TKBG.
2 Trò: Sgk, vở ghi, soạn bài theo nd câu hỏi trong sgk
C- TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
Hoạt động 1: ÔĐTC:
Hoạt động 2:Kiểm tra sự chuẩn bị của hs:
-Tiến hành trong giờ ôn tập
Hoạt động 3: Tổ chức dạy - học bài mới:

Hoạt động của thầy và trò

Yêu cầu cần đạt
I-Lí thuyết:

? Thế nào là một từ ngữ có

1.Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ:


nghĩa rộng và một từ ngữ có
nghĩa hẹp? Cho ví dụ?

-Một từ ngữ có nghĩa rộng khi phạm vi nghĩa của

từ ngữ đó bao hàm phạm vi nghĩa của một số từ
ngữ khác.
- Một từ ngữ có nghĩa hẹp khi phạm vi nghĩa của
từ ngữ đó bào hàm trong phạm vi nghĩa của một
từ ngữ khác.

? Tính chất rộng, hẹp của nghĩa
từ ngữ là tương đối hay tuyệt
đối? Vì sao?

-Tính chất rộng, hẹp của từ ngữ chỉ mang tính
tương đối vì nó phụ thuộc vào phạm vi nghĩa của
từ.
2. Trường từ vựng:

? Thế nào là trường từ vựng?

- Là tập hợp tất cả những từ có ít nhất một nét
chung về nghĩa.

Cho ví dụ?

VD: vũ khí: súng, gươm, …
3. Từ tượng hình, từ tượng thanh:
-Từ tượng hình là từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ,
hoạt động, trạng thái sự vật.

-Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của tự
? Thế nào là từ tượng hình? Thế nhiên và của con người.
nào là từ tượng thanh? Cho ví

dụ?
- Tác dụng: gợi được hình ảnh, âm thanh cụ thể ,
sinh động, có giá trịu biểu cảm cao.
4. Từ địa phương và biệt ngữ xã hội:
? Hãy nêu td của từ tượng hình,
từ tượng thanh?
-Từ địa phương là những từ chỉ sử dụng ở một
hoặc một số địa phương nhất định
? Thế nào là từ địa phương?
Cho ví dụ?
? Thế nào là biệt ngữ XH? Cho

- Biệt ngữ XH là những từ chỉ được dùng tropng
một tầng lớp XH nhất định.
5. Trợ từ, thán từ:


ví dụ?

- Trợ từ là những từ được thêm vào câu để nhấn
mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự
việc được nói đến trong câu.

? Trợ từ là gì? VD?

-Thán từ là những từ dùng làm dấu hiệu biểu lộ
cảm xúc, tình cảm, thái độ của người nói hoặc
dùng để gọi đáp.
6. Tình thái từ:

? Thán từ là gì? VD?

- Là những từ được thêm vào câuđể cáu tạo câu
nghi vấn, cầu cầu khiến, câu cảm thán và biểu thị
sắc thái tinhỳ cảm của người nói
- Không được sử dụng tùy tiện, cần chú ý đến
quan hệ tuổi tác, thứ bậc XH và tình cảm đối với
người nghe, đọc.

? Thế nào lf tình thái từ? VD?

7. Nói quá, nói giảm nói tránh:
- Nói quá là một biện pháp tu từ phóng đại mức
độ, quy mô, tính chất của sự vạt, hiện tượng,…

? Có thể sử dụng tình thái từ
một cách tùy tiện được không?
Tại sao?

? Nói quá là gì? VD?
Tiếng đồn cha mẹ em hiền
Cắn cơm không vỡ, cắn tiền vỡ
tan
? Nói giảm nói tránh là gì? VD?

- Nói giảm nói tránh là một biện pháp tu từ dùng
cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm
giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề, tránh thô
tục, thiếu lịch sự.
8.Câu ghép:

- Là câu có từ hai cụm chủ vị trở lên và chúng
không bao chứa nhau.
9. Dấu câu:
(phần ôn luyện về dấu câu)
II-Thực hành:


? Thế nào là câu ghép? VD?

1. Từ vựng:

? Các vế trong câu ghép có
quan hệ với nhau ntn?

- Truyện dân gian: truyền thuyết, cổ tích, ngụ
ngôn, truyện cười.

? Td của các dấu câu: ngoặc
đơn, hai chấm, ngoặc kép?

-Truyền thuyết: truyện dân gian về các nhân vật
và sự kiện lịch sử xa xưa, có nhiều yếu tố thần
kì.

? D ựa vào kiến thức về văn
học dân gian và cấp độ khái
quát về nghĩa từ ngữ, điền từ
thích hợp vào những ô trống?
? Giải thích những từ có nghĩa
hẹp trong sơ đồ trên?

-Truyện cổ tích: truyện dân gian kể về cuộc đời,
số phận của một số kiểu nhân vật quen thuộc
(người mồ côi, người mang lốt xấu xí,…) có
nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo.
-Truyện ngụ ngôn: truyện dân gian mượn truyện
loài vật, đồ vật hoặc về chính con người để nói
bóng gió chuyện con người.
-Truyện cười: truyện dân gian dùng hình thức
gây cười để mua vui hoặc phê phán, đả kích…
-Hs tự làm

2. Ngữ pháp
? Trong những câu giải thích ấy
có từ nào chung?
a. Hs lên bảng
? Tìm trong ca dao VN 2 VD về b. Câu 1: câu ghép: có thể tách thành 3 câu đơn
biện pháp tu từ nói quá hoặc
(những mối liên hệ, sự liên tục của 3 sự việc
nói giảm nói tránh?
không được thể hiện rõ bằng)
? Viết 2 câu trong đó có một
câu dùng từ tượng hình, từ
tượng thanh?
-Đọc đoạn trích

c. Câu 1,3 là câu ghép

? Xác định câu ghép trong đoạn (quan hệ từ: cũng như, bởi vì)
trích? Có thể tách thành các câu

đơn được không? Nếu được thì


có làm thay đổi ý cần diễn đạt
hay không?
? Xác định câu ghép và cách
nối các vế câu trong đoạn trích?
Hoạt động 4. Củng cố:
-Nhắc lại những bài từ vựng và ngữ pháp đã học
Hoạt động 5. HDVN:
-Nắm chắc kiến thức Tiếng Việt học kì I
-Làm các bài tập
-Chuẩn bị tiết sau: Thuyết minh về một thể loại văn học
----------------------------------------------------------------------------------------------------