CHU DE TU CHON (ham so bac I )

Chủ đề tự chọn toán 9 - Hàm số bậc nhất Trường THCS Nhơn Mỹ
Tiết 01 Ngày soạn: 16 / 11 / 2008
§ ĐỊNH NGHĨA - TÍNH CHẤT CỦA HÀM SỐ BẬC NHẤT
A- Mục tiêu:
* Kiến thức: Củng cố học sinh về đònh nghóa hàm số bậc nhất; tính đồng biến , nghòch biến trên R của
hàm số bậc nhất .
* Kỷ năng: Học sinh nắm vững đònh nghóa hàm số bậc nhất; có kỷ năng nhận biết hàm số là hàm bậc
nhất; nhận biết các hệ số , tính đồng biến hay nghòch biến của hàm số bậc nhất; tìm điều kiện của
tham số để một hàm số là hàm bậc nhất thõa đồng biến hay nghòch biến trên R .
* Thái độ: Rèn tính cẩn thận , chính xác, tinh thần làm việc tập thể .
B-Chuẩn bò:
* Giáo viên: Bảng phụ cho HS điền khuyết để tóm tắt đònh nghóa, tính đồng biến , nghòch biến của
hàm số bậc nhất- Bài tập SBT-Tr 57- Bài tập bổ sung vừa sức .
* Học sinh: Nắm đònh nghóa; tính đồng biến, nghòch biến của hàm số bậc nhất- Tham khảo các bài
tập SBT/ 57 - Bảng nhóm
C- Hoạt động dạy học:
a) n đònh tổ chức: (1') GV Kiểm tra só số học sinh, vệ sinh, ánh sáng lớp học , sơ đồ chỗ ngồi; SBT;
bảng nhóm học sinh .
b) Kiểm tra bài cũ: (6') Điền vào chỗ trống ( . . .) nội dung thích hợp (bảng phụ)
+ Hàm số bậc nhất là hàm số được cho bỡi công thức dạng . . . . . . . .; trong đó . . . . . . . . .
+ Hàm số bậc nhất . .. . . . . . . . ., xác đònh với . . . . . . . . .; đồng biến trên R nếu . . . . .và nghòch biến
trên R nếu . . . . . . .
c) Giảng bài mới: (Luyện tập)
TL HOẠT ĐỘNG GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG HỌC SINH NỘI DUNG
12'
HĐ 1: Củng cố đònh nghóa
1.1 Xác đònh hàm số bậc nhất
trong các hàm số sau:
2
) 3 0,5
) 1,5

) 5 2
) ( 2 1) 1
) 3( 2)
) 2 3
a y x
b y x
c y x
d y x
e y x
f y x
= −
= −
= −
= − +
= −
+ = −
Hãy xác đònh các hệ số a,b?
1.2 GV Yêu cầu HS trung bình
trả lời miệng, kèm giải thích,
chỉ ra các hệ số a, b?
1.3 GV Nhắc lại cho HS yếu
:" a là hệ số đứng trước x
1
, b
là hạng tử tự do (không chứa
biến x)- Các trường hợp d,e.f
đưa được về hàm số bậc nhất
HS: Tiếp cận bài tập:"…"
HS: trả lời miệng (kèm giải
thích) và chỉ ra các hệ số a,b.

HS: Yếu hiểu cách giải thích!
• Xác đònh hàm số bậc nhất
trong các hàm số sau:
2
) 3 0,5
) 1,5
) 5 2
) ( 2 1) 1
) 3( 2)
) 2 3
a y x
b y x
c y x
d y x
e y x
f y x
= −
= −
= −
= − +
= −
+ = −
Hãy xác đònh các hệ số a,b?
HD: Các trường hợp là hàm số
bậc nhất là a, b, d. e, f
e) a =
3 ; 6b = −
f) a = 1 ; b = 3 2− −
12'
HĐ 2: Nhận biết hàm số bậc

nhất đồng biến hay nghòch
• Mỗi hàm số bậc nhất sau
Nguyễn Tấn Ngọc
1
Chủ đề tự chọn toán 9 - Hàm số bậc nhất Trường THCS Nhơn Mỹ
biến trên R
2.1 Mỗi hàm số bậc nhất sau
đồng biến hay nghòch biến
trên R:
2
) 2
) 3 0,5
) ( 2 1) 3
) ( 5 7) 4
) ( 1) 2
a y x
b y x
c y x
d y x
e y m m x
= − +
= −
= − +
= − +
= − + −
2.2 GV Cho lần lượt HS tham
gia nhận biết hàm số đồng
biến hay nghòch biến trên R?
2.3 G/ý: Tìm hệ số a, so sánh
a với 0 ?

2.4 GV Hướng dẫn câu e:"
Đưa về dạng bình phương của
một hiệu cộng hoặc trừ một số
dương?
HS: Tiếp cận bài tập:"…"
HS: Tham gia nhận biết hàm
số đồng biến hay nghòch biến
trên R (kèm giải thích) có sử
dụng chú ý:
0 a b a b≤ < ⇔ <
HS: Tham gia biến đổi câu e
theo gợi ý của GV:
2
2
1
1 3 3
( ) 0
2 4 4
m m
m
− + =
= − + ≥ >
đồng biến hay nghòch biến trên
R:
2
) 2
) 3 0,5
) ( 2 1) 3
) ( 5 7) 4
) ( 1) 2

a y x
b y x
c y x
d y x
e y m m x
= − +
= −
= − +
= − +
= − + −
HD e:
2
2
1
1 3 3
( ) 0
2 4 4
a m m
m
= − + =
= − + ≥ >
Do đó hàm số đã cho đồng
biến trên R
12'
HĐ 3: Tìm điều kiện của
tham số để hàm số là hàm số
bậc nhất đồng biến hay
nghòch biến trên R
3.1 Cho hàm số:
y = (2m + 1)x +5 ; tìm m để

hàm số đã cho đồng biến
( nghòch biến) trên R?
3.2 GV Yêu cầu học sinh trao
đổi nhóm giải bài toán trên?
3.3 GV Cho lớp nhận xét bài
làm của hai nhóm TB; chữa
kỹ trên bảng nhóm cho HS
yếu !
HS: Trao đổi nhóm - Trình
bày trên bảng nhóm - Nhận
xét bài làm của hai nhóm-
Nắm lời giải và có kỷ năng
giải được bài tương tự ; chủ
yếu quy về giải BPT bậc nhất
• Cho hàm số:
y = (2m + 1)x +5 ; tìm m để
hàm số đã cho đồng biến
( nghòch biến) trên R?
HD: Hàm số đã cho có dạng: y
= ax + b với a = 2m + 1 .
Do đó hàm số đã cho là hàm
số bậc nhất đồng biến trên R
khi chỉ khi a > 0
 2m + 1 > 0  m > -0,5
d) Hướng dẫn học ở nhà: (2')
+ Xem lại các bài đã chữa; giải các bài 8 đến 13 SBT/ 57 ; 58.
+ Nắm cách vẽ đồ thò của hàm số bậc nhất; chuẩn bò bảng nhóm có lưới ô vuông ; thước thẳng ; tham
khảo trước các bài 14 đến 17 SBT/ 58.
D- Rút kinh nghiệm-Bổ sung:
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Nguyễn Tấn Ngọc
2
Chủ đề tự chọn toán 9 - Hàm số bậc nhất Trường THCS Nhơn Mỹ
Tiết 02 Ngày soạn: 17 / 11 / 2008
§ ĐỒ THỊ CỦA HÀM SỐ BẬC NHẤT y = ax + b ( a
≠
0)
A- Mục tiêu:
* Kiến thức: Củng cố học sinh về cách vẽ đồ thò của hàm số bậc nhất .
* Kỷ năng: Học sinh nắm vững đặc điểm của đồ thò hàm số bậc nhất , có kỷ năng vẽ thành thạo đồ
thò của hàm số bậc nhất .
* Thái độ: Rèn tính cẩn thận , chính xác, tinh thần làm việc tập thể .
B-Chuẩn bò:
* Giáo viên: Bảng phụ cho HS điền khuyết để tóm tắt đặc điểm của đồ thò hàm số bậc nhất .
* Học sinh: Nắm đặc điểm của hàm số bậc nhất- Tham khảo các bài tập SBT/ 59 - Bảng nhóm có
lưới ô vuông .
C- Hoạt động dạy học:
a) n đònh tổ chức: (1') GV Kiểm tra só số học sinh, vệ sinh, ánh sáng lớp học , sơ đồ chỗ ngồi; SBT;
bảng nhóm học sinh .
b) Kiểm tra bài cũ: (6') Điền vào chỗ trống ( . . .) nội dung thích hợp (bảng phụ)
+ Đồ thò của hàm số bậc nhất y = ax + b là một đường . . . . . . .; luôn cắt trục tung Oy tại điểm . . . . . ;
song song với đường thẳng y = ax nếu . . . . . . .; trùng với đường thẳng y = ax nếu . . . .
c) Giảng bài mới: (Luyện tập)
Nguyễn Tấn Ngọc
3
6
4
2

-2
-4
-5 5
y
x
-2
4
3
-1
2
-1
1
1
0
y = 2x - 1
y = -0,5x + 2
6
4
2
-2
-4
-5 5
2
3
y
x
-2
3
-1
2

-1
1
1
0
y = 2 .x +1
Chủ đề tự chọn toán 9 - Hàm số bậc nhất Trường THCS Nhơn Mỹ
Nguyễn Tấn Ngọc
TL HOẠT ĐỘNG GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG HỌC SINH NỘI DUNG
18'
17'
HĐ 1: Vẽ đồ thò hàm số bậc
nhất y = ax + b với a là số hữu
tỷ.
1.1 Khi a > 0 thì đồ thò hàm số
y = ax + b có dạng thế nào?
1.2 Vẽ trên cùng hệ tọa độ đồ
thò các hàm số :
y = 2x - 1 và y = -0,5x + 2 ?
1.3 GV Yêu cầu hai HS trình
bày các bước xác đònh hai
điểm phân biệt thuộc mỗi đồ
thò từ đó vẽ đường thẳng là đồ
thò của các hàm số trên?
1.4 GV Cho lớp nhận xét, bổ
sung hoàn thiện cách vẽ đồ thò
của hàm số bậc nhất khi a là
số hữu tỷ .
1.5 GV Lưu ý HS cũng có thể
tìm hai điểm phân biệt thuộc
mỗi đường thẳng bằng cách

cho x hai giá trò phân biệt rồi
tìm các giá trò của y tương ứng
sau đó cho HS tìm hai điểm
khác thuộc mỗi đường thẳng
trên theo cách đó?
HĐ 2: Vẽ đồ thò hàm bậc
nhất khi a là số vô ty.û
2.1 Vẽ đồ thò hàm số
2. 1y x= +
2.2 GV Cho HS xác đònh hai
điểm phân biệt thuộc đường
thẳng đã cho để vẽ đồ thò?
2.3 Gợi ý: Cho x = 0 thì y
bằng bao nhiêu? Cho x =
2

thì y bằng bao nhiêu?
2.4 Nêu cách dựng điểm
2

trên trục hoành như đã biết
(bằng thước và com-pa)?
2.5 GV Hướng dẫn chậm cách
dựng điểm
2
trên trục
hoành cho HS yếu !
HS: Khi a > 0 thì đường thẳng
là đồ thò hàm số y = ax + b có
dạng " / " (dấu sắc );. . . .

HS: Hai HS trình bày các bước
tiến hành vẽ đồ thò của các
hàm số đã nêu - HS dưới lớp
vẽ trên giấy nháp - Nhận xét,
bổ sung hoàn thiện cách vẽ đồ
thò khi a là số hữu tỷ.
HS: Chẳng hạn đường thẳng
Y = 2x - 1 đi qua hai điểm
phân biệt khác trên là:
(1 ; 1) và (2 ; 3)
Đường thẳng y = -0,5x + 2 đi
qua hai điểm phân biệt khác
trên là: (2 ; 1) và (-4 ; 4)
HS: Tiếp cận hàm số bậc nhất
với a là số vô tỷ:"…"
HS: Tham gia tìm hai điểm
phân biệt thuộc đường thẳng
đã cho theo gợi ý của GV.
HS: Cho x = 0 => y = 1
Cho x =
2
=> y = 3
Vậy đồ thò của hàm số đã cho
là đường thẳng đi qua hai
điểm phân biệt: (0 ; 1) và
(
2
; 3)
HS: Nêu cách dựng điểm
2

trên trục hoành như đã biết:
Dựng hình vuông đơn vò (cạnh
bằng 1 đvđ d) để có đường
chéo của nó bằng
2
; dựng
cung tròn tâm O bán kính
bằng
2
cắt tia Ox tại một
điểm đó chính là điểm
2

trên trục hoành !
HS: Làm theo hướng dẫn lại
của GV; hiểu cơ sở cách dựng
và có thể giải bài tương tự !
• Vẽ trên cùng hệ tọa độ đồ thò
các hàm số :
y = 2x - 1 và y = -0,5x + 2 ?
Giải: * Từ công thức:
y = 2x - 1 :
Cho x = 0 => y = -1
Cho y = 0 => x = 0,5
Vậy đồ thò hàm số y = 2x - 1
là đường thẳng đi qua hai
điểm phân biệt (0 ; -1)
và(0,5 ; 0)
* Tương tự đồ thò hàm số y =

-0,5x + 2 là đường thẳng đi
qua hai điểm phân biệt (0 ; 2)
và (4 ; 0)
• Vẽ đồ thò hàm số:
2. 1y x= +
Giải:
Từ công thức đã cho:
Cho x = 0 => y = 1;
Cho
2 3x y= ⇒ =
Vậy đồ thò hàm số
2. 1y x= +
là đường thẳng đi
qua hai điểm phân biệt:
(0 ; 1) và
( 2;3)
với cách
dựng điểm
2
trên trục
hoành như SGK
4
Chủ đề tự chọn toán 9 - Hàm số bậc nhất Trường THCS Nhơn Mỹ
d) Hướng dẫn học ở nhà: (3')
+ Xem lại các bài đã chữa; giải các bài 15 đến 17 SBT/ 59.
+ Nắm các vò trí tương đối của hai đường thẳng trong hệ tọa độ và hệ thức tương ứng ; tham khảo
trước các bài 18 đến 24 SBT/ 59 và 60.
D- Rút kinh nghiệm-Bổ sung:
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Tiết 03 Ngày soạn: 18 / 11 / 2008
§ ĐƯỜNG THẲNG SONG SONG- ĐƯỜNG THẲNG CẮT NHAU
A- Mục tiêu:
* Kiến thức: Củng cố học sinh về vò trí tương đối của hai đường thẳng trong mpOxy và hệ thức t/ứng.
* Kỷ năng: Học sinh nắm vững vò trí tương đối của hai đường thẳng trong mpOxy và hệ thức tương
ứng; có kỷ năng vận dụng linh hoạt vào từng bài tập cụ thể .
* Thái độ: Rèn tính cẩn thận , chính xác, tinh thần làm việc tập thể .
B-Chuẩn bò:
* Giáo viên: Bảng phụ cho HS điền khuyết để tóm tắt vò trí tương đối và hệ thức tương ứng .
* Học sinh: Nắm vò trí tương đối và hệ thức t/ứng- Tham khảo các bài tập SBT/ 59;60 - Bảng nhóm .
C- Hoạt động dạy học:
a) n đònh tổ chức: (1') GV Kiểm tra só số học sinh, vệ sinh, ánh sáng lớp học , sơ đồ chỗ ngồi; SBT;
bảng nhóm học sinh .
b) Kiểm tra bài cũ: (6') Điền vào chỗ trống ( . . .) nội dung thích hợp (bảng phụ)
Cho hai đường thẳng y = ax + b (d) và y = a
/
x + b
/
(d
/
) thì:
/ /
/ /
. . . . . .
(d) // (d ) . . . ; (d) (d ) . . .
. . . . . .
. . . . .
(d) cắt (d ) . . . ; (d) cắt (d ) trên trục tung . .
. . . . .



 
⇔ ≡ ⇔
 
 




 
⇔ ⇔
 
 


c) Giảng bài mới: (Luyện tập)
Nguyễn Tấn Ngọc
5
Chủ đề tự chọn toán 9 - Hàm số bậc nhất Trường THCS Nhơn Mỹ
Nguyễn Tấn Ngọc
TL HOẠT ĐỘNG GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG HỌC SINH NỘI DUNG
15'
HĐ 1: Xác đònh hàm số
1.1 Xác đònh hàm số bậc nhất
biết đồ thò của nó đi qua điểm
A( -3 ; 2 ) và song song với
đường thẳng y = 2x ?
1.2 GV Cho HS trao đổi ngắn
tìm ra hướng giải sau đó một

HS trình bày bảng lời giải chi
tiết?
1.3 GV Cho lớp nhận xét; bổ
sung hoàn thiện lời giải.
1.4 GV Nhắc lại cho HS yếu !
1.5 GV Nêu bài tương tự:" Xác
đònh hàm số bậc nhất biết đồ
thò song song với đường thẳng
y = -x + 2 và cắt trục hoành
tại điểm có hoành độ bằng
-3 ?"
HS: Tiếp cận yêu cầu bài
toán- Trao đổi ngắn nêu
hướng giải:"…"
HS: Một HS trình bày bảng-
Lớp nhận xét; bổ sung- Hoàn
thiện lời giải.
HS: HS yếu nắm vững các lập
luận và có kỷ năng giải bài
tương tự !
HS: Giải bài tương tự: …. Đi
qua điểm B(-3 ; 0) .
• Xác đònh hàm số bậc nhất
biết đồ thò của nó đi qua điểm
A( -3 ; 2 ) và song song với
đường thẳng y = 2x ?
HD: Hàm số bậc nhất cần tìm
có dạng y = ax + b .
Vì đường thẳng y = ax + b
song song với đường thẳng y =

2x nên a = a
/
= 2.
Với a = 2 thì hàm số cần tìm
trở thành y = 2x + b .
Do đường thẳng y = 2x + b đi
qua A( -3 ; 2 ) nên:
yA
= 2.x
A
+ b
 2 = 2.(-3) + b  b = 8
Vậy hàm số bậc nhất cần tìm
là y = 2x + 8 .
10'
15'
HĐ 2: Tìm giá trò của tham
số để hai đường thẳng song
song, cắt nhau, trùng nhau
2.1 Cho hai đường thẳng:
y = (2m + 1)x + 3k - 2 (d)
y = (m
2
+ 2)x + k
2
(d
/
)
a) Tìm m và k để (d) // (d
/

).
b) Tìm m và k để (d)
≡
(d
/
) .
c) Tìm m để (d) cắt (d
/
).
2.2 Gợi ý: Điều kiện của các
hệ số tương ứng để (d) // (d
/
)?
2.3 GV Gợi ý HS giải các
điều kiện:"…" ?
2.4 GV Nhắc lại cho HS yếu !
2.5 GV cho HS trao đổi nhóm
giải các câu b,c ?
2.6 GV Cho HS nhận xét bài
giải của hai nhóm; chữa kỹ
trên bảng nhóm sau đó cho
HS yếu tái hiện lại các lập
luận !
2.7 GV Có thể lợi dụng các
biến đổi ở câu a:" Thay dấu =
bỡi dấu
≠
hoặc ngược lại".
HS: Tiếp cận bài tập:"…"
HS: Trao đổi ngắn theo gợi ý

của giáo viên ; nêu điều kiện
tổng quát; giải các điều kiện!
HS: Khá tham gia giải các
điều kiện:
2
2
2
2m + 1= m 2
(m - 1) 0
m = 1
3k - 2 k
(k-1)(k-2) 0
k 1 ; 2
+
⇔ =
⇔
≠
⇔ ≠
⇔ ≠
HS: Trao đổi nhóm giải câu
b,c (theo gợi ý GV) - Thống
nhất trình bày trên bảng
nhóm- Nhận xét bài giải của
hai nhóm- Nắm hướng dẫn
giải của GV và có kỷ năng
giải được bài tương tự !
• Cho hai đường thẳng:
y = (2m + 1)x + 3k - 2 (d)
y = (m
2

+ 2)x + k
2
(d
/
)
a) Tìm m và k để (d) // (d
/
).
b) Tìm m và k để (d)
≡
(d
/
) .
c) Tìm m để (d) cắt (d
/
).
HD: a)
/
/
/
/
2
2
2
2
a 0
a 0
(d) // (d )
a = a
b b

2m + 1 0
m + 2 0

2m + 1 = m + 2
3k -2 k
m -0,5
m -2 (luôn đúng)
m = 1
k 1 ; 2
m = 1
k 1 ; 2
≠


≠

⇔



≠

≠


≠

⇔




≠

≠


≠

⇔



≠


⇔

≠

6