Giáo án Ngữ văn 8 bài 5: Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội

Tuần 5 Tiết 17

Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội
A-MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:

1.Kiến thức: Giúp hs hiểu rõ thế nào là từ ngữ địa phương, thế nào là biệt
ngữ xã hội; biết sử dụng từ địa phương và biệt ngữ xã hội đúng lúc, đúng chỗ.
Tránh lạm dụng từ địa phương và biệt ngữ xã hội gây khó khăn trong giao tiếp.
2.Rèn luyện kĩ năng sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội phù hợp
với tình huống giao tiếp.
3.Thái độ: Giáo dục hs sinh có ý thức nghiêm túc trong việc sử dụng từ ngữ
địa phương và biệt ngữ xã hội.
B- CHUẨN BỊ:

1. Thầy: Sgk,sgv, giáo án, thiết kế ngữ văn 8
2. Trò: Vở ghi, sgk, chuẩn bị bài theo nd câu hỏi sgk
C- TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC

Hoạt động 1. ÔĐTC:
Hoạt động 2.KT sự chuẩn bị của hs:
? Nêu td của việc liên kết các đoạn văn trong văn bản? Kể tên các cách liên kết các
đoạn văn trong văn bản?
Hoạt động 3.Tổ chức dạy - học bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
-Quan sát các từ in đậm trong các
ví dụ
? Hai từ “bắp”, “bẹ” đều có nghĩa
là ngô. Vậy, trong 3 từ đó, từ nào
được dùng phổ biến hơn cả? Từ
nào là từ địa phương?

Yêu cầu cần đạt
I-Từ ngữ địa phương:
*Xét ví dụ:
-Bắp, bẹ, ngô: từ “ngô” được dùng phổ biến
hơn cả vì nó nằm trong vốn từ của toàn dân,
có chuẩn mực văn hóa cao.
-Bắp, bẹ: là những từ địa phương vì nó chỉ
được dùng trong 1 phạm vi hẹp, chưa có tính
chuẩn mực văn hóa.
? Vậy, thế nào là từ địa phương?
*Ghi nhớ: SgkT56.
-Yêu cầu hs đọc các ví dụ trong
II-Biệt ngữ xã hội:
sgk.
*.Xét ví dụ:
? Tại sao tác giả dùng 2 từ “mẹ” và a.Dùng từ “mẹ” để mtả những suy nghĩ của
“mợ” để chỉ cùng một đối tượng? nhân vật.
-Dùng từ “mợ” để nhân vật xưng hô đúng đối
tượng và hoàn cảnh giao tiếp.
? Trước CMT8 năm 1945, trong
-Tầng lớp xã hội trung lưu thường dùng từ
tầng lớp XH nào của nước ta,
này.


“mẹ” được gọi là “mợ”, “cha” là
“cậu”?
? Các từ “ngỗng”, “trúng tủ” có
nghĩa là gì?
? Tầng lớp XH nào thường sử

dụng những từ ngữ này?
? Vậy biệt ngữ XH khác từ ngữ địa
phương ntn?
? Khi sử dụng từ ngữ địa phương
và biệt ngữ XH cần lưu ý những
điều gì?

? Trong các tác phẩm thơ văn, các
tác giả có thể sử dụng lớp từ này.
Vậy chúng có td gì?
? Có nên sử dụng lớp từ này một
cách tùy tiện không? Tại sao?
? Tìm một số từ địa phương nơi
em ở hoặc ở vùng khác mà em
biết. Nêu các từ ngữ toàn dân
tương ứng?

? Tìm một số từ ngữ của tầng lớp
hs hoặc của tầng lớp XH khác mà
em biết và giải thích nghĩa của các
từ ngữ đó?

b. “Ngỗng”: điểm 2
“Trúng tủ”: trúng vào phần đã học thuộc
lòng.
(hs, sv)
*Ghi nhớ: SgkT57
II-Sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ
xã hội:
-Cần lưu ý đến đối tượng giao tiếp (người đối

thoại, người đọc), tình huống giao tiếp (trang
trọng, suồng sã, thân mật,…), hoàn cảnh giao
tiếp…để đạt hiệu quả giao tiếp cao.
-Trong các tác phẩm văn thơ, các tác giả có
thể sử dụng các từ này để tô đậm sắc thái địa
phương hoặc tầng lớp xuất thân, tính cách
nhân vật
-Không nên lạm dụng vì nó dễ gây ra sự tối
nghĩa, khó hiểu.
*Ghi nhớ 3: SgkT58
IV-Luyện tập:
BT1:
*Nam Bộ:
-Nón: mũ – nón
-Vườn: vườn - miệt vườn
-Mận: quả doi
-Thơm: quả dứa
-Trái: quả
-Chén: bát
*Thừa Thiên- Huế:
-Tô: cái bát
-Đào: quả doi
-Mè: vừng
BT2:
-Học gạo: học thuộc lòng một cách máy móc
-Học tủ: đoán mò một số bài nào đóđể học
thuộc mà không ngó ngàng gì đến những bài
khác.
-Gậy: điểm 1
-Cảnh sát: cớm

BT3:
? Trường hợp nào nên dùng từ ngữ a. <+>
địa phương <+>, trường hợp nào
không nên dùng <->?

b. <->

c. <->

d. <->

e.<->

Hoạt động 4.Củng cố:
-Phân biệt từ ngữ toàn dân, từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội? Cho ví dụ?
-Khi sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội cần chú ý những gì?
Hoạt động 5.HDVN:
-Nắm chắc bài, làm bài tập 4,5
-Chuẩn bị bài: “Tóm tắt văn bản tự sự”
-----------------------------------------------------------------