tài liệu bài CHÍ PHèo

Chí phèo
( Nam Cao )
I . kiến thức cần nhớ
1 . Đề tài người nông dân
Chủ đề: quyền được sống của con người
2. bối cảnh hiện thực được phản ánh trong tác phẩm
Đó là bối cảnh hiện thực ở người nông dân trước cm tháng 8
-

-

-

-

Hình ảnh làng Vũ Đại chính là bức tranh thu nhỏ của xã hội việt nam ở nông thôn lúc bấy
giờ
+ xa phủ , xa tỉnh
+ không yên bình ( có đủ mâu thuẫn hiện có trong xã hội , mâu thuẫn giữa giai cấp thống
trị và bị trị là mâu thuẫn lớn nhất )
+có đủ loại người , giai tầng
+ có đủ những thói tật xấu
Hình ảnh thu nhỏ chính làn quê Nam Cao ( làng Đại Hoàng )
Xh việt nam thời pháp thuộc một xã hội đầy bất công và nạn nhân đau khổ nhất trong xã
hội đó là người nông dân
Tên tác phẩm : tên ban đầu là cái lò gạch cũ để nói lên vòng đời kiếp người quẩn quanh
như chí phèo
+Được nhà xuất bản tình cờ đổi tên thành “đôi lứa xứng đôi”
+Cuối cùng lấy tên nhân vật chính đặt tên cho tác phẩm với ý nghĩa muốn gieo cho nó
một ý chí , một khát vọng vươn lên
Người ta chỉ gọi Chí là Chí Phèo khi anh ta không còn lương thiện nữa anh ta say sỉn , nói

năng nhảm nhí , phá phách
Cái tên Chí phèo nói lên cuộc đời của con người ấy một con người thừa thãi nó không
hoàn toàn vô nghĩa nhưng Chí Phèo có hay không cũng được
 Ý nghĩa phản ánh cuộc đời của người đó và bản thân nó tạo nên tiếng nói tố cáo của
tác phẩm
Hình tượng nhân vật trung tâm : Chí Phèo
Nhân vật liên quan : Bá kiến , thị nở , bà cô thị nở
Mạch trần thuật : được mở ra bằng thời kì hiện đại của Chí vè quá khứ rồi lại trở về hiện
tại
Bút pháp hiện thực kết hợp với ngòi bút khám phá miêu tả khắc họa đời sống nội tâm
của nhân vật , ngôn ngữ giản dị
Phương pháp tiếp cận


-

-

-

-

-

Cách 1 : đi từ hiện thực bối cảnh làng Vũ Đại đến phân tích nhân vật Bá Kiến đến phân
tích nhân vật Chí Phèo
Cách 2 : phân tích con đường đời Chí Phèo
. Chặng 1 : Tha hóa
. Chặng 2 : thức tỉnh
Nội dung của tác phẩm : viết về cđời bất hạnh của Chí Phèo chồng chất những bi kịch

Hậu quả của 1 quá trình bị tha hóa , bần cùng hóa
II. Các dạng bài tập cụ thể
 Dạng 1 (2 điểm )
Nhan đề tác phẩm + lai lịch
+ ý nghĩa
Hình ảnh làng Vũ Đại
Giá trị hiện thực , giá trị nhân đạo
Hiểu thế nào về câu nói “ Tao muốn làm người lương thiện “
Nhận xét về cách giới thiệu nhân vật Chí Phèo của Nam Cao ( đoạn mở đầu )
 Dạng 2 : nghị luận xh (3 điểm )
Số phận , thân phận con người
 Dạng 3 Nghị luận văn học (5 điểm )
Vấn đề thân phận con người
Vấn đề tha hóa
Vấn đề thức tỉnh ( hoàn lương )
Vấn đề bi kịch
 Hình tượng nhân vật Chí Phèo ( khác với nhân vật Chí Phèo )
C1 : phân tích ngoại hình
Đời sống nội tâm ( tính cách )
Mối quan hệ của nhân vật này với nhân vật khác
Ý nghĩa của nhân vật
C2: phân tích theo 2 chặng đường
+trước khi đi tù
+ sau khi đi tù về
C3: + quá trình tha hóa
+ quá trình thức tỉnh
Xuất thân của nhân vật Chí là đứa trẻ có xuất thân không rõ ràng . bằng chứng : bị người
ta bỏ rơi khi còn đỏ hỏn trong một cái lò gạch cũ vắng vẻ ít người qua lại , khi lớn lên
cũng k biết gia đình là ai chỉ tồn tại ở làng VĐ như một thói quen không có ai công nhận
tên của hắn

 Đây cũng chính là nguyên nhân đầu tiên sinh ra những định kiến gây Chí
Làng VĐ là một hình ảnh thu nhỏ của 1 xh thời ấy , 1 xh đầy đủ loại người , nói chính xác
hơn là không có tình người
Lai lịch và xuất thân ấy làm sinh ra con người như Chí ( bi kịch thứ nhất )


-

-

-

-

-

CP xuất hiện không bình thường bởi tiếng chửi nó làm ám ảnh con người trong xh ấy ,
tiếng chửi là cách CP dùng để giao tiếp với mọi người nhưng cũng không ai thèm đáp lại
( trừ những con chó dữ )
Môi trường của CP
+ làng VĐ là một làng xa phủ , xa tỉnh , 1 ngôi làng đủ để cho con người tìm cơ ội để
dung thân ( nhưng nó dường như biệt lập hoàn toàn với cuộc sống ở bên ngoài ) có đủ
mọi loại người trong xhvn . từ những người thượng lưu nưng bụng dạ thối tha như Bá
Kiến đến những kiếp người lương thiện nhưng nghèo khổ như CP nhiều người dở hơi
như Thị Nở
+ hoàn cảnh cá nhân : Chí không nhà không anh em không được công nhận là thành viên
của làng VĐ , người ta tránh mặt tránh giao tiếp vs CP . Chí là một mối nguy hiểm có thể
gây tai vạ bất cứ lúc nào , chỉ có cha con nhà Bá Kiến và Thị NỞ giao tiếp với CP , hắn chỉ
có rượu làm bạn
+ tính cách và hành động của Chí

 Khi chưa đi ở tù . chí là một chàng trai hiền lành , thật thà lương thiện với những suy
nghĩ ước muốn hết sức giản dị , trong sáng . Chí giowngs như một cái tên rất đẹp
sống như một mầm cây khỏe mạnh , ý thức được nỗi đau khổ , bi kịch của mình
nưng anh không tự tử làm việc bằng chính sức lao động của mình
 Chí là con người đáng trân trọng
 Khi đi ở tù về : Chí oàn toàn thay đổi trở nên kinh khủng hơn ( để răng trắng , người
xăm trổ , mặc áo tây vàng ) lời nói đáng sợ cứ cất lời lên là chửi bới
 Chuỗi ngày hành động của Chí : suốt từ lúc về Chí ướng rượu đến say rồi cầm chai
rượu lẩm bẩm “đến nhà Bá Kiến đòi nợ đây “ hành động câu nói ấy có ý nghĩa chí
hoàn toàn là một con người bình thường cho đến lúc ấy , chí đem lòng thù hận vì
chính bản thân anh ta cũng không biết chính xác mình bị đi tù . chỉ biết kẻ thù mình
là ai có ý muốn trả thù nhưng anh ta cô đơn và không biết mình phải trả thù bằng
cách nào nên chí mượn rượu để lấy thêm dũng khí chọn cách chửi để trả thù
Hành động đến nhà BK mục đích để trả thù phương tiện là tiếng cửi của một thằng say
người làng VĐ thấy Chí chửi thì sung sướng ( vì chưa có một ai dám chửi BK ), họ tò mò
kéo ra xem ( giúp Chí có thêm động lực ) khi LÍ Cường về chí đập chai rạch mặt ăn vạ vì
câu nói của Lí Cường động chạm đến nỗi đau bao lâu nay của Chí ( giống như bị sỉ nhục )
Chí không gọi của đàng hoàng mà chỉ đứng ngoài chửi vì Chí không có bằng chứng lí lẽ
để đòi lại công bằng nên Chí dùng tiếng chửi đây là phương tiện duy nhất để Chí hả lòng
để sỉ vả nhà BK mà cũng không ai lên tiếng ( trừ những con chó ) LÍ Cường tái mặt trowcs
hành động của Chí nhưng BK thì rất bình tĩnh dịp được đám đông khiến Chí cảm thấy sợ
( vì đám đông bỏ về , BK thì như con cọp )
BK biết mục đích của Chí , Chí oai vì Bk nói là C có họ vs nhà ông ta được BK thịt gà cho
ăn , còn cho 2 đông uống rượu


-

-

-

-

-

Điểm yếu lớn nhất của C : rất cô đơn chẳng có cách thức nào để chửi chưa nhận thức
một cách rành rọt chính xác về kẻ thù của mình ( khi trong tù C chỉ là mờ nhận ra kẻ thù
của mình ) C thật tahf bị rượu làm lu mờ đi sự tỉnh táo cẩu anh
C có rất nhiều điểm yếu BK ( kẻ thù ) nắm được nững điểm yếu ấy và đã mềm dẻo xử
sự . Bk biết mình thắng
Cứ uống hết rượu đến nhà BK để ăn vạ . nhưng Chí không cầm theo vỏ chai mà cầm
theo một con dao ngồi gọt bàn lên ( đó là một tư thế của 1 kẻ bần cùng khốn khổ )
nhưng hắn cố tỏ ra là một kẻ lưu manh hắn cần công ăn việc làm , cần miếng cơm manh
áo có nhà để ở . BK biết điều đó bằng sự khôn ngoan lọc lõi của mình đuổi dduowcdj 1
thằng du côn ra khỏi nhà , đòi được món nợ từ rất lâu
Sự đáng thương của một con người đã bị BK lừa lọc lợi dụng để thu lợi nhuận cho
mình
Lần này được BK cho một mảnh vườn và 5 đông rồi trở thành tay sai cho BK từ đây CHÍ
MỚI TRỞ THÀNH CHÍ PHÈO
Trong làng ấy k chỉ có CP mà cong có cả Nam Đại cũng bị BK hãm hại cho đi ở tù nhưng
hắn may mắn hơn CP vì khi đòi nợ được BK thì hắn đi được biệt tích rồi đến Binh Túc
cũng về cũng làm tay sawi co BK cũng nát rượu rồi khi chết đi thì CP đi ở tù về
Phân tích ước muốn của Chí : làm người lương thiện trước đây Chí đã từng làm người
lương thiện nhưng giờ nếu muốn quay lại là điều koong thể C không có điều kiện để
thực hiện ước muốn này của mình
BT1 : phân tích cuộc đời ( tấn bi kịch tinh thần ) của nhân vật CP
Gợi ý làm bài
+ mở bài : cuộc đời của nhân vật Chí là cuộc đời bị tha hóa đã vùng vẫy và thức tỉnh
trong tuyệt vọng

TB: Phân tích bi kịch :+ bị từ chối quyền làm người
+ bị tha hóa
+ bị cự tuyệt quyền làm người lương thiện
Chiều dài con đường đời
+ thời gian
+ từng biến cố lớn
GỢI Ý
 MB :
 TB: cách giới thiệu nvat của nhà văn Nam Cao
Để cho nv xuất hiện trong trạng thái say rượu và tiếng chửi rất độc đáo có tính hệ thống
( từ cái cao xa là trời đất đến cái nhỏ nhất hữu hình mà như vô tình là đứa chết mẹ nào
đẻ ra Chí ) tiếng chửi ấy không hề mất tỉnh táo lần nào cũng thế . Với CP tiếng chửi là
phương tiện bộc lộ nỗi uất ức của mình nhưng đáp lại tiếng chửi của Chí là một sự im
lặng thật đáng sợ ,tiếng chửi ấy kết hợp với dáng điệu của một thằng say một kẻ khốn
khổ đã cho thấy nỗi thống khổ tột cùng của 1 thân phận để từ đó , nhà văn dẫn dắt đến
cuộc đời đầy tha hóa của CP
+ luận điểm 1 : một con người bị tha hóa


-

-

-

Từ nhỏ cho đến năm 20 tuổi dù bị bỏ rơi từ lúc mới sinh nhưng C vẫn là 1 con người
lương thiện hiền lành và có lòng tự trọng
Sự tha hóa của C bắt đầu từ sự kiện bị BK đẩy vào tù (không ai biết lí do và chính C cũng
không biết )
Khi ra tù anh đã trở thành một người khác hẳn

+ hình dáng
+ tính cách ( cử chỉ , lời lẽ , hành động )
Dẫn chứng : phan tích lần đến nhà BK lần thứ nhất của CP ( tính cách của một tên lưu
manh )
Bị biến thành quỷ dữ
Nguyên nhân (lần 2 đến nhà BK )
+ MĐ đến nhà BK
+ C đã đòi được nợ , nhân làm tay chân đầy tớ cho BK , nhận tiền của BK để uống rượu (
Chí uống rượu để cần thêm dũng khí ki làm việc và còn bởi lẽ hắn thấy cô đơn )
+ biểu hiện : uống say đến mức mất hết lí trí
Sống bằng nghề đâm thuê chém mướn tàn hại những người lương thiện bộ mặt không
biết bao niêu là sẹo người ta không đoán được C bao nhiêu tuổi
một sự mất mát cả về nhân tính lẫn nhân hình ( bán rẻ nó để lấy vài xu rượu )người
làng VĐ xa lánh , người ta ngại giáp mặt anh trên đường
Hậu quả

+ mặt ý thức về sự tồn tại của bản thân ( chưa bao giờ ắn tỉnh để nhận biết được có hắn ở
trên đời )
 Nhận xét : miêu tả con đường tha hóa của CP , Nam Cao đã phơi bày thực trạng đen
tối tàn nhẫn của xã hội đương thời đó là ình tượng nhân dân bị bần cùng hóa đến
tha hóa họ không chỉ bị tước đoạt sức lao động mà còn bị tước đoạt quyền làm
người đồng thời Nam Cao bày tỏ niềm thương cảm với họ đồng thời ông cũng khẳng
định họ là những con người lương thiện bị bần cùng hóa bởi xh ấy
 Luận điểm 2 :một con người thức tỉnh khi đón nhận được tình người
Luận cứ 1 : sự thức tỉnh lần thứ nhất diễn ra trong căn lều khi lần thứ nhất gặp gỡ vs Thị Nở
( đây là lần đầu tiên Cp tỉnh kể từ ki đi tù về , cũng là lần đầu tiên CP cảm nhận được thế
giới xung quanh )
-

-

Chí lắng nghe đón nhận những âm thanh náo nức của cuộc sống 1 âm thanh náo nức
sống động
Khẳng định: Chí là một con người lương thieenj ý thức được thực tại của mình . cô độc ,
đói rét , ốm đau , thậm chí anh còn hình dung được tương lai thê thảm đương chờ đón
mình
 nhân tính của Cp đã được thức tỉnh phần người lương thiện trong anh chưa bao giờ
chết


-

-

-

Luận cứ 2 : thức tỉnh khi được sự chăm sóc ân cần chu đáo của Thị Nở ( ptich diễn biến
tâm trạng của Chí khi đón nhận bát cháo hành của THỊ )
+Chí ngạc nhiên vì lần đầu tiên có một người co hắn ăn một cách tự nguyện mà lại là
một người đàn bà
+ Bâng khuâng nhìn bát cháo rồi lại nhìn THị Nở hắn ăn
+ Chí thấy mình lương thiện Thị NỞ là một người đáng tin cậy đối với Chí
 Khat vọng được trở thành người lương thiện trỗi dậy
Luận cứ 3 :thức tỉnh từ lúc bị THỊ NỞ cự tuyệt cho đến khi tự sát
TN và Bà cô TN đều là nạn nhân của ch ấy ( ế chồng ) TN vô tâm nưng tốt bụng , cị là
người đầu tiên và cũng là người duy nhất ở làng VĐ mà thấy CP không đáng sợ ( vẫn
đi qua vườn nhà hắn , vào tận nhà hắn xin rượu bóp chân và nhận ra hắn rất hiền )
Sự gặp gỡ tình cờ vs TN đã đánh thức khát vọng hoàn lương mơ ước nhỏ noi nhất là lấy
người phụ nữ xấu nhất những cũng không được
Khi nghe Thị nói lại tất cả đều là lời bà cô Chí ngẩn mặt nghe và hiểu rằng con đường

hoàn lương của mình không dễ dàng gì nhưng chính trong lúc ấy , Chí lại nhận ra thoang
thoảng hương cháo hành ( ẩn dụ cho tình yêu thương mà hắn đang kao khát )
Khi bị TN đẩy ngã ngay lập tức Chí muốn trở lại con đường cũ Chí lại uống rượu nhưng
càng uống càng tỉnh và hơi cháo hành càng rõ Chí đã kết tôi được kẻ gây ra oan
nghieentj của đời mình
Chí uống rượu ôm mặt khóc rưng rức đến thẳng nhà Bk đòi quyền làm người lương
thiện vì sâu trong tiềm tức anh birts ai là kẻ thù