Giáo án Ngữ văn 9 bài 17: Những đứa trẻ (trích Thời thơ ấu)

NHỮNG ĐỨA TRẺ
(Trích: Thời thơ ấu - Hướng dẫn đọc thêm)
- Mác- xim Go-rơ-Ki I. Mục tiêu
- Có hiểu biết bước đầu về nhà văn M.Go-rơ-ki và tác phẩm của ông
- Hiểu, cảm nhận được giá trị ND và NT của đoạn trích những đứa trẻ
Thấu hiểu tình cảnh nhân vật, chia sẻ, cảm thông từ đó bồi dưỡng tình thương yêu con người cho
các em.
*Trọng tâm kiến thức kĩ năng
1. Kiến thức
- Những đóng góp của M.Go-rơ-ki đối với văn học Nga và văn học nhân loại
- Mối đồng cảm chân thành của nhà văn với những dứa trẻ bất hạnh
- Lời văn tự sự giàu hình ảnh đan xen giữa truyện đời thường với truyện cổ tích
2. Kĩ năng
- Đọc hiểu văn bản truyện hiện đại nước ngoài
- Vận dụng kiến thức về thể loại và sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm tự sự để
cảm nhận một văn bản truyện hiện đại
- Kể và tóm tắt lại được đoạn truyện
II. Các kĩ năng sống được giáo dục trong bài
III. Đồ dùng dạy học
1. GV: Chân dung tác giả M. Go-rơ-Ki, soạn kĩ bài.
2. HS : Chuẩn bị kĩ các câu hỏi trong phần đọc – hiểu văn bản
IV. Phương pháp
V. Các bước lên lớp
1. Ổn định. 1’
2. Kiểm tra bài cũ: 5’
H. Tóm tắt toàn bộ truyện ngắn “Cố hương” của Lỗ Tấn và phân tích h/ả con đường ở cuối truyện
?
3. Tiến trình hoạt động dạy học
TaiLieu.VN

Page 1

HĐ của thầy và trò
HĐ1. Khởi động

T.g

Nội dung chính

3’

Giữa con người với con người luôn luôn có
tình cảm thân thiết gắn bó, những đứa trẻ
trong truyện ngắn của nhà văn ntn chúng ta
cùng tìm hiểu bài hôm nay
HĐ2. HDHS đọc và TLCT
- Mục tiêu: HS đọc lưu loát văn bản, chia 5’
bố cục và tìm hiểu được nội dung chính của
các phấn
- GVHD cách đọc: Phần trích có nhiều đối
thoại, chú ý đọc với giọng điệu phù hợp,
phát âm chính xác từ ngữ nước ngoài.

I. Đọc và thảo luận chú thích

1. Đọc văn bản

- GV đọc 1 đoạn
- Gọi HS đọc
- Nhận xét.

- GV yêu cầu HS kể tóm tắt toàn văn bản.
- HS tóm tắt lại 1 lượt
Sau gần 1 tuần, không thấy, sau đó 3
anh em con ông đại tá ốp - xi- an- ni- cốp
lại ra chơi với A- li-ô-sa. Chúng trò chuyện
về bắt chim, về dì Ghẻ ... A-li ô- sa kể cho
chúng nghe những chuyện cổ tích mà bà
ngoại đẫ kể cho em. Viên đại tá già cấm các
con chơi với A-li-ô-sa, đuổi em ra khỏi sân
nhà lão. Nhưng A-li-ô-sa vẫn tiếp tục chơi
với mấy đứa trẻ ấy và cả bọn cảm thấy rất
vui tích.

H. Nêu hiểu biết của em về tác giả ?
- Là tác giả của bộ 3 tiểu thuyết tự thuật :
+ Thời thơ ấu ( 1913-1914)
TaiLieu.VN

2. Thảo luận chú thích
Page 2


+ Kiếm sống ( 1916)

a. Tác giả

+ Những trường đại học của tôi(1923)
- Cuộc đời có nhiều bất hạnh, long đong.
- Tên thật của Mác-xim Go-rơ-Ki là Alếch-xây Mác-xi-mô-vích Pês cốp, tên gọi
ở nhà là A-li-ô-sa.

- Bút danh Go-rơ-Ki nghĩa là cay đắng.

- Mác-xin Go-rơ-ki bút danh của
A-lếchs-xây- Pê-scốp (18681936)
- Là nhà văn lớn của Nga và thế
giới TK XX

- Sinh ra và lớn lên ở thành phố nhỏ bên bờ
sông Vôn-ga trong 1 gia đình công nhân
nghèo.
- Sớm mồ côi cha mẹ, tuổi thơ ấu sống
trong gia đình ông bà ngoại, sớm phải tự
lập kiếm sống bằng nhiều nghề khác nhau.
- Tự học, tự rèn luyện với nghị lực phi
thường để trở thành nhà nghệ sĩ ưu tú của
nghệ thuật vô sản.
- Ông là nhà đại văn hào Nga, người mở
đầu cho văn học cách mạng Nga TK XX .
- Tác giả của nhiều truyện ngắn, truyện
vừa, tiểu thuyết, bút kí, kịch nói, tiểu luận
phê bình rất đặc sắc : Người mẹ, Những
chuyện cổ tích nước ý, Tiểu thuyết tự thuật
bộ 3...
- Ông cũng là 1 nhà văn Nga có ảnh hưởng
sâu rộng đến Việt Nam.
H. Hiểu biết của em thế nào về tác phẩm
này ?

- GV Cho học sinh đọc các từ khó SGK và
nhắc các em về học phần chú thích trong

sách.
b. Tác phẩm
H. Em hiểu thế nào là loại tiểu thuyết tự
TaiLieu.VN

Page 3


thuật ?
- HS trả lời
- GV chốt

- Trích chương IX TP Thời thơ ấu
(gồm 13 chương) thuộc tiểu
thuyết tự thuật.

HĐ3. HDHS tìm hiểu bố cục
- Mục tiêu: HS chia được bố cục văn bản
và nêu được nội dung chính các phần
H. Đọc văn bản em có thể chia bố cục thế
nào ? Tìm ND chính mỗi phần ?

c. Thảo luận chú thích

- 3 phần :
+ P1: Từ đầu ... ấn em nó cúi xuống ->
Những đứa trẻ gặp nhau
+ P2: Tiếp ... Cấm không được đến nhà tao
-> Những đứa trẻ bị cấm đoán

II. Bố cục

+ P3: Còn lại -> Những đứa trẻ vẫn tiếp tục 3’
gặp nhau
H. Xác định nhân vật chính của văn bản ?
Vì sao em xác định như vậy ?

- Bố cục: 3 phần

- Nhân vật chính là nhân vật kể chuyện
xưng“tôi”
- Vì nhân vật “tôi” xuất hiện trong mọi sự
việc được kể.
H. Theo em phương thức nào được biểu đạt
chính ở văn bản này ?
- Tự sự kết hợp với miêu tả.
- Ngôn ngữ đối thoại.
- Đan xen chi tiết đời thường với chi tiết hư
ảo của cổ tích.
HĐ2.HDHS tìm hiểu văn bản
- Mục tiêu: - Những đóng góp của M.Gorơ-ki đối với văn học Nga và văn học nhân
loại, Mối đồng cảm chân thành của nhà văn
với những dứa trẻ bất hạnh, Lời văn tự sự
giàu hình ảnh đan xen giữa truyện đời
thường với truyện cổ tích
TaiLieu.VN

Page 4

- HS đọc phần 1 văn bản.
H. Vì sao A–li-ô-sa và ba đứa trẻ con viên
đại tá sớm quen thân và quý mến nhau?
- Ông bà ngoại của A–li-ô-sa là hàng xóm
với đại tá ốp–xi–an–ni–cốp nhưng hai gia
đình thuộc những thành phần xã hội khác 25’
nhau, một bên là dân thường, một bên là
quan chức giàu sang nên ông đại tá không
cho những đứa con của mình chơi với A–liô-sa

III. Hướng dẫn tìm hiểu văn
bản

H. Có phải chỉ vì a–li-ô-sa cứu được một
đứa thoát hiểm hay không?
- Do sự tình cờ, A–li-ô-sa góp sức cứu đứa
nhỏ bị rơi xuống giếng nên ba đứa trẻ biết
được tấm lòng của A–li-ô-sa và rủ sang
chơi. A–li-ô-sa mất bố, mẹ đi lấy chồng
khác, có mẹ mà như không, lại thường bị
ông ngoại đánh đòn, chỉ có bà ngoại là hiền
hậu. Ba đứa trẻ kia tuy sống trong cảnh
giàu sang nhưng cũng chẳng sung sướng gì,
mẹ chết, sống với dì ghẻ lại bị bố cấn đoán,
đánh đòn ...

1. Những đứa trẻ sống thiếu
tình thương

- Hoàn cảnh sống thiếu tình thương giống

nhau - chúng thân nhau - để lại ấn tượng
sâu sắc trong lòng nhà văn.
(H/ả những đứa trẻ hiện lên sinh động và
chân thực. Tình bạn của chúng gắn bó sâu
sắc từ những mất mát và hi vọng)
- HS đọc phần 2
- GV: Trước khi quen thân, nhìn sang nhà
hàng xóm A–li-ô-sa chỉ biết: “Ba đứa cùng
mặc áo cánh, quần dài màu xám, cùng đội
mũ như nhau. Chúng có khuôn mặt tròn,
mắt xám và giống nhau đến nỗi tôi chỉ có
thể phân biệt được chúng theo tầm vóc.
TaiLieu.VN

Page 5


H. Khi mấy đứa trẻ kể chuyện mẹ chết, chỉ
còn gì ghẻ rồi lặng đi, gương mặt sầm lại,
A – li - ô - sa đã có cảm nhận như thế nào
bề bọn trẻ?
- “Chúng ngồi sát vào nhau giống như
những chú gà con.”
H. Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật
gì? Qua đó em hiểu gì về tình cảm của A –
li - ô - sa với bọn trẻ?
- Nghệ thuật so sánh khiến người đọc liên
tưởng đến cảnh lũ gà con sợ hãi co cụm
vào nhau khi nhìn thấy diều hâu. Đồng thời
toát lên sự thông cảm của A – li -ô - sa với

nỗi bất hạnh của các bạn nhỏ.
- GV Yêu cầu học sinh đọc thầm lại đoạn:
Trời đã bắt đầu tối ...

2. Những quan sát và nhận xét
tinh tế của A–li-ô-sa

H. Khi bị bố mắng hình ảnh ba đứa trẻ hiện
lên dưới sự quan sát và cảm nhận của A –
li - ô - sa như thế nào?
- “Tức thì cả mấy đứa trẻ lặng lẽ bước ra
khỏi chiếc xe và đi vào nhà, khiến tôi lại
nghĩ đến những con ngỗng ngoan ngoãn”
H. Nghệ thuật nào lại được tác giả sử dụng
trong chi tiết này và tác dụng của nó ra
sao?
- “Chúng ngồi sát vào nhau giống
như những chú gà con.”

- GV: Hướng dẫn học sinh nhớ lại phần 2
TaiLieu.VN

- Nghệ thuật so sánh khiến người
đọc liên tưởng đến cảnh lũ gà con
sợ hãi co cụm vào nhau khi nhìn
thấy diều hâu. Đồng thời toát lên
sự thông cảm của A – li -ô - sa
Page 6

và cho học sinh đọc phần 3

với nỗi bất hạnh của các bạn nhỏ.

H. Cái cách mà bọn trẻ tiếp tục chơi với
nhau?
- “Núp sau bụi cây, khoét 1 lỗ hổng... từng
đứa hay 2 đứa 1 lại gần… ngồi xổm hoặc
quỳ nói chuyện khe khẽ… đứng cạnh đề
phòng.
- Tình bạn vượt qua rào cản, qua ngăn cấm,
âm thầm tiếp diễn - Cuộc sống buồn tẻ

H. ở phần 1 và phần 3 tác giả có xen lồng
giữa chuyện đời thường và chuyện cổ tích.
Em hãy tìm những chi tiết có sự xen lồng
đó và phân tích?
- Mấy đứa trẻ vừa nhắc đến chuyện dì ghẻ,
A – li - ô - sa liên tưởng ngay đến nhân vật
mụ dì ghẻ độc ác trong truyện cổ tích,
- Mấy đứa trẻ nhắc tới “mẹ thật”, A – li - ô
-sa như lạc ngay vào không khí truyện cổ
tích và nói với chính mình “Không được ư?
Trời ơi , ... người chết, thậm chí đã bị xả ra
từng mảnh, mà chỉ cần vẩy cho ít nước
phép là sống lại ... phù thuỷ.

- Tác giả sử dụng hình ảnh so
sánh vừa thể hiện dáng dấp bên
ngoài của ba đứa trẻ, vừa thể hiện

được thế giới nội tâm của chúng.
Đồng thời cũng bộc lộ sự cảm
thông của A – li - ô - sa với bọn
trẻ.
3. Chuyện đời
chuyện cổ tích

thường

và

- Mỗi lần A – li - ô - sa nhắc đến bà ngoại
là để nói bà thường kể chuyện cổ tích. Đứa
anh lớn quát “Có lẽ tất cả các bà đều tốt, bà
mình trước cũng rất tốt”
H. Theo em, chuyện đời thường và chuyện
cổ tích lồng vào nhau có tác dụng gì?
+ Chuyện đời thường và cổ tích lồng vào
qua hình ảnh người bà nhân hậu, tạo sự kết
nối chặt chẽ phần2, phần 3, gây ấn tượng
lắng đọng cho người đọc.
+ Người bà: Nơi những đứa trẻ bất hạnh,
TaiLieu.VN

- 3 đứa trẻ: Thiếu vắng niềm vui,
tình thương, không được quan
tâm chia sẻ của người lớn.
- Chúng Đồng cảm, chia sẻ, tin
yêu nhau.
Page 7

thiếu tình thương gửi gắm niềm tin yêu, hy
vọng, chỗ dựa tinh thần cho bọn trẻ
H. Tìm hiểu toàn bộ phần trích, theo em tại
sao tác giả lại không đặt tên cho những đứa
trẻ?
- TLN – 5’
- Để làm cho câu chuyện về những đứa trẻ
trở nên khái quát và đậm đà mầu sắc cổ
tích nhiều hơn. (những đứa trẻ này là đại
diện cho bao nhiêu đứa trẻ bất hạnh khác.
Và tác giả tạo nên màu sắc cổ tích về
những con người bất hạnh và về sự chiến
thắng kì diệu của những con người có tấm
lòng nhân hậu, yêu thương )
HĐ3. HD HS tổng kết rút ra ghi nhớ.
- Mục tiêu: HS hiểu được ND, NT chính
của văn bản
H. Em hãy chốt lại NT và ND chính của
phần trích giảng ?
- NT: Tự thuật nhớ lại và hình dung, tưởng
tượng lại những ấn tượng thời thơ ấu. So
sánh chính xác, đối thoại ngắn gọn, sinh
động, phù
hợp với tâm lí nhân vật. Chuyện đời
thường và chuyện cổ tích được lồng vào
nhau ... các

- Chuyện đời thường và chuyện

cổ tích lồng vào nhau làm cho
câu chuyện mang đậm màu sắc
cổ tích.

phương thức được kết hợp nhuần nhuyễn.
- ND: Tình bạn thân thiết giữa chú bé A-liô-sa với 3 đứa trẻ hàng xóm sống thiếu tình
thương bất chấp những cản trở của người
lớn.
- HS đọc ghi nhớ
HĐ4. HD HS luyện tập.
- Mục tiêu: Vận dụng kiến thức đa học làm
tốt bài tập
TaiLieu.VN

Page 8


- GV Sử dụng bảng phụ cho h/s làm bài
tập.

III. Ghi nhớ

- SGK/ 234
3’

- ND
-NT
IV. Luyện tập

2’

4. Củng cố. 1’
H. Tóm tắt ngắn gọn văn bản?
5. HD HS học bài : (2’)
- Tiếp tục đọc, tóm tắt phần trích.
- Chuẩn bị bài Chương trình văn địa phương

TaiLieu.VN

Page 9