Giáo án Ngữ văn 9 bài 6: Thuật ngữ

THUẬT NGỮ
I- Mục tiêu bài học:
1-Kiến thức:
- Nắm được khái niệm thuật ngữ, phân biệt được thuật ngữ với các từ thông dụng khác.
2- Kĩ năng:
- Rèn luyện kĩ năng giải thích nghĩa của thuật ngữ và vận dụng thuật ngữ trong nói và viết.
3- Thái độ:
- Giáo dục ý thức giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.
II -Phương tiện thực hiện:
- Thầy: giáo án, sgk, bảng phụ.
-Trò: vở soạn, sgk, vở ghi.
III-Cách thức tiến hành:
- Nêu vấn đề, vấn đáp.
- Gợi mở, tìm hiểu.
IV-Tiến trình bài dạy:
A- Tổ chức:
B- Kiểm tra: ( kết hợp trong giờ)
C-Bài mới:

1

2
I- Thuật ngữ là gì?

-Hs đọc bài tập 1/87.

1- Bài tập:

?Cách giải thích nào thông dụng mà ai cũng a- Cách giải thích( a)
có thể hiểu?
+ Cách a

? Cách giải thích nào phải có kiến thức về
hoá học mới có thể hiểu được?
+ Cách b
-HS đọc bài 2
?Em đã học những định nghĩa này ở bộ môn
nào?
TaiLieu.VN

-Cách giải thích (b)
b- 1, 2: hoá
-3 :văn

Page 1


+ hoá, văn, toán

- 4: toán

?Vậy, thuật ngữ là những từ ngữ như thế nào? => dùng trong văn bản khoa học.
cho ví dụ.
- Hs đọc ghi nhớ sgk/88
+Bảng phụ phần ghi nhớ.

2- Kết luận:
- ghi nhớ sgk.

- Hs đọc bài tập 1.

II- Đặc điểm của thuật ngữ.

?Thử xem, tìm những thuật ngữ dẫn trong 1-Bài tập:
mục 2 còn có ý nghĩa nào khác không?
+Chỉ có 1 nghĩa.
-hs đọc bài tập 2 ( thảo luận)

a-Các thuật ngữ đã nêu chỉ có 1 định
nghĩa như sgk đã giải thích.

? Cho biết trong 2 ví dụ sau, ở ví dụ nào từ
muối có sắc thái biểu cảm?
+Có từ muối ở trường hợp b là sắc thái biểu
cảm, nó là ẩn dụ chỉ những kỉ niệm về một
thời hàn vi, gian khổ mà nhiều người cùng
cảnh ngộ đã gắn bó với nhau, cưu mang giúp
đỡ nhau.

b- Muối ở trường hợp a không có sắc
thái biểu cảm =>đây là thuật ngữ.
- Muối ở trường hợp b có sắc thái biểu
cảm => không phải là thuật ngữ.

? Qua VD trên, em rút ra kết luận gì về đặc
điểm của thuật ngữ?
+Hs đọc ghi nhớ sgk/89.
2-Kết luận:
- Hs đọc bài tập và xác định yêu cầu.

-Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái
niệm và ngược lại.

?Tìm thuật ngữ thích hợp? cho biết thuật ngữ
đó thuộc lĩnh vực khoa học nào?

-Thuật ngữ không có tính biểu cảm.

+Lực, xâm thực, hiện tượng.....
-Hs đọc bài 2.

III- Luyện tập:
1- Bài tập 1:
-Lực( vật lí)

?Điểm tựa có được dùng như một thuật ngữ
-Xâm thực (địa lí)
vật lí hay không? Ở đây nó có ý nghĩa gì?
-Hiện tượng hoá học( hoá)
+ Không.
- Trường từ vựng ( ngữ văn)
?Trường hợp nào được dùng như một thuật
TaiLieu.VN

2- Bài tập 2:
Page 2


ngữ. Trường hợp nào được dùng như một từ - Không. Vì điểm tựa trong thơ Tố Hữu
thông thường?
là nơi gửi gắm niềm tin và hi vọng của
nhân loại tiến bộ( thời kì chúng ta đang

+a :thuật ngữ. b thông thường.
chống Mĩ cứu nước gian khổ, ác liệt)
?Định nghĩa cá theo thuật ngữ sinh học?Có gì
khác giữa thuật ngữ này với nghĩa của từ cá 3- Bài 3:
theo cách hiểu thông thường?
a- thuật ngữ
+ Cá voi, cá heo....

b- thông thường.
4- Bài 4:
-Cá (sinh học) là động vật có xương
sống, ở dưới nước,bơi bằng vây, thở
bằng mang.

?Gọi hs làm bài tập số 5 sgk.

-Khi nói: cá voi, cá heo...nghĩa là gọi
tên bằng trực giác vì thấy môi trường
của nó ở dưới nước. Còn chúng thở
bằng gì không quan trọng. Bởi đó là
công việc của các nhà sinh học.
5-Bài tập 5:Hiện tượng đồng âm giữa
thuật ngữ thị trường của kinh tế học và
thuật ngữ thị trường cua quang học
không vi phạm nguyên tắc một thuật
ngữ, một khái niệm, vì hai thuật ngữ
này được dung trong hai lĩnh vực khoa
học riêng biệt, chứ không phải trong
cùng một lĩnh vực. Lưu ý thuật ngữ thị
trường trong kinh tế học được định

nghĩa phức tạp hơn nhiều. Để phù hợp
với trình độ của các em lớp 9, sgk tạm
thời đưa ra cách hiểu đơn giản như vậy.

D-Củng cố:
? Hs đọc ghi nhớ sgk/88,89.
?Thuật ngữ là gì?
?Đặc điểm của thuật ngữ?
TaiLieu.VN

Page 3


?Tìm một số thuật ngữ trong môn ngữ văn?
+ Từ, câu, đoạn, văn bản....
+ Tác phẩm...
E-Hướng dẫn học bài:
+Học lí thuyết.
+Làm lại bài tập vào vở
+Làm bài tập 5
+Tìm thuật ngữ cho các chuyên ngành sau:lí, hoá, sinh, địa, công nghệ.

TaiLieu.VN

Page 4