Giáo án Ngữ văn 9 bài 32: Bắc sơn (trích hồi bốn)

BẮC SƠN (Trích hồi bốn)
- Nguyễn Huy Tưởng. A)Mục tiêu cần đạt:
-Học sinh nắm được nội dung và ý nghĩa của đoạn trích hồi bốn vở kịch Bắc Sơn xung đột
cơ bản của vở kịch được bộc lộ gay gắt và tác động đến tâm lí của nhân vật Thơm khiến cô đứng
hẳn về phía Cách Mạng.
-Học sinh thấy rõ nghệ thuật viết kịch của TG: Tạo dựng tình huống, đối thoại, hành động
thể hiện tính cách nhân vật.
-Có kỹ năng phân tích thể loại kịch.
B)Chuẩn bị:
-G/V: Bài soạn; Đèn chiếu ngữ liệu các tác phẩm khác của Nguyễn Huy Tưởng; chân dung
TG
-H/S: Đọc trước tác phẩm.
C) Tiến trình bài dạy:
*HOẠT ĐỘNG 1. KHỞI ĐỘNG.
1)Tổ chức:
2)Kiểm tra:
-Những yêu cầu của tiết tổng kết Văn Học nước ngoài.
-Các vở kịch đã được học ở lớp 7,8?
3)Giới thiệu bài:

TaiLieu.VN

Page 1


-Kịch là một loại hình VH đồng thời thuộc loại hình nghệ thuật sân khấu.
-Các thể loại trong kịch: Ca kịch, kịch nói, hài kịch, bi kịch, chính kịch...
→Vở kịch Bắc Sơn và tác giả phần chú thích (Trang 164).
*Giới thiệu: Kịch là một loại hình VH là một loại hình NT sân kháu...
+Giới thiệu: Giá trị của vở kịch Bắc Sơn; vị trí của đoạn trích.
*HOẠT ĐỘNG 2. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

I)Tiếp xúc văn bản:
*G/V: Giới thiệu vị trí của những lớp
kịch được trích học:

1)Đọc:

?H/S tóm tắt ND của đoạn trích học?

-Đọc đoạn trích (Hồi bốn).

(Đèn chiếu nội dung này)

-Tóm tắt nội dung của phần trích học.

-Đọc phần chữ nhỏ trang 165 SGK

2)Tìm hiểu chú thích
-Chú thích 1,2,3,4,6,8,9
?Có mấy lớp kịch trong hồi 4?

3)Bố cục:
-Tóm tắt lớp I
-Phần trích học lớp II và lớp III.

*Đây là loại hình VH học sinh được
học ít trong chương trình. G/V cần nói
rõ : Phương thức thể hiện của kịch là
bằng ngôn nhữ trực tiếp và hành động
của nhân vật.

Kịch phản ánh đời sống qua những
mâu thuẫn, xung đột thể hiện ra thành
hành động kịch.

II)Phân tích văn bản:
1)Xung đột và hành động kịch trong
đoạn trích.
-Xung đột cơ bản trong vở kịch Bắc
Sơn là xung đột giữa lực lượng cách
mạng và kẻ thù.

→Được thể hiện thành những xung đột
cụ thể giữa các nhân vật và trong nội
?Qua việc đọc và tóm tắt các lớp kịch
trong đoạn trích, xung đột cơ bản trong tâm của một số nhân vật (Ví dụ THơm,
bà cụ Phương). Được thể hiện trong sự
vở kịch là xung đột gì?
đối đầu giữa Ngọc cùng đồng bọn với
Thái, Cửu.
?Xung đột đó được bộc lộ cụ thể giữa
→Xung đột kịch trong hồi bốn còn
nhân vật nào với nhân vật nào? trong
được bộc lộ qua một tình huống căng
TaiLieu.VN

Page 2


đoạn trích?
?Trong hồi bốn có một tình huống nào

em thẩy căng thẳng bất ngờ? có bộc lộ
rõ xung đột kịch không?

thẳng bất ngờ: Thái, Cửu trong lúc
chạy trốn sự truy lùng của Cửu, Ngọc,
lúc đó chỉ có Thơm ở nhà. Tình huống
đó buộc Thơm phải có sự lựa chọn
đứng hẳn về phía CM.

?Hành động kịch được bộc lộ qua
những nhân vật nào?

-Hành động kịch: Xung đột kịch diễn
ra trong chuỗi các hành động kịch có
quan hệ gắn kết với nhau.

?Được bộc lộ ntn?

→Cụ thể: Hành dộng kịch qua những
lời đối thoại của Thơm với Thái, Cửu,
của Thơm với Ngọc; Qua diễn biến nội
tâm của nhân vật Thơm

?Nhân vật nào bộc lộ rõ nhất diễn biến
nội tâm?

*HOẠT ĐỘNG 3: TỔNG KẾT – GHI NHỚ

(ở tiết 2)

*HOẠT ĐỘNG 4: CỦNG CỐ – DẶN DÒ
*Luyện tập ở tiết 1:
-Giới thiệu về TG; giá trị của vở kịch Bắc Sơn.
-Tóm tắt đoạn trích? vị trí của đoạn trích trong vở kịch.
-Trình bày xung đột kịch, hành động kịch trong đoạn trích học.
-Vở kịch em đã học ở lớp 8 qua đoạn trích “Ông Giuốc Đanh Mặc Lễ Phục”
(Mô - li – e) em thấy rõ xung dột kịch trong vở kịch là gì?
*G/V nêu yêu cầu luyện tập ở tiết 1 (4 yêu cầu)
+Chú ý:
-Giá trị của vở kịch?
-Tóm tắt đoạn trích học?
-Xung đột kịch?
-Hành động kịch?
*G/V nêu yêu cầu về nhà (3 yêu cầu)
*Về nhà:
TaiLieu.VN

Page 3


-Đọc lại đoạn trích học.
-Phân tích việc xây dựng nhân vật: Xây dựng tình huống, tổ chức đối thoại; tâm lí, tính cánh nhân
vật.
-Học bài theo yêu cầu ở tiết 1.
+Chú ý: Việc xây dựng nhân vật qua các lớp kich trong đoạn trích của TG.

:

BẮC SƠN (Tiếp theo)
(Trích hồi bốn)

Nguyễn Huy Tưởng.

A)Mục tiêu cần đạt:
-Tiếp tục phân tích ở tiết 2 để học sinh hiểu được nội dung và ý nghĩa của đoạn trích. Hiểu
rõ được tính cách của N/V trong hồi kịch.
-H/S thấy rõ nghệ thuật viết kịch của Nguyễn Huy Tưởng.
-Rèn kĩ năng phân tích kịch.
B)Chuẩn bị:
-G/V: Bài soạn; Đèn chiếu ngữ liệu,chân dung TG.
-H/S: Học bài ở tiết 1.
Chuẩn bị cho tiết 2 như đã hướng dẫn.
C) Tiến trình bài dạy:
*HOẠT ĐỘNG 1. KHỞI ĐỘNG.
TaiLieu.VN

Page 4


1)Tổ chức:
2)Kiểm tra:
+Tóm tắt đoạn trích hồi 4 của vở kịch Bắc Sơn? Nêu vị trí của đoạn trích?
+Xung đột kịch, hành động kịch được thể hiện trong đoạn trích học?
3)Giới thiệu bài:
→Để hiểu rõ nghệ thuật viết kịch của TG; hiểu rõ về tính cách của nhân vật trong hồi kịch
đó là yêu cầu của tiết 2.
*HOẠT ĐỘNG 2. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
*Phần này G/V ghi ra giấy trong đèn
chiếu cho H/S quan sát.
*G/V: Nêu những nét chính về nhân
vật Thơm: Thơm là vợ Ngọc một nho

lại trong bộ máy cai trị của TD Pháp đã
quen với cuộc sống an nhàn , được
chiều chuộng cô đứng ngoài phong
trào khởi nghĩa của ND. Mặc dù cha và
em trai là những người tích cực tham
gia K/N cả khi lực lượng CM bị đàn
áp, cả cha và em trai đều hi sinh, Thơm
vô cùng ân hận và càng bị dày vò khi
biết Ngọc làm tay sai cho địch...

II)Phân tích văn bản:
2)Tâm trạng và hành động của nhân
vật Thơm.
-Thơm: Chết nỗi, hai ông bị chúng nó
đuổi phải không?
Tôi chết thì chết, chứ tôi không báo hai
ông đâu.
-Thơm (hốt hoảng chạy vào) làm thế
nào, hai ông? (cuống quýt gần như
khóc)
-Thơm: Hai ông đừng đi đâu, hãy tạm
vào đây...

?Qua hai lớp kịch thể hiện rõ Thơm đối
→Đặt nhân vật vào một xung đột có
thoại với những nhân vật nào?
tình huống, bộc lộ rõ tâm trạng và hành
?Khi có tình huống xảy ra, tâm trạng
động của nhân vật
của Thơm ntn?

→Nổi rõ tính cách của nhân vật Thơm:
?Cuối cùng cô đã quyết định thế nào?
Hành động dứt khoát đứng hẳn về phía
CM .
?Thơm là con người có phẩm chất gì
TaiLieu.VN

Page 5


đáng quý?
?Nhận xét cách xây dựng tình huống
và tổ chức đối thoại của TG?
Tâm trạng và thái độ của Thơm đối với
Ngọc (chồng)?
?Cô có sự chuyển biến như thế nào
trong hai lớp kịch mà TG xây dựng?

*Thơm, Ngọc:
-Thơm: rũ rượi, buồn bã
-Thơm: Vui vẻ
-Thơm (Nhìn trộm chồng, sốt ruột)
Thế nào có đi không?

?Thơm đã nhận ra Ngọc là người ntn?
?Sự quyết định của cô, em thấy ntn?

→Sự nghi ngờ Ngọc khiến cô luôn dò
xét ý nghĩ và hành động của chồng để
tìm hiểu sự thật.

→Cô nhận ra bộ mặt thật của Ngọc là
bán nước hại dân, cô sốt ruột muốn
bảo toàn những người CM trong ngôi
nhà của mình.

?TG muốn gửi gắm 1 điều gì qua nhân
vật Thơm(trong những lúc CM bị đàn →Nhân vật Thơm đã có sự chuyển biết
áp khốc liệt, CM vẫn không bị tiêu diệt trong hai lớp kịch: Từ nhận thứuc, đến
hành động đứng hẳn về phía CM.
và thức tỉnh được cả quần chúng).
3)Các nhân vật Ngọc, Thái, Cửu.
?Qua việc phân tích từ 2 lớp kịch:
Thơm, Thái, Cửu.
Thơm, Ngọc.
Em có nhận xét gì về nhân vật Ngọc,
Thái, Cửu?
?Vì sao em hiểu rõ được các nhân vật
như vậy?
?Học sinh đưa ra VD cụ thể về:
+Tình huống kịch.
+Ngôn ngữ đối thoại

*Ngọc: Thể hiện rõ bản chất việt gian
bán nước. Nuôi tham vọng ngoi lên địa
vị, tiền tài. Cố tình che giấu bộ mặt
thật với Thơm.
*Thái, Cửu: Bình tỉnh, sáng suốt, củng
cố được lòng tin cho Thơm, là những
người CM kiên trung.
⇒Qua nghệ thuật: Thể hiện xung đột,

xây dựng tình huống, ngôn ngữ đối
thoại, tổ chức các lời thoại, với những
nhịp điệu, giọng điệu khác nhau→bộc
lộ rõ nội tâm và tính cách nhân vật.

+Bộc lộ nội tâm nhân vật.
TaiLieu.VN

Page 6


*HOẠT ĐỘNG 3. TỔNG KẾT – GHI NHỚ
?Học sinh nói rõ nghệ thuật viết kịch
của TG qua các lớp kịch đã học?

Trang 167 (SGK)

?Vẽ đẹp về tính cách của N/V Thơm?

+Vẽ đẹp của N/V Thơm

?TG khẳng định rõ ý nghĩa tư tưởng
của vở kịch là gì?

+Giá trị tư tưởng của vở kịch.

+Nghệ thuật viết kịch của TG

*HOẠT ĐỘNG 4. CỦNG CỐ – DẶN DÒ
*Luyện tập ở tiết 2:

*G/V nêu 4 yêu cầu phần luyện tập

-Phân tích N/V Thơm.

+Chú ý giá trị nghệ thuật, nội dung của -Nghệ thuật viết kịch của TG?
các lớp kịch?
-Giá trị nội dung của đoạn trích học.
-Những hiểu biêt của em về TG
Nguyễn Huy Tưởng.
*G/V nêu yêu cầu về nhà.

*Về nhà:

(3 yêu cầu)

-Học bài theo yêu cầu đã luyện tạp

+Chú ý: Hướng dẫn yêu cầu 2

-Đưa ra được những lời thoại giữa các
N/V do nghệ thuật tổ chức đối thoại
đặc sắc của TG.

những ví dụ cụ thể.

-Đọc: Tôi và chúng ta, chuẩn bị các
câu hỏi SGK.

TaiLieu.VN

Page 7