Giáo án Ngữ văn 9 bài 22: Cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí

CÁCH LÀM BÀI VĂN NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÝ. (Tiết 1)
A.Mục tiêu cần đạt:
-Giúp H/S biết làm nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí
-Rèn luyện kĩ năng viết văn nghị luận
B.Chuẩn bị:
-G/V: Bài soạn, các ngữ liệu phục vụ cho tiết học, bảng phụ, máy chiếu.
-H/S: Bài cũ: Lý thuyết văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.
C.Tiến trình lên lớp:
*Hoạt động 1: Khởi động
1.Tổ chức:
2.Kiểm tra:
-Thế nào là nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí?
-Yêu cầu về nội dung và hình thức của bài nghị luận này?
-Trả lời câu hỏi phần luyện tập SGK trang 36
3.Bài mới:

Giới thiệu bài :

Sự cần thiết của việc bày tỏ ý kiến cá nhân, bàn bạc, nhận định đánh giá, về một vấn đề thuộc tư
tưởng, đạo đức, lối sống của mỗi người trong cuộc sống xã hội. Cách làm cụ thể ntn?
*Hoạt động 2:

I.Bài học:

1.Ngữ liệu và phân tích ngữ liệu

2.Kết luận

-Đọc, tìm hiểu 10 đề bài SGK trang 51, 52.

a.Đề bài nghị luận về một vấn đề tư
tưởng đạo lí:

(Có bảng phụ ghi 10 đề bài treo trên bảng).

-Yêu cầu trình bày ý kiến, giải thích
chứng minh, so sánh, đối chiếu, phân tích
(Đều nghị luận về một vấn đề thuộc lĩnh vực tổng hợp để làm rõ vấn đề.
tư tưởng, đạo đức, lối sống)
? Các đề bài trên có điểm gì giống nhau?

? ở đề 1, đề 3, đề 10 cách hỏi có gì khác (có
-Đề có lệnh hoặc đề mở.
mệnh lệnh).
? Học sinh tự đặt 1 số đề bài tương tự?
*Đọc đề bài:
Suy nghĩ về đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”
? “Suy nghĩ” đòi hỏi người viết phải thể hiện b.Cách làm bài nghị luận về một vấn đề
tư tưởng, đạo lý:
những yêu cầu gì?
TaiLieu.VN

Page 1


(Thể hiện sự hiểu biết, sự đánh giá ý nghĩa +Bước 1: Tìm hiểu đề và tìm ý:
của vấn đề này)
*Tìm hiểu đề:
? Cụ thể đề yêu cầu gì
-Chú trọng yêu cầu của đề

(Giải thích đúng câu tục ngữ, thể hiện suy -Thường là những câu tục ngữ, danh ngôn
nghĩ nêu ý kiến về câu tục ngữ).
chú trọng ý nghĩa của các từ ngữ, hình
? Tìm hiểu đề phải chú trọng đến những yêu ảnh.
cầu gì của đề?
G/V gợi ý: Khi tìm ý để giải quyết vấn đề ta
thường nêu câu hỏi: Nghĩa là gì? Đúng, sai
*Tìm ý:
ntn? Có tác dụng ra sao? ý nghĩa ntn?
H/S: Dùng những câu hỏi cho đề bài đã nêu -Đặt những câu hỏi để tìm ý là gì? Như
thế nào? Tại sao? tác dụng gì? ý nghĩa ra
để tìm ý?
sao?.....
? Dựa vào các ý đã tìm sắp xếp và lập thành
-Mục đích: Phân chia vấn đề thành các
một dàn bài?
luận điểm.
? Mở bài cho đề bài trên ntn?
+Bước 2: Lập dàn bài
(giới thiệu câu tục ngữ và nội dung đạo lí
*Mở bài:
làm người, đạo lý cho toàn xã hội).
Giới thiệu vấn đề tư tưởng, đạo lí cần bàn
? Giải thích câu tục ngữ ntn?
luận.
“Nước? Nguốn? Uống nước?
*Thân bài:
Nhớ nguồn là nhớ về đâu? ”
-Giải thích nội dung vấn đề rõ ràng
? Nhận định, đánh giá của em về câu tục

ngữ. (Câu tục ngữ nêu rõ nội dung gì? Có ý -Chứng minh sự đúng, sai của tư tưởng
đạo lí
nghĩa gì? có tác dụng ra sao?)
? Em có sự khẳng định vấn đề ntn? ý nghĩa -Nhận định, đánh giá về tư tưởng đạo lí
lớn lao của vấn đề là gì? Bài học gì cho em đó trong cuộc sống.
qua đề bài trên?
*Kết bài:
-Tổng hợp ý kiến, khẳng định lại vấn đề
*Hoạt động 4:

-Nêu nhận thức, tỏ ý hành động.

G/v: Nêu y/c phần củng cố:

Củng cố, dặn dò:

+Y/c của việc tìm hiểu đề.

-Nêu rõ y/c của việc tìm hiểu đề và tìm ý
cho bài văn nghị luận này?

+Y/c của việc lập dàn bài.
+Trình bày miệng dàn bài cho đề đã nêu:

-Lập dàn bài cho bài văn nghị luận này
yêu cầu cụ thể là gì?

(Dùng bảng phụ dàn bài cho đề bài đã nêu
-Trình bày miệng dàn bài cho đề bài đã
sau khi đã thống nhất)

nêu.
G/v: Nêu y/c về nhà
-Học và vận dụng các bước trong phần
TaiLieu.VN
Page 2


(Chú ý: ở tiết 2 tiếp bước 3, bước 4)

cách làm bài ở tiết 1.
-Đọc tiếp SGK trang 53, 54 cho tiết 2 .
-Ra các đề bài nghị luận về một vấn đề tư
tưởng, đạo lí.

CÁCH LÀM BÀI VĂN NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ (Tiết 2)
A.Mục tiêu cần đạt:
-Giúp học sinh biết làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí. Tiếp tục các bước còn lại của
bài học.
-Rèn luyện kỹ năng viết văn nghị luận.
B.Chuẩn bị:
-G/V: Bài soạn, các ngữ liệu phục vụ cho tiết học, bảng phụ, máy chiếu.
-H/S: Đọc và tìm hiểu tiếp cho tiết 2 của bài học các nội dung đã học ở tiết 1 của bài.
C-Tiến trình lên lớp
*Hoạt động 1: Khởi động:
1.Tổ chức:
2.Kiểm tra:
-Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí?
-Yêu cầu của các bước tìm hiểu đề, tìm ý và bước lập dàn bài cho bài văn nghị luận về một vấn đề
tư tưởng đạo lí?

-BT đã luyện tập.
3.Bài mới: Giới thiệu bài :
Yêu cầu các bước tiếp theo để hoàn thiện yêu cầu cách làm bài nghị luận về một tư tưởng đạo lí?
*Hoạt động 2:

I.Bài học:

1.Ngữ liệu và phân tích ngữ liệu

2.Kết luận

-Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí

+Bước 3: Viết bài:

“Uống nước nhớ nguồn”

a.Mở bài:

+Đọc VD phần mở bài trang 53 (SGK)

- Có nhiều cách mở bài.

? Có nhiều cách mở bài; Đó là những cách b.Thân bài:
mở bài nào?
-Những ý cần viết, mỗi ý hình thành một
TaiLieu.VN
Page 3

? Những ý cần bàn luận cho đề bài là gì?

đoạn văn.

(Giải thích nội dung câu tục ngữ)

+Giải thích chứng minh vấn đề của đề bài.

? Những nhận định đánh giá câu tục ngữ?

+Nhận định, đánh giá, khẳng định vấn đề.

(Câu tục ngữ là lời dạy, lời khuyên; Câu tục
ngữ có nhiều lớp nghĩa)
? Có sự khẳng định gì về câu tục ngữ?
Nhiệm vụ của mỗi người là gì qua học câu
tục ngữ?
? Trong bài nghị luận cần những yêu cầu gì
về lời văn và việc liên kết đoạn?
-Lời văn chặt chẽ, mạch lạc và biểu cảm
sống động.
-Thực hiện việc liên kết các đoạn văn để
có tính thống nhất, hoàn chỉnh.

? Đọc phần C (Kết bài)

C.Kết bài:

SGK Trang 54
? Y/c của phần kết bài là gì?

-Đi từ nhận thức đến hành động.
-Có tính chất tổng kết.

? Sự cần thiết của bước 4 ntn?

+Bước 4: Đọc lại bài viết và sửa chữa.
? Giúp em sửa được những lỗi gì trong quá
*Ghi nhớ:
trình viết bài văn ?
? Muốn làm tốt bài văn nghị luận về một -Ngoài các yêu cầu chung cần chú ý vận
vấn đề tư tưởng đạo lí cần chú ý vận dụng dụng các phép lập luận giải thích, chứng
minh, phân tích, tổng hợp cho dạng nghị
các phép lập luận gì?
luận này.
? Yêu cầu dàn bài cho bài văn nghị luận này.
-Yêu cầu về dàn bài cho bài văn.
*Hoạt động 3:
H/S: Đọc đề 7 trong SGK.

(Đọc ghi nhớ trang 54 SGK).
II.Luyện tập:

-Làm dàn bài cho đề 7 ở mục I
? Y/c tìm ý gì để làm rõ vấn đề tinh thần tự
“Tinh thần tự học”
học.
-Yêu cầu học sinh biết giải thích, phân
VD: Giải thích rõ thế nào là tự học?
tích để tìm ý cho đề bài.

VD: Cần có tinh thần tự học ntn?
-Lập được dàn bài rõ 3 phần.
VD: ý nghĩa lớn lao của vấn đề này?
*Hoạt động 4:
G/V: Nêu y/c phần củng cố.
Chú ý:
TaiLieu.VN

Củng cố, dặn dò:
-Nêu rõ yêu cầu của các bước làm một bài
Page 4


+Các bước làm bài văn.

văn nghị luận về tư tưởng đạo lí?

+Y/c về lời văn.
+Y/c về dùng các phép lập luận cho bài văn.

-Chú ý vận dụng các phép lập luận nào để
làm bài văn nghị luận này?

-G/V: Nêu yêu cầu về nhà

-Kiểm tra phần luyện tập.

+Vận dụng lí thuyết để viết bài hoàn chỉnh.

-Học bài theo yêu cầu phần bài học.

+Hoàn thành viết 2 đề văn.

-Viết bài cho đề đã luyện tập
-Viết bài đề 9 SGK Trang 52.

TaiLieu.VN

Page 5