Giáo án Ngữ văn 10 tuần 9: Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 10
Tuần 9 - Tiết 28: ĐẶC ĐIỂM NGÔN NGỮ NÓI VÀ NGÔN
NGỮ VIẾT
A- Mục tiêu bài học: Giúp HS
- Nhận rõ đặc điểm các mặt thuận lợi, hạn chế, của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết để diễn đạt
tốt khi giao tiếp.
- Nâng cao trình độ lên thành kĩ năng trình bày miệng hoặc viết văn bản phù hịơ với đặc điểm
ngôn ngữ nói và ngông ngữ viết.
B- Tiến trình dạy học:
1- Ổn định tổ chức:
2- Kiểm tra bài cũ: ? Đọc thuộclòng và phân tích một bài ca dao (bất kì).
3- Giới thiệu bài mới:
Hoạt động của GV và HS

Yêu cầu cần đạt

I- Đặc điểm của dạng nói
Học sinh nêu ví dụ.
GV định hướng (đọc thuộc lòngvà nêu cách
hiểu về bài thơ).

*Ví dụ: bài thơ “Bánh trôi nước" của Hồ Xuân
Hương.

Học sinh theo dõi.
? Làm thế nào có thể đọc thuộc lòng bài thơ
trên.

=> Phải học bài, hiểu rõ về câu hỏi.
- Đưa ra những hiểu biết hoặc kiến thức đã tiếp
thu trên lớp.

- GV&HS phải hiểu rõ mục đích yêu cầu đặt - Có thể có những suy nghĩ riêng của bản thân
ra(trao đổi trực tiếp).
(như trong văn chương, nghệ thuật điện ảnh,
sân khấu…)
*Nhận xét:
?Qua phân tích ví dụ, em hãy nhận xét dạng

- Hoạt động này diễn ra liên tục, khẩn trương.


nói trong giao tiếp.

- Dùng ngữ điệu, cử chỉ, nét mặt điệu bộ.
- Khó khăn: nghe không rõ; không kịp hiểu hết
ý nghĩa câu hỏi…
*Đặc điểm của dạng nói: là ngôn ngữ của âm
thanh, là lời nói trong giao tiếp. Người nói và
người nghe trực tiếp trao đổi với nhau (đổi vai,
ít có điều kiện gọt giũa).
- Dùng ngữ điệu, nét mặt, cử chỉ, điệu bộ.
- Sự giao tiếp liên tục, khẩn trương.
- Từ ngữ sử dụng khá đa dạng.

?Biện pháp tăng hiệu quả giao tiếp của dạng
nói là như thế nào?

* Biện pháp:
+ Nói rõ ràng, đủ nghe, tốc độ nói vừa phải.
+ Dùng một số trợ từ, một số từ đưa đẩy xen

vào giữa lời nói, hoặc thỉnh thoảng nhắc lại ý
vừa nói để người nghe kịp tiếp nhận.
+ Nếu là một bài nói thì người ta có thể thông
báo trước dàn ý, mỗi lúc chuyển ý thì báo cho
phía người nghe biết.
*Phân biệt giữa nói và đọc (Bảng phụ)

? Cho biết sự giống nhau cuả nói và đọc?

Nói

Đọc

GV cho học sinh theo dõi bảng phụ.

-ý tưởng, tình cảm phát ra
thành lời trước một đối
tượng.

-Văn bản có sẵn chuyển
chữ thành lời.

- Dùng ngữ điệu, nét mặt,
của chỉ, điệu bộ.

- Dùng ngữ điệu thuần
tuý theo văn bản

VD: SGK, Đơn xin nghỉ học…
? Đây là kiểu diễn đạt như thế nào?

?Qua đó em hãy cho biết đặc điểm riêng

2. Đặc điểm của dạng viết
*Ví dụ: SGK, Đơn xin nghỉ học…


của dạng viết?

*Nhận xét:
- Đây là kiểu diễn đạt theo PCNN hành chính
- Hình thức bằng văn tự
*Đặc điểm của dạng viết:

? Sự giống nhau giữa viết và
ghi lại là gì?

- Diễn đạt dùng văn tự và dùng cách trình bày
văn tự
- Diễn đạt định hình trên giấy, khi trao cho
người đọc thì không thể thay đổi.

=> Từ đây chúng ta có thể phân biệt sự khác
*Phân biệt giữa viết và ghi lại:
nhau giữa viết và ghi lại như sau (GV treo
bảng phụ )
- Giống nhau: dùng văn tự để ghi ý; hình thức
giao tiếp.
- Sự khác nhau:

4- Củng cố

? Tóm lại: giữa nói và viết có sự khác nhau
như thế nào?
- Học sinh làm bài tập SGK.

5- Dặn dũ
- Làm bài tập còn lại SGK.
- Chuẩn bị:"Ca dao hài hước" và Đọc thêm
"Lời tiễn dặn" theo SGK.

Viết

Ghi lại

- Hướng tới đối
tượng vắng mặt, diễn
đạt ý tưởng và tình
cảm của văn bản.

-Từ đối tượng có mặt
chuyển lời nói của
người đó sang chữ
viết.

- Hình thức giao tiếp
gián tiếp.

- Hình thức giao tiếp
trực tiếp

- Không cần kĩ năng

nghe.

- Cần đến kĩ năng
nghe

*Tóm lại:


Nói

Viết

- Trao đổi ý kiến
trực tiếp (ý tưởng,
tình cảm phát ra
thành lời trước
một đối tượng).

- Được chuẩn bị, gọt
giũa và được định
hình trên giấy để có
thể xem lại. Khi trao
cho người đọc, không
thể thay đổi.

- Dùng ngữ điệu
kèm theo cử chỉ,
nét mặt điệu bộ.

- Dùng văn tự và cách

trình bày văn tự.