Giáo án Ngữ văn 10 tuần 9: Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết

TUẦN 9 – TIẾT 28: ĐẶC ĐIỂM CỦA NGÔN NGỮ NÓI VÀ
VIẾT
I. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh:
- Nhận rõ đặc điểm, các mặt thuận lợi, hạn chế của ngôn ngữ nói và viết để diễn đạt tốt
khi giao tiếp.
- Có kỹ năng trình bày miệng hoặc viết văn bản phù hợp với đặc điểm của ngôn ngữ nói
và ngôn ngữ viết.
II. Phương tiện thực hiện:
- Sách giáo khoa, sách giáo viên và bản thiết kế.
III . Cách thức tiến hành:
Tổ chức tiết dạy theo hướng kết hợp phương pháp đọc với các hình thức trao đổi thảo
luận, trả lời câu hỏi.
IV. Tiến trình lên lớp.
1. Kiểm tra bài cũ.
2. Giới thiệu bài mới.
3. Thực hiện bài học

H.động của GV và HS

Nội dung cần đạt

- HS đọc SGK và rút ra ý chính.

I.Đặc điểm của ngôn ngữ nói:Là ngôn ngữ âm thanh,
được tiếp nhận bằng thính giác.

- GV hoàn thiện

- Người nói và người nghe tiếp xúc trực tiếp với nhau, có
thể luân phiên nhau trong vai nói và nghe.
- Ít có điều kiện gọt giũa khi nói và ít có điều kiện để suy

ngẫm, phân tích, lĩnh hội đầy đủ.
- Khai thác vai trò của ngữ điệu và có sự kết hợp sắc thái,
điệu bộ, cử chỉ.
- Từ ngữ phong phú, đa dạng, có dùng nhiều lớp từ khẩu
ngữ, từ địa phương, tiếng lóng…Thường sử dụng kiểu câu
tỉnh lược, có lúc có câu rườm rà.
* Cần phân biệt nói và đọc.
II. Đặc điểm ngôn ngữ viết:Là ngôn ngữ thể hiện dạng


- HS đọc SGK và rút ra ý chính.

chữ trong văn bản, được tiếp nhận bằng thị giác .

- GV hoàn thiện

- Khi viết có điều kiện suy ngẫm, gọt giũa, khi đọc cũng có
điều kiện để phân tích, lĩnh hội thấu đáo.
- Có được sự hỗ trợ của hệ thống dấu câu, kí hiệu, hình
ảnh…
- Từ ngự được lựa chọn nên đạt tính chính xác, tránh dùng
các từ khẩu ngữ, từ địa phương. Thường dùng câu dài,
nhiều thành phần nhưng được tổ chức chặt chẽ, mạch lạc.
Lưu ý: Hai thực tế trong sử dụng ngôn ngữ:

Ngôn ngữ nói được ghi lại bằng chữ viết.( lời thoại
nhân vật, phỏng vấn…)

Ngôn ngữ viết lại được trình bày dạng nói miệng.
( thuyết trình, báo cáo )

*Cần phân biệt viết với chép lại.
( Ghi nhớ : SGK)
III. Luyện tập:

-Cho Hs đọc ngữ liệu, thực hiện
yêu cầu của SGK và phát biểu.
GV hoàn thiện.

1. Đặc điểm ngôn ngữ viết
- Sử dụng cụm từ thay thế thuật ngữ:
+ Vốn chữ của tiếng ta -> từ vựng.
+ phép tắc của tiêng ta -> ngữ pháp.
- Sử dụng đúng các dấu câu: hai chấm, ngoặc đơn, ngoặc
kép…
- Tách dụng và dùng số từ chỉ số thứ tự

-Cho Hs đọc ngữ liệu, thực hiện
yêu cầu của SGK và phát biểu.
GV hoàn thiện.

=> Tác giả sử dụng ngôn ngữ viết rất chuẩn mực.
2. Đặc điểm ngôn ngữ nói trong văn bản viết.
- Dùng lớp từ khẩu ngữ, kiểu câu tỉnh lược
- Dùng tữ ngữ miêu tả cử chỉ, điệu bộ trong giao tiếp.

-Cho Hs đọc ngữ liệu, thực hiện
yêu cầu của SGK và phát biểu.
GV hoàn thiện.

- Thay vai nói, nghe giữa các nhân vật giao tiếp.

3.Phân tích lỗi và chữa lại cho đúng các câu sau:
a. Thiếu chủ ngữ và dùng ngôn ngữ nói


=> Trong thơ ca Việt Nam, ta tháy có nhiều bức tranh miêu
tả mùa thu rất đẹp.
b. Thừa từ (còn như, thì), dùng từ địa phương (vống)
=> Máy móc, thiết bị nước ngoài đưa vào góp vốn không
được kiểm soát, họ sẵn sàng khai tăng lên tới mức vô tội vạ.
c. Sử dụng ngôn ngữ nói (thì như, thì cả ), sử dụng từ không
có hệ thống để chỉ chủng loại vật, sử dụng từ không đúng
(ai), sử dụng từ địa phương ( sất, sửa)
=> Cá, rùa, ba ba, tôm, cua, ốc sống ở dưới nước đến các
loài chim, vạc, cò, gia cầm như vịt, ngỗng chúng chẳng
chừa một loài nào.
4. Dặn dò: Soạn bài Ca dao hài hước..
5. Rút kinh nghiệm - bổ sung: