Giáo án Ngữ văn 10 tuần 4: Lập dàn ý bài văn tự sự

Giáo án Ngữ văn 10
BÀI :

LẬP DÀN Ý BÀI VĂN TỰ SỰ

A. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1. Kiến Thức
- Biết cách dự kiến đề tài và cốt truyện cho một bài văn tự sự.
- Nắm được kết cấu và biết cách lập dàn ý cho bài văn tự sự.
2. Kĩ năng
Rèn thói quen lập dàn ý trước khi viết bài văn tự sự nói riêng và các bài văn
khác nói chung.
3. Thái độ:
Tự giác tích cực chủ động trong học tập.
B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:
1. Chuẩn bị của Giáo viên:
- SGK - SGV - Giáo án
2. Chuẩn bị của học sinh:
- SGK - Vở soạn - Vở ghi
C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
1. Kiểm tra bài cũ:
Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh
2.Bài mới:

1


Giáo án Ngữ văn 10
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

YÊU CẦU CẦN ĐẠT

Yêu cầu học sinh đọc sgk và trả lời I. Hình thành ý tưởng, dự kiến cốt truyện:
các câu hỏi:
? Trong phần trích trên, nhà văn
Nguyên Ngọc nói về điều gì?

1. Tìm hiểu ngữ liệu:
Nội dung văn bản: Nhà văn Nguyên Ngọc
kể về quá trình suy nghĩ, chuẩn bị để sáng tác
truyện ngắn Rừng xà nu.
+ Bắt đầu hình thành ý tưởng từ một sự việc
có thật, một nguyên mẫu có thật: cuộc khởi
nghĩa của anh Đề.
+ Đặt tên nhân vật cho có “không khí” của
rừng núi Tây Nguyên: Tnú.
+ Dự kiến cốt truyện:- Bắt đầu...
- Kết thúc...
+ Hư cấu các nhân vật: Dít, Mai, Cụ Mết, bé
Heng.
+ Xây dựng tình huống đặc biệt, điển hình:
mỗi nhân vật phải có một nỗi riêng bức bách
dữ dội.

? Qua lời kể của nhà văn Nguyên + Xây dựng chi tiết điển hình: Đứa con bị
Ngọc, anh (chị) học tập được điều gì đánh chết tàn bạo, Mai gục xuống ngay trước
trong quá trình hình thành ý tưởng, mắt Tnú.
dự kiến cốt truyện để chuẩn bị lập 2. Bài học:
dàn ý cho bài văn tự sự?
2

Để viết được một văn bản tự sự, cần phải:


Giáo án Ngữ văn 10
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

YÊU CẦU CẦN ĐẠT
+ Hình thành ý tưởng và dự kiến cốt truyện
(mở đầu và kết thúc).
+ Suy nghĩ, tưởng tượng, hư cấu một số nhân
vật, sự việc và mối quan hệ giữa chúng.

Gv hướng dẫn hs chia tổ thảo luận,
hình thành các dàn ý.
- Yêu cầu hs đặt nhan đề cho mỗi câu
chuyện?

+ Xây dựng tình huống, các chi tiết đặc biệt,
tiêu biểu để câu chuyện phát triển một cách
lôgíc, giàu kịch tính.
+ Lập dàn ý cụ thể, chi tiết.
II. Lập dàn ý:
1. Câu chuyện về “hậu thân” của chị Dậu:
a. Người dẫn đầu đồn nông dân khởi nghĩa
trong cách mạng tháng Tám- 1945:
- Mở bài:
+ Chị Dậu hớt hải chạy về hướng làng mình

? Em dự kiến nêu nội dung gì trong trong đêm tối.
phần mở bài của câu chuyện chị Dậu

+ Về đến nhà, trời đã khuya, chị thấy một
trở thành người dẫn đầu đồn nông dân
người lạ đang nói chuyện với chồng mình.
khởi nghĩa trong cách mạng tháng
+ Vợ chồng chị Dậu gặp nhau mừng mừng tủi
Tám-1945?
tủi.
- Thân bài:
? Nội dung chính của phần thân bài?
3

+ Hỏi ra chị Dậu mới biết người khách lạ là
cán bộ Việt Minh tìm đến hỏi thăm tình cảnh


Giáo án Ngữ văn 10
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

YÊU CẦU CẦN ĐẠT
gia đình anh chị.

Gv gợi mở: Sau khi băng ra khỏi nhà + Anh ấy từng bước giảng giải cho vợ chồng
lão quan Cụ trong khi trời tối đen như chị nghe vì sao dân mình khổ, muốn hết khổ
mực, chị Dậu sẽ chạy về đâu? (Về thì phải làm gì, nhân dân các vùng xung
làng mình? Về một nơi có quần quanh đã làm được gì.
chúng nhân dân đã giác ngộ cách + Anh thỉnh thoảng lại ghé thăm gia đình chị
mạng?...)
Dậu, mang tin mới về cách mạng, khuyến
khích chị hoạt động.
+ Chị Dậu đã vận động được nhiều bà con

giác ngộ cách mạng.
+ Chị dẫn đầu đồn nông dân lên cướp chính
quyền huyện, phá kho thóc Nhật chia cho dân
nghèo, giải quyết nạn đói.
- Kết bài:
+ Chị Dậu đón cái Tí trở về.
+ Chị Dậu và bà con làng xóm náo nức đón
? Nội dung của phần kết bài là gì?

đợi ngày độc lập.
2. Câu chuyện về người đậy nắp hầm bem
cho cán bộ cơ sở:
- Mở bài:
+ Chị Dậu trốn chạy được về nhà.
+ Cuộc kháng chiến chống Pháp nổ ra, làng

4


Giáo án Ngữ văn 10
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

YÊU CẦU CẦN ĐẠT

? Em dự kiến nêu nội dung gì trong Đông Xá bị địch chiếm.
phần mở cho câu chuyện: chị Dậu- + Hai cán bộ cách mạng bí mật được cử về
người đậy nắp hầm bem cho cán bộ đây hoạt động.
cơ sở?

- Thân bài:

+ Quân Pháp càn quét truy lùng cán bộ gắt
gao khiến ko khí làng Đông Xá ngột ngạt,

? Em dự kiến nêu nội dung phần thân căng thẳng.
bài cho câu chuyện: chị Dậu- người + Được 2 cán bộ tuyên truyền, giác ngộ, chị
đậy nắp hầm bem cho cán bộ cơ sở?
Dậu thấu hiểu về lợi ích của cách mạng.
+ Chị đào hầm bí mật che chở cho họ.
+Chị đem những hiểu biết về cách mạng đã
học được dần dần vận động bà con xung
quanh.
+ Một đêm, địch bất ngờ ập đến khám xét nhà
chị nhưng chị đã che giấu cán bộ an tồn.
- Kết bài:
Chị Dậu tin tưởng, hình dung ra ko khí của
ngày Tổng khởi nghĩa, tương lai độc lập, tự
do, ấm no, hạnh phúc.
? Dự kiến nội dung phần kết bài cho * Ghi nhớ: Sgk
câu chuyện: chị Dậu- người đậy nắp
III. Luyện tập:
hầm bem cho cán bộ cơ sở?
Bài 1:
5


Giáo án Ngữ văn 10
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

YÊU CẦU CẦN ĐẠT

- Tên truyện: Sau một lần lầm lỗi,...
yêu cầu học sinh lập dàn ý cho bài - Xác định đề tài: Một học sinh tốt, nhất thời
tập 1, thực hiện theo nhóm, các nhóm phạm lỗi lầm nhưng kịp thời tỉnh ngộ.
trao đổi, nhận xét.
- Dự kiến cốt truyện:
+ Sự việc 1:
Hùng :- 1 học sinh khá, đạo đức tốt
đang phải chịu một hình phạt nghiêm
khắc do lỗi lầm nhất thời.
+ Sự việc 2:
Tình huống Hùng bị ngộ nhận, sa
ngã, lầm lạc.
+ Sự việc 3:
Các tác động tích cực của thầy cô, bố
mẹ giúp Hùng kịp thời tỉnh ngộ, sửa
chữa.

- Lập dàn ý:
*Mở bài: Giới thiệu Hùng - một học sinh khá,
đạo đức tốt đang ngồi một mình ở nhà vì bị
đình chỉ học tập.
*Thân bài: - Hùng nghĩ lại các việc làm sai
lầm của mình:
+ Buồn bực vì bị mẹ mắng giận, Hùng nghe
lời rủ rê của An (một học sinh cá biệt) bỏ học
đi chơi game.
+ Biết rồi ham, Hùng đã trốn tiết nhiều hôm
sau đó. Hùng nói dối bố mẹ để xin tiền chơi

6

Giáo án Ngữ văn 10
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

YÊU CẦU CẦN ĐẠT
điện tử.
+ Giờ sinh hoạt, cô chủ nhiệm phê bình,
Hùng quanh co trối cãi. Cô đưa ra bằng cớ mà
ban quản sinh thu thập được và nghiêm khắc
đọc quyết định của ban giám hiệu nhà trường
đình chỉ hai bạn một tuần học.
- Sửa lỗi, tiến bộ:
+ Sự nghiêm khắc, ân cần của cô chủ nhiệm
và bố mẹ khiến Hùng hiểu rõ sai lầm của
mình.
+ Hùng cố gắng học tập, khuyên nhủ, giúp đỡ
Nam cùng tiến bộ.
+ Kết quả cuối năm hai bạn đạt học sinh tiên
tiến.
* Kết bài: Suy nghĩ của Nguyệt sau lễ phát
thưởng.
Bài 2: (BTVN)

7


Giáo án Ngữ văn 10
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

YÊU CẦU CẦN ĐẠT

Yêu cầu hs làm bài tập 2 ở nhà.

3. Củng cố :
Yêu cầu hs đọc và học phần ghi nhớ.
4. Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà
- Soạn bài : Uy - lit – xơ trở về. Soạn theo câu hỏi trong sách giáo khoa.
- Yêu cầu hs lập dàn ý cho bài văn tự sự (có đặt tên truyện cụ thể):

8